Uy-ro`zg`or asoslari - Техника и технология - Рефераты

Uy-ro`zg`or asoslari

Загружено в:

13.04.2024

Скачано:

0

Размер:

49 KB

Uy-ro`zg`or asoslari Reja: 1. Pol qoplamalari xamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari, kichik ta’mirlash ish usullari 2. Yurtimiz me’morchiligi tarixi. Xona intereri xamda jixozlanish dizayni. Zamonaviy tarakkiyot yo`nalishlari 3. Xona va fanlar bo`yicha o`quv xonalaridan mebel va ko`shimcha jixozlarni joylashtirish sxematik tasviri xamda sxematik eskizlari tayyorlash texnologiyasi

Pol qoplamalari xamda mebellarning laklangan va qoplamali yuzalarini saqlash tadbirlari, kichik ta’mirlash ish usullari . Pol qoplamalari xamda mebellarning uzok vakt sifatli xizmat kilishi uchun ishlab chikaruvchilar tomonidan berilgan tavsiyalarga rioya etish, joriy ta’mirlash ishlarini uz vaktida utkazib borish lozim. Mebellarni isitish asboblari yakiniga urnatish tavsiya etilmaydi. Mebellarni kuyosh nurining tugridan-tugri tushishi xam sifatini buzadi. Xonada namlikni me’yorida bo`lishini ta’minlash uchun manzarali gullar bo`lishligini tavsiya etiladi. Plastik bilan koplangan mebel zaruriyat bo`lishiga qarab salfetka bilan artib turiladi. Shundan sung kuruk salfetka bilan artish lozim. Yogoch yuzasiga ishlov berish uchun muljallangan maxsus kimyoviy vositalar - polerollardan foydalanish mumkin. Fakat oshxonada ulardan foydalanganda ozik-ovqatlarga tegishidan extiyot bo`lish kerak. Faneradan tayyorlangan yuzalarni muntazam tozalab borish tavsiya etiladi, bu ularning xizmat muddatini uzaytiradi. Mebellarda yuzaga keladigan mayda nosozliklarni ustaga muroojat kilmasdan uz vaktida brtaraf etib borish mumkin. Buning uchun xar bir xonadonda maxsus asboblar va zarur furnituralar bo`lishi lozim. Mebelning eshik va boshka kismlaridagi sharnir detallar profilaktikasi ularning xizmat muddatini uzaytiradi. Undagi vint va boltlarni vaktida maxsus asboblar yordamida burab mustaxkamlab turish lozim . Yurtimiz me’morchiligi tarixi. Xona intereri xamda jixozlanish dizayni. Zamonaviy tarakkiyot yo`nalishlari. Yurtimiz qadimdan o`ziga xos me’moriy obidalariga ega. O`zbek diyorida bobokalonlarimiz tomonidan san’at darajasida yaratilgan binolar va boshqa obidalar jahon madaniyati durdonalari qatoridan o`rin olgan. Qo`li gul ustalar yaratgan san’at durdonalari kishilarga estetik zavq bag`ishlaydi hamda ularni axloqiy tarbiyalashda muhim vosita bo`lib xizmat qiladi. Quyosh nurida tovlanib, ko`zni qamashturgidek

