Уй-рўзғор асослари - Техника и технология - Рефераты

Уй-рўзғор асослари

Загружено в:

13.04.2024

Скачано:

0

Размер:

73 KB

Уй-рўзғор асослари Режа: 1. Пол қопламалари хамда мебелларнинг лакланган ва қопламали юзаларини сақлаш тадбирлари , кичик таъмирлаш иш усуллари 2. Юртимиз меъморчилиги тарихи. Хона интерери хамда жихозланиш дизайни. Замонавий тараккиёт йўналишлари 3. Хона ва фанлар бўйича ўқув хоналаридан мебел ва кўшимча жихозларни жойлаштириш схематик тасвири хамда схематик эскизлари тайёрлаш технологияси

Пол қопламалари хамда мебелларнинг лакланган ва қопламали юзаларини сақлаш тадбирлари, кичик таъмирлаш иш усуллари. Пол қопламалари хамда мебелларнинг узок вакт сифатли хизмат килиши учун ишлаб чикарувчилар томонидан берилган тавсияларга риоя этиш, жорий таъмирлаш ишларини уз вактида утказиб бориш лозим. Мебелларни иситиш асбоблари якинига урнатиш тавсия этилмайди. Мебелларни куёш нурининг тугридан-тугри тушиши хам сифатини бузади. Хонада намликни меъёрида бўлишини таъминлаш учун манзарали гуллар бўлишлигини тавсия этилади. Пластик билан копланган мебел зарурият бўлишига қараб салфетка билан артиб турилади. Шундан сунг курук салфетка билан артиш лозим. Ёгоч юзасига ишлов бериш учун мулжалланган махсус кимёвий воситалар - полероллардан фойдаланиш мумкин. Факат ошхонада улардан фойдаланганда озик-овқатларга тегишидан эхтиёт бўлиш керак. Фанерадан тайёрланган юзаларни мунтазам тозалаб бориш тавсия этилади, бу уларнинг хизмат муддатини узайтиради. Мебелларда юзага келадиган майда носозликларни устага муроожат килмасдан уз вактида бртараф этиб бориш мумкин. Бунинг учун хар бир хонадонда махсус асбоблар ва зарур фурнитуралар бўлиши лозим. Мебелнинг эшик ва бошка кисмларидаги шарнир деталлар профилактикаси уларнинг хизмат муддатини узайтиради. Ундаги винт ва болтларни вактида махсус асбоблар ёрдамида бураб мустахкамлаб туриш лозим. Юртимиз меъморчилиги тарихи. Хона интерери хамда жихозланиш дизайни. Замонавий тараккиёт йўналишлари. Юртимиз қадимдан ўзига хос меъморий обидаларига эга. Ўзбек диёрида бобокалонларимиз томонидан санъат даражасида яратилган бинолар ва бошқа обидалар жаҳон маданияти дурдоналари қаторидан ўрин олган. Қўли гул усталар яратган санъат дурдоналари кишиларга эстетик завқ бағишлайди ҳамда уларни

