Эмбриология ва болаларда қулоқни клиник Анатомиясининг хусусиятлари. Эмбрионал ривожланишнинг асосий босқичлари - Медицина - Рефераты

Эмбриология ва болаларда қулоқни клиник Анатомиясининг хусусиятлари. Эмбрионал ривожланишнинг асосий босқичлари

Загружено в:

17.10.2023

Скачано:

0

Размер:

51 KB

Эмбриология ва болаларда қулоқни клиник Анатомиясининг хусусиятлари. Эмбрионал ривожланишнинг асосий босқичлари Режа: 1. Ташқи ва ўрта қулоқ . 2. Эшитув бўлими .

Ҳомила ичи ривожланишининг дастлабки босқичларида ҳомиланинг бўйнида балиқдаги жабра равоқларига ўхшаш ёноқлар ҳосил бўлади (уларнинг номи шу билан боғлиқ). Бу равоқлар қулоқ тузилмаларини ҳосил қилади. Ташқи ва ўрта қулоқ. Уларнинг тузилишлари ҳар хил жабра равоқларидан ташкил топган. Қуйидаги тузилмалар биринчи жабра равоқларидан олинган. Ташқи эшитув йўли ( porus acusticus externus ) кўр халта ҳосил бўлиши бошланишидаги мезодермал тўқимадир. Бу тўқима кейинчалик дистал қисмида ингичка бўлиб ва ноғора парданинг ( membrana tympani ) фиброз қаватини ҳосил қилади. Бу қават ташқи томондан эктодермал эпителий ва ички томондан эндодермал эпителий билан қопланган бўлиб, туғилиш вақтига келиб тимпанал мембрананинг таранг қисми ( pars tensa ) уч қаватдан иборат бўлади. Перинатал даврнинг охирига келиб тимпанал мембрананинг салқи қисми ҳам ҳосил бўлади ( pars flacid a). Унинг ҳажми катталарникига ўхшаш бўлади, лекин у деярли горизонтал жойлашган. Эшитув найи ( tuba auditiva ) , тимпанал бўшлиқ ( cavum tympani ) ва бурун- ҳалқумнинг гумбази (бу бўлим овқат ҳазм қилиш тракти бошланиши) ҳам биринчи жабра равоқларининг чап бўшлиғидан ҳосил бўлади. Шу билан бирга иккита қулоқ суякчаси ҳосил бўлади: болғача ( malleus ), сангдонча ( incus ) ва trigeminal нерв билан иннервация қилинадиган ноғора пардани таранглаштирувчи мушак ( m . tensor tympani ) пайдо бўлади. Иккинчи жабра равоқларининг ҳосилалари учинчи эшитув суякчаси — узанги ( stapes ) ва узанги мушаги ( т. stapedius ) бўлиб, юз нерви билан иннервацияланади ( п. facialis ). Узанги мускули қулоқ пардасини таранглаштирувчи мускулдан олдин ривожланади. Скелет мушак толалари ва мушакларнинг ёрдамчи аппаратларининг якуний шаклланиши ҳомиладорлик даврининг 4-ойига тўғри келади. Бундан ташқари, туботимпанал бўшлиқнинг ўсиши жараёнида шиллиқ қават ҳосил бўлиб, тимпанал бўшлиқни ичкаридан қоплайди. Ҳомиладорлик даврининг охирига келиб, ташқи ва ўрта қулоқнинг барча элементларининг тез ўсиши кузатилади, натижада туғилиш вақтига келиб тимпанал бўшлиқ, эшитув суяклари ва

уларнинг мускуллари ҳамда эшитув найлари тўлиқ шаклланади, гарчи уларнинг ҳажми ва жойлашиши бир қадар ўзгаради. Ички қулоқ ҳомиладорлик ривожланишининг 4-5-ҳафтасидан бошлаб шакллана бошлайди ва икки қисмдан иборат бўлади: эшитиш аъзоси— чиғаноқ ( cochlea ) ва дахлиз ( vestibulum ) , ҳамда ярим ҳалқасимон каналлар ( canales semicirculares ) ни ўз ичига олган мувозанат қисми. Эшитув бўлими. Чиғаноқ тузилмаларининг шаклланиши жараёнида дастлаб асосий мембрана ( membrana basillaris ) ҳосил бўлади, сўнгра унда иккита эпителиал бурма пайдо бўлиб, таянч ва соч ҳужайраларини ҳосил қилади. Бурманинг юза қатламидан қопловчи мембрана ( membrana tectoria ) ҳам ҳосил бўлади. Инсон эмбрионида чиғаноқнинг ривожланиши унинг асосидан юқорига томон аста-секин содир бўлади, гестацион даврнинг 5-ойига келиб асосий базал бураманинг соч ҳужайралари аллақачон тўлиқ ривожланган бўлади, кейин эса ўрта ва апикал қисмлар шаклланади. Кохлеанинг перилимфатик бўшлиқлари (нарвонлари, зиналари) ҳам ҳосил бўлиб, биринчи бўлиб ноғора нарвони ( scala tympani ), бироздан сўнг эса даҳлиз нарвони ( scala vestibuli ) ҳосил бўлади. Шу билан бир қаторда чиғаноқ канали ( ductus cochlearis ) ва чиғаноқ сув йўли ( aqueductus cochlea ) ривожланади. Умуман олганда, ҳомила ривожланишининг 5- ойига келиб барча эндо- ва пери- лимфатик бўшлиқлар ҳосил бўлади, гарчи улар мезенхима билан тўлган бўлса ҳам. Вестибуляр қисм эшитиш аъзосига қараганда филогенетик жиҳатдан қадимийроқдир. Ярим ҳалқасимон каналларини эмбрионда атиги 10 мм узунликда топиш мумкин; эмбрионда мембраноз лабиринт деярли тўлиқ шаклланган бўлади. Пренатал даврда вестибуляр анализаторнинг периферик қисми энг жадал ривожланади. Вестибуляр аппаратнинг турли қисмлари бир вақтнинг ўзида ривожланмайди. Демак, латерал (горизонтал) ва орқа (фронтал) ярим ҳалқасимон каналларининг ўсиши хомиладорлик даврининг 7- ойи билан тугаса, олдинги ( sagittal ) каналнинг

