Нусха сифатини шакллантирувчи кўрсаткичлар ва унга таъсир қилувчи омиллар - Техника и технология - Рефераты

Нусха сифатини шакллантирувчи кўрсаткичлар ва унга таъсир қилувчи омиллар

Загружено в:

14.05.2023

Скачано:

0

Размер:

370 KB

Нусха сифатини шакллантирувчи кўрсаткичлар ва унга таъсир қилувчи омиллар Режа: 1. Тасвирнинг график ўхшашлиги 2. Растр нуқтасининг катталашуви

Босма маҳсулотнинг сифатини таҳлил қилишда бирлик сифат кўрсаткичларидан ташқари тайёр маҳсулотнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда баҳолаш тизимидан кенг фойдаланилади. Бу тизим асл нусхаларни учта асосий гуруҳга ажратиш асосида вужудга келади: · график тарзда бажарилган аслнусхалар, · ярим тусли аслнусхалар · рангли аслнусхалар. Бу гуруҳлардан ҳар бирининг ўзига хос белгилари мавжуд бўлиб, улар матбаа маҳсулотларини тайёрлаш жараёнларига маълум бир талаблар қўяди. Бу эса босиш жараёнида тасвирларни чиқаришдаги график, градацион ва ранг аниқлик тушунчалари вужудга келишига олиб келди. Аммо бундай тушунчаларни изоҳлаш талаб қилинади, чунки аслнусха туридан қатъий назар уни абсолют аниқликда қоғозга чиқариш мумкин эмас. Шунинг учун нусхадаги тасвир асл нусха босиш жараёнида ҳосил бўлган тасвирнинг аниқлиги эмас, балки унинг асл нусхага ўхшашлиги ҳақида гапириш тўғрироқ бўлар эди. Бу ҳолда оддий ўхшашлик, яни ҳосил қилиш усули, материал хусусияти, ўлчами ва ҳоказолари турлича бўлган икки тасвирнинг физик жиҳатдан бир-бирига ўхшашлиги ҳақида гап бормоқда. Бу шарт аслнусха ва нусхадаги исталган икки нуқта ўртасидаги масофаларнинг нисбати бир хил бўлгандагина бажарилади. Ана шу доимий, ўзгармас катталик ўхшашлик коэффициенти дейилади. Аслнусхадаги тасвирнинг юзаси билан репродукциядаги тасвирнинг юзаларининг нисбати ҳам бир хил бўлиши керак. Бу ҳолда у ўхшашлик коэффициенти квадратига тенг бўлади. Ўхшашлик назарияси тасвирни босиш имкониятлари ҳақидаги тасаввуримизга аниқлик киритади. Маълумки, бугунги кунда матбаада яратиш жараёни матнли ва расмли ахборотни қайта ишлаш жараёни деб таърифланади. Бироқ «қайта ишлаш» тушунчаси ихтиёрий бўлиши мумкин эмас. У илмий асосланган бўлиши керак бўлиб, унинг элементлари ўхшашлик назариясидир.

