Болаларда овқат ҳазм қилиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш - Медицина - Рефераты

Болаларда овқат ҳазм қилиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

89 KB

Болаларда овқат ҳазм қилиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш Режа: 1. Сут органининг тузилиши. 2. Она сутининг таркиби. 3. Она сутининг хоссалари. 4. Овқатнинг таркиби. 5. Оқсил моддаларининг меъёри, аҳамияти. 6. Ёщ, турлари, вазифаси. 7. Углеводлар, эҳтиёжи, вазифаси. 8. Витаминлар етишмаслиги. 9. Диспипсия – касаллиги, унинг аломатлари ва даволаш услублари. 10. Моддалар алмашинувини бузилишининг асосий сабаб-лари. 11. Дистрофия: сабаблари, даражаси ва уларни даволаш услублари.

Сут органи (бези) тузилиши жиҳатидан терининг ўзгарган апокрин тер безлари бўлиб, эмбрионал даврида, яъни тана бўйлаб давом этган эпидермиснинг иккита бўйлама қалинлашиши бўртмаси «сут чизиқлари» сифатида пайдо бўлади. Ҳар бир сут чизищининг олдинги учида сут нуқтаси – эпидермис бўртмаси пайдо бўлади. Сут нуқтаси бўлажак сўрщич ва сўрщич атрофидаги сут безларининг кўртакларидир. Ҳар бир сут безида тармоқланган 15-25 тадан бўлакчалари мавжуд бўлиб, буларни сут ишловчи (алҳвеоляр) безчалар дейилади. Сут бези таркибида, бўлакчалар орасида сийрак толали қўшувчи тўқима қатлами ва ёщ тўқимаси, яъни тер, ёщ безлари ҳам бўлади. Сут бези қиз – аёлларда балощатланиш бошланиши билан тез ривожлана бошлайди ва катталашади, асосан сут бези ҳомиладорлик вақтида тўлиқ етилади. Айниқса ҳомиладорликнинг иккинчи ярмида сут безчалари (алҳвеолалар) да суюқлик ишлана бошланади. Сут безининг лактаўияга (сутнинг ишланишига) тухумдоннинг прогестерон гармони катта таъсир курсатади, ҳамда витамин «Е» ҳам муҳим ролҳ ўйнайди. Ҳомиладорликнинг охирги хафтасида ва бола тущилганида сут безидан қуюқ оқсилли сариқ рангда ёщли ўщиз сути ажралади. Сут безларидан хакикий сут ажралиши жадал равишда бола тущилгандан сўнг, 4-6 кунларидан бошланади. Демак сут бези организмда ЭКЗОКРИН без ҳисобланади ва нерв – гумарал йўл билан бошқарилади. Айрим ҳолларда шахсий покизаликка риоя қилинмаганда, асосан аёлларда, айниқса биринчи марта эмизаётган аёлларда, хатто қизларда сут безларининг яллищланишлари рўй беради. Сут безлари тоза тутилмаса, учи ёрилса ёки сут қуюқлашиб алҳвеолаларида тўхтаб қолса, микроблар тушса ва ҳоказоларда. Бунинг учун сут бези яллищланишларининг олдини олиш зарур. Яъни қизлар ва аёллар аввало сут бези хажмига мос ҳолда бюсгалҳтер тақишлари шарт, чунки микроблардан, ифлосликлардан сақлайди. Шахсий покизаликка риоя қилган ҳолда тез –тез ювиб туришлари ва қуруқ сақлашлари керак.

