Arteriya qon-tomiri kasalliklari - Медицина - Рефераты

Arteriya qon-tomiri kasalliklari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

55 KB

Arteriya qon-tomiri kasalliklari Reja: 1. Gipotoniya. 2.Gipertoniya 3.Gipertonik kriz. 4.Miya insulti. 5.O`tkir qon-tomir yetishmovchiligi kasallik holatlari.

1. Gipotoniya – arterial qon bosimining normaga nisbatan pasayishi bilan surunkali kechadigan xastalik. Ammo, arterial qon bosimining normaga nisbatan ozroq pasayishi yaxshi chiniqqan sportchilarda, jismoniy mehnat bilan shug`ullanadigan, o`zini sog`lom his etadigan odamda ham bo`lishi mumkin. Bu kabi holat xastalik emas, balki odam organizmining fiziologik holati sifatida talqin etiladi. Sababi: og`ir o`tgan yuqumli kasalliklar (ichterlama, ichburug‘, zotiljam va hokazo) ning asorati, me’yorida ovqatlanmaslik, jismoniy charchash, uzoq vaqt ruhiy aziyat chekish kabilar. Belgilari: asosiy belgisi arterial qon bosimining normaga nisbatan pasayishi hisoblanadi. Qon bosimini pasayishi asosida bemorga tashxis qo`yiladi. Bunda arterial qon bosimini normal ko`rsatgichi odamning yoshiga qarab quyidagi ko`rsatgichlarda bo`lishini e`tiborga olish kerak. Arterial qon bosimining pastki normal ko`rsatgichi: - 25 yoshgacha – 100/60 mm simob ustuniga teng; - 25-40 yoshda-105/65 mm simob ustuniga teng; - 40-80 yoshda – 110/70 mm simob ustuniga teng. Arterial qon bosimi yuqoridagi ko`rsatgichlardan past bo`lsa, boshqa klinik belgilar bilan solishtirgan holda mazkur odamga gipotoniya deb tashxis qo`yiladi. Gipotoniyaning klinik belgilari quyidagilardan iborat: tik turganda bosh aylanishi, boshda og`irlik sezish, tez charchash, bo`gimlar va muskullarda uvishish, kuchsiz og`riq. Bemorni tekshirganda quyidagilarni aniqlash mumkin: lablari, quloq suprasi, barmoq uchlarida sezilar-sezilmas ko`karish, qo`l-oyoq barmoqlari sovuq, nam bo`ladi. Bu odam ozroq hayajonlansa, yuzi, bo`yni, ko`kragi, terisi qizaradi yoki oqaradi.Tomir urishi tezlashib va sekinlashib turadi, ya`ni tez o`zgaruvchan bo`ladi. Tibbiy yordam va maslahat berish: 1. Bemor ertalab uyqudan uyg`onganda o`rnidan darrov turmasdan, yotgan joyida 10 marta qo`llarini yuqoriga ko`tarib va

tushirib chuqur nafas olish va nafas chiqarish mashg`ulotini bajarishi lozim. O`rnidan turgandan keyin ham shu mashg`ulotni 10-20 marta bajarishi maqsadga muvofiq bo`ladi. 2.Ovqatlanish meyorida, ovqati tarkibida go`sht, tuxum, sut-qatiq, meva- sabzavotlar tavsiya qilinadi. 3.Dorilardan: - mezaton 0,5-1 ml teri ostiga kuniga 1 mahal, ya`ni 10 marta; - vitamin B1, B6 -1ml dan, askorbin kislota- 2 ml, vitamin B12-100-200 mkg. Bular bir vaqtning o`zida alohida shpritsda muskul orasiga yuborilishi mumkin, jami 10 kun. - kofein 1-2 ml teri ostiga yuboriladi; - ATF - 1 ml muskul orasiga kuniga bir mahal, 10 kun. 2.Gipertoniya – arterial qon bosimining normadan oshishi bilan surunkali kechadigan xastalikdir. Sababi: Sog‘lom turmush tarziga rioya qilmaslik, ya’ni, chekish, spirtli ichimlik, sho‘r va yog‘li taomlarni ko‘p iste’mol qilish, aqliy zo‘riqish, tez-tez hayajonlanish, asabiylashish, aziyat chekish, surunkali kechadigan nefrit, piyelonefrit kasalliklarining asorati bo‘lishi mumkin. Belgilari: bemorning arterial qon bosimi normadan oshgan bo‘ladi: kasallikning yengil-og‘ir kechishiga ko‘ra maksimal bosim 150-250 mm gacha va bundan ham yuqori ko`tarilishi mumkin (normada maksiaml-110-130 mm simob ustinigacha, minimal bosim 65-80 mm gacha bo`ladi). Bosh og‘riydi, quloqda g‘uvillash, ko‘z oldining qorong‘ulashuvi, bosh aylanish, yurak o‘ynashi, ba‘zida yurak sohasida tez o‘tib ketadigan sanchuvchi, g‘ijimlovchi og‘riq, asabiylashish, mehnat qobiliyatining pasayishi kuzatiladi.

