Россиянинг замонавий геополитик муносабатлар тизимидаги ўрни - Политология - Рефераты

Россиянинг замонавий геополитик муносабатлар тизимидаги ўрни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

80.5 KB

Россиянинг замонавий геополитик муносабатлар тизимидаги ўрни Режа: 1. Россиянинг жаҳон геополитика муносабатлар тизимидаги ўрни 2. Россиянинг давлат тузилиши ва бой имкониятлари. 3.Ўзбекистон Россия ўртасидаги муносабатлар

РОССИЯ, РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСИ (РФ) Майдони.……………………… 17 075 200 кв. км. Аҳолиси.……………………….. 145 470 000 Пойтахти.……………………. .. Москва шаҳри. Катта шаҳарлари……….............. Санкт-Петербург, Нижний Новгород, Новосибирск, Самара, Екатеринбург, Волгоград . Расмий тили…………………... рус тили ЯИМ (аҳоли жон бошига)....... 1 7 50 АҚШ доллари Экспорти………… нефт ва нефт маҳсулотлари, газ, ёғоч ва ёғоч маҳсулотлари, металлар, кимёвий воситалар, фуқаролик ва ҳарбий кенг истеъмол товарлари, қуроллар, қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари. Импорт………………... машина ва жиҳозлар,эҳтиёж моллари,дори- дармонлар, гўшт, дон ва шакар ва металлар Миллий валютаси.........…….. рубл Дини………………………. насронийлик, Ислом, яҳудийлик , буддавийлик ва бошқ. Мустақиллик куни…………. 24. 08. 1991. Миллий байрами……..... 12 июнь - Суверенитет ҳақида декларация қабул қилинган кун (1990), 7 ноябр - келишув ва иноқлик куни (1996) 12 декабрь - Россия конституцияси куни (1993) Чегаралари……………………... шимоли-ғарбда: Норвегия, Финляндия; Ғарбда: Эстония, Латвия, Литва; Белоруссия,Польша; Жануби-ғарбда: Украина, жанубда: Грузия, Озарбайжон, Қозоғистон; Жануби-шарқда: Хитой, Монголия, КХДР, шимолда: Шимолий муз кеани; жанубда: Қора, Азов ва Каспий денгизлари, шарқда: Тинч океани ва денгизлар билан ўралган.

Давлат тузуми. Европанинг шарқида, Осиёнинг шимолида жойлашган давлат. Майдони жиҳатидан дунёда энг катта мамлакат. Қуруқликдаги чегараси 22125,3 км, денгиз чегараси 38807,5 км. Россия ҳудуди 3 океан ҳавзасига қарашли 12 денгиз, жумладан, Болтиқ, Қора ва Азов (Атлантика океани), Баренц, Оқ, Кара, Лаптевлар, Шарқий Сибирь ва Чукотка (Шимолий муз океани), Беринг, Охота, Япон денгизлари (Тинч океани), шунингдек, ҳеч бир океанга туташмаган Каспий денгизи билан ўралган. Маъмурий жиҳатдан 89 субъект: 21 республика (Адигея, Бошқирдистон, Бурятия, Доғистон, Ингушия, Кабарда-Балкария, Карелия, Коми, Марий Эл, Мордовия, Олтой, Саха (Якутия), Татаристон, Тува, Удмуртия, Хакасия, Чеченистон, Тува, Чувашия, Шимолий Осетия, Қалмоқ, Қорачой-Черкасия), 6 ўлка (Краснодар, Красноярск, Олтой, Приморье, Ставрополь, Хабаровск), 49 вилоят (Амур, Архангельск, Астрахан, Белгород, Брянск, Владимир, Волгоград, Вологда, Воронеж, Иваново, Иркутск, Калининград, Калуга, Камчатка, Кемерово, Киров, Кострома, Курган, Курск, Ленинград, Липецк, Магадан, Москва, Мурманск, Нижний Новгород, Новгород, Новосибирск, Омск, Оренбург, Орёл, Пенза, Пермь, Псков, Ростов, Рязань, Самара, Саратов, Сахалин, Свердловск, Смоленск, Тамбов, Тверь, Томск, Тула, Тюмень, Ульяновск, Челябинск, Чита, Ярославь), 2 федерал шаҳар (Москва, Санкт-Петербург), 1 мухтор вилоят (Яҳудийлар), 10 мухтор округ (Ага Бурятлари, Коми-Пермяклар, Коряклар, Ненецлар, Таймир (Долган-Ненец), Усть-Ординский Бурятлари, Ханти-Манси, Чукотка, Эвенклар, Ямал-Ненец)га бўлинади. Россияда 1091 шаҳар, 1922 шаҳарча бор. 2000 йили Марказий, Шимоли-Ғарбий, Жанубий, Волга бўйи, Урал, Сибирь, Узоқ Шарқ федерал округлари Ташкил этилди. Россия бошқарувнинг республика шаклига эга бўлган демократик федератив республика. Амалдаги Конституцияси 1993 йил 12 декабрда қабул қилинган. Давлат бошлиғи - президент (2000 йилдан В.В.Путин), у умумий, тенг ва бевосита сайлов ҳуқуқи асосида яширин овоз бериш йўли билан Россия фуқаролари томонидан 4 йил муддатга сайланади. Қонун чиқарувчи органи 2 палатадан иборат (Федерация Кенгаши ва Давлат думаси) Федерал мажлис (парламент). Ижроия ҳокимиятини раис бошчилигидаги ҳукумат амалга

