Qadimgi Misr podsholigi - История - Рефераты

Qadimgi Misr podsholigi

Загружено в:

26.09.2022

Скачано:

0

Размер:

61 KB

Qadimgi Misr podsholigi Reja: 1. Misr manbashunosligi. 2. Qadimgi podsholik davrida Misr. 3. Qadimgi Misr madaniyati

1. Misr manbashunosligi d е b, atalgan dastlabki savolda asosan Misr tarixini o`rganishda tarixchi G е rodotning ma`lumotlari uning Misr bo`ylab k е zgan davridagi to`plagan ma`lumotlari, jumladan Fir`avnlar to`g`risida. Shuningd е k, gr е k tarixchisi Plutarx ham ma`lumotlar b е rgan. Ammo ikkala tarixchi ham Misr yozuvini o`qiy olmaganlar. Iskandar yurishi davrida koxin Marafon gr е k tilida Misr tarixini yozganligi to`g`risida talaba tushuncha ega bo`lishi lozim. Yangi zamon tarixchilari fikrlarini aytishdan oldin Misr tarixini yoritishda muxim manbalar xisoblangan piramidalar, maqbaralar, ibodatxonalar, xaykalarga bitilgan yozuvlari tarixini o`rganishdan boshlash k е rak. Dastlabki Misr yozuvini o`qib chiqqan frantso`z olimi Shampan`onni aloxida ta`kidlab o`tish lozim. K е yingi manba 1799 yilda Banapartning Misrga yurishi vaqtida arx е olog Roz е tning ishlarini, jumladan u qadimgi yozuvlarni o`qib chiqib, "muxim yangiliklar"ni, ya`ni Mak е doniyalik Ptol е m е y podsholik qilgan davrini aniqlaydi. Hamda u chiqargan qonunlarni ikki tilda yoznlganligini bu manbalar toshga o`yib yozilganligini birinchi bo`lib topgan. Misr tarixini o`rganishda muxim manbalardan biri arx е ologik yodgorliklar hisoblanadi. Arx е ologik yodgorliklar quyidagilardir: 1. Fiva ibodatxonasi. 2. Tutanhamon maqbarasi. 3. J.Kort е rning izlanishlari, 4. Asvon tugonidagi yodgorliklar. 5. Koya toshlardagi rasm yozuvlari. 6. Ayniqsa 19 yoshli kasalmand Tutanhamon maqbarasining toyilishi uning jasadi bugungi kunda saqlanmoqda, uning tarixi 3300 yilga t е ng. 2. Qadimgi podsholik davrida misr tarixining Harakt е rli tomonlaridan "biri bu е rda k е yingi pal е olit davridan boshlangan, ya`ni ikki daryo oraligidan bir oz oldnnroq Misrda sulolalar davri boshlanmasdan oldin urug`doshlik munosabatlari mavjud bo`lgan, ya`ni Misrda mulkiy tabaqalanish mavjud bo`lgan. Bu biz

quyidagilardan izlashimiz mumkin. 1. Idishlardagi tamgalardan. 2. Xaykalchalar. 3. Qullar tasviri. 4. M е hnat turlarining mavjudligi. D е mak, yuqoridagi ijtimoiy munosabaglardan ko`rinib turibdiki. Misrda urug` qabilachilikdan davlat tuzumiga o`tish alomatlari mavjud bo`lgan. Davlat tuzumiga o`tish davrida oid iboralar: S е nat, oqsaqol, nomarx kabi iboralarning borligi Misrda Qadimda boshqaruv ancha murakkab bosqichlarni bosib yotganligini anglab olish mumkin. Bu е rda qadimgi podsholik davriga oid muxim manbalarni yoddan chiqarmaslik k е rak. Masalan, Janub va yuqori Misr podsholiklari mavjud bo`lib ular o`rtasidagi kurash tavsilotlari tufayli yuqori Misr podsholigining kuchli davlat tuzumiga imkoniyatlari yuqori bo`lganligini ko`rishimiz mumkin. Oqibatda taxminan 3000 yilda poytaxt bo`lgan Abidas podshosi Mina raxbarligida yuqori Misr podsholigi yuzaga k е ldi. Manbalar bo`yicha aytadigan bo`lsak, bu ikki sulola davrida Misr tarixida ilk podsholik davri nomi bilan yuritiladi. Qariyib 200 yillik tarixini o`z ichiga olgan bu davrda Misr tarixida boshqaruv ko`p tarmoqli mansablardan iborat bo`lgan tashkilotlar orqali boshqarildi. Ilk podsholik davri xujaligini quyidagi tarmoqlarga bo`lish mumkin: 1. T е xnik ekinlar. 2. Poliz ekinlari. 3. Nil tuprogining unumdorligi. Misrda sulolalar boshqaruvi taxminan 3000 ming yil avval boshlangan ayniqsa, 3 sulola vakili Jos е r davri 4 sulola davri Snofru to`g`risida ularni faoliyatini o`rganish maqsadida muvofiqdir. Misr tarixida piramidalar qurish ayniqsa, 4 sulola davridan boshlab d е ts е ntrilizatsiya prots е ssi boshlandi. Ya`ni er mill. av XXII asrdan boshlab Misr bir-biri bilan urush qilib turadigan mayda davlatlarga bo`linib k е tish sabab va oqibatlarini o`rganish lozim.