Ювинганда сут безларининг учини қаттиқ ишқамаслик зарур, чунки шикастланиш ёки ёрилиш асосида микробларнинг тушиши осонлашади. Бунинг учун уй шароитида оддий қайнатиб совутилган сув билан ёки 2- 3%ли борат кислота эритмасини пахтага, докага шимдириб артиб туриш, сўнгра қуруқ дока, бинт билан тозалаш зарур. Эмизикли аёлларимиз хар сафар болага сут безини эмизишга беришдан олдин қўлларини ва сут бези учларини тозалаб ювиб 1-2 томчи сутни сиқиб, сут йўлларини очиб, сўнгра овқатлантиришлари керак. Агарда сут безларида ортиқча сут қолса эмизилгандан сўнг, сощиб ташлансин ҳамда кўпайиб кетса сут тўхташи натижасида қуюқлашиб сут йўлларини беркитиб қўймаслиги учун хар вақт сощиб турилсин. Хар доим эмизишда алмаштирилиб бирин-кетин (чап-ўнг) томонга риоя қилинсин. Овқат моддалари болалар организми учун қувват, қурувчи манбаи бўлиб, улардан бола организмининг тўқималари тузилади, ўсади, тикланади ва ўсиб ривожланади. Организм хох сощлом, хох касал бўлсин овқатлар куч, энергия ҳосил қилувчи базадир. Яъни физиологик эҳтиёждир. Овқатларнинг таркиби ҳар хил бўлади. Болалар эҳтиёжи ҳам болалик даврларига қараб ўзгаради. Болаларда овқатланиш ўзига хос бўлиб, овқатнинг хажми оз, овқатланиш сони кўп. Асосан она сути, сут ва унинг маҳсулотларидан иборатдир. Бола организми шу озуқа ҳисобига ўсади, бўйи, ощирлиги жисмонан ва ақлан ривожланади, тикланади. Боланинг ёши, жинси, ощирлиги, жисмонан ривожланганлиги, айрим ҳолларда тана ҳароратига, иқлим шароитига қараб ҳам овқатларнинг таркибини ўзгартирилади. Болаларни тўщри овқатлантириш уларнинг саломатлигини ва ҳаётини сақлашнинг муҳим шартларидан бири ҳисобланади. Бола асосан она сути билан овқатлантирилади. Она сутини эмган болалар жисмонан бақувват, илиги тўла, тетик ва кам касал бўлиб етишади. Она сути хоссалари :

Она сути – қуёш нури Она сути – бебахо озуқа Она сути – химоя воситаси Она сути – экологик тоза озуқа Она сути – оила бахти келажак равнақи Она сути – мехр-мухаббат булощи Она сути – болани касалликдан сақлайди Она сути – бевақт ҳомиладорликдан сақлайди Она сути – сощлик ва яхши кайфият омилидир Она сути – бир текис ўсиш ва ривожланиш воситаси Сут тури 100 гр сутда каллория Оксил миқдори % Минерал моддалар % Калҳўий Фосфор Она сути 70 ккал 1,2 13,6 12,4 Сигир сути 65 ккал 3,3 28,4 21,6 Эчки сути 80 ккал 5,0 22,4 23,6 Қўй сути 105 ккал 5,6 30,4 22,2 Қуён сути 160 ккал 15,5 40,9 27,8 Болаларда она сути кундалик овқатга бўлган эҳтиёжининг қай даражада қопланаётганига қараб табиий, аралаш ва сунъий овқатлантириш турлари тавсия қилинади. Табиий овқатлантириш деб, янги тущилган соатидан бошлаб она сути билан овқатлантирилишига (эмизилишига) айтилади. Ҳозирги кунда бизда мустақил Ўзбекистонимизда бола тущилган чощиданоқ онадан ажратмасдан бир жойда ётқизилиши, дарҳол онанинг кўкрагига қўйиш ва 2-3чи соат ичида кўкрак сути (эмизишга) рухсат берилиши она ва болани мехрини қондириш, онада сут ажралишини яхшилаш, қон таркибида гармоннинг кўпайиши онанинг аҳволини яхшилайди. Болада эса сўриш рефлексини мустахкамлайди. Бола яхши сўриб эмганда, ўзида иммунитетни тўплайди. Онада эса кўкрак безида сут тўпланишини олдини олади, доимо сут таркиби янгиланиб туради. Бола учун айниқса ўщиз сути аҳамиятли. У қуюқ, сарщиш

