Loyihalash protseduralarining tipik ketma ketligi

Loyihalash protseduralarining tipik ketma ketligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

88.5 KB

Loyihala sh protseduralarining tipik ketma ketligi 9-rasmda "tu sh ish" yo’nalishida loy ih alash jarayonidagi ma’lum bir loyihalash protsedurasining tipik ketma ketligi keltirilgan. 9-rasm. Tip aviy loyi h alash pr ats edurasi algoritmi Loyihalash sistema strukturasining sintezid a n boshlanadi. Sistema variantini baholash uchun avtomatlashtirilgan lo yih al ash da , avvalo , uni n g mat e mitik modeli tuziladi. Modelь va parametrlarning dastlabki qiymatlari bo’yicha variant analizi bajariladi. Analiz natijasi sintezlangan variantni baholashga imkoniyat yaratadi. Odatda, baholash natijani tipik topshiriqdagi talablar bilan taqqoslash (8,9 1

yoki 10 tengsizliklar yordamida) orqali bajariladi. Agar ular (ishlay oluvchanlik shartlari) bajarilsa loyihaviy echim qabul qilinadi, hujjatlar rasmiylashtiriladi va sistema elementlarini loyihalashga texnik topshiriqlar tayyorlanadi. Ishlay oluvchanlik shartlari bajarilmagan holda loyihani yaxshilash yo’llaridan biri tanlanadi. Bunda eng oson yo’l - variant strukturasidagi elementlarning parametrlarini modifikatsiya qilishdir. X ni modifikatsiyalash analiz q i lish , analiz natijasini baholash kabi protseduralar to’plami dan va parametrik sintez protsedurasi dan tashkil topadi . Agar X ni modifikatsiyalashdagi maqsad loyihalash ob’ektining biror sifat ko’rsatkichini eng yaxshi darajaga ko’tarish bo’lsa, bunday protsedura optimallashtirish protsedurasi deb ataladi. Parametrik sintez yo’lida ishlay oluvchanlik sharoitlarini talab darajasiga etkazish mumkin bo’lmasligi ham mumkin. Bunday holda boshqacha yo’l - strukturani modifikatsiyalash (o’zgartirish) yo’li qo’llaniladi. Yangi variant strukturasi sintez qilinadi. Buning uchun esa modellashtirish va parametrik sintez protseduralari takroran bajariladi. Agar 6u yo’l bilan ham kerakli loyihaviy echimni olish mumkin bo’lmasa, texnik topshiriqni korrektirovka qilish masalasi qo’yiladi. 9-rasmdan ko’rinib turibdiki, bu holda yuqoridagi ierarxik sath protseduralarini ham takroran bajarishga to’g’ri keladi. Avtomatlashtirilgan loyihalashning ta’minot turlari Oddiy loyihalash jarayonini avtomatlashtirilgan loyihalash jarayoniga aylantirish uchun quyidagi ta’minot turlari albatta bo’lishi shart (10-rasm). 2

10 rasm. Avtomatlashtirilgan loyihalashning ta’minot turlari 10-rasmda keltirilgan ta’minot turlariga qisqacha ta’riflar berib o’tamiz. Matematik ta’minot - loyihalash ob’ektining matematik modellari , loyihalash operatsiyalari va protseduralarining usullari va algoritmlarini to’plash. Texnik ta’minot - loyihalash ni avtomatlashtiri sh uchun zarur, o’zaro aloqada va o’zaro ta’sirda bo’lgan, texnik vositalar kompleksi (ma’lumotlarni tayyorlash va kiritish, uzatish va dasturlash, hujjatlashtirish va chiq ari sh vositalari, loyihaviy echimlar arxivi). Dastur ta’minot i - loyihalash ni avtomatlashtiri sh uchun ma’lum mashina tilida tayyorlangan va tuzilgan dasturlar to’plami. Informatsion ta’minot - loyihalash ni avtomatlashtiri sh uchun lozim bo’lgan ma’lum shaklda berilgan ma’lumotlar kompleksi. Loyihalashga karakli axborotlar ma’lumotlar bazasida saqlanadi va ulardan foydalanish maxsus boshqarish sistemalari yordamida bajariladi. Lingvistik ta’minot – avtomatlashtirilgan loyihalash protseduralari va loyihalash echimlarining tillari majmui. Lingvistik ta’minotning asosiy qismi - EHM va odam orasidagi munosabat tilidir. Metodik (uslubiy) ta’minot - avtomatlashtirilgan loyihalashda qo’llanuvchi vositalar turkumi va ularni tanlash, ekspluatatsiya qilish usullari to’g’risidagi hujjatlar to’plami. Ba’zida, metodik ta’minot sifatida matematik va lingvistik ta’minotlar ham qo’shib olinadi. 3