Tibbiy yordam: 1. Bir kunlik ovqat tarkibidagi tuz miqdorini 4-6 g. gacha kamaytirish (normada 8-12 g). 2. Tuzlangan, qovurilgan taomlarni kam iste’mol qilish. 3. Spirtli ichimliklar, chekish kabi zararli odatlardan voz kechish. 4. Dorilardan: - arterial qon bosimi kamroq ko‘tarilgan bo‘lsa, papazol yoki raunatin 1 tabletkadan kuniga 2-3 mahal; - arterial qon bosimining ko‘tarilishi o‘rtacha bo‘lsa - adelfan 1 tabletka kuniga 2-3 mahal, yoki korinfar 1 tabletka kuniga 2-3 mahal, enalopril yoki atenalol-0,5-1 tabletka kuniga 2 mahal; - arterial qon bosimining ko‘tarilishi juda yuqori bo‘lsa konkor-1/2-1 tab. 1 mahal ertalab, lozam 1 tab. 1 mahal yoki teveten-1 tab. 2 mahal, magneziy sulfat 25 %-5 ml novokain -2 ml muskul orasiga. 5. Gipertoniya kasalligi yillar davomida surunkali kechadi. Shuning uchun bemor poliklinikaning kardiolog shifokori nazoratida muntazam davolanishi kerak. 3.Gipertonik kriz – gipertoniya kasalligi bo‘lgan bemorda arterial qon bosimining to‘satdan juda baland ko‘tarilishi tufayli yuzaga keladigan og‘ir kasallik holatidir. Sababi: gipertoniya kasalligi bo‘lgan bemorning o‘ta hayajonlanishi, qayg‘urishi, ruhiy-jismoniy zo‘riqishi, yuqori kaloriyali taomlarni iste’mol qilishi (qovurilgan go‘sht, tandir go‘sht, qovurilgan baliq, tuxum kabilar), spirtli ichimlik iste’mol qilishi, ob-havo o`zgarishlariga organizmning sezuvchanligini oshganligi. Belgilari: Bemorda to‘satdan kuchli bosh og‘rig‘i, bosh aylanishi, ko‘z oldida qorong‘ulik, quloqda shovqin, ko‘ngil aynish, qusish holati paydo bo‘ladi, ba‘zida yurak sanchadi, g‘ijimlaydi, yuzlari, bo`yni, ko`kragida qizil dog`lar paydo bo`ladi. Arterial qon bosimi maksimal 180-200, minimal 110-160 mm.gacha va undan ham oshishi mumkin. Juda og‘ir kechganida bosh miya to‘qimasida qon aylanishining buzilishi tufayli qo‘l-oyoq muskullarida uvishish, yuz muskullarining tortilishi, qovoqlarning pirpirashi kabilar kuzatilishi mumkin.

O`z vaqtida birinchi tibbiy yordam ko`rsatilmasa miya insulti yuzaga kelishi mumkin. Tibbiy yordam: 1. Bemor boshini baland qilib yostiqqa suyab yarim o`tqazib qo`yiladi (Agar iloji bo`lsa kresloga suyab, yarim o`tirgan vaziyatda joylashtiriladi). 2. Tez yordam chaqiriladi. Tez yordam kelgunicha quyidagicha yordam ko‘rsatiladi: - bemorni boshiga sovuq kompress qo`yiladi; - oyoqlariga issiq grelka qo`yiladi; - arterial qon bosimini tushiruvchi dorilardan: magneziy sulfati 25 % 5-10 ml va 2 ml 0,5 % novokain qo‘shib muskul orasiga yoki vena tomiriga; - Dibazol 1%-1-2 ml muskul orasiga yoki vena tomiriga; - gipotiazid 1 tabletka ichiriladi yoki 2 ml laziks muskul orasiga yoki vena tomiriga yuboriladi; - teveten –1 tabletka ichiriladi; - yurak faoliyatini yaxshilash uchun valokordin 25 tomchi ichiriladi; - yurak sohasida og‘riq bo‘lsa nitroglitserin 1 tab. til ostiga. 4.Miya insulti - miyaning biror arteriya tomiri yorilishi tufayli miya to‘qimasiga qon quyilishi (gemorragik insult), yoki biror arteriya tomirining o‘ta qisqarishi tufayli miya to‘qimasining ma‘lum qismi qonsizlanishi (ishemik insult) natijasida vujudga keladigan hayot uchun xavfli kasallik holatidir. Sababi: gipertoniya kasalligi bilan xastalangan bemorning o‘ta hayajonlanishi, ruhiy aziyat chekishi, spirtli ichimlik va qiyin hazm bo‘ladigan taomlarni (qovurilgan go‘sht, tandir go‘sht, yog‘li sho‘rva, palov, qovurilgan tuxum kabilar) ko`p iste’mol qilishi, uzoq vaqt issiq hammomda bo`lishi. Belgilari: bemorda to‘satdan kuchli bosh og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi, qusish paydo bo‘lib u hushini yo‘qotadi. Yuzi to‘q-qizil tusga kiradi, pastki labi osilib qoladi, nafas olishi tezlashadi, shovqinli bo‘ladi, sovuq ter bosadi, o‘ng yoki chap qo‘l-oyoqlari falajlanadi, yuzining o‘ng yoki chap tomoni qiyshayib qoladi.

