Болалик даври урф-одатлари - Социология - Рефераты

Болалик даври урф-одатлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

www.arxiv.uz Режа: 1. Таваллуд, Бешик, Алла удумлари. 2. И сму шариф қўйиш одатлари. 3. Бешик кетди, қулоқ тишлар удумлари. 4. Ўйинлар ва бойчечак айтиш одати.

www.arxiv.uz Таваллуд, Бешик, Алла удумлари . Т аваллуд топган боланинг қулоғига ота-боболаримиз аввал мулла чақириб азон айтирганлар. Азон айтилганда боланинг қулоғи очилган. исми илк бор чақалоқнинг ўз қулоғига сингдирилган. Сўнг уларнинг чилласи- кичик чилла ва катта чилла ўтказилади. қирқ кунлик катта чилласи чиққандан сўнг бешикка белаш маросими ўтказилади. Таваллуд топган бош фарзанд бўлса, бозордан бешик сотиб олинади. Бешик аждодларимиз кашфиётлари орасида алохида ўрин тутади. Бешик ясаш алохида санъат даражасига кўтарилган. Бола бор жойда алла айтилиши табиий. Оналар қадимдан ўз болалари тепасида кеча-кундуз алла айтиб келишган. Алла инсонда, онг қатламларида бир умр мунгли, хазин, нурли қўшиқ бўлиб сақланиб қолади. Исму-шарифлар қўйиш одатлари. Қадимги ота боболаримиз бошқа одаитлар қатори исм қўйиш одатини хам тарк этмаганлар. Ота-оналарнинг хизмати ўз фарзандларига муносиб номни топиб қўйишдан иборатдир. Удумга қўра авваллари исм туғилган болани қайси уруғдан, қандай сулоланинг нечанчи авлоди эканлиги, унинг таваллуд топган вақти, жойи, бола танасидаги алохида белгиларга қараб китоб кўриб қўйилган қишлоқ ёки махалланинг кекса, ўқимишли, кишилари исм қўйиш хуқуқига эга бўлганлар. Аввало исмлар худо, пайғамбарлар номлари асосида Расул, Акбар, Наби, Мухаммад, сингари аталган. А ждодларимиз исмларидан ташқари тахаллус хам танлашган. тахаллусда кўпроқ туғилган жойлари акс этган. Замон зайли билан исмлар хам ўзгариб туради. масалан сўнгги йилларда Алишер, Бобур, У луғбек, О йбек сингари номлар кенг тарқалди. Қизлар орасида эса Наргиза, Нодира, Гулчеъра, Мафтуна исмларини учратиш мумкин. Эгизаклар албатта Х асан-Хусан, Фотима-Зуъра деб аталиши шарт. Эр-хотин бир-бирини исмини айтиб чақиришмайди. Зарур бўлганда бирор фарзандини исмини айтиб чақиришади. Тўғри исм олган ўғил-қиз, ота-онанинг, авлоднинг давомчилари бўлиб хизмат қилишликни талаб қилинади.

www.arxiv.uz Бешик кетди, қулоқтишлар удумлари. Б ешик кетди, қулоқтишлар одатлари сўнги пайтларда негадир таъқиб остига олиниб, йўқ қилиб келинди. бу удумлар С урхандарё вилоятида сақланиб қолган. “Бешиккетди” одати хақида. Оилада қиз бола туғилса бешикка белаш тўйи ўтказилди. Шунда ўғиллик биродарлардан бири ният қилиб, етаклаб борган 5-6 яшар ўғилчасига чақалоқ қизалоқни сўрашади. Агар оиланинг бобоси, бувиси, ота-онаси рози бўлса “қулоқ тишлар” одати ўтказилган. Улғаяётган қиз ўз нихол умри давомида “қулоғини тишланган” йигитга, йигит эса бўлажак келинчакка ғойибона мехр, интиқлик, хурмат билан вояга етишган. Икки томон ота-она хам шунга муносиб харакат қилишиб тузилажак оилани тадоригини анча узоқдан кўриб боришган. Бешик, сандал, Худойи, Суннат, Наврўз одат маросимлари сингари “Бешиккетди”, “Қулоқтишлар” удумлари хам оёқости қилинди. Натижада бу одат бутунлай истеъмолдан чиқиб кетди. Ўйинлар ва бойчечак айтиш одати. Қадимда ўйинларнинг турлари кўп бўлган. От ўйин, дўппи ўйин, хаммомпиш, тош ўйин, чиллак ўйин, ёнғоқ ўйин, курматаёқ, варрак ўйин ва хоказо. Болалар ўйинлари қайси шакл, мавзу, йўналишга эга бўлмасин, лой тупроқ биланми, ёғочу чўп биланми, ипу арқон биланми, бариси болани хаётга, турмушга, рўзғор ишларига тайёрлашда ўзига хос хунар мактаби вазифасини ўтаган, “Читтигул”, “Оқ теракми-кўк терак” каби қўшиқ ўйинлар турли кўринишларда бизгача етиб келган. Қадимда болалар бинафша байрам қилишган. “Бойчечак” қўшиғи қуйидагича айтилган: Қаттиқ ердан қаталаб чиққан бойчечак Юмшоқ ердан югуриб чиққан бойчечак Бойчечагим бойланди, Қозон тўла айрондир Айронингдан бермасанг Қозон-товоғинг вайронди. ва хоказо.

www.arxiv.uz Адабиётлар : 1. Махмуд Саттор “Ўзбек удумлари” “Фан” нашриёти - 1993йил 2. Х . Исмоилов “ Ўзбек тўйлари ” “ Ўзбекистон ” - 1992 йил . 3. www.ziyonet.uz

Похожие

Ўсмирлик-баркамоллик даври урф-одатлари

Урф-одатлар тарихига назар

Урф-одатлар ва умргузаронлик

Миллий урф-одатлар замирида инсонийлик фазилатлари

Миллий менталитетни урф-одат, расм-русм билан богликлиги