оширади. Ҳукумат раисини президент Давлат думаси билан келишган ҳолда тайинлайди. Асосий сиёсий партиялари ва касаба уюшмалари. “ Ягона Россия” партияси - 2003 йили асос солинган; Либерал –демократик партия - 1992 йили рўйхатга олинган; «Яблоко» демократик партияси - 2001 йили тузилган; Россия Федерацияси Коммунистик партияси - 1993 йили рўйхатга олинган; шунингдек, Россия демократик партияси, “Евразия, “Интернационал России”, Консерватив партия, Россия Федерацияси Халқ партияси, Россия халқ-ватанпарварлик партияси, Россия халқ-республикачилар партияси, “Либерал Россия” партияси, “Тадбиркорликни ривожлантириш партияси”, Россия Меҳнат партияси, Пенсионерлар партияси, Россия социал-демократик партияси ва бошқа партиялар бор; “Уруш фахрийлари –тинчлик учун”, “Аскар оналари”, “Қадр- қиймат ва меҳр-мурувват” ва бошқа ҳаракатлар фаолият кўрсатади. Россия мустақил касаба уюшмалари федерацияси кўпгина тармоқ касаба уюшмаларини бирлаштиради. Россия –СССРнинг ҳуқуқий вориси сифатида 1945 йил 24 октябрдан БМТ аъзоси. Ўзбекистон Республикаси суверенитетини 1992 йил 20 мартда тан олган ва шу куни дипломатик муносабатлар ўрнатилган. Аҳолиси. Россияда 100 дан ортиқ миллат ва элат яшайди. Россиянинг асосий аҳолиси бўлган руслар жами аҳолининг 81,5 %ни Ташкил этади. Шунингдек, украинлар, белоруслар, литвалар ва латишлар, немислар, яхудийлар, молдованлар, греклар, арманлар, озарбайжонлар, ўзбеклар, грузинлар, қозоқлар ва бошқалар яшайди. Россиянинг Европа қисми шимолида кареллар, вепслар, ижоралар, саамлар (лопарлар), коми ва комипермяклар, Ўрта Волга бўйида мари, удмурт ва мордвалар, Волга бўйининг бошқа жойлари ва Жанубий Уралда туркий тилларда сўзлашувчи чувашлар, бошқирдлар, татарлар, шунингдек, қалмоқлар яшайди. Осетин, қорачой, болқор, қўмиқ, нўғайлар Шимолий Кавказнинг туб жой аҳолисидир. Сибирь ва Узоқ Шарқда туркий тилларга мансуб сахалар, олтой, шор, хакас ва тувалар, монгол тилида сўзлашувчи бурятлар, шунингдек, ханти ва мансилар, ненец, чукча ва эскимослар истиқомат қилади. Россия таркибидаги миллий республикаларда туб

