Inson qiyofasini qo’llari bilan beligacha tasvirlash - Изобразительное искусство - Рефераты

Inson qiyofasini qo’llari bilan beligacha tasvirlash

Загружено в:

24.01.2024

Скачано:

0

Размер:

187 KB

Inson qiyofasini qo ’llari bilan beligacha tasvirlash Reja: 1. Inson qiyofasining qurilishi haqida ma ’lumot. 2. Inson qiyofasi ko`rinishini o ‘rganish, ishlash usulida mashq qilish. 3. Inson qiyofasi portretini qisqa muddatli chizgilarni bajarish. 4. Inson qiyofasi portretini konstruktiv qurish va tuslash.

Bir necha o ‘nlab qoralamalar ishlanib, talabalar o‘zlari tanlagan nuqtadan ish boshlashib, postanovkani chiroyli, qonun – qoidalar asosida joylashtirib, yengil chiziqlar yordamida qomatni qurishga kirishishadi. Qomatni konstruktsiyaga asoslani qurishni davom ettirishadi. Ya ’ni naturaning xarakterli umumiy ko‘rinishining konstruksiyasi, komatning ko‘zga ko ‘rinmaydigan orqa tomonlari bilan ko‘rsatish vazifasi turadi. Gavda qismlarining sxematik ko‘rinishlari bular barchasi qomatni to‘g‘ri tasvirlash asosini tashkil etadi. Italiya Uyg‘onish davrida uzoq seansli ishlangan, aniq chegaralangan rangtasvir va tez ishlangan qoralama tushunchalarini uchratamiz. Bu chizma tasvirlarning har bir turi alohida maqsad va vazifalarga ega. Zero, Jorj Vazari shunday yozadi: “Pero, qalam yoki boshqa ashyolarda yengil, tez chizilgan, tasvirlarni qoralama deb atash mumkin”. Bundan so‘ng biz, qoralama atamasini chizmatasvirning birlamchi turi, boshlang‘ich bosqichi, ya’ni qomat holatining joylashishi asarning dastlabki kompozitsiyasini topish uchun, (bo‘lg‘usi asarni) dastlabki ko‘rinishini farqlashga xizmat qiladi deb bilamiz. Rassom ilhomidan qisqa vaqt mobaynida pero, yoki boshqa chizish ashyolarida bajarilgan va o‘z (rassom) fikri, tafakkuri to‘g‘riligini taqqoslash, tekshirish maqsadida chizilgan taqdirda – u qoralama deb ataladi”. 18 Shunday qilib qoralamaning asosiy maqsadi: “qomatning holati” va “yaxlitlik” (umumlashtirish), haqida fikrlab, predmet xarakterini, tashqi dunyo bilan bog‘lash vazifasini o‘taydi. Keyingi barcha yuz yillikda va bizning hozirgi kungacha qoralama “ilhom vaqti”da rassomlar tomonidan bajarilib kelinadi. Ular emotsiya, obrazlar orqali tez chizilgan tasvirlarda aniqlanadi. Shuni ta’kidlab o‘tish joizki, keyingi asrlarda, badiiy Akademiyalarda rang tasvir va kompozitsiyadan ajralgan holda chizma tasvir darslari, alohida o‘rganilgan bo‘lsa, uyg‘onish davri (ayniqsa erta uyg‘onish davri) rassomlari ustaxonalarida bo‘lg‘usi ustalar chizma tasvirni, bevosita kompozitsiya ishlari bilan birgalikda bajarganlar. Shu sababli, uyg‘onish davri rassomlari chizmatasvirlarini to‘liq tugallanmagan holda uchratamiz.

Boshni qomat bilan o ‘zaro mutanosibligini aniqlab ishlash. Qomat qismlari ya ’ni bosh qismining umumiy qomatga nisbatini aniq topish vazifasi turadi. Bunda ko‘z bilan chamalab taqqoslash nisbatlarni aniqlash mumkin. Boshning qomatga necha nisbat kelishini qalamda o‘lchab belgilanadi. Ustozlar o‘rgatishda o‘z shogirdlarini shunday ishontirganki, qomatni konstruktiv qurishni, to ‘g‘ri tushunib bajarish, insonning anatomik tuzilishini tahlil qilish, rangtasvirda harakatni payqash, bunda tasvirni shtrixlar bilan ishlashga o‘quvchini majburlamasdan, aksincha, rangtasvirni tahlil qilib, qurish bosqichida qoldirishga ruxsat berganlar. Uyg ‘ onish davrining buyuk rassomlari qoralama va homaki chizgilarga katta e ’ tibor va ahamiyat qaratganlar . Buyuk Mikelandjeloning ushbu so‘zlari yuqoridagi fikrlarning yorqin dalilidir. Chizmatasvirni shoshmay , shaklning fazadagi ( ayniqsa , rakursdagi ) holatini yaxshilab kuzatib , keyin ish boshlash kerak . Boshning umumiy ko ‘ rinishi uning kattaligi va mutanosibligini belgilab olgandan keyin , o ‘ rta ( simmetriya ) chiziqni aniq mo ‘ ljallab olish zarur . Qosh , ko ‘ z , burun va og ‘ izni ifodalovchi chiziqlar o ‘ tkaziladi , ularning orasidagi masofa belgilanadi , negaki bosh yon tomonga burilganda va rakursda bu chiziqlar orasidagi masofa o ‘ zgaradi . Chizmaga