Агар масалан, расмли ахборотни ва босиш жараёнини тўлиқ кўриб чиқсак, қайта ишлаш бир неча босқичлардан ташкил топган бўлиб, уларнинг ҳар бирида қабул қилинган ўхшашлик кўрсаткичлари сақланиб қолиши лозим бўлади. Бундай босқичларга қуйидагилар киради: 1) аслнусхадаги тасвирнинг диапозитив (ёки негатив) тасвирга айлантириш; 2) диапозитив тасвирни нусхага айлантириш; 3) нусхадаги тасвирни босма қолипдаги тасвирга айлантириш; 4) босма қолипдаги тасвирни назорат нусхадаги тасвирга айлантириш. Назорат нусха ҳосил қилиш репродукция жараёнининг якуний босқичи ҳисобланади, чунки бу босиш жараёнидаги барча нусха график элементларни ва уларнинг оптик хусусиятларини ўзида мужассам этган бўлади. Назорат нусхага асл нусхадан ўхшашликнинг асосий қоидаларига риоя қилинган ҳолатда кўчирилган тасвир туширилиб, бу қоидалар репродукциядан кўп марталаб нусха кўчирилганда ҳам сақланиб қолиши талаб қилинади. Шунинг учун назорат нусха ададни босиш учун эталон вазифасини ўтайди. Бундан келиб чиққан ҳолда адад ва назорат нусхаларининг айнан бир хил бўлиши талаб қилинади. Аммо бундай талабни ҳар доим ҳам бажариб бўлмайди, чунки ададни босиш жараёнининг шароитлари назорат нусха босма нусхадан анча фарқ қилади. Бу шароитлар биринчи навбатда нусхадаги бўёқ қатламининг шаклланиш хусусиятида акс этади. Уларни кўриб чиқмай туриб айтиб ўтиш мумкинки, улар нусхадаги тасвирнинг асосий хусусиятларини белгилаб беради. Шундай қилиб, босма ускунада босиш шароитларининг ўзгариши нусхадаги тасвирни шундай ўзгартириб юбориши мумкинки, унинг назорат нусха билан ўхшашлиги бузилади. Шунинг учун амалиётда ускунани босишга тайёрлашнинг якуний босқичида (босимни, бўёқ ва намловчи эритма узатиш тизимини созлашнинг турли усулларидан фойдаланиб) адад ва назорат нусхалари ўртасидаги энг мақбул ўхшашлик ҳолати ўрнатилади. Аслнусхага энг мос келадиган нусха назорат нусха деб аталади. Бу нусха

келгусида ададда босилган барча нусхаларнинг сифатини баҳолашда эталон бўлиб хизмат қилади. Бир қатор ҳолларда адад ва назорат нусха ўхшашлигини таъминлаш учун босиш шароитларини ўзгартиришнинг ўзи ҳар доим ҳам етарли бўлавермайди. Баъзан янги босма қолип тайёрлашга ҳам тўғри келиб қолади. Демак, қолип ва босма жараёнлари ўртасида тескари алоқа мавжуд бўлиб, уни ҳисобга олмаслик эса босма қолипларни тайёрлашда эътиборсизликка ва босма маҳсулот сифатининг пасайиб кетишига олиб келади. Турли босиш ускуналарида силлиқлиги турлича бўлган қоғозларга босилган нусхалардаги тасвирлар максимал даражада ўхшаш бўлишини таъминлаш учун ўхшашлик назариясидан фойдаланиш асосида босма қолипларга ва босиш жараёнининг шароитларига қўйиладиган талабларни белгилаб олиш таклиф қилинади. Айтиб ўтилган фикрлардан шундай хулоса қилиш мумкинки, агар аввал синов учун намуна босилган бўлса, босиш жараёни нафақат назорат нусхани асл нусха билан, балки тасвирнинг график, градацион ва ранг қамрови таққосланади. Тасвирнинг график ўхшашлиги Рангли тасвир босиш сифатига таъсир қилувчи омиллар Матбаа соҳасида қўлланилаётган босма усулларининг ҳар бири ўзининг сифат тавсифномаларига эга бўлиб, унга қўлланадиган ускуналар, материаллар ва фойдаланиш омиллари таъсир кўрсатади. Сифат ҳақидаги кейинги муҳокамалар ҳар бир босма жараёни учун кўриб чиқилиши мумкин, лекин асосий эътибор кўп жиҳатдан этакчилик қилиши кутилаётган офсет босмага қаратилади. Муҳокамаларда асосан тўрт бўёқли босма кўриб чиқилаётгани билан, фикрларнинг кўпчилиги тўрттадан кўп бўёқда босиш учун ҳам тааллуқли бўлади.

