Биофармация, фани келиб чиқиш зарурияти. Биофармация фани асосчилари. Биофармация технологиянинг назарий асоси - Медицина - Рефераты

Биофармация, фани келиб чиқиш зарурияти. Биофармация фани асосчилари. Биофармация технологиянинг назарий асоси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76 KB

Биофармация , фани келиб чиқиш зарурияти. Б иофармация фани асосчилари. Биофармация технологиянинг назарий асоси Режа: 1. Биофармация- технология фанининг назарий асоси. 2. Биофармация фанининг келиб чи қ иш сабаблари. 3. Абу Али Ибн Сино - биофармация асосчиси. 4. Дори турлари организмга тушганда юз берадиган жараёнлар.

"Биофармация" - технологиянинг назарий асоси бўлиб, биринчи марта фармацияда ХХ асрнинг 60-йилларидан қўлланила бошланди. Адабиётлардаги малумотларга қараганда, биофармация атамасини биринчи марта 1961 йилда АҚШ олимлари Леви ва Вагнерлар ишлатишган.Бу атаманинг аниқ ва тўлиқ ифодаси 1972 йилда Америка фармацевтика ассоциациясининг илмий фармацевтика Академияси томонидан келтирилади. Бунга биноан биофармациянинг асосий вазифаси дориларнинг одам ва ҳайвонларда биологик фаоллигига таъсир кўрсатадиган омилларни ўрганиш ва шунга биноан уларнинг терапевтик унумдорлигини ошириш ва қўшимча таъсирини камайтириш.Аслида қадим замонлардаёқ дориларнинг терапевтик унумдорлигига таъсит этувчи айрим омиллар маълум бўлган.Жумладан, Гиппократ (эрамиздан олдинги 460-370 йиллар) дориларнинг фаоллиги унинг турига ва тайёрлаш жараёнига боғлиқлигини, Гален (130-200-йиллар) ва Ибн Сино (980-1037-йиллар) эса майдалик даражасига ҳам боғлиқлигини амалиётда исботлаганлар. Демак, бундан 3-5 минг йиллар илгариёқ биофармация омиллари ўрганила бошланган. Ибн Сино бу омилларга асосланиб, дори ҳақидаги ўз билимларини назарий асосларини ва атамаларини яратди. У одамнинг мижози ва дориларнинг хусусиятларига қараб, уларни терапевтик унумдорлигини олдиндан айтиб бера олган. Дориларни Ибн Сино икки қисмдан ташкил топган деб қараган: 1-таъсир этувчи , 2-ёрдамчи моддалар. Ёрдамчи моддалар сифатида: тўлдирувчи, боғловчи, юмшатувчи, қовушқоқлигини оширувчи турғунлаштирувчи моддалар, нохуш хидни ва мазасини яхшиловчи, таъсирини узайтирувчи, қопловчи кабилардан фойдаланган. Кўпинча шу мақсад учун асал ишлатилган. Чунки асални Ибн Сино "ҳамма дориларнинг тожи" деб атаган. Юқорида келтирилган маълумотларга қараганда, "биофармация" тушунчасига америкалик олимиар Леви ва Вагнер эмас, ватандошимиз Ибн Сино асос солган. Лекин "биофармация" атамасини юқорида номлари қайд