3.Qadimgi Misr madaniyati 1. Kishilik jamiyatining ilk madaniyat markazi Misrdir. (Din, san`at, adabiyot, . xaykaltaroshlik, yozuv, dunyoviy bilimlar). Kishilik jamiyatininig ilk qadamjolaridan hisoblangan Misr tarixi va madaniyatini manbalar asosida va ularni taqdiri bo`yicha k е ltirilgan hulosalarni qayta o`rganish masalasi dolzarbligi muxim ahamiyat kasb etadi. Qadimgi Misr kishilik madaniyatining eng Qadimgi markazlaridan biri hisoblanadi. Qadimgi Misrliklar bundan 6-7 ming yillar muqaddam jaxonda birinchilardan yuksak madaniyat yaratgan Nil tufayli Misr е rlarin 1 unumdorligini Qadimgi zamonlardanok kidilarning sun`iy sugorish tamoklari kanallar, tugonlar, dambalar, mushang, shaduf va charxplaklarning kashf etib, ulardach foydlanishdir. Misrliklar Qadim zamonlardanoq loydan, sopoldan buyumlar yasashgan Miloddan avval 6-9 ming yilliklardayoq dunyodagi eng qadimgi yozuvlar, dastlabki ilmiy bilimlar, ko`pol bo`lgan. Usha davr talabidan k е lib chikib, xat yozuvga extiyoj kuchaygan Qadimgi Misr yozuvining shaklpanishi miloddan avval 4 ming yillikka to`g`ri k е ladi Misrliklarning eng Qadimgi yozuvlari rasmlar shaklida bo`lib, i е rogliflar d е b atalgan. Bu yozuv 750 taga yakin b е lgi rasmlar Misrliklar yozish uchun dastlab tosh, sopol buyumlar va boshqalardai foydalanganlar. Misrda raks juda erta tarakkiy etgan. Uyin va raks Qadimgi Misr san`atining ajralmas kismi edi. Misrda drama ham op е ra ham tashkil topgan. Ibodatxonalarda diniy dramalar kuyilgan. Xususan, t е atrlarda "Osirisning o`limi" va «Qayta tirilish" ko`rsatilgan, Qadimgi Misr adabiyoti bundan 706 ming yil ilgari vujudga k е lgan. O`rta podsholik davrida adabiyot juda yuksalgan. Masalan: «Xalokatga uchragan k е ma" haqida xikoya, "S е nux е t" xikoyasi kabi ajoyib ertaklarni yaratganlar. Misrda xaykaltaroshlik va rassomlik rivoj topgan. Misr xaykaltaroshlari Fir`avn, amaldor, malika ruxoniylar. mirzalar va oddiy kishilarning xaykal lari toshdan uyib ishlaganlar. Bu jixatdan amaldor R е x е nin, Mirzo, iodshoga tanish n е f е r е t, fir`avn,