Бўёқ қатламининг қалинлиги. Маълум қалинликдаги бўёқ қатлами босма ускунасининг бўёқ аппаратидан суртилади, рангнинг хоссаларидан ташқари у босманинг бошқа кўплаб омилларига ҳам таъсир кўрсатади. Жуда қалин бўлган қатламлар қуриш ва чапланиш билан боғлиқ бўлган муаммоларни келтириб чиқаради. Жуда юпқа бўлган қатламлар (текис ва юқори босмада) юлинишга сабаб бўлиши мумкин. Юпқа бўёқ қатлами доғларнинг пайдо бўлишига ёки плашкаларнинг нотекис босилишига олиб келиши мумкин. Расм Юқори босма жараёни тамойиллари ИФТ - Бўёқ пардасининг қалинлиги билан боғлиқ бўлган рангли босма сифати омиллари. Қуйида бўёқ пардасининг қалинлиги билан боғлиқ бўлган рангли босма маҳсулотларининг сифат омиллари санаб ўтилган. Тегишли сарлавҳалар остида бўёқ қатлами қалинлигининг (ИФТ - инк фильм тҳи c кнесс, бўёқ пардасининг қалинлиги), ўзгариши билан боғлиқ бўлган рангли тасвир сифатига таъсир қилувчи бўёқ қабул қилиш муаммолари ва растр нуқтасининг катталашуви ҳақида фикр юритилади. Рангнинг тўйинганлиги. Бўёқ қатлами қалинлигининг оширилиши, табиийки, рангларнинг тўқроқ бўлишига олиб келади (ёки ёрқинлик қиймати пастроқ бўлади); бироқ, рангнинг бошқа параметрлари - ранг туси ва тўйинганлиги ҳам ИФТ ортиши билан ўзгаради. Масалан, қирмизи бўёқ қатлами қалинлигининг кўпроқ бўлиши унинг рангини қизилга томон Bosilgan tasvir Qog’ozBo’yoq tizimi Qolip silindri Bosma silindri

ўзгартиради, ҳаворанг бўёқ қатламининг қалинроқ бўлиши эса ранг тўйинганлигининг йўқотилишига олиб келади ёки у кулрангроқ бўлиб қолади. Туснинг ўзгариш сабабларини массиатиэ ва ундертоне тушунчалари билан тушунтириш мумкин. Меъёрида босилган бўёқ қатламининг ранги - масстоне ва ундертоне нинг комбинацияси ҳисобланади. агар меъёрийга нисбатан қалинроқ бўлган бўёқ қатлами яратилса масстоне нинг таъсири кучлироқ бўлади. Агар қалин қатлам қилиб суртилса, кўкимтир тусли қирмизи иссиқ қизил сифатида босилиши, агар юпқароқ қатлам қилиб суртилса, совуқ пуштиранг бўлиб босилиши мумкин. Ялтироқлик. Бўёқ қатлами қалинлигининг кўпроқ бўлиши юқроироқ даражадаги ялтироқликни ҳосил қилади. Рангнинг бузилиши. Ранг туссининг ўзгариши ранг плашкаларидаги ўзгаришдан фарқ қилиши мумкин. Кўп тусли тасвирнинг ранг туси ёки тўйинганлиги плашкадан фарқ қилса, пропорсионалликнинг бузилиши содир бўлади. Кам тўйинганликдаги ранглар плашкаларга нисбатан кулрангроқ бўлиш тенденциясига эга. Қўполроқ растр тўридан фойдаланилганда, қопламали босилувчи материалдан фойдаланилганда ва бўёқ қалинроқ қатламда суртилганда бу эффект айниқса сезиларли бўлиб қолади. Тасвирнинг кескинлиги . Бўёқ қатлами қалинлигининг ортиши, ўз навбатида, тасвирнинг тўлиқ контрастини (Дмах - Дмин) ва шунга мувофиқ, унинг кескинлигини оширади. Бўёқ қатламининг қалинлигини созлаш. Текис ва юқори босмада бўёқ қатламининг қалинлиги бўёқ пичоғи тиғини узоқлаштириш (бўёқ пичоғи ва дуктор цилиндри орасидаги тирқишни ўзгартириш), дуктор валиги оладиган бўёқни кўпайтириш ёки дуктор валигининг тебраниш частотасини ошириш йўли билан оширилиши ёки камайтирилиши мумкин. Чуқур босма учун бўёқ қатламининг қалинлиги босма ускунасида ракел пичоғи тиғининг контакт бурчагини камайтириш ёки ўтмасроқ ёки қалинроқ