jilva berib turgan xilma-xil rangli koshinlar go`zallik va joziba kashf etadi. shiklarga o`yilgan turli naqshlar, darchalar tepasidagi ganch yoki marmardan o`yib ishlangan panjaralar, devorlarning pastki qismiga o`rnatilgan mamar toshlarning o`ymakor naqshlari va ko`kka bo`y cho`zgan minoralarning qomati, ularga mutanosib ishlangan gullar bir vaqtlar Sharqda madaniyat juda yuksak darjada bo`lganligadan dalolat beradi. Yodgorlardagiquyosh nurida tovlvnvyotgan sarkor koshinlar, nafis naqshu nigoralar beixtiyor kishilarni o`ziga maftun etadi. Bu naqshu nigoralar bir necha asrlar ilgari yaratilgan bo`lsa ham hozirgacha o`z nafosatini, nafisligini, ko`rkini yo`qotmagan. Yuksak did bilan ishlangan bezaklar bizni hozirgacha hayratga solib kelmoqda. Hatto horijiy mamlakatlardan kelgan sayohatchilar ham mamlakatimizdagi qadimiy binolarni, ularga ishlangan naqshu nigoralarni ko`rib lol qolmoqdalar, o`zlarining iliq so`zlarini yozib qodirmoqdalar. Binobarin Samarqand, Buxoro, Xiva, Shahrisabz, Qarshi, Toshkent, Qo`qon kabi shaharlarda qad ko`targan bir qator tarixiy me’morchilik ishlari haqiqatan ham bizga ota-bobdlariizdan qolgan ulkan yodgorliklardir. Tadqiqotchi P.SH.Zohidov o`zining "Me’mor olami" nomli kitobida (T., 1996) 80 nafardan ortiq me’mor va 266 ta me’moriy yodgorliklar haqida ma’lumot bergan. Bo`lardan 246 tasi respublikamiz hududida joylashgan. Xususan Samarqanddagi Registon ansambli, Go`ri Amir, Shohi Zinda maqbaralari (45-rasm); Xivadagi Ichan qal’a, Ollohquli saroyi, Islomxo`ja minorasi, Pahlavon Mahmud maqbarasi; Buxorodagi Ark, Ismoil Somoniy maqbarasi; Toshkendagi Ko`kaldosh madrasasi, Qo`qondagi Xudoyorxon saroyi (45- rasm) kabi tarixiy me’moriy obidlar bugungi kunda ham o`zining jozibasi bilan kishilarning diqqatini tortib kelmoqda. Ayniqsa, Samarqand shahri tarixiy obidalar ko`pligi jihatidan "Yer yuzining sayqali", "Osmon ostidagi ochiq muzey" kabi nomlar bilan ataladi. Buyuk bobolarimizning bunyodkorlik ishlari hozirgi paytda ham davom ettirib kelinmoqda. Avvalo shuni alohida ta’kilash zarurki, respublikamiz davlat mustaqilligiga yerishgandan keyin qadimiy obilarni ta’mirlashga katta ye’tibor qaratildi. Natijada bir qator allomalarning maqbaralari tiklandi va ziyoratgohlar yaratildi, ko`plab tarixiy binolarga qayta "umr" bahsh yetildi, yangidan-yangi ma’muriy, o`quv vaturar-joy binolari qurildi hamda qurilmoqda (46-rasm). Binolarning

nafaqat tashqi ko`rinishi, balki ichki ko`rinishi ham katta ahamiyatga ega. Me’morchilikda bino, imorat yoki xonalarning ichki qiyofasi, ko`rinishi interer deb yuritiladi. Xonining ichki ko`rinishi juda ko`p omillarga bog`liq, masalan, pol, shift va devorlarning qanday rangga bo`yalgani; j ihozlarning rangi, o`lchami, joylashishi; eshik va derazalarning o`lchamlari, soni, qanday rangga bo`yalgani, qaysi tomonga ochilishi, qanday pardalar qo`yilganligi, yorug`lik o`tkazish xususiyati va h. Shuningdek, sun’iy yoritish vositalari - qanday ko`rinishdagi qandillar o`rnatilganligi ham xona ko`rinishiga sezilarli ta’sir ko`rsatadi. Bo`larning hammasi sanitariya-gigiyena va dizayn talablariga mos kelishi zarur. Dizayn - inglizcha so`z bo`lib, bezamoq, tuzilish ma’nolarini bildiradi. YA’ni buyumlarni ko`rkam va chiroyli qilib, insonda zavq uyg`otadigan tarzda tayyorlashdir. Sanitariya-gigiyyena talablari deganda esa xonaning shamollatilishi, harorati, yoritilishi kabilarni nazar tutiladi. Qadimdan binokor-ustalar uylarni quyosh nurlari tushadigan qilib qurishgan. Chunki kun bo`yi uyga quyosh narlari tushib tursa - ichkari yorug`, havosi quruq bo`ladi, turli mikroblar issiqlik va nur ta’siridan nobud bo`ladi, havo sovigan paytlarda xona ichi issiq bo`ladi va h. Bu an’ana hozir ham davom ettirib kelinmoqda. Hozir aholi tomonidan sinchli va g`ishtli uylar qurilmoqda, ularga turli usullarda bezak berilmoqda. Hatto yevropacha usullar ham uchraydi. Mahalliy sharoida ayrim joylarda shaxsiy xo`jalildarda bino qurishda keyingi paytda paydo bo`lgan yangi ish usullaridan biri - poydevorga alohida ishlov berishda ko`rinmoqda. Bunda sement aralashmalaridan foydalanilgan holda poydevorning yeng ostki qismi tepa qismidan biroz kengroq qilib quyilmoqda. Bino davomida tualet va hammom joylashgan alohida xona qurish ham keyingi yillarda shaxsiy uy-joylarni qurishda paydo bo`lgan ana’nalardan biridir. Shuningdek, binolarga akfa eshik va darazalar o`rnatish, tomini turli materiallar (tunuka, cherepisa va b.) bilan yopish keng tus oldi. Binokorlik ishlaridagi yana bir yangilik shuki, bunda qishloq joylarida aholi uchun davlat tomonidan yangi-yangi uylarning qurilayotganligidir. Bu uylar yashash uchun yaratilgan sharoitlar shahar sharoitidan kam emasligi va aholiga uzoq yillik kredit to`lash sharti bilan tayyor holda berilishi bilan diqqatga sazovordir .