жой аҳолисининг тили ҳам шу республиканинг давлат тили ҳисобланади. Россия аҳолисининг 73% шаҳарларда яшайди. Иқтисодиёти. Россия индустриал-аграр мамлакат. Унинг ҳудуди 12 йирик иқтисодий р-н (шимолий, шимолий-Ғарбий, Марказий, Волга-Вятка, Марказий қоратупроқ, Волгабўйи, Шимолий Кавказ, Урал, Ғарбий Сибирь, Шарқий Сибирь, Узоқ Шарқ ва Калининград вилояти)га бўлинган. Миллий даромадда саноатнинг улуши 44,5 %, қишлоқ хўжалиги улуши 34%. Иқтисодиётда давлатга қарашли корхоналар билан бир қаторда хусусий, аралаш корхоналар ҳам бор. Валютаси 28,3592 Россия рубли - 1 АҚШ долларига тенг Ташқи савдода импортнинг улуши 44,2 млрд. АҚШ доллари Экспортнинг улуши 105,1 млрд. АҚШ доллари Савдо шериклари ЕИ давлатлари, АҚШ, Япония ва деярли бутун дунё давлатлари. Ҳарбий салоҳияти. Қуролли кучларининг умумий сони: Фаоллар – 1 212 700 Заҳирадагилар – 20 000 000 Шундан Стратегик Тўхтатиш Кучларида 149 000, Стратегик Снаряд Кучлари қўшинларида 100 000, Армия (қуруқлик қўшинлари) да 360 000, ҳарбий Денгиз Флотида 155 000, ҳарбий ҳаво Кучларида 184 600 киши хизмат қилади. Қурол-яроғи ўта замонавий. Ядро қуролига ва Сунъий йўлдошга эга. 51 сув ости кемаси мавжуд бўлиб, улардан 14 таси стратегик ва қолган 37 таси тактик сув ости кемаларидир. 1 авианосец, 6 крейсер, 14 эскадра минаносец ва 6 қоровул кемасига ҳам эга. Патрул ва қирғоқ қўшинларида 22 Корвет, 10 қоровул кемаси, 43 снарядли кема, 8 торпедо ва 3 Патрул Кемаси мавжуд. Ярим ҳарбийлашганлар фаол 359 100 кишидан иборат бўлиб, уларнинг 140 000 нафари Федерал Чегара ҳимояси Хизмати, 151 100 нафари Ички қўшинлар, 4 000 нафари Федерал Хавфсизлик Хизмати, тахминан 10 000 дан 30 000 нафаргача Федерал Мудофаа Хизмати ва 54 000 нафари Федерал Алоқа ва Ахборот Агентлиги хизматчиларидир.

Табиати . Россия ҳудуди меридиан бўйлаб 2,5-4 минг км. га, Ғарбдан шарққа 9 минг км. га чўзилган. Мамлакатнинг энг Ғарбий нуқтаси Польша билан бўлган чегарада (Калининград вилояти), шарқий нуқтаси Беринг бўғозидаги Ратманов оролида бўлган чегарада, чекка шимолий нуқтаси Франц- Иосиф Ери архипелагидаги Рудольф оролида. Россия ҳудудининг 45% ўрмон, 4% сув, 13% қишлоқ хўжалигига яроқли ерлар, 19% буғу яйловлари, 19% бошқа ерлардир. Иқлими деярли ҳамма жойда континентал (чекка шимоли-Ғарбда денгиз иқлими), Сибирь ва Узоқ Шарқ шимолида юқори атмосфера босими (шарқда Осиё антициклони) ҳукмрон. ЎЗБЕКИСТОН – РОССИЯ МУНОСАБАТЛАРИ Тарихи. Ўзбекистон – Россия алоқалари узоқ тарихга эга. Олтин Ўрда давлати соҳибқирон Амир Темур зарбалари остида барҳам топганидан кейин Русь давлати билан Ўрта Осиё ўртасида элчилик муносабатлари ўрнатишга ҳаракат бошланди. 16-асрнинг 2-ярмидан бошлаб то 17-18 асрларгача икки томонлама дипломатик ва савдо-сотиқ алоқалари фаоллашиб борди. Россия йилномаларида кўрсатилишича, Бухоро амирлиги, Хива, Қўқон хонликларидан элчилар савдо-сотиқни кўпайтириш таклифи билан Петербургга борган. 19- асрнинг 60-йиллари Ўрта Осиё Россия томонидан босиб олингач, бу ерлар Россиянинг хомашё манбаи бўлиб қолди. Ўрта Осиёдан пахта, ипак ва бошқа молларни юбориш ва бу ерга саноат моллари келтириш йўлга қўйилди. 1917 йилги октябр тўнтаришидан кейин Ўзбекистон–Россия алоқалари Совет ҳукумати сиёсати доирасида ягона иқтисодиёт режасига биноан, ишлаб чиқаришни ихтисослаштириш ва кооперациялаш йўлида амалга оширилди. 20- асрнинг 90 йилларидан икки мамлакат ўртасида тенг ҳуқуқли алоқалар ўрнатила бошлади. Сиёсий соҳада. Россия Федерацияси Ўзбекистон Республикаси суверенитети ва мустақилигини 1992 йил 20 мартда тан олган ва шу кундан бошлаб дипломатик муносабатлар ўрнатган. Россия Федерациясининг Ўзбекистондаги дипломатик ваколатхонаси --- йили Тошкентда ўз фаолиятини