ахлоқий тарбиялашда муҳим восита бўлиб хизмат қилади. Қуёш нурида товланиб, кўзни қамаштургидек жилва бериб турган хилма-хил рангли кошинлар гўзаллик ва жозиба кашф этади. шикларга ўйилган турли нақшлар, дарчалар тепасидаги ганч ёки мармардан ўйиб ишланган панжаралар, деворларнинг пастки қисмига ўрнатилган мамар тошларнинг ўймакор нақшлари ва кўкка бўй чўзган минораларнинг қомати, уларга мутаносиб ишланган гуллар бир вақтлар Шарқда маданият жуда юксак даржада бўлганлигадан далолат беради. Ёдгорлардагиқуёш нурида товлвнвётган саркор кошинлар, нафис нақшу нигоралар беихтиёр кишиларни ўзига мафтун этади. Бу нақшу нигоралар бир неча асрлар илгари яратилган бўлса ҳам ҳозиргача ўз нафосатини, нафислигини, кўркини йўқотмаган. Юксак дид билан ишланган безаклар бизни ҳозиргача ҳайратга солиб келмоқда. Ҳатто ҳорижий мамлакатлардан келган саёҳатчилар ҳам мамлакатимиздаги қадимий биноларни, уларга ишланган нақшу нигораларни кўриб лол қолмоқдалар, ўзларининг илиқ сўзларини ёзиб қодирмоқдалар. Бинобарин Самарқанд, Бухоро, Хива, Шаҳрисабз, Қарши, Тошкент, Қўқон каби шаҳарларда қад кўтарган бир қатор тарихий меъморчилик ишлари ҳақиқатан ҳам бизга ота- бобдларииздан қолган улкан ёдгорликлардир. Тадқиқотчи П.Ш.Зоҳидов ўзининг "Меъмор олами" номли китобида (Т., 1996) 80 нафардан ортиқ меъмор ва 266 та меъморий ёдгорликлар ҳақида маълумот берган. Бўлардан 246 таси республикамиз ҳудудида жойлашган. Хусусан Самарқанддаги Регистон ансамбли, Гўри Амир, Шоҳи Зинда мақбаралари (45-расм); Хивадаги Ичан қалъа, Оллоҳқули саройи, Исломхўжа минораси, Паҳлавон Маҳмуд мақбараси; Бухородаги Арк, Исмоил Сомоний мақбараси; Тошкендаги Кўкалдош мадрасаси, Қўқондаги Худоёрхон саройи (45-расм) каби тарихий меъморий обидлар бугунги кунда ҳам ўзининг жозибаси билан кишиларнинг диққатини тортиб келмоқда. Айниқса, Самарқанд шаҳри тарихий обидалар кўплиги жиҳатидан "Ер юзининг сайқали", "Осмон остидаги очиқ музей" каби номлар билан аталади. Буюк боболаримизнинг бунёдкорлик ишлари ҳозирги пайтда ҳам давом эттириб келинмоқда. Аввало шуни алоҳида таъкилаш зарурки, республикамиз давлат мустақиллигига еришгандан кейин қадимий обиларни таъмирлашга

катта еътибор қаратилди. Натижада бир қатор алломаларнинг мақбаралари тикланди ва зиёратгоҳлар яратилди, кўплаб тарихий биноларга қайта "умр" баҳш етилди, янгидан-янги маъмурий, ўқув ватурар-жой бинолари қурилди ҳамда қурилмоқда (46-расм). Биноларнинг нафақат ташқи кўриниши, балки ички кўриниши ҳам катта аҳамиятга эга. Меъморчиликда бино, иморат ёки хоналарнинг ички қиёфаси, кўриниши интерер деб юритилади. Хонининг ички кўриниши жуда кўп омилларга боғлиқ, масалан, пол, шифт ва деворларнинг қандай рангга бўялгани; ж иҳозларнинг ранги, ўлчами, жойлашиши; эшик ва деразаларнинг ўлчамлари, сони, қандай рангга бўялгани, қайси томонга очилиши, қандай пардалар қўйилганлиги, ёруғлик ўтказиш хусусияти ва ҳ. Шунингдек, сунъий ёритиш воситалари - қандай кўринишдаги қандиллар ўрнатилганлиги ҳам хона кўринишига сезиларли таъсир кўрсатади. Бўларнинг ҳаммаси санитария-гигиена ва дизайн талабларига мос келиши зарур. Дизайн - инглизча сўз бўлиб, безамоқ, тузилиш маъноларини билдиради. Яъни буюмларни кўркам ва чиройли қилиб, инсонда завқ уйғотадиган тарзда тайёрлашдир. Санитария-гигийена талаблари деганда эса хонанинг шамоллатилиши, ҳарорати, ёритилиши кабиларни назар тутилади. Қадимдан бинокор-усталар уйларни қуёш нурлари тушадиган қилиб қуришган. Чунки кун бўйи уйга қуёш нарлари тушиб турса - ичкари ёруғ, ҳавоси қуруқ бўлади, турли микроблар иссиқлик ва нур таъсиридан нобуд бўлади, ҳаво совиган пайтларда хона ичи иссиқ бўлади ва ҳ. Бу анъана ҳозир ҳам давом эттириб келинмоқда. Ҳозир аҳоли томонидан синчли ва ғиштли уйлар қурилмоқда, уларга турли усулларда безак берилмоқда. Ҳатто европача усуллар ҳам учрайди. Маҳаллий шароида айрим жойларда шахсий хўжалилдарда бино қуришда кейинги пайтда пайдо бўлган янги иш усулларидан бири - пойдеворга алоҳида ишлов беришда кўринмоқда. Бунда семент аралашмаларидан фойдаланилган ҳолда пойдеворнинг енг остки қисми тепа қисмидан бироз кенгроқ қилиб қуйилмоқда. Бино давомида туалет ва ҳаммом жойлашган алоҳида хона қуриш ҳам кейинги йилларда шахсий уй-жойларни қуришда пайдо бўлган анаъналардан биридир. Шунингдек, биноларга акфа эшик ва даразалар ўрнатиш,