тиғли ракел пичоғидан фойдаланиб кўпайтирилиши мумкин. Цилиндрдаги чуқурроқ катакчалар ҳам қалинроқ бўёқ қатламига эришишга имкон беради. Флексографияда анилокс валигининг линиатураси, ракел пичоғининг созланиши ва конфигурацияси (худди чуқур босмадаги сингари), бўёқнинг қовушқоқлиги, қолипнинг тузилиши, босишдаги босим ва бўёқ валигининг юмшоқлиги бўёқ қатламининг қалинлигига таъсир кўрсатади. 1-жадвал. Офсет босма усулида олинган намуналарда зичликнинг фарқланиш статистик маълумотлари Bo’yoq rangi O’rtacha optik zichlik Standartdan farqlanishi Farqlanish diapazoni Havorang 1,23 0,22 1,30 Qirmizi 1,21 0,17 0,80 Sariq 0,89 0,12 0,70 Qora 1,52 0,22 1,10 Қалинроқ трафаретдан, тўқилиши қўполроқ бўлган қалинроқ тўрдан фойдаланилганда, резинали ракелнинг босими кўпроқ бўлганда, юмшоқроқ ракелдан фойдаланилганда, ракелнинг тўрга нисбатан қиялик бурчаги камроқ бўлганда, тўрнинг таранглиги пастроқ бўлганда, ракелнинг ҳаракатланиш тезлиги пастроқ бўлганда ва ракелнинг ўткирлиги пастроқ бўлганда трафарет босмада энг қалин бўёқ қатламига эришиш мумкин. Бўёқ қатлами қалинлигининг ўзгариши. Пигментларнинг турли хилдалиги, босилувчи материалнинг тавсифномалари ва босиш жараёнида бўёқнинг кўчирилиши механизмлари бир ишдан иккинчисига ва бир корхонадан бошқасига ўтилганда бўёқ пардасининг (ва оптик зичликнинг) қалинлигидаги фарқни баҳолашни қийинлаштиради. Журналларни рулонли офсет босмада рангли босишга бағишланган шарҳда энг кенг тарқалган материал ва ускуналар кўриб ўтилади, бу бўёқ қатлами қалинлигининг ўзгаришини таҳлил қилишга имкон беради. Бўёқ қатламининг идеал қалинлиги. Ҳар бир аниқ бўёқ тури учун бўёқ қатламининг идеал қалинлигини аниқлаш қийин. ИФТ қийматини

