Loyihalash ob’ektlari va jarayonlarini tavsiflash masalalari - Техника и технология - Рефераты

Loyihalash ob’ektlari va jarayonlarini tavsiflash masalalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Loyihalash ob’ektlari va jarayonlarini tavsiflash masalalari Agar loyihalash jarayonida yuqori ierarxik sathdagi masalalar echimi pastki ierarxik sathdagi masalalar echimidan oldin bajarilsa, bunday loyihalash “tushish” yo’nalishidagi loyihalash deb ataladi. Aksincha, pastki sathdagi masalalar yuqori sathdagi masalardan oldin bajarilsa "chiqish" yo’nalishidagi loyihalash deyiladi. Bunday loyihalash turlari o’z afzallik va kamchiliklariga ega. "Tushish" yo’nalishidagi loyihalashda sistema o’zining elementlari hali aniq bo’lmagan sharoitlarda ishlab chiqiladi va ularning imkoniyat va xususiyatlari taxminiy xarakterga ega bo’ladi. "Chiqish" yo’nalishidagi loyihalashda esa aksincha, elementlar sistemadan oldin loyihalandi va sistemani loyihalashda elementlar taxminiy xarakterga ega bo’lmaydi. Ikkala usulda ham to’liq dastlabki informatsiyaning 1

yo’qligi sababli potentsial mumkin bo’lgan optimal texnik natijalardan chetga chiqishlar ro’y beradi. Shu sababli , amalda loyihalashda ikkala usulning ketma-ketligi, takrorlanishidan fo ydalaniladi (interatsion usul). Misol uchun unifikatsiyalashtirilgan va andozalashtirilgan elementlar mavjud bo’lgan hollarda "chiqish" yo’nalishida loyihalash o’rinli bo’ladi. Shuning uchun loyihalash jarayonida unifikatsiyalashtirish va andozalashtirish ishlariga katta ahamiyat beriladi. Endi loyihalash ob’ektlarining tavsiflash turlari va ular parametrlarining tasnifi masalalarini ko’rib chiqaylik. Umuman olganda, loyihlash ob’ektining yakuniy tavsifi sifatida shu ob’ektni ishlab chiqarish va ekspluatatsiya qilish uchun zarur bo’lgan, konstruktorlik hujjatlar yagona sistemasi talablariga to’liq javob beradigan sxemalar, konstruktsiyalar va texnologik xujjatlarning to’la komplekti qo’llanadi. Yakuniy tavsif, ya’ni yakuniy loyihaviy echim, oraliq loyihaviy echimlardan tashkil topadi va ular ham albatta konstruktorlik hujjatlarining yagona sistemasi talablariga 2

mos tuziladi. Albatta ular yakuniy tavsiflarga bog’liq talablardir. Lekin loyihalash jarayoni ichiga nazar solsak har bir oraliq protsedura va echimlar o’zining spetsifik formalarida va tillarida bajariladi. Avtomatlashtirilgan loyihalash operatsiyalari va protseduralarini bajarishda bunday tavsiflar asosida loyihalash ob’ektining matematik modellari yotadi. Sababi avtomatlashtirilgan loyihalash jarayonining asosiy texnik vositasi elektron hisoblash mashinalari - faқatgina formallashtirilgan matematik modellar asosida lozim operatsiyalarni bajarishi mumkin. Matematik model deganda matematik ob’ektlar to’plami va ular o’rtasidagi munosabatlar tushuniladi. Matematik modellar vositasida loyihalash obe’ektining asosiy xususiyatlari tavsiflanadi. Sistemali yondashuvda MM turkumida ob’ekt xususiyatlari quyidagilarda ifodalanadi: sistema xususiyatlari, sistema elementlarining xususiyatlari va tashqi muhit xususiyatlari. Bu xususiyatlarning raqamli ifodalari parametrlar deb ataladi. Sistema, sistema elementlari va tashqi muhit xususiyatlarining sonli 3

miqdorlarini mos ravishda ob’ektning chiqish, ichki va tashqi parametrlari deb ataymiz. Misol uchun porshenli kompressor uchun quyidagilarni keltirsa bo’ladi: Chiqish parametrlari - kopressor unumdorligi, dvigatelь quvvati, maksimal bosim miqdori, tsikllar soni, yonilg’i sarfi; Ichki parametrlari - klapanlardagi havoga qarshilik koeffitsientlari, ishqalanish koeffitsienti, porshen sathining geometrik o’lchamlari. Tashqi parametrlar - tashqi muhit temperaturasi, bosimi, ch iqish sistemasining qarshiligi. Chiqish, ichki va tashqi parametrlar sonlarini m , n , l lar bilan, bu parametrlar vektorlarini mos ravishda Y =( y 1 , y 2 , …,y m ), X= (x 1 ,x 2 ,...,x n ), Q =( q 1 ,q 2 ,…,q n ) b ilan belgilab, ular o’rtasidagi munosabatni quyidagicha ifodalasa bo’ladi. (7-rasm) 4

