Нота ёзуви - Искусство - Рефераты

Нота ёзуви

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

459 KB

Нота ёзуви Режа: 1. Нота ёзиш системаси. 2. Нота чузими. 3. Калитлар. 4. Нотани узайтирувчи ва қисқартирувчи белгилар. 5. Паузалар.

“Нота” сўзи лотинча бўлиб белги маъносини билдиради . Нота ёзуви деб тарихдан юзага келган махсус белги - ноталар воситасида товушларни ёзиш системасига айтилади. Нота белгиси доирачалардан иборат. Товушларни чўзимига қараб доирачаларни ичи бўш,бўялган, таёқча (штиль), таёқчага думчалар гуруҳига эса қовурғачалар қўйилади. Товушларнинг баландлигини аниқлаш учун ноталар 5 та параллел чизиқка жойлаштирилади. Чизиқлар пастдан юқорига қараб саналади. Нота йўлини бошига вертикал бошланғич чизиқ қўйилади. Ноталар нота йўлини устига, йўлига, орасига ва пастига ёзилади. Асосий чизиқлардан ташқари қўшимча чизиқлар ишлатилади. Қўшимча чизиқлар асосий чизиқларни остига ва устига қўйилади . Остидаги чизиқлар тепадан пастга қараб саналади.Устидаги чизиқлар пастдан тепага қараб саналади. Таёқча ёки штиль учинчи чизиқдан пастга ёзилган ноталарга тепага қаратиб қўйилади. Учинчи чизиқдан тепага ёзилган ноталарга пастга қаратиб қўйилади.

Нота чўзими 1) Энг катта чўзимли товуш – бутун. 2) Бутун чўзимли товушнинг икки марта қисқаргани- яримталик . 3) Яримталикни икки марта қисқаргани – чоракталик . 4) Чоракнинг икки марта қисқаргани – нимчорак . 5) Нимчоракнинг икки марта қисқаргани – ўн олтиталик . 6) Ўн олтиталикнинг икки марта қисқаргани — ўттиз иккиталик . 7) Ўттиз иккиталикни икки марта қисқаргани- олтмиш тўрталик Булардан ҳам қисқа ноталар кам қўлланилади. Шунингдек ,бутун чўзимини икки марта ошириб ёзиладиган нота ҳам кам ишлатилади. Калитлар Товушларнинг муайян баландлиги махсус белги билан белгиланади ва бу белги калит деб аталади. Калит нота йўлини бошида асосий чизиқларга қўйилади. Ана шу чизиқда жойлашган нота товуш баландлигини белгилайди. Хозирги замонга келиб уч хил калит кўлланилади. 1) Скрипка калити (сол калити) 2) Бас калити ( фа калити ) 3) Альт ва Тенор калити (до калити )

Альт калити альт ва тромбон асбоблари учун ишлатилинади. Тенор калити фагот ва тромбон асбоблари учун ишлатилинади. Олдинги даврда калитлар тури кўп бўлган . До - сопрано калити 1 - чизиқ устига қўйилган. 2 - чи чизиқда меццо сопрано калити 5 -чи чизиқда Баритон калити жойлашган, булар одам овози диапозонига мос келади ва қўшимча чизиқлари кўп бўлган. Нотани ўзайтирувчи белгилар Нота ёзуви чўзимларни узайтирувчи қушимча белгилар ҳам қўлланилади. а) Нуқта - Товуш чўзимини ярим баравар узайтиради. - ўлчов 3/2 + - ўлчов 3/4 + - ўлчов 3/8 + - ўлчов 3/10 + б) Икки нуқта - Товуш чўзимини ярим баравар ва унинг асосий чўзимидан яна чорак баравар узайтиради. - ўлчов 7/4 + + - ўлчов 7/8 + + - ўлчов 7/16 + + - ўлчов 7/32 + + в) Лига - ёнма-ён турган бир хил баландликдаги нота чўзимларини бирлаштирувчи эгри чизиқ

г) Фермато - товуш чўзимини вақт билан чекланмаган узайишини кўрсатувчи белги . Фермато нота устига ёки остига қўйилади. Нота ёзувини қисқартирувчи белгилар Нота ёзувини соддалаштириш учун белгилар қўйилади. а) Қўшимча чизиқларни кўпайтирмаслик учун асарни маълум қисмига бир октава юқорига ёки пастга шу белги қўйилади. б) Реприза.Куйни кайтариш қисмига қўйилади. в) Вольта. Куйни қайтариш қисмини охирига қўйилади. г ) Уч қисмли шаклда, учинчи қисм ёзилмайди, иккинчи қисмдан кейин бошига ўтилади. Do соро а1- fihe - яъни " бошидан охири сўзигача " - охири эса fihe-дегани - Segna - сегна белгиси қайтарилиш жойларига қўйилади. д) Такт бир неча марта қайтарилса қўйилади. е) Такт орасида такрорланиш бўлса.

ё) Такрорланувчи товуш аккорд бўлса. ж) Тремоло. з) Октавада ижро этилиши. Па у залар. Товуш янграшининг вақтинча тўхталиши ПА У ЗА дейилади . Товуш чўзимлари қандай ўлчанса, паузалар давомийлиги ҳам шундай ўлчанади. Бутун нота чўзимига тенг келадиган паузанинг ёзилиши. Яримталик нота - чўзимига тенг келадиган паузанинг ёзилиши. Чоракталик нота - чўзимига тенг келадиган паузанинг ёзилиши. Нимчоракталик нота чўзимига тенг келадиган паузанинг ёзилиши. Ўн олтиталик нота - чўзимига тенг келадиган паузанинг ёзилиши.

АДАБИЁТЛАР1. Элементар назарияси» Вахромеев. Т.1967 й. 2. О.Файзиев «Ўзбекистон мактабларида мусиқий-нафосат тарбияси» Т. 1992 й. 3. О.Азимова Гармония . T, 1999. 4. И.А.Акбаров «Мусиқа луғати» - T, 1997. 5. Ўзбекистон Ватаним маним T, 2000, 2002. П.И. Чайковский Детский албом, Времена года

Похожие

Композитор М. Юсуповнинг ҳаёти ва ижоди. (1925-1992)

Sibelius 4

Мусиқий акустика

Бастакор Толибжон Содиқов ҳаёти ва ижодий йули.(1907-1957)

1920-90 йилларда мусика маданият таълимининг кискача тарихи