Tibbiy yordam: Bemor boshini baland qilib suyab yotqiziladi. Tez yordam chaqiriladi. U kelgunicha quyidagi tartibda birinchi tibbiy yordam ko‘rsatiladi: 1. Nafas olishini yaxshilash, tili orqaga ketib qolishini oldini olish uchun: - shpatel yoki temir qoshiq dastasiga bint o`rab tilini bosib turiladi yoki maxsus qisqich yordamida bemor tili og`zidan tortib qo`yiladi. 2.Qon bosimi 160/100 mm dan yuqori bo`lsa: a) rausedil -0,25 %-1ml muskul orasiga; b) yoki magneziy sulfat -25 % -5-10 ml va 0,5 %-2ml novokain bilan birgalikda muskul orasiga yoki dibazol-0,5 %-2-3 ml muskul orasiga. 3.Miyada qon aylanishini yaxshilash uchun: - kurantil (dipiridamol) – 2 ml muskul orasiga. 4.O`pka shishi paydo bo`lsa: - laziks (furosemid) – 1-2 ml muskul orasiga yoki vena tomiriga. 5.Tirishish holati paydo bo`lsa: - seduksen (relanium) 0,05 %-2 ml, 0,9 %-10 ml natriy xlorid bilan venaga yoki magneziy sulfat 25 %-5-10 ml, 0,5 %-3 ml novokain bilan muskul orasiga. 6.Insult turini aniqlash imkoni bo`lsa: a) agar bemorda ishemik insult bo`lsa: geparin -5000-7000 TB har 4 soatda muskul orasiga; b) agar bemorda gemorragik insult bo`lsa: ditsinon-4 ml muskul orasiga yoki 0,9 %-20 ml natriy xlorid bilan venaga. 7.Bosh miya nerv to`qimasining hayotiy funksiyasini saqlash uchun: a) Piratsetam (nootropil) – 20 %-5-10 ml venaga yoki muskul orasiga; b) Tokoferol atsetat – 5 %-1 ml muskul orasiga (iliq holda); c) Korinfar (nifedipin)-20-30 mg tabletka ichishga (iloji bo`lsa). 8.Takror qusish va hiqichoq bo`lsa: a) Serukal – 2 ml (1 ampula) muskul orasiga, yoki venaga; b) Etaperazin – 10 mg ichishga (iloji bo`lsa).

5.O’tkir qon tomir yetishmovchiligi – hushdan ketish (obmorok), kollaps va shok holatlari sifatida namoyon bo‘ladi. Hushdan ketish (obmorok) – bosh miya qon tomirlarining torayishi natijasida miyada qon aylanishining buzilishidir. Sababi: qo‘rquv, hayajonlanish, kuchli og‘riq, o‘ta jismoniy charchash, havosi buzilgan – dimiqqan xonada, hammomda uzoq muddat bo‘lish. Beliglari: to‘satdan bemorning rangi oqaradi, sovuq ter bosadi, ko‘z oldi qorong‘ilashadi va hushdan ketadi. Tibbiy yordam: Bemorni boshini past, oyoqlarini baland qilib yotqiziladi. Tugmalar bo‘shatiladi, yuziga sovuq suv sepiladi, nashatir spirt bilan namlangan paxta hidlatiladi.Bu tadbirlar natijasida hushiga kelmasa kofein, kordiamin, kamfora kabilardan birontasi 1-2 ml teri ostiga yuboriladi. Kollaps – qon tomirlarida aylanib turuvchi qon miqdorining to‘satdan kamayishi tufayli qon aylanishining o‘tkir buzilishidir. Sababi: qon yo‘qotish, ichterlama, gepatit, gripp, miokardit, eksudatli perikardit, bo‘g‘ma kabi kasalliklarning og‘ir kechishi. Belgilari: bemor o‘ta holsizlanadi, karaxt holda bo‘ladi, boshi aylanadi, yuzlari oqaradi, lablari ko‘karadi, qo‘l-oyoqlari soviydi, nafasi tezlashadi, yurak va tomir urishi kuchsizlanadi, arterial qon bosimi normadan pasayadi. Tibbiy yordam: 1.Bemorning boshini pastroq qilib yotqiziladi. 2. Tez yordam chaqiriladi. 3.Tez yordam kelgunicha quyidagi tadbirlar o‘tkaziladi: - oyoqlariga issiq grelka ro‘molga o‘rab qo‘yiladi, bir piyola shirin choy ichiriladi; - kofein, kordiamin, kamfora, efedrin kabilarning birontasi 1-2 ml teri ostiga yuboriladi; - arterial qon bosimi juda past bo‘lsa, ya’ni maksimal bosim 80, minimal bosim 30-40 mm bo‘lsa, mezaton 0,5-1 ml, yoki adrenalin 0,1% - 0,5-1,0 ml teri ostiga yuboriladi.