7-rasm. Loyihalanadigan ob’ekt modeliga doir Rasmda ko’rsatilganidek sistema xususiyati uning tashqi va ichki parametrlariga bog’liq va bu bog’liqni quyidagicha yozsa bo’ladi: U = F (X, Q ) (6) Кeltirilgan munosabat loyihalash ob’ektini ng matematik modeli ga misoli bo’la oladi. Bunday model yordamida ob’ektning chiqish parametrini X va Q vektorlar parametrlari orqali osongina aniqlasa bo’ladi. Lekin bunday modellarni faqat oddiy ob ’ ektlar uchun oson chiqarsa bo’ladi. Кo’pincha loyihalash ob’ektida sodir bo’ladigan jarayonlar quyidagi umumlashgan munosabat 5

bilan ifodalanadi. L v(z) = Q(z) (7) Bunda L - jarayonga mos operator (integral, differentsial...,); Z - mustaqil (ixtiyoriy) o’zgaruvchi parametr vektori (bu parametr umuman olganda o’z ichiga vaqtni va fazoviy koordinatlarni oladi); v(z) - mustaqil o’zgaruvchanlarga nisbatan berilgan funktsiya. v - fazoviy o’zgaruvchilar vektori. U lar loyihalash ob’ e ktini fizik va informatsion holatini ifodalaydi. Misol uchun Nьyuton qonuninidagi (mdv/dt = Ғ) tezlik v va kuch Ғ fazoviy o’zgaruvchilar hisoblanadi. Amalda texnik topshiriқlarda loyihalanadigan ob’ektga nisbatan ma’lum texnik talablar berilgan bo’ladi. Loyihalash jarayonida mana shu talablar har doim inobatga olib boriladi. Loyihalanadigan ob’ektga bo’lgan bir nechta talablar natijasini vektor formada birlashtirib TT = (TT1 ,TT 2 ,…,TT g1 ...,TT ch ) ni hosil qilish mumkin. Loyihalashda bunday talablardan asosiysi bo’lgan, loyihalanadigan 6

ob’ekt xususiyatini ifodalovchi chiqish parametrlari TT g ma’lum shartlar asosida taqqoslab borilishi kerak Y g < TT g (8) yoki Y g > TT g (9) ba’zida bu me’zon (chegara) ikki tomonli tengsizliklarda bo’lishi ham mumkun TT g < U g < TT g (10) . 8,9,10 tengsizliklarning qo’llanilishi mumkin bo’lgan hollarga misollar: 8 ga elektron qurilmada quvvat tarqalishi, truboprovoddagi bosimning yo’qotilishi, dvigateldagi yonilg’i sarfi; 9 ga foydali ish koeffitsienti, dvigatel quvvati, kuchaytgirgich koeffitsienti; 10 ga optik sistemaning fokus oralig’i, kuchaytgichning rezonans chastotasi. 7

Tipaviy loyihalash protseduralari Har xil turdagi ob’ektlarni loyihalashda o’zgartirmasdan ko’p marta qo’llasa bo’ladigan protseduralarni tipavoy loyihalash protseduralari deyiladi. Ularning tasnifi 8-rasmda keltirilgan. 8

8-rasm. Tipoviy loyixalash protseduralari tasnifi Sintez - berilganlar bo’yicha loyihalash ob’ektini tavsiflash, analiz - loyihalash ob’ektning tavsifi asosida uning xususiyatini va ishga yaro q liligini aniqlash demakdir. Qisqacha aytganda sintezda ob’ekt yasaladi, Tipaviy loyihalash pro ts eduralari Analiz Sintez bir variantli K o’ p variantli parametrik strukturaviy statika analizi ustvorlik analizadinamika analizi chastotavi y analiz sezgirlik analizi statistik analiz chiqish parametrla r analizi texnik talablar quyish e lementlar parametrlari ni hisoblash matematik modellar identifika ts iyasi funk ts ional prin ts iplarni tanlash texnik echimni tanlash hujjatlarni rasmiylash tirish 9

analizda ob’ekt loyihasi baholanadi. Analiz protsedurasi bir yoki ko’p variantli bo’lishi mumkin. Bir variantli analizda X va Q lar berilgan bo’lib (7- rasmga qarang), ularni aniqlash masalasi ko’riladi. X va Q vektorlarning miqdorlari ko’p o’lchamli koordinatalar sistemasida bitta-bitta nuqtalarni egallagan bo’ladi va bir variantli atalishining sababi X va Q larga mos bittagina U ning qiymati aniqlanadi (6-model buyicha). Кo’p variantli analizda esa X lar fazoning ma’lum qismi oralig’ida har xil qiymatlarda berilgan bo’ladi, shuning uchun 6 modeldan ko’p foydalanishga to’g’ri keladi. Sintez protsedurasi strukturaviy va parametrik sintezlarga ajraladi (8-rasm). Strukturaviy sintezda ob’ektning strukturasi (elementlarining turlari, soni va o’zaro aloqalari) aniqlanadi. Parametrik sintezda U va Q larga mos bo’lgan X lar aniqlanadi, ya’ni ob’ekt turkumidagi elementlarning 10

parametrlari hisoblanadi. 11

Похожие

Fazoviy sirt va yopilmalarni loyihalash

Temirbeton ko’priklarni loyihalash va hisoblashning asosiy qoidalari

Temirbeton ko’priklarni loyihalash va hisoblashning asosiy qoidalari

Loyihalash jarayonini avtomatlashtirishning matematik modellashtirish va optimallashtirish asoslari

Loyihalash protseduralarining tipik ketma ketligi