этилган олимлар қўлаганлиги туфайлигина уларни биофармация асосчиси деб қараш ноўриндир. Дори тури танага тушганда мураккаб жараёнларга дуч келади, сўнг ўз таъсирини кўрсатади. Бу жараён босқичларининг қуйидаги соддалаштирилган тасвирини келтириш мумкин: Дори тури Дори сўрилган жойидаги биосуюқликда Қонда ёки тўқималарда дори модда (ёки унинг парчаланган қисмлари) Дориларнинг ошқозон-ичак йўли, буйрак,ўпка, тери безлари орқали ажралиши. Биринчи босқичда қабул қилинган дори туридан биофаол модданинг ажралиб чиқиши ва керакли аъзога бориб сўрилишигача бўлган жараёнлар киради. Иккинчи босқичда биосуқликка ўтган дори диффузия қонунларига биноан сўрилади. Диффузия кинетикасига фармацевтик ва физиологик омиллар таъсир кўрсатади. Жумладан, пирт фаоллиги, технологик жарараён, дори турининг суюқликда эриши, парчаланиш ва ҳоказолар. Диффузия кинетикасига тўқима мембранасининг хусусияти ва ҳолати,тўқималарнинг фермент фаоллиги киради. Дориларнинг сўрилиши бемор ёши, жинси, тана ҳолатига боғлиқ бўлади. Учинчи босқичда физиологик омиллар асосий ўрин тутади, яъни дори- лар ёки унинг метоболитлари танада (қонда, тўқимада) тақсимланади. Тўртинчи босқичда дориларнинг танадаги харакатида асосий биокимё омиллари кузатилади. Бунда дорилар ёки улар метоболитларининг биосуқыликдаги харакати ва ажралиб чиқиши содир бўлади. Дориларнинг танага сўрилиш тезлигига фармацевтик омиллар катта таъсир кўрсатади. Бу омилларга дориларнинг киёвий ва физик холатлари, ёрдамчи моддалар, дори тури ва уни қабул қилиш йўллари ва фарматехнологик жараёнларнинг таъсири киради. Юқорида келитрилган омилларни мужассам холида ўрганиш дориларнинг танага киритилиши, унинг харакати ва таъсир қилиши

биофармациянинг асоси хисобланади. Бу келтирилган тасвиримиз умумий деб қабул қилиниши лозим. Чунки биофармайияга бошқа омиллар ҳам таъсир қилади. Шунинг учун дори ва уларнинг фаоллиги ўртасидаги муносабатни биофармация билан фармакокинетика қўшиб олиб қаралгандагина аниқлаш мумкин. Фармакокинетикани аниқлаш технологларга мақсадга мувофиқ дори турини яратишга ёрдам беради. Кейинги йилларда биофармация жуда тез суръатлар билан ривожланмоқда, чунки барча фармацевтика олийгоҳлари ва корхоналарининг асосий ишлари шу соҳани ўз ичига олади. Бу соҳада проф. И.С.Ажгихин, проф. А.И.Тенцова ва бошқалар етакчи олимлар ҳисобланади. Дориларнинг сўрилиш тезлигига ва терапевтик унумдорлигига таъсир кўрсатадиган асосий омилларни кўриб чиқамиз. Ҳар қандай дори модданинг асоси унинг кимёвий тузилиши ҳисобланади. Бунга шу дори моддадан дори тури тайёрлаш учун қўлланадиган технологик омиллар, модданинг кристаллик шакли, майдалик даражаси, эрувчанлиги ёрдамчи моддалар ва ҳоказолар таъсир қилади. Кристаллик шакли. Дори моддаларнинг технологик хусусиятларини белгиловчи омиллардан бири - модда заррачаларининг тузилиши бўлиб, улар табиатда кристалл ва аморф тарзида учрайди. Мутахассисларнинг тадқиқотлари кимёвий таркиби бир хил бўлган кўпчилик органик ва анорганик моддаларнинг физикавий ва технологик хоссалари ҳар хил бўлишини кўрсатади. Бу эса дори моддалар ҳар хил кристаллик ҳолатда бўла олиши мумкинлигидан далолат беради. Натижада битта дори модда ҳар хил физикавий хоссларни намоён қилади. Битта модданинг ҳар хил кристаллик шаклда (модификацияда) бўла олиш хоссасига полиморфизм дейилади. Моддаларнинг полиморфизм ҳолатлари А,В,С ҳарфлар билан ёки I,II,III ва бошқа рақамлар билан белгиланади. Кўпчилик бирикмалар 5,6,7 ҳатто 11 ва ундан ортиқ кристаллик ҳолатларда бўлиши мумкин. Полиморфизм ҳолатлари кўпинча

