Texnik tizim bakalavri magistri va muxandisning ishbilarmonlik xususiyatlari - Техника и технология - Рефераты

Texnik tizim bakalavri magistri va muxandisning ishbilarmonlik xususiyatlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51.849609375 KB

Texnik tizim bakalavri magistri va muxandisning ishbilarmonlik xususiyatlari Reja: 1.Bakalavr, magistr va muxandislar xususiyatlari va talabalar. 2.Muxandis-texnik xodimlarning tarkiblari faoliyatlari. 3.Muxandis-texnik xodimini faoliyatlari va maqsad pog’onalariga ko’tarilishi yo’nalishlari.

Bakalavr magistr va muxandislar xususiyatlari va talabalar O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlashning milliy dastur» to’g’risidagi qonuniga asosan ta’lim 2 bosqichda olib boriladi. Birinchi bosqichda bakalvr tayyorlanadi va ikkinchi bosqichda magistrlar tayyorlanadi. Bakalavr quyidagi talablarga javob beradi:ijtimoiy iqtisodiy va insonparvarlik fanlari sohasidagi asosiy tavsimotlar bilan tanish bo’lish, ijtimoiy muammolar va jarayonlarni ilmiy taxlil qila olish, ijtimoiy va kasb faoliyatining turli sohalarida ayni fanlar uslublaridan foydalana olish; - o’z mehnatini ilmiy asosda tashkil qila olish kasb faoliyatida qo’llaniladigan axborotlarni kompyuter uslubi orqali yig’a olish, ularni saqlash va taxlil qilish; - texnik, moliyaviy va insoniy omillarni hisobga olgan holda ishlab chiqarish munosabatlari va boshqarish asoslarini bilish; - turli tizimlar parametrlarining eng muvofiq qiymatlarini aniqlashga doir masalalarni yechish usullaridan foydalan bilish; - ijtimoiy amaliyot va fan taraqqiyot sharoitida egllangan tajribani qaytadan baxolash o’z imkoniyatlarini taxlil qila olish axborot-ta’limot texnologiyasidan foydalanib, yangi bilimlarga ega bo’lish; - bo’lajak kasbning mohiyati va ijtimoiy ahamiyatini, uning faoliyat sohasini ravshan aniqlaydigan fanlarning asosiy muammolarini tushuna bilish; ularni ta’limotining yaxlit tizimdagi o’zaro bog’liqligini ko’ra olish; - kasb sohasida tizmli yoyondoshish asosida loyihalash qobiliyatiga ega bo’lish, turli hodisalarni tasvirlashda va oldindan aytib berish modellarini yaratish va foydalana olish ularning sifat va miqdoriy taxlilini amalga oshira bilish; - kasb ishlarini amalga oshirish bilan bog’liq bo’lgan maqsad va vazifani qo’ya bilish, ularni yechishda o’qib o’rganilgan fanlar usulublaridan foydalana bilish. Bakalavr bilishi kerak: yo’nalish bo’yicha ilmiy-texnik masalalar asoslarini, fan taraqqiyoti va yondosh sohalar bilan o’zaro bog’laganligini;