аниқлашнинг амалий усулларидан бири плашка ва 75% растрли элементга эга майдондан фойдаланишни талаб қилади, бунда қуйидаги тенглама орқали босма контрасти коэффитсиэнти (П C Р) олинади: Босма контрасти коэффитсиэнти (П C Р) = (Дс-Дт)/Дс х 100 8бу ерда Дс — плашканинг оптик зичлиги, а Дт — 75% растрли элементнинг оптик зичлиги. Тасаввур қиламиз, босилган варақ 11.2-жадвалда кўрсатилган оптик зичлик қийматига эришишга имкон беради. Ҳаворанг бўёқ мисолида босма контрасти коэффитсиэнтини ҳмсоблашни тасвирлаймиз: босма контрасти коэффитсиэнти ( PCR )=(1,19-0,79)/1,19 x 100=0,40/1,19 x 100. ҳаворанг бўёқ PCR = 34% 2-жадвал Намунавий нусхадаги плашка ва 75% ли растрли босма элементнинг оптик зичликлари қийматлари Bo’yoq Optik zichliklar Plashka (100%) 75% li rastrli element Havorang 1,19 0,79 Qirmizi 1,42 0,92 Sariq 0,87 0,62 Qora 1,69 1,15 Амалиётда одатда бўёқ пигменти интенсивлигидаги фарқлар туфайли ҳар бир ранг учун ўхшаш бўлган ПCР қийматларига эришишга интилиш мақсадга мувофиқ эмас. Кўпчилик ногазета босма ишлари учун ПCР диапазони тахминан 25% дан 35% гача ўзгаради. Бу тенглама рангдан рангга ва босма ускунасидан босма ускунасига ўзгарганда бўёқ қатламининг қалинлигини бошқаришга ёрдам бериши мумкин, лекин мазкур ҳолатлар тўплами учун бўёқ қатламининг қалинлигини идеал қийматга тенглаштириш мутлақо шарт эмас. Вақти-вақти билан бўёқ қатламининг идеал қалинлиги назариясига асосланган ранг гаммалари қайта кўриб чиқилади ва ривожлантирилади. Бундай услублардан бири – визуал ранг самарадорлиги бўлиб, у бўёқнинг максимал зичлиги визуал ранг самарадорлиги ҳам максимал бўладиган

даражага этишини талаб қилади. Танланган зичлик бўёқда кулранг улуши билан тескари нисбатга эга, яъни кулранг улуши паст бўлган бўёқлар юқори зичликда босилиши, кулранг улуши юқори бўлган бўёқлар эса пастроқ зичликда босилиши керак (сариқ тахминан 1,30 зичликда босилиши, қирмизи ва ҳаворанг эса тахминан 1,0 зичликка эга бўлиши керак). Бундай ёндашув ёрқинлик (зичлик) кўрсаткичини қурбон қилгани ҳолда кулранг кўрсаткичига урғу беради. Визуал ранг самарадорлиги услуби тавсифномаларига сўзма-сўз амал қилиш кетма-кет босишда ранг бузилишларига сабаб бўлиши мумкин (қизил ва яшил билан босиш сариққа томон силжийди). Элиив ва Прюсил (Элйжиw ва Преуcил, 1964) томонидан қирмизи ва ҳаворанг бўёқлар учун бўёқ қатламининг оптимал қалинлигига эришиш учун қўшимча босиш ёндашуви таклиф қилинган. Бу услуб шуни талаб қилганки, яшил ва кўк фильтр учун қизил билан қўшимча босишда 0,85-1,00 ва қизил ва кўк фильтр учун яшил билан қўшимча босишда 0,90-1,10 оптик зичлик қийматларига эришилгунига қадар ҳаворанг ва қирмизи бўёқ қатламларининг қалинлиги қизил ва яшил бўёқ билан қўшимча босиш учун қизил (#25) даражасигача, яшил (#58) ва кўк (#*47) даражасигача созланган бўлиши керак. Бўёқ қатламининг оптимал қалинлигига эришиш учун интилишда ранг гаммасини кенгайтиришга бўлган бир томонлама ёндашув (қўшимча ранг ёки визуал ранг самарадорлиги) амалиётда ранг қамровининг уч ўлчамли табиати туфайли муваффақиятсизликка олиб келиши мумкин. Бир текисликка бериладиган урғу иккинчисида йўқотишларга сабаб бўлиши мумкин. Ранг қамровида барча максимал параметрларни беришга интилиш ҳам нохуш ҳолатларга олиб келиши мумкин, чунки бундай ёндашув ранг фазосининг барча соҳалари бир хил даражада муҳим, деб назарда тутади. Амалиётда, тўлиқ ранг қамровини камайтирган ҳолда ранг қамровининг битта соҳасини катталаштирадиган ҳолда бўёқ қатламининг қалинлигини оптималлаштиришга ёндашув баъзи турдаги босма маҳсулотлари учун