салицилатлар, барбитуратлар, гормонлар ва сульфаниламидларда учрайди. Масалан, ацетилсалицил кислота 6 хил, кортизон ацетат 5 хил, левомицетин 2 хил кристаллик ҳолатда бўла олиши аниқланган. Бу кристаллик холатдаги моддаларнинг эрувчанлиги, суюқланиш ҳарорати, оксидланувчанлиги бир-биридан фарқ қилади ва шунинг учун уларнинг сўрилиши ва дори турларини турғунлиги ҳар хил бўлади. Аксарият турғун бўлмаган, кристаллик ҳолатга эга бўлган моддалар биосуюқликларда яхши эриб, танага осон ва тез сўрилади. Дориларнинг қайси кристаллик ҳолатда бўлиши уларнинг олиниш усулига, қуритиш, майдалаш, дори турининг тайёрлаш жараёнига ва сақланишига боғлиқ бўлади. Кимёвий ҳолати. Бир хил модда бир неча кимёвий ҳолатда ишлатилиши мумкин. Масалан: шохкуя ўсимлигидан олинадиган алкалоид ҳар хил кислоталар билан ҳосил қилган тузига қараб, ҳар хил номланади: эрготин - сирка кислотали, корнузол - узум кислотали, эрготал - фосфат кислотали тузи, адреналин гормони эса гидрохлорид ва гидротартрат тузлари ҳолида бўлади. Ҳар хил тузлар технологик, кимёвий, физик ва биофармацевтик томондан ҳар хил бўлади, яъни сўрилиш тезлиги ва биологик таъсири ҳам ҳар хил бўлиши мумкин. Масалан, аскорбин кислотасининг битта водороди натрий ионига алмаштирилса, бутунлай янги хусусиятли модда ҳосил бўлади. Бу аскорбин кислотадан фарқли ўлароқ танада электролитик ҳолатни ўзгартириш, инсулин ишлаб чиқарадиган безларнинг иш фаолиятини камайтириш хусусиятига эга бўлади. Амидопирин оқ рангли пластинка шаклидаги кристалл модда бўлиб, сувда секин эрийди (1:20). Амидопирин молекуласидаги битта водород натрий сульфонат гуруҳига алмаштирилса, сувда яхши эрийдиган (1:155), оч сарғиш, таёқча ва призмасимон шаклдаги анальгин ҳосил бўлади. Морфин алкалоидининг кимёвий молекуласига метил гуруҳи киритилса кодеин, этил гуруҳи киритилса дионин ҳосил бўлиб, икки хил

физик-кимёвий хусусиятга ва таъсирга эга бўлган янги моддалар ҳосил бўлади. Майдалик даражаси . Дори моддалар заррачаларининг майдалик даражаси фақатгина уларнинг сочилувчанлигига, бир хил аралашишига, сочилма зичлигига ва аниқ дозаларга бўлинишига таъсир қилиб қолмасдан, балки биофармацевтик хусусиятларига ҳам таъсир қилади. Бу айниқса мураккаб дори турларини тайёрлашда яққол намоён бўлади. Дори қайси турда тавсия қилинишидан қатъий назар, унинг сўрилиш тезлигига дори заррачаларининг майдалик даражаси албатта таъсир қилади. Кўпчилик дори толқонларининг майдалик даражаси ортиши билан уларнинг танага сўрилиш тезлиги терапевтик унумдорлигига мутаносиб равишда ортиб боради. Лекин бунда уларнинг турғунлиги ва қўшимча таъсири ўзгармаслиги керак. Масалан, ацетилсалицил кислотасининг майдалик даражаси 30 марта ортса, унинг терапевтик унумдорлиги 2 баробар ошиши аниқланган; деципиразон 200 баробар майдаланганда, терапевтик унумдорлиги 13,4 марта ошади; сульфадимезиннинг ўта майдаланган толқони одамларга берилганда, унинг қондаги юқори концентрацияси одатдагига нисбатан 2 соат олдин ҳосил бўлиб, умумий сўрилган миқдори 20% кўп бўлади. Моддларнинг эрувчанлиги. Дори моддаларининг кўпчилиги сувда ёмон эрийди ёки эримайди. Унинг сўрилишини яхшилаш учун эрувчанлигини ошириш лозим. Сирт фаол моддалар иштирокида ёмон эрийдиган ёки эримайдиган моддаларни эрийдиган ҳолатга ўзказиш мумкин. Масалан, твин-80 иштирокида синестролнинг эрувчанлигини 31 марта, метилтестостерон эрувчанлиги 20 марта, диэтилстилбестролнинг эрувчанлигини 110 марта ошириш мумкинлиги амалда исботланган. Шу мақсадда глициризин кислотасининг аммонийли тузи ҳам ишлатилиб, унинг 0,1% ли эритмаси (глицерам) гидрокортизоннинг эрувчанлигини 100 марта оширади. Глицерамнинг 0,2% ли ишқорий эритмаси фурагин моддаси эрувчанлигини 300 марта, фурадонинникини эса 75 марта оширади.