- maxsus tayyorgarlik bo’yicha ma’lum sohadagi xodisa va jarayonlarning asosiy ob’ektlarini va ulardagi ilmiy izlanishv usullaridan foydalanish; - texnik ob’ektlarga asosiy texnik-iqtisodiy talablar asosini ifodalay olish va mavjud ilmiy texnik vositalar yordamida ularni amalga oshirish. «Transport vositalarini ekspluatatsiyasi» yo’nalishi bakalavri bazasida «Avtomobillar va avtomobil xo’jaligi» mutaxassisligi bo’yicha magistr quyidagi mutaxassisliklar bo’yicha faoliyat ko’rsatishi mumkin: Loyiha konsturktorlik: zamonaviy ATK ni loyihasni ishlab chiqish, mavjud ATKni ishlab chiqarish texnika bazasini qayta qurish, texnik qayta jihozlash, nostandart texnologik jihozlarni loyihalash, tayyorlash. Tajriba-tadqiqot: ATK da ishlab chiqarish texnika bazasini, TX va JT texnologik jarayonlarning, avtomobil transporti vositalarini (ATV) ekspluatatsion ishonchliligini tadqiqot qilish; Ishlab chiqarishni boshqarish: ATV ni texnik ekspluatatsiyasi ATK va nostandart jihozlarni loyihalarini ishlab chiqish, avtomobil transporti sohasida texnik ekspluatatsiyani boshqarish bo’limlariga rahbarlikk qilish; Ekspluatatsion-texnologik: avtotransport korxonaari faoliyatini boshqarish, texnika xizmati bo’limlariga rahbarlik qilish; I lmiy-pedagogik: oliy, o’rta maxsus va professional ta’lim bilm yurtlarida pedagogik faoliyat yuritish. Avtomobillar va avtomobil xo’jaligi magistrlariga umumiy talablar Magistr har tomonlama kamolatga yetgan, fundamental ilmiy bazaga, ilmiy ijodkorlik uslubiyatiga ega, zamonaviy axborot texnologiyalarini bilish, ilmiy axborotlarni olish usullari, ishlash va saqlashni bilishi, ilmiy-tadqiqot, ilmiy- amaliy va ilmiy-pedagoggik faoliyatga tayyor bo’lishi kerak. Muhandisga bo’lgan talablar muhandis-bu mutaxassis, nazariy bilimlariga, professional ko’nikmalariga ishbilarmonlik siatlariga suyangan holda, taxlil, hisol

va boshqa usullar asosida texnik, texnologik tizimlarni beligilangan parametrlarda ishlashini ta’minlaydi. Muxandisni faoliyatning ob’ekti-avtomobil parki bo’lib, faoliyatini maqsadi avtomobil parkini mehnat va material resurslarni optimal sarf qilgan holda ishonchli ishlashini ta’minlash va atrof-muhitga, xodisalarga va aholiga salbiy ta’sirini kamaytirishdir. Muxandis-texnik xodimlarning tarkiblari faoliyatlari Muhandislik- texnik xizmat xodimlari rahbarlardan; mutaxassislardan; ommaviy kasb kadrlari (ishchi kadrlar)dan tadbirkorlardan va transport ishi yerdamchi bo’lgan, korxonalar, tashkilotlar va firmalarning ma’sullaridan tashkil toadi. Tabiiyki, kichik korxonalar va tadbirkorlarda bu taqsimlash shartlidir. 1998 yil yakunidagi holatga ko’ra Rossiya federatsiyasida mulkning hamma shakllaridagi avtomobil transporti korxonalarida, notransport tashkilotlarining avtotransport bo’linmalarida hamda avtoservis va savdo- ta’minotchilikni qo’shganda, 6,5 mlnga yaqin ishchi, shu jumladan, 86%- ommaviy kasb kadrlari, 8,5%-mutaxassislar va rahbarlar, 5,5%-xizmatchi va yordamchi xodimlar faoliyat ko’rsatkanlar. Avtomobil transportidagi mutaxassislar, oldida turli vazifalar bor: passajirlar va yuklar tashish va tashkil etish, avtotransport vositalarining ishlash qobiliyati va texnik sozligini ta’minlash, korxonalarni moliyaviy-iqtisodiy faoliyatini tashkil etish, harakat xavfsizligi bo’yicha ishlarni ta’minlash, avtoservis sohasida ishlarni bajarish va tashkil etish, transport kompleksi ekologik xavfsizligini ta’minlash va tashkil etish, savdo-ta’minot, litsenziyalash, sertifikatlash va nazorat-inspektorlik faoliyati. qator hollarda bu vazifalar birlashtiriladi yoki, aksincha, yanada muayyanroq qismlarga bo’linadi. Ushbu vazifalarni tadbirkorlar ham bajaradilar, faqat bir muncha qisqartirilgan hajmda, avtomobilni haydash, TXK va T ning ba’zi ishlari va boshqa ishlar bilan birga qo’shib bajaradilar. Bu guruhga avtotransport sohasida