маъқул бўлиши мумкин (масалан, сюжетида қизил, оловранг, сариқ ва яшил ранглар устуворлик қиладиган мева этикеткаси) [9]. Босилган плашкаларнинг оптимал зичлигини аниқлаб бўлмайди, чунки бўёқ қатламининг оптимал қалинлиги маълум эмас, лекин бундан корхона ички стандарт ўрнатишга интилмаслиги керак эмас. Рангларга ажратиш ва светопроба учун баҳолашнинг объектив тизимини яратишда бундай стандарт керак бўлиши мумкин. Оптик зичлик бўйича ички стандарт босилувчи материалнинг силлиқлигига ва бўёқ пигментининг концентрациясига боғлиқ бўлади. Бу иккита параметр қанча юқори бўлса, эришилиши мумкин бўлган оптик зичлик ҳам шунча юқори бўлади. Босма ускунаси оператори томонидан назорат объекти ҳисобланган асосий параметрлар - плашкаларнинг зичлиги, ранг туси ва тўйинганлик (плашкалар ва кўп тусли соҳалар учун), ялтироқлик, растр нуқтасининг катталашуви, кескинлик, контраст ва бўёқни қабул қилиш. Бўёқ қатлами қалинлигининг ўзгариши бу омилларнинг барчасига таъсир кўрсатиши мумкин. Пигментларнинг турли хилда бўлиши ҳам оптик зичликка таъсир кўрсатади. Босишда бўёқ қатлами қалинлигининг оптимал бўлиши чапланиш ва юлиниш каби муаммолардан қочишга имкон беради ва босма жараёнининг барқарорлигини таъминлайди; яъни ўртача олганда бўёқнинг узатилишини шундай созлаш керакки, бўёқ қатлами жуда қалин ёки жуда юпқа бўлиб кетмасин. Вазифа такорланувчанлиги энг юқори бўлган босма жараёни шароитларини яратишдан иборат. Чоп этувчи қандайдир ишни оптималлаштириш учун мазкур даражадан четга чиқиши мумкин, лекин ускуналарни созлашдан мақсад ўртача созламаларни белгилаб олишдан иборат. Агар тасвирнинг рангларга ажратилиши босишнинг ўртача шароитлари учун амалга оширилган бўлса, босишнинг натижаси кутилганга яқин бўлиши керак. Тасвир босма ускунасидаги бўёқ аппаратини бир оз созлаш ҳисобига яхшиланиши мумкин. Шу билан бир вақтда сифатсиз амалга оширилган рангларга ажратишни компенсация қилиш учун босма

ускунасини қайта созлашни амалга оширмаслик керак. Бундай ҳаракатлар одатда муваффақиятсизлик билан якунига этади. Растр нуқтасининг катталашуви. Бўёқни босилувчи материалга кўчириш учун босимни қўллаш керак; бўёқ суюқ модда бўлганлиги туфайли, босим нафақат бўёқнинг босилувчи материалга ботирилишини таъминлайди, балки уни ён томонларга ҳам тарқалишга мажбур қилади. Бўёқни кўчириш учун маълум даражадаги босим ишлатиш керак; шунга мувофиқ, бўёқнинг маълум даражада ёйилишидан ҳам қутулиб бўлмайди. Шунинг учун бўёқнинг ёйилиши билан боғлиқ бўлган растр нуқтасининг катталашуви, хатолик сифатида эмас, балки мазкур жараённинг тавсифномаси сифатида қабул қилиниши керак. Растр нуқтасининг катталашуви – растрли тасвир бузилишининг асосий сабабларидан бири. Мойланиш – нуқта бузилишининг йўналтирилган шакли (қолипдаги думалоқ бўлган нуқта нусхада эллипсга ўхшаш шакл касб этади). Иккиланиш – нуқтани иккитали босиш бўлиб, улар бир-биридан бир оз силжиган бўлади. Тасвирлардан бири иккинчисига нисбатан очроқ бўлади. Донадорлик – нуқта бузилишининг яна бир муаммоси бўлиб, у растр нуқтасининг катталашуви жуда ошиб кетганда намоён бўлади (2-расм). Бир текис тусли расмда айниқса сезиладиган нотекис нақш ҳам тасвир деталларининг ва градацион узатишнинг бузилишига сабаб бўлиши мумкин. Растр нуқтасининг катталашуви ҳар бир босма жараёнида у ёки бу даражада намоён бўлади. Келтирилган рўйхатда офсет босмада нуқтанинг бузилишига таъсир кўрсатувчи омиллар келтирилган.