СП-7 ва СП-10 сирт фаол моддалари моно- ёки полигликол диалкил эфирлари бўлиб, асалей, астирон ва пальфицерин дориларининг эрувчанлигини 50 мартагача ошириши мумкин. Келтирилган мисоллардан кўриниб турибдики, дори турларини тайёрлашда дориларнинг кристаллик ҳолатини, майдалик даражасини, эрувчанлигини ва кимёвий ҳолатини ҳисобга олгандагина юқори терапевтик унумдорликка эга бўлган дори тури яратиш мумкин экан. Д ори турининг аҳамияти . Дори билан даволаш унинг энг қулай ишлатиш йўлини танлашга боғлиқ. Шунинг учун дори ишлаб чиқаришнинг ўсиши уни тайёрлаш жараёнларининг такомиллашуви ва янги дори турларининг яратилиши билан боғлиқ бўлади. Дори тури диалектик нуқтаи назаридан дори ва ёрдамчи моддалар ҳамда технологик жараёнлар мажмуасидир. дори турларини танлаш уни танага юбориш йўлини ҳам ифодалайди. Шу сабабдан дориларнинг сўрилиши, таъсир қилиши учун кетган вақт ҳамда қайси аъзода таъсир кўрсатиши дори турини юбориш усулига боғлиқ бўлади. Масалан, нитроглицериннинг таблетка дори тури тил остига қўйиб қабул қилинганда, 2-5 дақиқа ичида ўз таъсирини кўрсатади. Аэрозол ҳолида октил нитрит оғиз бўшлиғига пуркалганда эса 30 сония ичида стенокардия хуружини тўхтатади. Астма касали хуруж қилганда ишлатиладиган преднизолон ва эфедрин ҳам аэрозол дори туридан таблеткасига қараганда бир неча марта тез таъсир қилади. Бу дори тури таъсир қилиш тезлиги бўйича кўпинча инъекция учун ишлатиладиганларидан ҳам устун кедади. Айрим ҳолларда оғиз орқали ютиладиган дори турига нисбатан йўғон ичак орқали (ректал) юбориладиган дори тури афзалроқ ҳисобланади. Масалан, цистамин гидрохлорид таблеткаси қабул қилингач, сўрилиш 58% ни ташкил этса, худди шу миқдорда шамча шаклида ишлатилганда 85,3% ни ташкил этади. Амидопирин шамча шаклида ишлатилганда 5 дақиқадан сўнг қонга сўрилиб ўтганлиги аниқланган. Толқон ҳолида ишлатилганда эса, 15-20 дақиқадан

сўнггина қонда аниқланган. Худди шундай холат изадрин гидрохлоридда ҳам кузатилган. Тиотриазазин препарати жигар касалликларида ва яраларни даволашда ишлатидлади. Унинг 3 хил дори тури яратилиб (эритма, таблетка, шамча) ҳар хил усуллар билан (оғиз орқали, йўғон ичакка, мушак орасига ва қорин бўшлиғига) юбориб кўрилганда, уларнинг ҳаммаси жигар касаллигини даволашни тезлаштириши, лекин таблетка дори тури терапевтик унуморлигининг юқорилиги кузатилган. Этаден қийин битадиган яраларни даволашда ишлатилади. Унинг венага, йўғон ичакка юбориладиган ва оғиз орқали абул қилинадиган дори турлари тайёрланган. Улар ичида шамчаларнинг терапевтик унумдорлиги яхшироқлиги аниқланган. Трифтазин қиём ҳолида ишлатилганда таблетка ҳолидагидан кўра тез сўрилади ва узоқ муддат таъсир этади. Фурагин капсула ҳолида сўрилиши 87%, таблетка ҳолида 50% ни ташкил этади. Овқатдан сўнг қабул қилинганида эса сўрилиши 8 марта ортади. Феносал гранула ҳолида таблетка ва толқонлар ҳолидагига нисбатан фаолроқ таъсир кўрсатиши тажрибада исботланган. Ёрдамчи моддаларнинг аҳамияти . Дори турларини тайёрлашда ишлатиладиган барча ёрдамчи моддалар, уларнинг кимёвий, физик ва бошқа томонлардан бетараф бўлишига қарамасдан, биофармацевтик нуқтаи назаридан бефарқ деб бўлмайди. Улар маълум даражада дори моддаларнинг ажралиб чиқиш ва сўрилиш тезлигига таъсир кўрсатиб, дориларнинг таъсир кучини оширади ёки сусайтиради. Шунинг учун дори турини тайёрлашда танлаб олинадиган ёрдамчи моддалар ҳар бир дори модда учун ўзига хос бўлмоғи мақсадга мувофиқ. Асоссиз равишда танлаб олинган ёрдамчи моддалар дори таъсирини камайтирибгина қолмай, умуман йўққа чиқариши ҳам мумкин.Таъсир қилувчи моддалар билан ёрдамчи моддалар ўзоро бирикиб,комплекс бирикма ҳосил қилиши,адсорбцияланиши натижасида сурилиш тезлиги кескин ўзгариши мумкин.Адабиётларда