қон зардобидаги оқсилларга ўхшайди, кучли озуқа иммуноглобулинларга бой асептик (тозалик) вазифасини бажаради. Она сутида оқсил, ёщ ва углеводлар 1:3:6 бўлиб ичаклардан сўрилиши қулай бўлади. Сутнинг бундай таркиби раўионал овқат таркибини қоплайди.Она сутининг таркибида микроэлементлар фосфор, калҳўий тузлар, темир, мис, рух бор. Улар 3-4 ойликдан сўнг бола организмини қопламай қолади, натижада уларга қўшимча овқат берила бошланади. Она сутига сигир сути яқинроқ бўлади, оқсил ва ёщлари тенг келади лекин углеводлар сигир сутида бироз камроқ бўлади, шунинг учун сигир сути берилса, 5%ли глюкоза (углевод) қўшилади. Эчки сути ҳам она сутига яқин. Лекин у оқсилга бой бўлади ва қуюқ бўлади. Боланинг раўионал овқатланиши овқатнинг ҳар хиллиги, таркиби айниқса аминокислоталар, витаминлар турининг кўплиги, овқатнинг тўла қийматлилигини таъминлайди. Раўионал овқат иштахани яхшилайди, ҳазм йўли ширасининг ажралиши тез ва кўп таъминланади, яхши ҳазм бўлади, бола меъёрида ўсади. Раўионал овқатланиш ақлий ва жисмоний тараққиёти, айниқса юқумли касалликларга қарши кураша олади, тараққий этаётган орган ва тўқималарнинг шаклланиши ва тикланиши учун зарур озуқадир. Болани овқатлантиришда айниқса чақалоқларни она сути билан боқиш (эмизиш) аҳамиятли бўлиб, ўзига хос қоидаларига риоя қилинишига ҳам бощлиқ бўлади. Масалан хар гал болани овқатлантиришда (эмизишда) она шахсий гигиенага риоя қилиши шарт, яъни қулини совунлаб оқин сувда ювишлари ва кўкрак учини қайнатилган сув билан ёки 1-2%ли борат кислотаси эритмасига ботирилган (хўлланган) пахта билан ёки марли (салфетка) билан яхшилаб артиши керак, сўнгра сут йўлларини очиш ва тозалаш мақсадида 1-2 томчи сут сощиб чиқариб артилади. Она болани қўлида кўтариб ўтирган ҳолда эмизиладиган кўкрак томонига мослаб ўзига қулай шароитда, иккинчи қўли билан 4та бармощи кўкракни бироз кўтариб, бош бармоқ билан эса боланинг бўрнини тўсмаслик мақсадида кўкрак учини бола ощзига солиб ушлаб туриб, 10-15 минут давомида овқатлантиради. Кўкрак галма гал эмизилади ва фақат 1 та кўкрак эмизилади. Чақалоқлар хар 3 соатда суткасига 7 маҳал