Shok – organizmda qon aylanishining og‘ir buzilishi va o`ta kuchli og`riq tufayli vujudga keladigan, hayot uchun xavfli kasallik holatidir. Sababi: og‘ir jarohatlanish, kuyish, qon va suyuqlik yo‘qotish, miokard infarkti, ayrim dorilar, kimyoviy moddalar bilan zaharlanish, ilon, hashorotlar (chayon, qoraqurt) zahariga odam organizmining allergik sezuvchanligini o‘ta oshishi. Belgilari : bemorning ahvoli juda og‘ir va u karaxt holatda bo‘ladi, rangi oqaradi, qo‘l-oyoqlari soviydi, sovuq ter bosadi, lablari ko‘karadi, ko‘z qorachig‘i kengayadi, vaqti-vaqti bilan hushini yo‘qotishi mumkin. Yurak va tomir urishi kuchsiz bo‘ladi, arterial qon bosimi normadan pasayadi, ayrim hollarda maksimal bosim 50-30, minimal bosim 10-20 mm gacha pasayishi mumkin.Bunda yurak aritmiyasi yuzaga keladi, ya`ni yurak to`xtab-to`xtab uradi. Tibbiy yordam: 1. Bemor boshini past qilib yotqiziladi. 2. Tez yordam chaqiriladi. 3.Tez yordam kelgunicha quyidagicha birinchi tibbiy yordam ko‘rsatiladi: - agar shok holati jarohatlanish, kuyish tufayli yuzaga kelgan bo‘lsa, og‘riq qoldiruvchi dorilar qo‘llaniladi:analgin (baralgin)-1-2 ml, dimedrol-1 ml, novokain 0,5 %-2 ml muskul orasiga; - pasaygan arterial qon bosimini ko‘tarish uchun: - adrenalin 0,1% - 0,5-1 ml, yoki mezaton- 0,5-1 ml teri ostiga; - shuningdek, kordiamin, kofein, kamfora (bittasi) 1- 2 ml muskul orasiga; - agar shok shikastlanish tufayli yuzaga kelgan bo`lsa, og`riq qoldiruvchi analgin 1-2 ml yoki baralgin 5 ml novokain bilan muskul orasiga. Shifokor nazoratida (sifoxonada) quyidagilar qo‘llanishi mumkin: - bemorga 100-200 ml qon quyiladi, glyukoza 5-10% - 100-200 ml, 0,9 %- 100 ml natriy xlorid, poliglyukin yoki reopoliglyukin 100 ml vena tomiriga tomchi usulida yuboriladi; - prednizolon 30-60 mg (1 -2 ml) (yoki gidrokortizon 50-100 mg) muskul orasiga yoki venaga;

- yurak urishi kuchsiz va juda tez bo‘lsa (bir daqiqada 100-110 martadan ko‘p bo‘lsa) - glyukoza 40%-20 ml, kokarbaksilaza 50 mg, strofantin 0,05% (yoki korglyukon 0,06 %) - 0,5-1 ml bitta shpritsga olinib, vena tomiriga sekinlik bilan 3-4 daqiqa davomida yuboriladi; - assesol, trisol suyuqliklari - 100-200 ml tomchi usulida vena tomiriga; - trasilol 20000 TB yoki kontrikal – 10000 TB vena tomiriga.

Похожие

Qon sistemasi kasalliklari

Yurak va qon tomir kasalliklari

Yurak qon-tomir tizimi kasalliklari. Yurak poroglari. Gipertoniya kasalliklari, gipertoniya krizi

Nafas olish va yurak - qon tomir tizimlarining kasalliklari

Qon ketishi. Qon va uning o'rnini bosuvchi suyuqliklarni quyish