бошлади. Ўзбекистон Республикасининг элчихонаси – йилда очилди. Бугунги кунда мазкур икки давлат муносабатлари узоқ муддатли стратегик характерга эга. Икки давлат ўртасидаги алоқалар 2004 йил 16 июнда имзоланган «Ўзбекистон Республикаси билан Россия Федерацияси ўртасида стратегик шериклик Шартномаси» ва «Ўзбекистон Республикаси билан Россия Федерацияси ўртасида 1998-2007 йилларда иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисидаги Шартнома» асосида олиб борилмоқда. Ўзбекистон Президенти И.Каримовнинг 1998, 2001, 2004 ва 2005 йилларда Россияга қилган ташрифлари, Россия Президенти В.Путиннинг 2000 ва 2004 йилларда Ўзбекистонда бўлган вақтида эришилган битимлар ва имзоланган ҳужжатлар икки мамлакат ўртасидаги иқтисодий, илмий ва маданий ҳамкорликка ҳуқуқий асос яратди. 1998–2007 йилларга мўлжалланган иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштириш ҳақидаги Шартнома бу асосни янада кенгайтирди. 2004 йил 15-16 июн кунлари Ш²Тнинг Тошкент саммити йиғилишида икки давлат раҳбарлари И.Каримов ва В.Путин юқорида айтиб ўтилган Стратегик шериклик Шартномасига имзо чекдилар. Юқори даражадаги ҳамкорлик алоқалари Ўзбекистон Президентининг 2004 йил 2-3 июл ва 2005 йил 28-29 июн кунлари Москвага қилган амалий ташрифи чоғида янада мустаҳкамланди. Ташрифлар чоғида бир қанча муҳим икки томонлама давлатлараро, ҳукуматлараро ва идоралараро халқаро ҳужжатлар имзоланди. Шартномавий-ҳуқуқий асос. Бугунги кунда икки томонлама муносабатларнинг шартномавий-ҳуқуқий асосини 163 та халқаро икки томонлама шартномалар ва 40 дан ортиқ бошқа ҳужжатлар (шу жумладан, минтақавий ҳамкорлик борасидаги ҳужжатлар) Ташкил этади. Улардан: -115 таси давлатлараро ва ҳукуматлараро халқаро ҳужжатлар, -48 таси идоралараро халқаро ҳужжатлар, -40 таси Президентларнинг Қўшма Баёнотлари, ҳукуматлараро комиссия мажлисининг Протоколлари ва бошқа соҳалардаги халқаро ҳужжатлардир. Иқтисодий соҳалардаги ҳамкорлик. Икки томонлама савдо- иқтисодий муносабатлар Ўзбекистон Республикаси билан Россия Федерацияси

