Болаларда моддалар алмашинувининг бузилиши, унинг аломатлари, олдини олиниши - Медицина - Рефераты

Болаларда моддалар алмашинувининг бузилиши, унинг аломатлари, олдини олиниши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Болаларда моддалар алмашинувининг бузилиши, унинг аломатлари, олдини олиниши Режа: 1. Дистрофия касаллигининг келиб чиқиш сабаблари. 2. Касалликнинг даражалари ва аломатлари. 3. Касалликни олдини олиш ва даволаш.

Организмда моддалар алмашинуви ҳаётнинг асосий функўияси бўлиб, унинг асосида болани овқатланиши, овқатларни ўзгариши, таркибини ва организм томонидан ўзлаштирилиши туради. Тирик организмни асосий ҳаёт белгиси бу моддалар алмашинувидир. Яъни озуқа моддалар организмга тушгандан сўнг икки этапда боради. Моддалар алмашувининг биринчи этапи бу ҳазм қилиш каналида ўтади, овқатларни парчаланишидир. Иккинчи этапида эса сўрилиб озуқалар тўқима ҳужайраларда энергия ҳосил қилади. Овқат таркибидаги моддалар ҳар хил бўлиб уларни парчаланиши, алмашинуви ва сўрилиб энергия бериши, қисман ҳужайраларда сақланиши ҳар хил бўлади. Моддалар алмашинуви бузилиши болаларда ўзига хос хусусиятларда кечади ва хилма - хил аломатларни беради. Кўпинча моддаларнинг алмашинуви бузилиши уларда сурункали формадаги касалликларни, масалан, ҳазм қилиш органларида сурункали «дистрофия», «гиповитаминоз», суякланишида эса «Рахит» ва ҳоказоларни келтириб чикаради. Дистрофия – бу касаллик кўпрок болалик даврларини эмизикли ва ясли ёшли даврларига тущри келади, 2 ёшгача учрайди. Дис – грекча сўз бўлиб, издан чиқиш, бузилиш: трофия – оз овқатланиш демакдир. Яъни бу касалликда нафақат ҳазм йўлини функўияси сурункали бузилади, балки бутун ҳужайра ва тўқималарнинг озиқ моддаларни сингдириши, функўияси, ҳаёт фаолияти, моддалар алмашинувини бузилишидан уларнинг ўсиши, вазни ва ривожланиши издан чиқади. Дистрофиянинг болаларда учраши: 1. Дистрофия – тана вазнининг етишмаслиги(озщинлик) Гипо – трофия дейилади. 2. Дистрофия – тана вазни унинг бўй узунлиги билан бирга бўлади. Паратрофия дейилади.

3. Дистрофия – болаларда тана вазнининг ортиб кетиши (семириш )дейилади. Болаларда энг кўп учрайдиган тури биринчиси бўлиб, гипотрофия 2 хил бўлади. Озщинлик тущилишдан ва озщинлик ҳаёт давомида улар бирламчи ва иккиламчи ҳолатларда ўтади. Сабаблари: жуда кўп ва хилма хил бўлиб, улардан асосийлари 3 тадир. 1) болани туйгиздириб овқатлантирмаслик яъни кўпинча узоқ вақт давомида бир хил ёки бир томонлама овқат таркибининг бир хил бўлишлиги масалан доимо сутнинг ўзи, овқатнинг сўрилиши бузилишидандир. 2) Болаларда юқумли касаллик ёки унинг ўчощи бўлса(ич бурма, салмонелёз, камқонлик, суякланишнинг бузилиши, гиповитаминозлар). 3) Боланинг парвариши суст бўлса, бетартиб овқатлантирилса, режимга ва менюга риоя қилинмаса, болани чиниқтирилмаса ва ҳоказолар. Демак, бу сабаблар асосида бола марказий нерв системасининг идора қилувчи фаолияти бузилади. Ичаклардан озуқа моддаларни парчаланган қисмларини ёщлар, оқсиллар, витаминлар ва углеводларнинг сўрилиши бузилади. Касалликларнинг бошланишида бола организми ўз ҳаёт фаолиятини сақлаб туриш мақсадида ўз тўқималари таркибидаги ёщ, оқсиллар, углеводларни сарфлай бошлайди, яъни ўзини ҳисобига яшай бошлайди, бу эса боланинг секин - аста озиб кетишига олиб келади. Белгилари: Умуман нормада тери ости ёщ қатламининг семириши қориндан бошланиб охирида юз соҳада рўй беради. Озишда эса аксинча аввало инсонларда жумладан болаларда юздан охирида қорин сохаси озади. Моддалар алмашинувининг бузилиши қанчалик кучли бузилса, болани вазн ўзгариши шунчалик тез, ощир бўлади. Асосий клиник белгиларидан боланинг ичи бузилиши, тана вазни ўзгариши, камайиши ҳар хил ҳолда психомотор ривожланиши бўшашади, организмнинг қаршилик кўрсатиш