овқатлантирилади. 3-5 ойлик ичида болалар хар 3,5 соатда суткасига 6 маҳал берилади. 5 ойликдан сўнг 1 ёшгача хар 4 соатда 1 марта, суткасига 5 марта эмизилади. Ясли ва бощча ёшларида эса 4 маҳал овқатлантирилади. Ўсмирлик, яъни ўрта мактаб даврларида 3 ёки 4 марта овқатлантирилади. Болани бундай соатга мослаб эмизилиши албатта уларда шартли рефлексни ҳосил қилишдир. Демак боланинг ойи қанча кичик бўлса шунча тез берилади. Ўртача бола нормада 1 марта эмганда 40-50 мл, 1-2 нчи хафтада суткасига 400 мл, 1-2 ойликда эса 700 мл гача 2-4 ойликда эса 800 мл суткада 5 ойликдан бошлаб 1 ёшгача 900-1000 мл сут берилади. Болаларни овқатлантиришда бир қанча усуллар мавжуд бўлиб Финкелҳштейн 1 ойгача аниқлаш, Шкарин формуласи буйича эса 2 ойликдан 1 ёшгача ва энг қулайи хозирда ҳам қўлланилаётган яъни «хажмий» усулидир. Икки ойликкача болага тана вазнининг 1-5 қисми, 2-5 ойгача 1-6 қисми, 6 ойликкача эса 1-7 қисми, 8 ойликкача 1-8 қисми, 1 ёшгача 1-9 қисми олиши керак. Масалан, бола вазни 4500 грамм 2 ойлик «хажмий» усулда тана вазнининг 1-5 қисмини, яъни 4500:6=750 мл сут олади, суткада. Демак, «хажмий» усулда боланинг кундалик сут ҳажми унинг ёши ва танасининг вазнига қараб ҳисобланади. Боланинг қабул қиладиган овқати калорик қиймати билан баҳоланади. Бунда калорик қийматни аниқлаш учун қабул қилинган овқат таркибидаги 1 грамм модданинг оксидланиши натижасида ажралган иссиқлик энергияси миқдори билан ўлчанади. Бунинг учун бизга олимларнинг тасдиқлашларича 1000 мл она сути 700 ккал беради. Боланинг организми 3 ойликкача 130 ккал, 6 ойликкача 120 ккал, 9 ойликкача 110 ккал 1 ёшгача эса 100 ккал –кг тенг бўлади. Демак, 1 ёшли бола 1000 мл (1литр) она сути билан боқилганда 700 ккал олади. Ясли даври болалари эса 1500-1900 ккал олади. Бощча даврида эса, 2000 ккал, ўсмирлар эса 2300-2500 ккал оладилар. Айрим ҳолларда жисмонан ривожланган серҳаракат болалар 3000 ккал оладилар.

Болалар организмининг овқатга бўлган эҳтиёжи ва меъёри ҳар хил ўзгариб боради. Болалик даврига, тана вазнига, ривожланишига, жинсига, иқлим шароитига, айрим ҳолларда касалликларга учраган ҳолатларида ҳам. Болаларнинг овқат билан туйинишида унинг таркиби катта ролҳ ўйнайди. Овқатни асосий таркибий қисмини оқсил, углевод, ёщ ва минерал моддалар, витаминлар, сув ташкил қилади. Бола организмининг тикланишида хар 1 кг ощирлиги учун оқсил моддаси 4 грамм сарфланади, ёщ эса 2-2,5 грамм, углеводлар эса хар 1кг ощирлик учун 12-14 грамм сарфланади. Витаминлар (сабзавот ва мевалар) 100-150 грам туз эса 10-12 грам сув эса ичимлик сифатида (эҳтиёжига) қараб нормада 1-2 литргача сарфланади. Болалар учун ўртача гигиена норма суткасига масалан, 1ёш 10кг вазнда бўлса, у бола бир суткада 40г, оксил, 25 гр. ёщ, 120-140 гр. углевод олмощи керак. Лекин бу миқдор сощларда баъзан ўзгаради, касаллик пайтларда, пархез пайтларда, қарилик пайтларда, иқлим шароитларида ҳам ўзгаради. Овқат ингридиентлари, таркиби бола ривожланишида катта ролҳ ўйнайди. ОҚСИЛ – бу энг керакли қурилиш материалидир. Оқсилсиз ҳаёт йўқ. Табиатимизда, оқсил туқкима (ҳужайра асоси) бўлиб у организмни ҳимояловчи модда бўлиб барча организм тўқималаридаги физиологик хусусиятларни бошқаради, янгилаб тўради. Болалар 1 суткада 25 г –120 г истеъмол қилмоги керак. Масалан, соч тўқилади, чиқади, тирноқ олинади, ўсади, тери эпителияси кепаклашади ва янгиланади, қон элементлари ўлади янгидан тикланади. Оқсил айниқса бола организми учун аҳамиятлидир. Оқсилга талаб болалар организми физиологик ҳолатларида ҳам ошади: ҳужайраларнинг ўсиши, тикланишида, жисмонан ривожланишида, йўлга юрганда, жисмоний ҳаракатлани-шида, ўқиш, ёд олиш ва ҳоказолар. Боланинг организми кучсизланса, касал бўлса, ҳарорати кўтарилса, ҳазм йўли касалликларида, жаррохлик ҳолатларда айниқса болалик даврида учровчи юқумли касалликларда оқсилга паталогик талаб ортади. Шундай қилиб, оқсил бош мия пўстлощида бошқарувчилик ролҳ ўйнайди.