ёрдамчи моддаларнинг биофармацияга таъсирини кўрсатадиган илмий ишлар кўп. Фенобарбиталдан ПЭО-400 ёрдамчи моддаси билан тайёрланган шамча ва таблеткада сувда қийин эрийдиган комплекс ҳосил бўлади,натижада фенобарбиталнинг сўрилиши жуда ёмонлашади,шунинг учун таъсир қилмайди.Агар шундай дори турлари натрий барбитал ёки бошқа барбитуратлар билан тайёрланса,ишлатилган ПЭО дорилар таъсирига ҳеч қандай салбий таъсир кўрсатмайди.Ёрдамчи модда сифатида кўп ишлатиладиган иккиламчи калций фасфат иштирокида тайёрлангантетрациклин таблеткаси ичакда умуман сўрилмайдиган бирикма ҳосил қилади.Сут қанди,бентонит,фаоллаштирадиган кўмир иштирокида та- йёрланган ацетилсалицил кислотаси, стрихнин нитрати, апомарфин гидрохлориди дори турида ҳам сўрилишнинг кескин камайиши ва терапевтик унумдорлигининг сусайиши кўзатилган. ПВП иштирокида тайёрланган ливомицетин каби антибиотикларда уларнинг микробга қарши бўлган фаоллиги кескин камаяди. ПВП эса салициламид,преднизалон каби дори моддаларининг сўрилишига терапевтик унумдорлигини кўчайтиради. Кўп ишлатиладиган, бефарқ хусусиятга эга деб қараб келинган сут қанди ҳам биофармация нуқтаи назаридан бундай эмас зкан. Масалан, тестостерон сут қанди билан биргаликда ишлатилганда сўрилиш тезлиги ортади, пентабарбиталники эса камаяди; изониазид билан ишлатилганда унинг фаоллигини камайтиради. Сут қанди таъсирида кўп дориларнинг турғунлиги йўқолади. Асосланмаган ҳолда ишлатилган ёрдамчи моддалар сақлаш жараёнида дори моддаларнинг фаоллигини суссайтиради. Масалан, стероидлар магний оксиди ва магний 3-силикат иштирокида тез парчаланади. Ампуладаги В 1 дармон дориси натрий сульфит, натрий метабисульфит ва бошқа сульфитлар иштирокида турғунлиги камаяди. D дармон дорисининг тальк, акльций сульфати, кальций фосфати, лимон кислотаси иштирокида турғунлиги камаяди. Тальк ацетилсалицил кислотасининг ташқи кўринишини ўзгартиради.