Xona va fanlar bo`yicha o`quv xonalaridan mebel va ko`shimcha jixozlarni joylashtirish sxematik tasviri xamda sxematik eskizlari tayyorlash texnologiyasi. Nazariy ma’lumot. Xona intererida eng avvalo ko`zga tashlanadigan narsa - xona devorlarini qanday rangga bo`yalganidir. Chunki inson ko`zi sirtlardagi yorqinlik va ranglarni shu sirtlarga tushib qaytadigan nurlar natijasida idrok qiladi. Shuning uchun devorlarning (shuningdek, boshqa jismlarning ham) yorqinligi. birinchidan, uni qanday rangdagi yorug`lik bilan yoritilishiga, ikkinchidan devor sirtini unga tushayotgan nurlarni qanday aks yettirishiga (qaytarishiga) bog`liq. Odatda kunduzgi yorug`likda ranglar va ularning tuslari yaxshi ko`rinadi, kam yoritilgan joylarda esa yorug`lik kam qaytganligi uchun ranglarni ajratish qiyinlashadi. Masalan kech kirib qolganda ko`k, qizil, qora, jigar ranglarni bir-biridan ajratish qiyin bo`lib qoladi. Shuning uchun ish va o`qish xonalarda, masalan sinf va laboratoriya xonalarida, ustaxona va kutubxonalarda, umuman, ko`zga va diqqatga zo`r keladigan joylarda yorug`lik va rangga mehnatni yengillashtirish, uning samadorligini oshirish, o`quvchilarning hissiyoti va kayfiyatini yaxshilash hamda charchashning oldini olish vositasi sifatida qarash zarur. Ranglarni kishtning ruhiyatiga uning yoshi va xarakteriga ko`ra turlicha ta’sir etishi ilgaridan ma’lum. (Ranglarni kishining ruhiyatiga ko`rsatadigan ta’siri rang psixologiyasi, rang ta’sirida davolash kabi sohalarda kengroq o`rganiladi). Quyida ranglarni ta’sir etish omillari haqidagi ayrim ma’lumotlarni keltiramiz. Masalan yashil rang kishini bir maromda ishlashga yoki osoyishtalikka moyil qiladi. Shuning uchun uy mashg`ulotlari bajariladigan xonalarni yashil rangga bo`yash tavsiya etiladi. Havo rang esa xonada sovuqlik va noshinamlik his qilish tuyg`usini keltirib chiqaradi. Agar devorlar qizil rangga bo`yalsa - bu odamni tez charchatishi, jahldor odamlami asabiylashtirishi mumkin. Biroq qizil rang e’tiborni tez tortadi, shuning uchun bu rang kishilarni, xususan, bolalarning idrok etilishini osonlashtiradi. Zarg`aldoq rang, xuddi qizil kabi, faqat bolalar xonasi uchun tavsiya etilishi mumkin. Sariq rang quyosh nuri bilan uyg`unlashib, odamni ish jarayonida tez charchatib qo`yadi. Oq rangga bo`yalgan yuzalar yorug`lik nurini ko`proq namoyon qiladi, shu sababli narsalar unda yaxshi ko`rinadi. Agar xona devolariga -angori yoki kulrang gulqog`ozlar yopishtirilsa - xona go`yo kattalashib qolgandayek tuyuladi. Umuman sinf