kiritib va mutanosiblikni yaxshilab tekshirgandan keyin boshning ayrim qismlarini aniqroq ifolashga kirishish mumkin . Bunda ularning shaklini aniq berilishiga va umumiylik xususiyatini nazardan qochirmaslikka xarakat qilish zarur bo ‘ ladi . Boshning holatlarida shakl biron qismi yuzasing qisqarishi va boshqasining kattalashishi qanday ro ‘y berishishini doimo fikran tasavvur etib borish kerak. Masalan, yuqoriga ko ‘tarilgan boshda vertikal joylashgan peshona, burun, yanoqlarning qisqarishini kuzatsak aksincha, gorizontal joylashgan ko‘z doiralari, burunning pastki yuzasi, lablar, jag‘ va boshqalarning kattalashishini ko‘ramiz, bosh pasiga egilganda bu qismlarning holati shunga ko‘ra o‘zgaradi. Boshning o‘rta chizig‘i holati, burilishi yon tomonga yegilishini aniqlab qog‘oz tekisligiga joylashtirish. Bosh tasvirini tekislikka joylab, yuz qismlarining asosiy o‘lchamlari; jag‘dan peshona do‘ngligigacha, qoshdan burunning pastigacha, burun asosidan jag‘gacha bo‘lgan o‘lchamlar belgilanadi. Ko‘z chuqurchasini o‘rni, qoshning tepa yoyi, yanoq suyagining chekkalari, quloq chuqurchalari va boshqalar ko‘rsatiladi. Yuz qismidagi burun, lab, yanoq suyaklari, jag‘ning yuqori va pastki o‘lchamlari, boshning vertikal chizig‘iga nisbatan burilishiga bog‘liq bo‘lib qismlari perspektiv qisqaradi. Bularni naturadan sinchiklab kuzatganimizda birinsiva orqa plandagilarni chiziqlar yordamida aniqlaymiz. Boshni chiziqli qurishdan keyin shakllarga rang beriladi. Rang berishda yeng qoramtir qismidan boshlanadi va tus nisbatlarini saqlagan holda yengil davom ettiriladi. Yoritish manbasiga yaqin shakllar soyasi to ‘qroq, uzoqdagilari esa biroz xiraroq ko‘rinishda bo‘ladi. Naturadan rangda tasvirlash jarayoni o‘z qonun qoidalariga ega ishning boshlanish qismida nimalar qilish, o ‘rtasida qaysi masalalrni hal etish va oxirlab qolganda uni qanday yakunlash kerakligini bilish zarurdir. Rangtasvirda quyidagi asosiy masalalarni hal etish zarur: • umumiy tus va rang holatdari va natura bo‘yoqlarining bir-biriga yaqinligidagi tus va rang munosabatlarini topa bilish; • katta rang-tusli munosabatlar chegarasidagi rang-tuslarning “cho‘zilishi”, alohida buyumlarning hajmli shakllarining batafsil rangli qayta ishlanishi;