ЁЩЛАР – бу бола организми тўқималарида энергия берувчи ўчощ бўлиб, озуқаларни парчаланиши, сўрилиши ва ҳужайраларда запасланади, қисман тери ёщ қатламларини ҳосил қилишда қатнашади. Ёщлар териларни таранглигини, эластиклигини, мушакларнинг таранглигини, кучини оширади. Тузларнинг алмашинуви суякларнинг тикланиши, соч, тери ва кўз қорачищи рангларини яхшилайди. Лекин болаларга айниқса гудаклик даврларида хайвон ёщлари берилмайди, чунки ҳазм қилиш ферментлари етарли бўлмаганлиги сабабли кўпинча ич бузилиши ҳолати пайдо бўлади. Бола кучсизланади, лекин унда витаминлар кўп бўлади. Агарда бола организмига талабини қондирувчи нормадаги миқдорда ёщлар тушмаса, тез совқотувчи, тез шамолланиш, касалликлар билан ощрувчи, бўлиб тўқималарни функўиялари бузилади. Масалан, бола организмига сувда эрувчи сут ва унинг маҳсулотларидан тайёрланган ўсимлик ёщлари тавсия қилинади. Сўрилиши тез ва тез парчаланади, кам запасланади, мускул ва ҳаракат системаси иш фаолиятини яхшилайди. Нерв системаси функўияларини, тери, суяк таркибини ва нерв қобуқларини ишини, ранг бериш қобилиятини сақлайди. Умуман болаларга ўз даврига мос ҳолда айниқса хайвон ёщлари мактаб ва ўсмирлик даврларидан тавсия қилинади. Бизнинг ўзбек оналаримиз айрим ҳолларда гудаклик давридан бошлаб қуйруқ ёщларини сўрдириш ёки сут ва унга қўшиб қоришма (атала) сифатида қўллашади. Бундай ҳолатларни маън этган ҳолда уларга тушунтириш, тавсияномалар берилади. Чунки ўсиб, ривожланиб келаётган тўқима, ҳужайраларга бу кучли, тез, кўп запаслананувчи эримаган ҳолдаги ёщ тери ости ёщ қатламини қалинлаштиради, яъни хом семизлик пайдо бўлади, нафас ва юрак, қон томирлар системаси иш фаолиятини бузади, болалар тана вазни нотўщри ўсади, ортиқча вазнлик, кўп терлашлик, кам ҳаракатлик, ақлан заифлашишлик, ичаклар функўиясининг бузилиши, қон элементларида тромбоўит (қон пластинкаларини) ёпишқоқлигини оширади, бущимлар функўияси бузилади. Қийшайишлик айниқса ўсмирларда ёщ алмашинуви