Бил хил шароитда қанд, сут қанди, глюкоза иштирокида тайёрланган белладонна экстракти билан папаверин гидрохлориди, дибазол ва папазол таблеткаларидан таъсир қилувчи моддаларнинг ажралиб чиқиши кальций карбонат билан тайёрланганга қараганда 25-38% юқори бўлади. Шу маънода юқорида келтирилган ёрдамчи моддаларни таблеткалар терапевтик фаоллигини суссайтириши бўйича қуйидаги қаторга жойлаштириш мумкин: қанд < глюкоза < сут қанди < кальций карбонат Худди шу ҳодиса пирацен, кобальт-30, купир таблеткаларида ҳам кузатилади. Дориларнинг терапевтик унумдорлигига ёрдамчи моддаларнинг миқдори ҳам таъсир кўрсатади. Бу папаверин гидрохлориди таблеткаси мисолида яққол намаоён бўлади. 0,04 г папаверин гидрохлориди таблеткаси бир хил шароитда 0,26 ва 0,36 г дан қилиб тайёрланганда, биофармацевтик кўрсаткичлари бўйича 0,26 г ли таблеткалар устунлиги кузатилади. Замбуруғларга қарши ишлатиладиган нитроксалин ПЭО (полиэтиленоксид), қаттиқ ёғ ва какао мойи асосларида тайёрланган суртма ва клизма дори турларининг антимикотин фаоллиги текшириб кўрилганда, ПЭО асосидагининг афзаллиги кузатилди. Таблетка тайёрлаш жараёнида ёрдамчи моддаларни биофармация нуқтаи назаридан ўрганиб, В.И.Иўенко кальций глюконат таблеткаси мисолида донадорлаш мақсадида крахмал шилимшиғи, какаонинг эфирдаги эритмаси ва ПВП ишлатиб кўрган. Бунда таъсир этувчи модда ажралиш тезлигини камайтирган, ПВП эса оширган. Шундай қилиб юқори терапевтик унумдорликка эга бўлган дори турини тайёрлаш учун ишлатиладиган ёрдамчи моддалар биофармацевтик нуқтаи назардан баҳоланган бўлиши лозим. Технологик омилларнинг таъсири. Дори турининг сифати, турғунлиги, терапевтик унумдорлиги уни тайёрлаш жараёнига кўпроқ боғлиқ бўлади. Дори тайёрлашда маълум бўлган омиллар майдалаш, қуритиш, донадорлаш, тахтакачлаш ва ҳоказолар тайёр дориларнинг терапевтик унумдорлигига таъсир кўрсатади. Шунинг учун бу омиллар ҳисобга олинса, мақсадга мувофиқ дори турини танлаш ва унинг фаоллиги

таъминланади. Нам усулда донадорлашда дори моддаларнинг фаоллиги ва миқдори камайиши мумкинлиги исботланган. Масалан, раувольфия алкалоидни донадорлашда, боғловчи модданинг табиатига қараб алкалоид 14% (сув)дан 8% (спирт)гача йўқолиши мумкин. Тритрицин, ва неомицинни донадорлашда КМЦ эритмаси ишлатилса, уларнинг терапевтик унумдорлиги анча пасаяди ва ҳоказо. Тахтакачлаш босимининг биофармацевтик кўрсаткичларига таъсирини стафилококк анатоксини мисолида ҳам кўриш мумкин. 100 МПа босимда олинган таблеткаларнинг фаоллиги 4-5 бўлиб, 250 МПа босимда 2 га камайган, яъни 22,2-27,7% ва 16% ни ташкил қилади. Препарат фаоллигини пасайиши босим ортишига мутаносиблиги аниқланган. Тўғридан-тўғри тахтакачлаб олинган таблеткалардаги дори моддаларнинг сўрилиш тезлиги кўпинча донадорлаш орқали олинганига нисбатан юқори эканлиги амалиётда тасдиқланган. Сифатли, турғун ва юқори терапевтик унумдорликка эга бўлган дори тайёрлаш учун мақсадга мувофиқ технологик омилларни танлаб олиш бу мисоллардан кўриниб турибди.

Адабиётлар: 1. Тенцова А.И., Ажгихин И.С.Лекарственная форма и терапевтическая эффективность лекарств.- М.:Медицина, 1974.- 335 с. 2. Маҳкамов С.М., Усуббоев М.У., Нуритдинов А.Г. Тайёр дорилар технологияси.- Тошкент, 1994.- 425 б. 3. Иванова Л.А. Технология лекарственных форм.-М.: Медицина, 1991,Т. 2. - 543 с. 4. Справочник основных лекарственных средств Республики Узбекистан.- Тошкент,1998.-440 с. 5. Маҳкамов С.М. Таблетка технологиясида биофармация муаммолари//Кимё ва фармация.- 1993. N 1.- Б.41-43. 6. ГФ Х1 изд., вып.2.- М.,1990.- С 1

Похожие

Дориларни полиморф модификациялари. Фармакологик тадқиқотларни биофармацевтик тадқиқотлардан фарқи. Биофармацевтик омиллар

Ветакушерлик фани ҳақида

Гомоген ва гетероген эритмалар. эритувчи табиатига қараб эритмаларни таснифлаш: Сувли, спиртли, мойли, глицеринли

Эритмалар. Эритмаларни таснифлаш. Сувли ва сувсиз эритмалар. Киёмлар. Уларни сифатини назорат клиш

Тиббиёт эритмалари. Тавсифи ва таснифи