xonalarni bo`yashda rang tanlash yoki tayyorlashda ularning yorug`lik qaytarish xususiyatini hisobga olish kerak. Quyida asosiy ranglarni yorug`lik qaytarish xususiyatlari (koyeffitsenti) haqidagi ma’lumotlarni keltiramiz: oq rang - 85%, och sariq - 75%, och yashil - 75%, och ko`k - 75%, sariq - 65%, kulrang - 55%, yashil - 52%, havorang - 35%, to`q qizil -13%, to`q ko`k-8%. Sinf xonalarini bo`yashda deraza qarshisidagi devorni yorug`lik qaytarish koyeffitsiyenti 60% bo`lgan, doska o`rnatilgan devorni yorug`lik qaytarish koyeffitsiyenti 50-60% bo`lgan, deraza o`rnatilgan devorni yorug`lik qaytarish koyeffitsiyenti 60-70% bo`lgan, polni yorug`lik qaytarish koyeffitsiyenti 25-30% bo`lgan rangdagi bo`yoqlar bilan bo`yash maqbul hisoblanadi. Bunda ranglarning issiq yoki sovuq bo`lib tuyuluvchi xususiyatini ham to`g`ri qo`llash kerak. Shuni ta’kidlash zarurki, ranglar spektridagi sarg`ish-yashil rang ko`zni kamroq charchatadi, asab tizimiga nisbatan kamroq salbiy ta’sir ko`rsatadi. Natijada qon tomirlarda me’yorida harakatlanadi, eshitish qobiliyati ham faollashadi. Shuning uchun ham sinf xonalarini sarg`ish-yashil rang va undan kelib chiquvchi ranglarga bo`yash tavsiya etiladi. Sinflarning umumiy rangi och, xotirjam bo`lganda xonalarning yoritirganlik darajasi ortadi. Dars jarayonida o`quvchilarning ko`ziga doimiy tashlanib turuvchi devorlar - doska o`rnatilgan devor, yon devorlar ham uncha to`q bo`lmagan ranglarga bo`yaladi. Xonalarni jihozlash va bezatishda turli mebellarni (shkaf, parta, stol, stul va b.) joylashtirish ham katta ahamiyatga ega. Bunda mebellarning o`lchamlari, rangi va nima maqsadda ishlatishini hisobga olish kerak. Masalan o`quv qurollarini saqlash uchun bir xil o`lchamdagi shkaflarni yasash va ularni sinf orqasiga - orqa devorga joylashtirish maqsadga muvofiqdir. O`quvchilar sinfga kirib kelganlarida ularning ko`zlari dastlab ana shu devorga — shkaflarga tushadi. Shuning uchun ularni o`quvchilarni zavqlantirigan rangga bo`yash zarur. Ayrim hollarda balandligi bir xil bo`lmagan shkaflarni ham yonma- yon qo`yishga to`g`ri kelib qoladi. Bunda ko`rinishni yaxshilash uchun past shkafning ustiga qo`shimcha moslama (masalan, kichik shkaf, quti va h.) o`rnatish yoki gullar qo`yish mumkin. Umuman olganda sinf xonasidagi mebellar did bilan, tartibli joylashtirilishi, o`quvchilarning erkin harakatlashilariga xalaqit bermasligi, eshik va deraza oldilarini to`sib qo`ymasligi kerak.

Adabiyotlar : 1. Узвийлаштирилган Давлат таълим стандарти ва ўқув дастури . - Т .: " Янгийўл полиграф серви c", 2010. -292 б . 2. Бўлатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т.: Меҳнат, 1991. , 3. Калюга СУ., Чечел И.Д. Ишлаб чиқариш асослари. Касб танлаш. 1-2-қ. Т.: Ўқитувчи, 1988, 1989. 4. Каримов И., Эргашев С, Тоҳиров Ў.О. V -синфда меҳнат таълими дарсларида халқ ҳунармандчилиги ишларини ўрганиш. Услубий қўлланма. -Т.: Фан ва технология, 2009. -40 б. 5. Каримов Исмоил, Тоҳиров Ў.О. Мустақиллик - энг буюк неъмат: Дарс ишланма. Т.: 2012. 6. Тоҳиров Ў. "Тикувчилик ва дизайн" бизнес лойиҳаси -ўқувчилар тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш омили сифатида. "Таълим ва технология": Илмий-услубий мақолалар тўплами. Т., 2012. Кс2 (17).-Б. 460-462. 7. Тоҳиров Ў. Меҳнат таълимини мазмунан модернизациялаш жараёнида графикли органайзерлардан фойдаланиш усуллари. "Таълим технологиялари": Илмий-услубий журнал. Махсус сон. Т., 2012. Б. 40-44.

Похожие

Ishlab chiqarish asoslari

Ayollar sport trenirovkasining fiziologik asoslari

Loyihalash jarayonini avtomatlashtirishning graflar nazariyasi asoslari

Loyihalash jarayonini avtomatlashtirishning matematik modellashtirish va optimallashtirish asoslari

Yog'ochlar ularning texnologiyasi