ўртасида 1998-2007 йилларда иқтисодий ҳамкорликни чуқурлаштириш тўғрисидаги Шартнома асосида олиб борилади. Россия Федерацияси билан Ўзбекистон Республикаси ўртасидаги иқтисодий ҳамкорлик бўйича ҳукуматлараро комиссия асосий мувофиқлаштирувчи орган вазифасини бажаради. У икки томонлама иқтисодий алоқаларнинг устувор йўналишларини белгилаш, қулай ҳамкорлик шарт- шароитларини вужудга келтириш, хўжалик юритувчи субъектларни хусусийлаштириш жараёнларида иштирок этиш, Ўзбекистон ва Россия минтақаларининг ҳамкорлигига кўмаклашиш билан шуғулланади. 2003 йили Ўзбекистон билан Россия ўртасида товар айирбошлаш ҳажми 1 млрд. 149,1 млн. АҚШ доллари миқдорида эди. 2004 йили эса бу кўрсаткич 1 млрд. 641.9 млн. АҚШ долларига етди. Ўзбекистондан Россияга пахта толаси, енгил автомобиль, мева-сабзавот маҳсулотлари ва бошқа товарлар юборилади. Россиядан механик ва электр машина-ускуна, транспорт воситалари, қора металл, пластмасса ва ундан тайёрланган маҳсулотлар, дори-дармон, ёғоч, кимё саноати маҳсулотлари ва бошқалар келтирилади. Икки мамлакат ишбилармонларининг ҳамкорлиги туфайли Ўзбекистон Республикасида 520 та қўшма корхона барпо этилган. Улар орасида Россия сармояси 100 % бўлган ўнлаб корхоналар бор. Улар озиқ-овқат, тўқимачилик, ёғочни қайта ишлаш, дори-дармон и.ч., машинасозлик, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш соҳасида фаолият юритади. Россиянинг салкам 40 та компанияси, жумладан, “Аэрофлот”, “Автоваз”, “Зарубежнефтгаз”, “ЛУКойл”, “Техмашимпекс” ва б.ўз ваколатхоналарига эга. Россияда ўзбек резидентлари иштирокида Ташкил этилган 167 корхона, шу жумладан, 72 қўшма корхона бор. И.ч. соҳасида, айниқса, авиасозликда аввалги кооперация алоқалари сақланиб қолган. Ўзбек газини Россия орқали ўзга давлатларга ўтказиш, шунингдек, янги нефть ва газ манбаларини қидириб топиш, уларни қазиб олиш ва қайта ишлаш соҳасида ўзаро ҳамкорлик йўлга қўйилган. Россиянинг “Газпром” акциядорлик жамиятлари бирлашмаси билан “Ўзбекнефтгаз” миллий холдинг компанияси ўртасида стратегик ҳамкорлик қилиш тўғрисида ҳамда “Ўзбекнефтгаз” билан “ЛУКойл” ўртасида маҳсулотни тақсимлашга оид баённома тайёрлаш ҳақида имзоланган ҳужжатлар бу борада

муҳим воқеа бўлди. Икки мамлакат минтақаларининг иқтисодий ҳамкорлиги узлуксиз ривожланмоқда. Москва шаҳри ва вилояти, Санкт-Петербург, Ярославль вилояти, Бошқирдистон, Мордовия, Татаристон республикалари, Сибирь ва Урал регионларининг ишбилармон доираларидан Ўзбекистон Республикасига делегациялар келиб туради. Илмий ва маданий-маърифий ҳамкорлик. Жиззах вилояти Зомин туманидаги Супа платосида Халқаро радиоастрономия расадхонасини барпо этиш тўғрисидаги ҳаракатлар бунга мисол бўла олади. Икки мамлакат Фанлар Академиялари ва институтлари ўртасида илмий алоқалар йўлга қўйилган. 2001 йил февралда Тошкентда очилган Россия халқаро илмий ва маданий ҳамкорлик маркази (“Росзарубежцентр”)нинг ваколатхонаси зиммасига аниқ гуманитар масалаларни ҳал қилиш вазифаси юклатилган. “Росзарубежцентр” билан Ўзбекистон Бадиий Академияси ўртасида тузилган шартномага биноан турли тадбир, кеча ва кўргазмалар ўтказиш одат тусига кирган. Маданият ва санъат, хусусан, тасвирий ва амалий санъат вакиллари ўзаро ижодий алоқа қилиб турадилар, жумладан, 2003 йили Москвада Ж. Умарбеков ва бошқа ўзбек рассомларининг кўргазмалари уюштирилди. 1997 йилдан бошлаб Ўзбекистон БА Москвадаги Рассомлар марказий уйида ҳар йили ўтказиладиган нуфузли халқаро кўргазманинг доимий иштирокчисидир. Ўзбекистон Республикасидаги Рус маданияти маркази ва “Ўзбекистон-Россия” дўстлик жамиятининг фаолияти маданий алоқаларни ривожлантириш ва кенгайтиришга катта ҳисса қўшмоқда.