• butun tasvirning umumiyligi, yaxlitligi hamda kompozitsiya markazini ko‘rsata bilish. O ‘xshashlikka e’tibor Bu mashqning asosiy maqsadi yirik tus munosabatlarini to ‘g‘ri topa bilish (fon va naturaning o‘zaro bog‘liqligiga urg‘u bergan holda)dan iborat. Mashqning bajarish uchun naturaga to‘g‘ridan yorug‘lik tushgani ma’qul.Shunday qilganda qo‘yilmada yorug‘ soyalarning keskin holati bo‘lmaydi. Fon boshga nisbatan ba’zan och, ba’zan to‘q bo‘lishi mumkin. Bu mashg‘ulotning asosiy metodik ahamiyati shundaki, bosh va fondagi yirik tus munosabatlarini aniqlashga qaratilgan. Odatda talabalar fonni alohida yozishadi, buning natijasida ishni tus jihatdan qaralganda tasvirga yaxlitlikka erishib bo‘lmaydi. Naturani ko‘r-ko‘rona ko‘chirish ishni muvafaqqiyatsizlikka olib keladi. Shuning uchun tasvirlashda to‘g‘ri yo‘lni tanlash, metodik ketma-ketlikda ishni davom ettirish muhimdir. Bu kabi mashg‘ulotlar tasviriy san’at sir asrorlarini puxta o‘rganishda muhim va zarur bosqichdir. Ma’lumki, portret ustida ish olib borayotgan mutaxassis rassom dastlab modelning siluetini fonga nisbatan topib, so‘ngra mayda detallarga ishlov beradi hamda refleks, yarim soya, soyalarni ko‘rsatadi. Shuning uchun tasvirlashda yirik tus munosabatlarini ko‘rish va to‘g‘ri ifodalash hamda mayda detallga o‘tish kerak. Umumlashtirish va tugatish Ishning yakuniy qismi - yaxlitlash, ya ’ni mayda detallarning bir butunlikka bo‘ysundirishdir. Bu ishda asosiy bo‘laklarning tus yechimiga e’tibor berish kerak. Agar ola bula chiporlik yaxlitlikka xalaqt bersa ularga ishlov berish kerak. Naturani yaxlik ko‘rinishga xalaqit berayotgan xar bir bo‘lakni o‘z joyiga qo‘yish kerak. Agar shunday qilmasak, qo‘shimcha detallar asosiy obektdan chalg‘itib, diqqatni tortadi, yaxlitlikni buzadi. Agar rassom yaxlik ko‘rishni o‘rgangan bo‘lsa,tasvirni oqilona bajaradi. Bu bosqichda gavda siluetiga ham e’tiborni kuchaytirish darkor. Tasvirda juda nozik tus faqini saqlab qolish kerak. Siluetning ba’zi joylarining kuchaytirib (chiziq orqali) ba’zi joylarni fon bilan qo‘shib yuborish kerak. Qo‘yilmada nimani bo‘rttirib (chizib) nimani fonga yaqin tusda birlashtirib yuborilishini xal etish zarur. Buni naturaga yaxlit qaraganda ajratib

olish mumkin. Shundan so‘ng gavdaning to‘g‘ri konstruktiv qurilmasiga ega bo‘lish mumkin. Nixoyat, portreti ishlanayotgan odamning ichki psixologiyasini ochishga xam urinib qo‘rish mumkin. Bu narsaga detallarni yaxlitlab asosiy xarakterli joylarini bo‘rttirish bilan erishish mumkin.Portrer yozish jarayoni bu jarayonda siz har xil effekt hamda lisirovkalar yordamidan foydalanishingiz mumkin. Bunda ham o‘zizga kerakli jarayondan foydalaning hamma jarayonlardan emas. Masalan Dyurer o‘z avtoportretlaridan o‘zidan foydalanib o‘zi o‘rgangan. Qalamtasvir va rangtasvir siz buni hammasini o‘rgana olmaysiz lekin o‘zizga yetarlicha o‘rganishga harakat qiling.

Adabiyotlar: 1. Baymetov B. “Qalamtasvir”. Darslik 1-qism. - Toshkent, 2006. 2. М uratov Х . Х . “Qalamtasvir”, То shkent, Ijod-print, 2020. 3. Xalilov R. Рисунок Toshkent «Navruz» 2013 4. Mirziyoev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib intizom va shxsiy javobgarlik-har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo‘lishi kerak. O‘zbekiston 5. Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag‘ishlangan majlisidagi O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi. // Halq so‘zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvar, № 11 6. Mirziyoev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil 7. Mirziyoev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash-yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi.Toshkent, “O‘zbekiston”, 2017 yil 8. B.Boymetov “Portret qalamtasviri” Pedagogika institutlari va universitetlari talabalari uchun o‘quv qo‘llanma. Toshkent, 2001. 9. Tojiev B, Mahkamova S. “Qalamtasvir” (Dastlabki saboqlar). Metodik qo‘llanma. Toshkent, 2013.

Похожие

Inson qo’llari va oyoqlarini turli rakurslarda (anotomik tahlillari) bilan tasvirlash

Inson boshini elka kamari bilan tasvirlash

O‘tirgan holatdagi inson qomati kompozitsiyani tasvirlash

Inson bosh suyagini turli rakurslarda tasvirlash

Inson qiyofasini akademik qalamtasvir usulda tasvirlashda metodik izchillikka rioya qilish