кўпайса, ички секреўия без функўиялари бузилиши, яъни гармон ишлаш камаяди ва ҳоказо. Демак, ёщнинг 1 суткада 25 г-100 г сарфланинг гигиеник нормадир. УГЛЕВОДЛАР – болалар организмида моддаларни алмашинувини бошқаради, энергия беради, овқат моддаларининг парчаланишини тезлаштиради, осонлаштиради. Ичаклардан сўрилишга тайёрлайдиган асосий озуқа қисми бўлиб, организм мотори вазифасини ўтайди. Чунки углеводлар осон ва тез парчаланади ва сўрилади, хатто ощизда сўлак таркибида парчаланади, ичакларда овқатлар таркибининг ачитиш хусусиятини бошқаради. Бола организмига углеводлар, озуқалар таркибида кам тушса ёки парчалангандан сўнг организмга сўрилмаса, запасланмаса боланинг ҳаракатлари ва мускулларни бўшашуви, терининг қуруқлашуви, иштаҳасизлик организмнинг кучсизланиши ва касалликларга мойиллик пайдо бўлади, ақсинча айрим болалар ҳаддан ташқари углеводларга талабчан бўлади, кўп истеъмол қилади. Айниқса, болалар тайёр ширинликларга ўч бўлиши, уни оздира бошлайди. Чунки ёщнинг парчаланиши ва запасланиши сусаяди, оқсилларнинг ҳужайраларга келиши камаяди. Организмда ферментлар таркиби сўлак, хатто, қон элементларида ўзгариш бўлади, уларнинг камайиши кузатилади. Буйрак функўияси бузилади. Айниқса, болаларда пигментаўия функўиясининг бузилишидан терининг қорайиш аломатлари кузатилади. Бола организми суткада 110г.-140.г қабул қилади ва бола организми углеводларни ўртача сарфлайди. МИНЕРАЛ МОДДАЛАР – бола организми учун аҳамиятли. Улар органик ва анорганик ҳолда бўлиб организмда сув ва туз алмашинувининг ички тўқима суюқликлар таркибини ҳосил қилиши, бирдай сақлаши, қоннинг зардоб қисми кислоталар, ишқорли муҳит ва тана ҳароратининг бирдай бошқарилиши, қоннинг ҳаракатланишини қуюқ ёки суюқланишларини, мускулларнинг қисқарувчанлик хусусиятини бошқаради. Анорганик

моддалар эса ранг бериш, суякларни мустаҳкамлаш, нерв қобищларини функўияларини тиклаш, ички секреўия безлари иш фаолиятини бошқаради ва нормаллаштиради. Масалан, болаларда янги ўтириш даврида, юриш ва эмакланишида, сут тишининг чиқиш даврларида фосфор, калўий ва натрий тузлари аҳамиятлидир, темир моддаси эса қон элементларидан гемоглобуленга ранг беради. Доимий оксидланишни таъминлайди ёки йод моддаси қалқонсимон, без функўиясини бошқаради ва ҳоказо. ВИТАМИНЛАР – бола организми учун асосий озуқа базаси бўлиб, тайёр ва ярим тайёр ҳолда мевалар, сабзавотлар ва уларнинг шарбатлари, қоришмалари сифатида қўлланилади. Хеч бир витаминнинг таркибий қисми бўлмасинки, бола орган ва тўқималарининг шаклланиши ва ишлашида иштирок этмаган. Шунинг учун ҳамма витаминлар А, В группалари (В1, В6,В12,) К, Е, Д, вит. С, вит. РР ва ҳоказолар. Масалан витамин С - (аскорбин кислотаси) аҳамиятли бўлиб, иштаҳа очади, сўлак ва ферментларни кўпайтиради, меъда ва ичак функўияларини яхшилайди, қон томирлар, юрак ва буйрак ишини яхшилайди. Терининг эластиклилигини, функўиясини яхшилайди. Витамин Д - ҳам аҳамиятли, чунки у болада тери ва суяклар таркибида сақланади. Болани қуёш, ҳаво ва сув ванналари билан чиниқтириш асосида у активлашади, суяк ривожланиши суяк таркибини қотириш, суяк усти пардасини мустаҳкамлайди. Витамин А - кўз ўткирлигини яхшилайди, сочнинг рангини ва тўкилмаслигини, ўсишини, терининг эластик ҳусусиятини, жигар функўиясини, ўт пигментларининг ишини яхшилайди. СУВ – бола организмини ҳужайра, тўқималар таркиби 60-70 фоизини ташкил қилади. Сув уларда ички муҳит система функўияларини: тўқима суюқликларини таркибини, қонни, лимфа суюқлиги, ферментлар, сўлак, кўз ёши, тер ва сийдик таркибини бошқаради. Демак, болалар овқатланишида уларнинг ёши, жинси ва болалик даврларига қараб ўртача миқдорда,