Tashkiliy ta’minot - loyihalash tashkiloti, uning stru k turasi, tashkilot va avtomatlashtirilgan loyiha la sh vos i talar kompleksi o’rtasid a gi munosabat, instruktsiyalar, buyruqlar va boshqalar majmu i . Loyihalash ni to’liq avto m atlashtiri sh uchun yuqorida keltirilgan barcha t a’minotlar va ular orasidagi aloqalar albatta mavjud bo’li sh i shart. Кo’pincha loyihalash jarayonining avtomatlashtirilgan lik darajasi umumiy loyihalash algoritmidagi a vtomatlashtirilgan protseduralar nisbati N av bilan baholanadi. Agar N av 25 % ni tashkil qilsa, loyihalash jarayoni p ast avtomatlashtirilgan , 25%< N av <50% oralig’ida bo’lsa loyihalash jarayoni o’rtacha avtomatlashtirilgan , N av >50% ni tashkil qilsa, bunday loy ih alash jarayoni yuqori darajada avtomatlashtirilgan loy ih alash jarayoni deb ataladi. Optimal echim qabul qilishda modellashtirish nin g o’rni H ozir g i zamon TS, agar ularga ekspluatatsiya qilinishi nuqtai - nazaridan qaraydagan bo’lsak, asosan murakkab turkumli dinamik sistemalarni tashkil qiladi. Ularni analiz yoki sintez qilish hozirgi paytda EHM yordamida samarali bajarilmoqda. O’z navbatida EHM ning qo’llanilishi TS ni loyihalash jarayoniga bir qancha o’zgartirishlar kiritishni talab qiladi. Ma’lumki, har qanday TS yoki texnologik jarayon (TJ) struktura jihatidan ko’p variantli sistemalar bo’lib, ularni loyihalashda asosiy vazifa shu ko’p varianli sistemalarning eng samaralisini tanlashdan yoki yaratishdan iboratdir. Ya’ni berilgan sharoitlarda loyihalanadigan sistemaning optimal variantini tanlashdan iboratdar. Loyihalash jarayonida optimal echim qabul qilishni EHM yordamida 4

bajarishning asosiy bosqichlari 11-rasmda keltirilgan. 11-rasm. Optimal echim қabul qilish bosқichlari Rasmdan ko’rinib turibdiki, har qanday masalaning optimal echimini EHM yordamida aniqlash uchun birinchi navbatda ko’rilayotgan masalaning mashinaga mos modelini ishlab chiqish lozim bo’ladi. Modelь nima? Murakkab TS ni analiz yoki sintez qilishda ularning o’zidan emas, balki ularning xususiyatlarini ma’lum aniqlikda aks ettiruvchi boshqa qulayroq ob’ektlardan foydalanish maqsadga muvofiq bo’ladi. Bunday hollarda a sosiy sistema original, uning xususiyatlarini aks et t iruvchi o b ’ekt esa model ь d eb ataladi. Кeng ma’noda modelь biror ob’ekt yoki jarayonning obrazi yoki namunasi demakdir. Originaldan modelga o’tish jarayonida bajariladigan ishlar modellashtirish deyiladi. Texnika sohasida fizik hamda matematik modellashtirish printsiplaridan kengroq foydalaniladi. EHM yordamida avtomatlashtirilgan loyihalashda ob’ekt yoki jarayonlarning matematik modellaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Matematik modellashtirish ob’ekt va jarayonlarning xilma-xilligiga qaramasdan ularni ko’pincha bir xil t ur dagi algebraik, differentsial yoki integr o- differentsial tenglamalar bilan tavsiflashga asoslangan. Misol tariqasida elementar fizikadan olingan quyidagi munosabatlarni olaylik: 5

1. Qattiq jismning harakat tenglamasi mdv/dt=Ғ (bunda m-massa, v-tezlik, Ғ-kuch) differentsial tenglamada ifodalanadi; 2. Shu jismning aylanma harakati Jdw/dt=M (bunda J-inertsiya momenti, w- burchak, M-moment) differentsial tenglamada ifodalanadi; Z. Idishdagi suyuqlik sathining o’zgarishi Sdh/dt=Q (bunda S-yuza, h-sath, Q-sarf) differentsial tenglamada ifodalanadi; 4. Invduktiv elementli o’zgaruvchan tok zanjiri Ldi/dt=U (bunda L- induktivlik, i-tok kuchi, U-kuchlanish) differentsial tenglamada ifodalanadi. Agar yuqoridagi Ғ, M, Q va U larni X bilan, v, w, h va i larni U bilan, m -1 , j - 1 , s -1 va i -1 larni К bilan belgilasak, yuqoridagi barcha hollar uchun quyidagi umumlashtirilgan xususiyatga ega bo’lgan matematik modelini hosil qilamiz: d U / dt = KX Demak, ko’rib chiqilgan 4 xil ob’ektning barchasi o’zgarmas koeffitsientli 1-tartibli differentsial tenglama ko’rinishidagi modelda ifodalanilar ekan. 6

Adabiyotlar : 1. Основы автоматизированного проектирования. М.: Издательство МГТУ имени Н.Э Баумана, 2002. 333 с. 2. Норенков И.П. Введение в автоматизированное проектирование технических устройств и систем. М.: Высш. шк., 1986. 304 с. 3. Курейчик В.Н. и др. Математическое обеспечение конструкторско- технологического проектирования с применением САПР. М.: Машиностроение, 1990. 4. Baydullaev A. Texnologik tizim elementlarini matematik modellashtirish asoslari. O ’quv q o ’llanma. Toshkent, 1996. 5. Норенков И.П. Принципы построения и структуры САПР. М.: Машинострение, 1987. 6. Корячко В.П. и др. Теоретические основы САПР. Учебник для вузов. М.: Машиностроение, 1987. 7

Похожие

Loyihalash protseduralarining tipik ketma ketligi

Fazoviy sirt va yopilmalarni loyihalash

Fazoviy sirt va yopilmalarni loyihalash

Loyihalash ob’ektlari va jarayonlarini tavsiflash masalalari

Loyihalash jarayonini avtomatlashtirishning graflar nazariyasi asoslari