maxsus ma’lumotga ega shaxslar, yirik korxonalarda ishlab katta tajribaga ega bo’lgan haydovchilar, hamda boshqa sohalardan kelgan jiddiy kasbiy tayyorgarlikka muhtoj shaxslar kiradi. Ommaviy kasb kadrlari xodimlarning ikki asosiy guruhini o’z ichiga oladi: - xavfli yuklarni tashishga va V,S,D,Ye toifali transport vositalarini boshqarishga huquqi bor haydovchilar; - ta’mirlash ishchilari: avtochilangar (ajratish,yig’ish,sozlash ishlari); avtoelektrik-chilangar; akkumulyatorchi, kamera yamoqchisi, gaz va elektr payvandchisi bo’yokchi, yonilg’i apparaturasi bo’yicha avtochilangar va h.k. Ularning malakasiga qarab tegishli razryad beriladi. qator hollarda TXK va Tda haydovchilar qatnashadilar. «Avtomobil transporti» kichik tarmog’ida muhandis-texnika xizmatiga 29% gacha, TXK va Tda qatnashayotgan haydovchilarni hisobga olgan holda esa - 37%gacha avtomobil transporti xodimlari to’g’ri keladi (1-jadval). 1-jadval. «Avtomobil transporti» kichik tarmog’i xodimlarini taxminiy tarkibi, %. ATK Xodimlar yuk tashuvchi passaji r tashuvchi hammasi shu jumla-dan MTX xammasi shu jumla-dan MTX Haydovchilar Konduktorlar Ta’mirlash ishchilari Yordamchi ishchilar Rahbarlar va mutahasislar Xizmatchilar 57,0 - 16,5 9,8 9,7 4,0 3,0 7,4* - 16,5 6,2 3,4 1,5 1,0 40,0 6,0 19,0 14,0 9,2 4,8 7,0 8,3* - 19,0 9,3 3,1 1,7 3,0

boshqalar T X K v a T da q a t n a sh a d i g a n h a y d o v ch i l a r. Muxandis texnik xodimlarining tarkiblari Muhandisga quyidagi ishlab chiqarish faoliyatlari xosdir:, ishlab chiqarish texnologik; tashkiliy-boshqaruv; loyihaviy va tadqiqot; va boshqalar. ATKni boshqarish tizimid egallangan o’ringa qarab mutaxassini bajarayotgan vazifasini tarkiblarini salmog’i qaytadan taqsimlanadi. Muhandis texnika xizmati muxandisini (MTX) funksiyasi Funksiya Funksiyalarni vaqt bo’yicha taqsimlanishi, % MTX to’liq muxandis Texnik bo’lim boshlig’i Bosh muxandis Texnologik 36 80 31 12 Tashkiliy- boshqaruv 32 4 33 50 O’quv- tarbiyaviy va jamoat 17 14 23 27 Material- texnika ta’minoti va boshqalar 14 3 13 11 Xodimlarni rahbarlik lavozimiga ko’tarish pog’onasi sosan uch xil yo’nalishda bo’lishi mumkin: - ishlab chiqarishdan - boshqarishdan - aralash

Ishlab chiqarishdan ko’tarilgan xodimlar ishni ustalikdan, mexanikadan, ustaxona boshlig’idan, ishlab chiqarish boshlig’i mansablaridan boshlangan. Boshqarishdan ko’tarilgan xodimlar ishni muxandislikdan, katta muxandislikdan, bo’lim boshlig’i mansabidan boshlaganlar. Aralashyo’nalishdan ko’tarilgan xodimlar ham ishlab chiqarishda, ishlab ham boshqarishda ishlab yuqori mansabga ko’tarilgan. Yuqori mansab Direktor Bosh muxandis Ishlab chiqarish 0,21 0,09 Boshqarish 0,24 0,13 Aralash 0,55 0,78 65% hollarda direktor o’z ishini texnika xizmati bo’limidan boshlangan; 80% hollarda bo’lajak bosh muxandis o’z ishini ustaxonadan, mexaniklikdan boshlangan. ATK muxandisning mansab pog’onalarini o’tish sxemasi. a.i. – ch. sxemasi, 55% b. bajarish semasi 27% v. aralash sxemasi 18%