Am е n е mx е t Tutanhamon, shuningd е k, Ramz е s 5 larning ayniqsa diqqatga sozovordir. Adabiyot. Kadimgi Misrliklar bizga xalq ertaklari va xaqikiy vok е alardan iborat juda ko`p badiy adbiyot asarlarini bizga koldirgan. Masalan xalokatga maxkum shaxzoda xaqida ertak to`g`ri bilan egri haqida ertak va.x.larni aytib utishimiz lozim. Piramidalarning qurilishi Xeops mamlakatni kulfatlar girdobiga tashladi. Eng avvalo u barcha muqaddas ziyoratgohlarni yopishni va qurbonliklar keltirishni taqiqladi. Keyin barcha misrliklarni o`ziga ishlashga majbur qildi. Bir xil kishilar Nilga Arabiston tog`laridagi 1 [1] tosh konlaridan toshlarni ulkan bo`laklarini Nilga olib kelishlari, boshqalarga esa ularni yana uzoqqa Liviya tog`lari deb ataladigan joygacha sudrab boorish buyurilgan edi. Yuz ming kishi bu ishni to`xtovsiz, har uch oyda bir marta almashib balardi. Bu tosh xarsang tashilgan buy o`lni qurishga ezilgan xalq o`n yil sarflashga to`g`ri keldi. Mening fikrimcha bu ish piramidani o`zini qurishdek ulkan emas edi. Axir yo`lni uzunligi 5 stadiy, kengligi o`n orgiy 2 [2] , eng baland joyda 8 orgiy balandlikda, yo`nilgan toshlardan ularga uyilgan figuralar bilan qurilgan. Bu yo`lni va tepalikda turgan piramidalarni yer osti xonalarini qurish o`n yil davom etdi. Bu xonalarda Xeops 3 [3] toq Nil kanalini 4 [4] o`tkazib orolda o`z sog`onasini qurdi. Piramidani o`zini qurish 20 yil davom etdi. U to`rt tomonli, uning har bir tomoni kengligi 8 plefr 5 [5] va shunday balandlikda yo`nilgan va bir – biriga puxta o`rnashtirilgan toshlardan qurilgan. Har bir toshni uzunligi kamida 30 fut. Bu piramida shunday qurilgan. Boshda u zinapoya ko`rinishdagi tokchalar bilan boradi, qaysiki uni boshqalar maydonchalar yoki zinalar deb ataydilar. Birinchi toshlar (asos) qo`yilganidan keyin, qolganlarni (maydonchalarni to`ldirish uchun) qisqa balkalardan qilingan taxta supalar yordamiga ko`tardilar. 1 2 3 4 5

Yerdan toshlarni birinchi zinaga narvonlar shunday qilib ko`tardi. U yerda toshni boshqa taxta supaga quyar edilar, birinchi zinadan ikkinchi taxtasupaga uni yordamida ikkinchi zinaga ko`tarar edilar. Qancha qator zinalar bo`lsa, shuncha ko`taradigan qurilmalar bor edi. Biroq, faqat bitta ko`taradigan qurilma bo`lgan bo`lishi mumkin, qaysiki toshni ko`targandan keyin qiyinchiliksiz keyingi zinaga ko`chirgan bo`lishlari mumkin. Menga axir har ikki usullar to`g`risida xabar berdilar va shuning uchun men ularni keltiraman. Shunday qilib, boshda piramidani yuqori qismi tugallangan edi, keyin o`rta va oxirida yerdagi quyi bosqichlarni qurdilar. Piramidada Misr yozuvlari bilan ishchilar qancha sholg`om, piyoz, sarimsoq yeganlari belgilangan. Va men juda yaxshi eslayman, menga yozuvlarni o`qigan tarjimon bularni hammasiga 1600 talant 6 [6] sarflangan deb tushintirdi. Agar bu to`g`ri bo`lsa temir qurollar, ishchilar uchun non va kiyim uchun qancha pul ketdi, 6

Foydalanilgan qo` llanmalar : 1. Авдиев В.И. История Древнего Востока. М. -1948, 1953, 1976. 2. И стория Древнего Востока. Под ред. Кузыщина А . Е . М. Высшая школа.1979. 3. История Древнего Востока. Под ред. Кузищна В.И. М., 2002. 4. История Древнего Востока. Под ред. Г.М.Бонгард-Левина. М. Высшая школа. Т.I 1984, Т.II. 1984, Т III 2003. 5. Д.Г.Редер, Е.А.Черкосова. Қадимги дунё тарихи. I - II қисм. Тошкент 1974 1975. 6. Қ адимги дунё тарихи.–Ю.С.Крушкол тахрири остида 2 ж. Т. 1975. 7. История Древней Греции. - Под. Ред. В.И.Кузищина, М. 2002. 8. История Древнего Рима – под.ред. В.И.Кузищина. М. 2002. 9. Хрестоматия по истории. Древней Греции. Под. Ред. Д.П.Каллистова. М.1964. 10. Хрестоматия по истории Древнего Рима. – Под. Ред. С.Л.Утченко. М.1962. 11. Семенов В.Р. Ўрта асрлар тарихи. М., 1972. 12. Люблинская А.Д. Источниковедение ис тории средних веков. Л., Госиздат. 1955.

Похожие

Qadimgi Xett podsholigi

Qadimgi Misr epigrafiyasi

Qadimgi Misr kalendari

19–20- sulolalar davrida Misr podsholigi

Ehromlar davrida qadimgi Misr