томини турли материаллар (тунука, череписа ва б.) билан ёпиш кенг тус олди. Бинокорлик ишларидаги яна бир янгилик шуки, бунда қишлоқ жойларида аҳоли учун давлат томонидан янги-янги уйларнинг қурилаётганлигидир. Бу уйлар яшаш учун яратилган шароитлар шаҳар шароитидан кам эмаслиги ва аҳолига узоқ йиллик кредит тўлаш шарти билан тайёр ҳолда берилиши билан диққатга сазовордир. Хона ва фанлар бўйича ўқув хоналаридан мебел ва кўшимча жихозларни жойлаштириш схематик тасвири хамда схематик эскизлари тайёрлаш технологияси. Назарий маълумот. Хона интерерида энг аввало кўзга ташланадиган нарса - хона деворларини қандай рангга бўялганидир. Чунки инсон кўзи сиртлардаги ёрқинлик ва рангларни шу сиртларга тушиб қайтадиган нурлар натижасида идрок қилади. Шунинг учун деворларнинг (шунингдек, бошқа жисмларнинг ҳам) ёрқинлиги. биринчидан, уни қандай рангдаги ёруғлик билан ёритилишига, иккинчидан девор сиртини унга тушаётган нурларни қандай акс еттиришига (қайтаришига) боғлиқ. Одатда кундузги ёруғликда ранглар ва уларнинг туслари яхши кўринади, кам ёритилган жойларда эса ёруғлик кам қайтганлиги учун рангларни ажратиш қийинлашади. Масалан кеч кириб қолганда кўк, қизил, қора, жигар рангларни бир-биридан ажратиш қийин бўлиб қолади. Шунинг учун иш ва ўқиш хоналарда, масалан синф ва лаборатория хоналарида, устахона ва кутубхоналарда, умуман, кўзга ва диққатга зўр келадиган жойларда ёруғлик ва рангга меҳнатни енгиллаштириш, унинг самадорлигини ошириш, ўқувчиларнинг ҳиссиёти ва кайфиятини яхшилаш ҳамда чарчашнинг олдини олиш воситаси сифатида қараш зарур. Рангларни киштнинг руҳиятига унинг ёши ва характерига кўра турлича таъсир этиши илгаридан маълум. (Рангларни кишининг руҳиятига кўрсатадиган таъсири ранг психологияси, ранг таъсирида даволаш каби соҳаларда кенгроқ ўрганилади). Қуйида рангларни таъсир этиш омиллари ҳақидаги айрим маълумотларни келтирамиз. Масалан яшил ранг

кишини бир маромда ишлашга ёки осойишталикка мойил қилади. Шунинг учун уй машғулотлари бажариладиган хоналарни яшил рангга бўяш тавсия этилади. Ҳаво ранг эса хонада совуқлик ва ношинамлик ҳис қилиш туйғусини келтириб чиқаради. Агар деворлар қизил рангга бўялса - бу одамни тез чарчатиши, жаҳлдор одамлами асабийлаштириши мумкин. Бироқ қизил ранг эътиборни тез тортади, шунинг учун бу ранг кишиларни, хусусан, болаларнинг идрок этилишини осонлаштиради. Зарғалдоқ ранг, худди қизил каби, фақат болалар хонаси учун тавсия этилиши мумкин. Сариқ ранг қуёш нури билан уйғунлашиб, одамни иш жараёнида тез чарчатиб қўяди. Оқ рангга бўялган юзалар ёруғлик нурини кўпроқ намоён қилади, шу сабабли нарсалар унда яхши кўринади. Агар хона деволарига - ангори ёки кулранг гулқоғозлар ёпиштирилса - хона гўё катталашиб қолгандаек туюлади. Умуман синф хоналарни бўяшда ранг танлаш ёки тайёрлашда уларнинг ёруғлик қайтариш хусусиятини ҳисобга олиш керак. Қуйида асосий рангларни ёруғлик қайтариш хусусиятлари (коеффиценти) ҳақидаги маълумотларни келтирамиз: оқ ранг - 85%, оч сариқ - 75%, оч яшил - 75%, оч кўк - 75%, сариқ - 65%, кулранг - 55%, яшил - 52%, ҳаворанг - 35%, тўқ қизил -13%, тўқ кўк-8%. Синф хоналарини бўяшда дераза қаршисидаги деворни ёруғлик қайтариш коеффициенти 60% бўлган, доска ўрнатилган деворни ёруғлик қайтариш коеффициенти 50-60% бўлган, дераза ўрнатилган деворни ёруғлик қайтариш коеффициенти 60-70% бўлган, полни ёруғлик қайтариш коеффициенти 25-30% бўлган рангдаги бўёқлар билан бўяш мақбул ҳисобланади. Бунда рангларнинг иссиқ ёки совуқ бўлиб туюлувчи хусусиятини ҳам тўғри қўллаш керак. Шуни таъкидлаш зарурки, ранглар спектридаги сарғиш-яшил ранг кўзни камроқ чарчатади, асаб тизимига нисбатан камроқ салбий таъсир кўрсатади. Натижада қон томирларда меъёрида ҳаракатланади, эшитиш қобилияти ҳам фаоллашади. Шунинг учун ҳам синф хоналарини сарғиш-яшил ранг ва ундан келиб чиқувчи рангларга бўяш тавсия этилади. Синфларнинг умумий ранги оч, хотиржам бўлганда хоналарнинг ёритирганлик даражаси ортади. Дарс жараёнида ўқувчиларнинг