ўсиши эса фақат туғилган вақтда тугайди. Бу хусусият боланинг танасини тик ҳолатга ўтиши учун олдинги канал энг муҳим аҳамиятга эга эканлигини билан боғлиқ. Ҳомиладорликнинг дастлабки 5 ойлигида даҳлиз катталашади ва кейин унинг ҳажми туғилишга қадар деярли ўзгармайди. Вестибуляр тугуннинг ҳужайра элементлари чиғаноққа нисбатан эрта ҳосил бўлади. Ҳомиладорликнинг барча даврларида вестибуляр қисмнинг катталиги чиғаноқ ҳажмидан сезиларли даражада ошиб кетади. Турли ҳаракатлар вестибуляр нервнинг таъсирланиш хусусияти унинг эрта миелинизациясини келтириб чиқаради, шунинг учун вестибуляр аппарат рецепторлари бошқа рецептор тузилмалари орасида биринчилардан бўлиб ишлай бошлайди. Вестибуляр нервнинг, шунингдек вестибуляр аппаратнинг бошқа ўтказувчи ва марказий элементларининг ўсиши ва дифференциацияси балоғат ёшига қадар содир бўлади.

Адабиётлар: 1. Гултекин М, Зайифоглу Караcа М, Куcукйилдиз И, Дундар С, Бозтас Г, Семра Туран Ҳ, эт ал. Инитиал ресулц оф популатион басед cервиcал cанcер сcреенинг програм усинг ҲПВ тестинг ин оне миллион Туркиш wомен. Инт. Ж. Cанcер. 2018; 142:1952–1958. 2. Густафсон КС, Фуртҳ эЕ, Ҳеитжан ДФ, Фанслер ЗБ, Cларк ДП. ДНА метҳйлатион профилинг оф cервиcал сқуамоус интраепитҳелиал лесионс усинг лиқуид-басед cйтологй спеcименс: ан аппроач тҳат утилизес реcеивероператинг чараcтеристиc аналйсис. Cанcер. 2004;102(4):259–268. 3. Гуятт ГҲ, Охман АД, Вист ГЕ, Кунз Р, Фалcк-Йттер Й, Алонсо-Cоелло П, Счунеманн ҲЖ. ГРАДЕ: ан эмергинг cонсенсус он ратинг қуалитй оф эвиденcе анд стренгтҳ оф реcоммендатионс. Бмж. 2008;336(7650):924– 926. 4.ҲеалтҳCоунcил. Сcреенинг фор cервиcал cанcер [Сcреенинг оп баармоедерҳалсканкер], Вол 2011/07 (Ҳеалтҳ Cоунcил, Ден Ҳааг, 2011). 5.Ҳесселинк АТ, Ҳеидеман ДА, Стеенберген РД, Cоупе ВМ, Овермеер РМ, Рижкаарт Д, Беркҳоф Ж, Меижер CЖ, Сниждерс ПЖ. Cомбинед промотер метҳйлатион аналйсис оф CАДМ1 анд МАЛ: ан обжеcтиве триаге тоол фор ҳигҳ-риск ҳуман папилломавирус ДНА-поситиве wомен. Cлин Cанcер Рес. 2011;17(8):2459–2465. 6.Ҳонг ЖҲ, Тсаи CС, Лаи Ч, Чанг ТC, Wанг CC, эт ал. Риск стратифиcатион оф патиенц wитҳ адванcед сқуамоус cелл cарcинома оф cервих треатед бй радиотҳерапй алоне. Инт Ж Радиат Онcол Биол Пҳйс. 2005; 63:492– 499. дои: 10.1016/ж. ижробп.2005.02.012.

Похожие

Болаларда қулоқ тузилишининг хусусиятлари

Суяк тўқимасининг репаратив регенерацияси ва синган суякларнинг битиши

Одам эмбриология. Гистоорганогенез ва провизор аъзолар

Умумий гистология. Эпителий ва қон тўқималари

Одам эмбриологияси асослари. Жинсий хужайралар. Уруғланиш, майдаланиш ва гаструляция. Гаметогенез. Оталаниш