қобилияти (иммунитети) сусаяди. Болаларда бу касаллик белгилари 3 хил даражада кечади. 1) даражаси енгил кечади сезиларсиз умумий ўртача вазни 10-15% фоизга камаяди. (Мисол бир ёшли боланинг ўртача ощирлиги 10 кг бўлса бу даражада 1-1,5 кг) га озиб кетади. Тери ости ёщ қатлами юз, елка, бўйин соҳаларида камаяди, бола бўшашади, иштаҳасизлик ва овқатларни ҳазм қилиш сусаяди, лекин ички орган ва тўқималарда паталогик ҳолатлар сезилмайди. 2) даражаси ўртача ощирликда ўтади. Мисол 1 ёшли бола ўртача 10кг бўлса бу даражада1,5 – 2кг озиб кетади. Тери ости ёщ катлами билаклар орқа қисмларида , сонда, оёқда камаяди. Тери қуруқлашади, бўш бурмали бўлади, жигар катталашади, қон элементларида ўзгариш бўлади. Эритроўитлар кўп нобуд бўлади, иштаҳасиз овқатларнинг ҳазм бўлиши чўзилади ва яхши ҳазм бўлмайди. Қоринда дам бироз шишган бўлади, газ юриши камаяди, бола кам ҳаракат бўлиб қолади, дармонсизланади ва касалликларга берилувчан бўлади, атрофга қизиқувчанлик сусаяди. Тана вазни ўртача 25% гача камаяди. 3.) Даражаси: ощир кечади. Кам учрайди бу формаси асоратли формасидир. Тана вазнини 25% дан кўпрок йўқотади. Масалан, 1 ёшли бола 10 кг бўлса бу формасида 2,5-3 кг га озиб кетади, яъни 6-7 кг қолади. Тери ости ёщ қатлами бутун танада ҳатто қорин соҳасида ҳам пасаяди тери таранглиги йўқолади, қуруқширайди, сербурма бола бўшашган, ҳолсиз, дармонсиз ҳатто тикка туриш, юриш ҳолатлари сусаяди кўп ётади, ўйнамай қолади, атрофга қизиқмайди. Барча органларнинг функўияси бузилади, сусаяди. Бола кўриниши «қария қиёфаси»ни эслатади. Лаб бурчаклари ёрилган, тил оқарган,иштаха йўқ бўлади. ахлат ажратиши камаяди, сийдик кам бўлади бола терламайди. Қони қуюқлашади, таркиби камаяди. Қўл ва оёқ панжалари оқ ва оч – кўкимтир бўлиб совуқ бўлади. Бу формаси кўпроқ асоратлар беради. Боланинг иммунитет ҳусусиятини пасайтиради, серкасал бўлади, касалликдан тузалиши узоққа чўзилади.

Даволаш чоралари асосан бола парвариши ёшига қараб гигиенаси, режими, чиниқтирилиши(сув, ҳаво ва қуёш)билан айниқса овқат таркиби, меню режими болалик даврларига мос ҳолда ота –она томонидан ва айниқса маҳалла шифокори томонидан текширилиб, назоратлаб турилади. Айниқса 3 даражасида болани ҳар ҳафта 10-15 кунда тана вазнини тарозида тортиб ва ҳисоблаб, онасига керакли суҳбат ва маслаҳатлар тавсия қилинади. Болани овинтирувчи даволаш турлари массаж, гимнастика ва физиотерапия усулларидан қўлланилади. Аввало бундай болага кундалик, ҳафталик овқатланиш режимини ва таркибини (меню) тузиб берилади. «Дието – терапия» овқат билан даволаш ўтказилади. Камида 3 – 4 ой давомида токи бола вазни нормал ҳолатга келгунча қадар. Болага ощиздан витаминлар берилади. В,С,А,Д,Е,РР турларидан. Иштаҳа очувчи ферментлар хлорид кислотаси, пепсин ва лимон кислотаси наматак эритмасидан. Овқатларнинг таркиби сероқсил енгил, тез парчаланувчи, углеводли, витаминларга бой, сувда осон эрувчи ўсимлик ёщлари ва сут маҳсулоти ёщларидан берилади. Яъни овқатларнинг таркибий қисмини тўщрилаб (коррекўия қилиб) берилади. Организмнинг иммунитет ҳолатини ошириш мақсадида парентрал усулда (уколлар) орқали дори – дармонлар юборилади. Витамино – терапия, тери остига, мускул орасига, вена қон томирига , қон зардоби ощир формасида қон қуйиш мумкин. Қон ўрнини босувчи суюқликлар глюкоза 20% - 40% дан, витамин С 2мл дан, гемодез, полиглюкен, реополиглюкен, гамма – глобулин, имунно – глобулин, витамин В группасидан В1, В6, В12, В15, ва витамин РР. (никотин кислотаси). Албатта, бу касалликни даволашдан кўра олдини олиш аҳамиятли ҳисобланади. Назоратлашда ва даволашда онаси ва маҳалла шифокорига бардошлилик ва чидамлилик керак.

Похожие

Болаларда овқат ҳазм қилиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш

Болаларда овкат базм килиш, моддалар алмашинувининг бузилиши ва унинг олдини олиш, парваришлаш

Кичик ёшдаги болаларда овқат ҳазм қилишнинг ўткир бузилиши

Кичик ёшдаги болаларда овкат хазм килишнинг уткир бузилиши

Эрта ёшдаги болалар касалликлари диатезлар