кўзига доимий ташланиб турувчи деворлар - доска ўрнатилган девор, ён деворлар ҳам унча тўқ бўлмаган рангларга бўялади. Хоналарни жиҳозлаш ва безатишда турли мебелларни (шкаф, парта, стол, стул ва б.) жойлаштириш ҳам катта аҳамиятга эга. Бунда мебелларнинг ўлчамлари, ранги ва нима мақсадда ишлатишини ҳисобга олиш керак. Масалан ўқув қуролларини сақлаш учун бир хил ўлчамдаги шкафларни ясаш ва уларни синф орқасига - орқа деворга жойлаштириш мақсадга мувофиқдир. Ўқувчилар синфга кириб келганларида уларнинг кўзлари дастлаб ана шу деворга — шкафларга тушади. Шунинг учун уларни ўқувчиларни завқлантириган рангга бўяш зарур. Айрим ҳолларда баландлиги бир хил бўлмаган шкафларни ҳам ёнма-ён қўйишга тўғри келиб қолади. Бунда кўринишни яхшилаш учун паст шкафнинг устига қўшимча мослама (масалан, кичик шкаф, қути ва ҳ.) ўрнатиш ёки гуллар қўйиш мумкин. Умуман олганда синф хонасидаги мебеллар дид билан, тартибли жойлаштирилиши, ўқувчиларнинг эркин ҳаракатлашиларига халақит бермаслиги, эшик ва дераза олдиларини тўсиб қўймаслиги керак.

Адабиётлар : 1. Узвийлаштирилган Давлат таълим стандарти ва ўқув дастури . - Т .: " Янгийўл полиграф серви c", 2010. -292 б . 2. Бўлатов С.С. Ўзбек халқ амалий безак санъати. Т.: Меҳнат, 1991. , 3. Калюга СУ., Чечел И.Д. Ишлаб чиқариш асослари. Касб танлаш. 1-2-қ. Т.: Ўқитувчи, 1988, 1989. 4. Каримов И., Эргашев С, Тоҳиров Ў.О. V -синфда меҳнат таълими дарсларида халқ ҳунармандчилиги ишларини ўрганиш. Услубий қўлланма. -Т.: Фан ва технология, 2009. -40 б. 5. Каримов Исмоил, Тоҳиров Ў.О. Мустақиллик - энг буюк неъмат: Дарс ишланма. Т.: 2012. 6. Тоҳиров Ў. "Тикувчилик ва дизайн" бизнес лойиҳаси -ўқувчилар тадбиркорлик кўникмаларини шакллантириш омили сифатида. "Таълим ва технология": Илмий-услубий мақолалар тўплами. Т., 2012. Кс2 (17).-Б. 460-462. 7. Тоҳиров Ў. Меҳнат таълимини мазмунан модернизациялаш жараёнида графикли органайзерлардан фойдаланиш усуллари. "Таълим технологиялари": Илмий-услубий журнал. Махсус сон. Т., 2012. Б. 40-44.

Похожие

Ишлаб чиқариш асослари

Босиш жараёнининг назарий асослари

Республикада техник ижодкорликнинг ташкилий асослари

Юк ва тижорат ишларини бошқариш асослари

Халк хунармандчилиги