Расм 2. Катталаштирилган фотосуратда чапдан ўнгга растрли тасвирда донадорликнинг ошиши кўрсатилган • Бўёқ қатламининг қалинлиги . Бўёқ қатлами қанча қалин бўлса, растр нуқтасининг катталашуви шунча юқори бўлади. • Офсет ва босма силиндарлари орасидаги босим . Босиш босими қанча юқори бўлса, растр нуқтасининг катталашуви шунча юқори бўлади. Босма қолип ёки офсет резинасининг остига декел ости материалини ўрнатиш ёки босма цилиндрининг ҳолатини созлаш йўли билан босим созланиши мумкин. Офсет матоси. Компрессион офсет матолари оддий матоларга нисбатан тасвирнинг камроқ даражада бузилишига олиб келади ва шу тарзда растр нуқтасининг камроқ даражада катталашувини таъминлайди. Бўёқ-сув мувозанати . Сувни жуда кўп узатиш бўёқни бўктириб юборади, бу эса ўз навбатида растр нуқталарининг катталашувига сабаб бўлади. Қолип ва офсет матосининг таранглиги . Агар таранглик этарлича юқори бўлмаса, иккиланиш/парчаланиш содир бўлиши мумкин. Босиш тезлиги . Тезликни ошириш растр нуқтасининг катталашувини камайтириши мумкин; бунда, албатта, босма ускунаси яхши механик холатда бўлиши ва тегишлича созланган бўлиши тушунилади. Қоғознинг хоссалари . Силлиқроқ қоғозлар ва юқори даражада бўрланган қоғозлар растр нуқтасининг камроқ даражада катталашувига олиб келади. Бўёқнинг хоссалари . Қовушқоқлиги юқори бўёқлар ва пигментнинг концентрацияси юқорироқ бўлган бўёқлар растр нуқтасининг катталашуви камроқ бўлишини таъминлайди. Рангнинг тўйинганлиги. Ранг қамрови чегарасидан ташқаридаги ранглар билан боғлиқ асосий қийинчиликлар тўйинганлик ва ёрқинликка боғлиқ (3-расм). Ранг тусининг мувофиқ бўлишига эришиш мумкин. Лекин ёрқинлик маълум даражада тусни қайта ишлашда, эътибор соҳасига урғу бериш учун қониқарли тарзда созланиши мумкин. Тўйинганлик қандай