ATKlarda avtomobil transporti muxandislarining mansablariga ko’tarish sxemasi uch xil sxema bo’yicha amalga oshirish mumkin. Texnika xizmatiga qo’yiladigan talab ularning borayotgan vazifalaridan va bu vazifalarni boshqarish pog’onasining bosqichlariga qarab o’zgarishidan kelib chiqadi. Texnika xizmatini muhandisi bajaradigan vazifalarni taqsimoti Vazifalar Ulushi, % Texnologik 35,6 Tashkiliy-boshqaruv 31,8 O’ quv-tarbiyaviy va jamoat 16,6 Ta’minot 12,3 Boshqalar 3,7 Muhandislar mansab pog’onap mansab pog’onalaridan ko’tarilgan sai bajarayotgan vazifalarining tarkibi ham o’garadi. Boshqarish darajas qancha yuqori bo’lsa, shuncha ko’p tashkiliy-jamoatchilik vazifalarini bajaradi. Amerikalik mutaxassilarning ma’lumotiga ko’ra texnika xizmati mutaxassisi ish vaqtini balansi quyidagicha: Texnik va texnologik masalalarni yechish -30% Ma’muriy va tashkiliy masalalarni yechish -30% Aloqalar, ichki va tashqi -20 % Ishchilar bilan munosabat -20% Amerikalik mutaxassilarning fikricha muxandislik xizmatini rahbarining asosiy funksiyalari quyidagilarni o’z ichiga oladi: - TX va T ni rejalashtirish tashkil qilish va hisoboti; - Xodimlar bilan ishlash (ularni o’qitish, malakasini oshirish) - Ijtimoiy masalalar Texnika xizmati bo’lisharini ishini koordinatsiya qilish va tashqi aloqalar (avtomobillarni ehtiyot qismlarini materiallarni buyurtirish) .

Olimlar kelajakda ikki xil mutaxassini bo’lishini taxlil qilganlar: haydovchi yoki mexanikdan to rahbar lavozimiga ko’tarilgan va avtomobil tuzlishini yaxshi biladigan va i-ch ni har tomonlama nozik masalalari bo’yicha tajribaga ega bo’lgan menejer ishlab chiqarishni boshqarishni uslubi va texniksini yaxshi va mukammal biladigan Amerikalik olimlar kelajakda ikkinchi xil mutaxassilikka ko’proq yon bosayaptilar.

Adabiyotlar : 1. Автомобилларнинг техник эксплуатацияси. Кузнецов Е.С. М:. 2004 й. Сидиқназаров Қ.М. тахрири остида. Т: “Voris nashriyot” 2006 й. 630 бет. 2. “Автомобилларни техник эксплуатацияси” дарслик Сидиқназаров Қ.М.тахрири остида. “Voris nashriyot” Т. 2008 й. 560 бет. 3. Ғуломов С.С. Менежмент асослари – Тошкент, Меҳнат, 2001, -573 б. 4. Крамаренко Г.В., Барашков В.А. Автомобилларга техникавий хизмат кўрсатиш. – Тошкент, Ўқитувчи, 1998. 5. Кузнецов Е.С. Управление техническими системами. – М: МАДИ, 2001 г. 6. Клейнер Б.С., Тарасов В.В. Техническое обслуживание и ремонт автомобилей Организация и управление. – М.: Транспорт, 1986, - 239 с.

Похожие

Texnik tizimlarni boshqarishda insonparvarlik omillarini tutgan o’rni va texnik vositalari

Texnik tizimlarni boshqarish fanining vazifalari va maqsadi

Texnik tizimlarning ishlab chiqarish tarkiblari va ularga ta’sir etuvchi omillar

Texnik tizimlarni axborot bilan ta’minlash va ularni boshqarishda qo’llaniladigan xujjatlar va xujjatlar yuritish

Texnik sistemaning «hayot» tsikli va loyihalash jarayonining undagi o’rni. Fanining maqsadi va vazifalari