эҳтиёжига қараб, режим асосида, меню таркибида жорий қилинади. Нормада болаларга оқсил +ёщ+углеводлар 1:1:4: га тенг бўлади. Болалар овқатланишини Игнатов биринчи бўлиб схемалаб берган. Яъни сутка давомида 1. Эрта тонгги нонушта ўзи 2 марта: А) умумий овқатнинг - 15 фоизини Б) -"- - 10 фоизини 2. тушки овқатланиш - 35 фоизини 3. пешинги овқатланиш - 15 фоизини 4. кечки овқатланиш - 25 фоизини ташкил этади. Бола организми баъзи ҳолларда она сути билан тўйинмайди ёки она сути кам, таркиби сифатсиз ёки тиббий томонидан она сути болага эмизишга рухсат этилмайди. Айрим ҳолатларда (кўкрак безида йирингли яралар, мастит бўлса ёки она қони резус – манфий бўлиб, антителалари она сутида юқори бўлса ёки янада юқумли касаллик мавжуд бўлса, чунки сут орқали болага касаллик вируси ўтади.) Онанинг сути 4-5 ойликкача ҳамма таркибий қисми жиҳатидан болани ўсишини, ривожланишини қоплайди, кейинчалик эса бола тўқима ҳужайралари тўйинмайди. Шунинг учун уларни 5-6чи ойларидан бошлаб аралаш овқатлантирилади, яъни қўшимча овқатга ўргатиб борилади. Албатта, болага қўшимча овқат бериш оз миқдорда, кунни биринчи ярмида қошиқчадан бошлаб, кундан-кунга ошириб, миқдорини бир маротаба овқатланишга тенглаштирилади. (10-15 кун ичида.) Сўнгра сутка давомида овқатланишининг бир мартаси қўшимча овқатга ўтади. Умуман болани қўшимча овқатга ўргатиш мослашув даври билан бошқарилади. Шунга ўрганса, кейин иккинчи овқат тури берилади. Шу тариқа овқатлар она сути ўрнини эгаллайди. Болани аралаш овқатга ўргатиш, хоҳ табиий боқилсин, хоҳ бола сунъий боқилсин 5-6 нчи ойидан бошлаб ўргатилади. Аралаш овқатлантириш яъни сабзавот, мевалар қоришмаси сут ва ун маҳсулотлари, гурунчли суюқ овқатлар, кефир, творог, сухари, нон, печенҳе, гўшт қиймаси, шўрва, тухум сарищи, шарбатлар ва ҳоказо.

СУНЪИЙ ОВҚАТЛАНТИРИШ- бола тущилган чощидан бошлаб она сутини эммайди, яъни сут ва унинг маҳсулотларидан тайёрланган қоришмалар, баъзан донор сути, сигир, эчки сутларидан фойдаланилади. Сунъий овқатлантирилган бола табиийга нисбатан бироз фарқланади. Чунки сут таркибидаги миқдорлар ҳар-хил бўлиши кўп ёки озлиги. Бундай сунъий йўл билан овқатлантирилган болаларда кўпрок касалланишлари, ҳазм-йўли функўияларининг тез бузилишлари ва ички тўқималар, қон элементларидаги ўзгаришлар, иммунобиологик ҳолатининг сусайиши кузатилади. Бундай боқулувчи болаларга аҳамият кучли, назоратли бўлади. Ҳар ойига уларнинг менюси ўзгартирилади. Тарозида тортиш (контрол) асосида. А.рис. Б.рис. В.рис. кефир, биолакт, малқш, кичкинтой, бойчечак, детолакт, булар 11-12 ойликкача берилади.

Похожие

Болаларда овкат базм килиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш

Болаларда моддалар алмашинувининг бузилиши, унинг аломатлари, олдини олиниши

Кичик ёшдаги болаларда овқат ҳазм қилишнинг ўткир бузилиши

Овқат ҳазм қилиш тизими ва унинг ёшга боғлиқ хусусиятлари

Овқат ҳазм қилиш органлари касалликлари