ўзгартирилиши кераклиги ҳақидаги маълумотлар турлича талқин қилиниши мумкин. Баъзи тадқиқотчилар бутун тўйинганликни бир хил тарзда сиқишни таклиф қиладилар. Бошқалари эса бундай қайта ишлаш муҳим рангларнинг тўйинганлигини қурбон қилишга мажбур қилади, деб ҳисоблайдилар. Шуни эътиборга олиш керакки, тўйинганликни оптимал сиқиш мавжуд ҳолатга қараб ўзгаради. Расм 3. Ранг тўйинганлиги Кескинлик – тус чегараларидаги контрастнинг субъектив таассуроти бўлиб, у тасир деталларини шакллантиради. Тус чегарасининг ҳар бир томонида тор соҳаларда зичликлар фарқини ўзгартириб, бу таассурот бошқарилиши мумкин. Тўқроқ тус чегара соҳаларида бир оз тўқроқ қилинади, очроқ тус эса бир оз очроқ қилинади. Бундай ҳаракатлар эҳтиёткорлик билан амалга оширилиши керак, созламаларда ортиқча ишларни амалга ошириш керак эмас: юқори даражадаги кескинлик ҳар доим ҳам тасвирнинг ижобий хусусияти бўлавермайди. Интерфенерсион картина (нақш) – тасвир сифатининг кўриб чиқилиши керак бўлган сўнгги омили ҳисобланади. Бу нақш муар, босма аппарати цилиндрлари шестерняларидаги тирқишлар туфайли йўлкалар, ўчирилиб кетган белги ва нуқталар кўринишида бўлиши мумкин. Ҳосил қилиш нуқтаи Rang qamrovi chegarasi

назаридан муар бу омиллар ичида энг муҳими ҳисобланади. Муар турлича бурилиш бурчакларида кўп тусли растрли тузилмаларнинг устма-уст тушишидан ҳосил бўлади. Барча одатий кўп тусли рангли репродукциялар ўзига хос бўлган муарли нақш – розаткали нақшга эга бўлиб, растр линиатураси юқори бўлганда йўл қўйса бўладиган ҳолат ҳисобланади. Нохуш муарли расмлар жигарранг, кулранг, яшил рангларда ёки тери тусларида яққолроқ намоён бўлади. Бунга растрнинг оддий бурилиш бурчакларидан фойдаланиш (сариқ 90°, қирмизи 75° ва ҳаворанг 105°) ва босишда иккиланишнинг юзага келиши сабаб бўлади. Мақсад муар намуналарини мутлоқ минимумга келтиришдан иборат. Сюжетли муар - аслнусха сюжетининг тузилмаси ёки нақши ҳамда растр тўрининг ўзаро таъсирлашувидан юзага келади. Қайта ишлаш масштабини, растрнинг бурилиш бурчакларини ўзгартириш ёки қўполроқ ёки линиатураси каттароқ растрлардан фойдаланиш сюжетли муарни камайтириши мумкин. Бироқ, баъзи ҳолатларда стохастик растрлар бундай нақшларни бартараф қилиш учун қўлланилиши керак.

Адабиётлар: 1. Мирзиёев Ш.М. Миллий тараққиёт йўлимизни қатъият билан давом эттириб, янги босқичга кўтарамиз. Тошкент, “Ўзбекистон”, 2017 йил, 592 бет. 2. Мирзиёев Ш.М. Танқидий тахлил, қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик - ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Тошкент, “Ўзбекистон”, 2017 йил, 104 бет. 3. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халқимиз билан бирга қурамиз. Тошкент, “Ўзбекистон”, 2017 йил, 488 бет. 4. Мирзиёев Ш.М. Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш юрт тараққиёти ва халқ фаравонлигининг гарови. Тошкент, “Ўзбекистон”, 2017 йил, 48 бет. 5. Ҳелмут Киппхан. Ҳандбоок оф принтмедиа: Течнологиэс анд Продуcтион Метҳодс. Германй, 2014. 6. Ешбайева У.Ж. Босиш жараёни технологияси: Ўқув қўлланма. Т.: Иқтисод молия. 2010 йил. 288 бет. 7. Ешбайева У.Ж. Босиш жараёни технологияси: Лаборатория ишини бажаришга мўлжалланган услубий қўлланма. Т.: ТТЙЕСИ босмахонаси. 2013 йил

Похожие

Босма қолипларнинг ададга чидамлилиги

Қоғозни ва босма бўёқни босишга тайёрлаш

Намуна нусхада бўёқни мустаҳкамлаш

Кўп бўёқли босиш жараёни технологик хусусиятлари

Бўёқнинг қолипдан босилувчи материалга ўтиши