ХУЛОСА Тадқиқот давомида минтақавий хавфсизликнинг асрлардан бери шаклланиб келаётган геосиёсий қоидаларга таянган тақдирда мустаҳкам асосга эга бўлишига амин бўлдик. Чунки ҳар бир минтақа ўзининг геосиёсий мавқеига боғлиқ ҳолда жуда жадал ёки нистабатан суст геосиёсий таъсирлашувлар доирасида бўлади. Шу жумладан Марказий Осиё минтақаси ҳам ўзининг геосиёсий аҳамиятигиа кўра қадимдан у ёки бу стратегик кучларнинг геосиёсий рақобати доирасида бўлиб келган. Минтақа геосиёсий аҳамиятининг юксалиш даврларида бу ерда уруш ҳаракатлари авжига чиққан. Бунга Буюк Искандарнинг юришлари, Араб халифалиги давридаги юришлар, Чингизхоннинг босқинини мисол келтириш мумкин. Минтақа улкан салтанат марказига айланган даврларда эса бошқа ўлкаларни ўзининг геосиёсий таъсир доирасига тортган. Бунга қадимги даврларда Чингиз босқини ва Жалолиддин Мангубердининг озодлик учун курашлари, Темур салтанатининг бутун Евроосиё қитъасига ёйилиши натижасида бутун минтақаларни ўз таркибига тортиб боришини ҳамда Бобур салтатанатини мисол келтириш мумкин. Марказий Осиёнинг XIX асрда Чор Россияси томонидан босиб олиниши, ўтган асрда эса абадий ўзаро зиддиятлар ботқоғида қолишлари учун шўролар томонидан парчалаб юборилиши, улар орасида мураккаб чегаралар тортилиши ва ниҳоят 70 йил давомида бошқа давлат таркибида бўлганлиги минтақанинг тўлиғича ташқи таъсир доирасида қолганлигини яққол кўрсатиб берди. Янги аср бўсағасида рўй берган сиёсий жараёнлар дунё харитасида ўнлаб янги давлатларни юзага келтирди. Евроосиё қитъасида янгидан бошланган геосиёсий кураш Марказий Осиё ҳудудини ҳам тўлиғича қамраб олди. Мураккаб геосиёсий жараёнлар кечаётган бугунги даврда минтақавий хавфсизликни таъминлаш биринчи навбатда бир давлат ёки давлатлар бирлиги асосида миллий манфаатлар мутаносиблигини шакллантиришни тақозо этади. Ҳеч бир давлат минтақадаги бошқа давлатлардан ажраган ҳолда якка ўзи ўз хавфсизлигини тўлиқ таъминлай олмаслиги тарихда рўй берган геосиёсий жараёнлардан кўп маротаба исботланган.

АДАБИЁТЛАР : 1.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси.-Т.: Ўзбекистон,2003. 2.Ўзбекистон Республикаси “Виждон эркинлиги ва диний Ташкилотлар тўғрисида”ги (янги таҳрири). Ўзбекистон Республикасининг қонуни - Т.:Адолат,1998.- 3.“Давлат тили ҳақида”ги (янги таҳрир) Ўзбекистон Республикасининг қонуни.-Т.:Ўзбекистон, 997.- 4.“Таълим тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг қонуни.-Т.:Ўзбекистон, 1989.- 4.Ўзбекистон Республикасининг Меҳнат Кодекси.-Т.:Адолат,1996. 5.Ўзбекистон Республикасида масофавий таълим тизимини яратиш ва ривожлантириш концепцияси (Лойиҳа)// Хабар.- 2004.- 20 февраль. 6.Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Меҳр ва мурувват йили” дастури тўғрисида қарори// Ўзбекистон овози.-2004.-29 январь. 7. Поздняков Э.А. Геополитика.-М.:Прогресс, 1995. 8. .Данилевский Н.Я. Россия и европа.-М.:Глаголь, 1991. 9. .Хантингтон С. Сталкновение цивилизаций, Полис, 1994, №1.

Похожие

Ҳиндистон ва Покистоннинг геополитик тизимидаги ўрни

АҚШнинг геополитик муносабатлар тизимида тутган ўрни

Ғарбий ва Шарқий Европа, Болтиқбуйи мамлакатларида геополитик жараёнлар

Ўзбекистон халқаро муносабатлар тизимида

Эрон, Ирок, Туркия давлатларининг геополитикаси