Чўзилиш ва сиқилиш - Искусство - Рефераты

Чўзилиш ва сиқилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67.0361328125 KB

Чўзилиш ва сиқилиш Режа: 1. Чўзилишда (сиқилишда) стержен кўндаланг кесимларидаги нормал кучланишларни аниқлаш. 1. Чўзилиш ва сиқилиш деформациясида мустахкамлик шартлари. уч хил турдаги масалаларни ечиш. 1. Стерженнинг абсалют ва нисбий деформациялари. Гўқ қонуни.

Стерженни кўндаланг деформацияси Чўзилган ёки сиқилган стерженларнинг кўндаланг кесимларида бўйлама куч хосил бўлганлиги сабабли кесимда фақат нормал кучланишларни топиш учун уларнинг кўндаланг кесим бўйича тақсимланиш қонунини билиш лозим. Бунинг учун Я. Бернулли гипотезасидан фойдаланилади: “Стерженни деформациясигача бўлган текис ва стержен ўқига тик бўлган кесимлари деформациядан кейин хам текис ва стержен ўқига тиклигича қолади”. Тўғри ўқли стерженнинг сиртига шу стержен ўқига параллел ва перпендиқўляр йўналган тўғри чизиқлар ёрдамида тўр чизиб, стерженни эркин учига статик чўзувчи куч қўямиз. Деформациядан кейин бу тўр чизиқларнинг бир - бирига тиклигича қолганлигини ва фақат улар орасидаги масофалар ўзгарганлигини кўриш мумкин. Бу эса кесимдаги нормал кучланишлар текис тарқалганлигини кўрсатади. Нормал кучланишларнинг қийматларини топиш учун кесиш усулидан фойдаланамиз (1-расм). Стерженни кесиб уни бир қисмини мувозанатини текширамиз:z  0 ; N z - Р = 0 ; N x = Р. (1) Ички куч билан кучланишлар орасидаги боғланишлардан фойдаланиб топамиз:

N dF dF F F F          (2)   N F (3) Агар стерженнинг ўқи бўйлаб бир неча ташқи кучлар таoсир эттирилса, у холда (3) ифода қуйидаги кўринишда ёзилади.   N F z (4) Кучланишни ўлчами СИ системасида МПа қабўл қилинади. Эксплутация даврида констуркция қисмлари мустахкам бўлиша учун унинг хавфли кўндаланг кесимларида хосил бўладиган максимал нормал кучланиш шу стержен материали учун рухсат этилган нормал кучланишдан ортиб кетмаслиги керак. Чўзилган ёки сиқилган стерженларнинг мустахкамлик шарти қуйидагича ёзилади:     max max   N F (5) Мустахкамлик шартидан фойдаланиб уч хил кўринишдаги масалани хал қилиш мумкин: А. Мустахкамликни текшириш; бу қуйидаги формула ёрдамида бажарилади:     max  (6) Бу типдаги масалани ечиш учун ташқи кучлар, стержен материали ўлчамлари ва унинг учун рухсат этилган кучланиш маълум бўлиши лозим. Кесимдаги максимал нормал кучланиш топилади ва унинг қиймати рухсат этилган кучланиш билан солиштирилади. Улар орасидаги фарқ  5% бўлиши мумкин. Агар 5% дан ортиқ бўлса стержен ортиқча кучланишга қаршилик кўрсатиб, хавфли холатда бўлади. Агар 5% дан кам бўлса, стержен материалидан тўлиқ фойдаланмаган бўлади. В. Кўндаланг кесим ўлчамларини танлаш.

Агар стерженга таoсир этувчи кучлар ва стержен материали учун рухсат этилган кучланишлар маълум бўлса, стержен кўндаланг кесимининг хавфсиз ўлчамларини топиш мумкин.  F N  max  (7) С. Стержен кўтара оладиган кучни топиш. Агар стерженни кўндаланг кесим ўлчамлари ва унинг учун рухсат этилган кучланиш маълум бўлса, унинг кўтара олиши мумкин бўлган кучни топиш мумкин:   N F max    (8) Стерженнинг деформациягача бўлган узунлигини l билан деформациядан кейинги узунлигини эса l 1 билан белгилаймиз. Стержен узунлигининг ортиши абсалют чўзилиш деб, камайиши эса абсалют қисқариш деб аталади (2-расм). Абсалют чўзилишнинг қиймати қуйидагича топилади:  l = l 1 - l (9) Стерженнинг узунлик бирлигига тўғри келган абсалют чўзилиш нисбий чўзилиш ёки бўйлама деформация дейилади:   l l (10) Кучланишлар билан деформациялар ўртасида Гўқ қонуни билан юритиладиган боғланиш мавжуд. У марказий сиқилиш ёки чўзилиш учун қуйидаги кўринишга эга бўлади:

 = E  (11) Кучланишлар билан деформациялар ўртасидаги пропорционаллик коэффиценти Е чўзилишда стержен материалининг эластиклик модули дейилади. Е нинг ўлчами кучланишнинг ўлчамига ўхшаш бўлади. Юқорида чиқарилган формулалардан фойдаланиб абсалют чўзилишни (сиқилишни) аниқлаш учун қуйидаги формулани оламиз:l Nl EF  (12) ЕF - қиймати чўзилиш ва сиқилишда стерженнинг бикрлиги дейилади. Стерженнинг кўндаланг ўлчамларининг абсалют чўзилиши (сиқилиши), деформациясини юқоридаги каби аниқланади. Кесим ўлчамларини мос равишда а ва в десак (3-расм):  a = a 1 - a ;  b = b 1 - b ; a a a 1    ; b b b 11    (13) Бу ерда минус ишораси чўзилишда кўндаланг кесим ўлчамлари қисқаришини кўрсатади. Изотроп материаллар учун кўндаланг деформациялар бир хил бўлади:    a b 1 1 1   (14) Оддий чўзилишда (сиқилиш) кўндаланг деформация абсалют қийматининг бўйлама деформация қийматига нисбати Пуассон коэффиценти деб аталади.

    1(15) Пуассон коэффиценти ўлчамсиз катталик бўлиб, францўз олими номи билан юритилади. Турли материаллар учун Пуассон коэффиценти 0 05    , атрофида бўлади. Ба o зан стерженнинг кўндаланг кесимининг кучишини топиш керак бўлади. Кесимнинг кучиши бутун стерженнинг деформациясига боғлик бўлмасдан, балки унинг мазкўр кесим билан махкамлаб кўйилган кесим орасидаги бўлагининг деформациясига боғлик бўлади. Масалан: Стержен А-А кесимининг кучиши А-А кесимдан стержен махкамлаб кўйилган таянчгача бўлган масофани абсолют чўзилиш (сиқилиши) йиғиндисига тенг бўлади (4-расм):

Фойдаланилган адабиётлар : 1. Урозбоев “Материаллар қаршилиги кўрси”, Тошкент: “Ўқитувчи”, 1979, 510 б. 1. А.Ф.Смирнов тахрири остида “Материаллар қаршилиги”, Тошкент: “Ўқитувчи”, 1988, 464 б. 1. В.М.Феодосев “Сопротивление материалов”, М.1979. 1. В.И.Самул “Основ теории упругости и пластичности”, М., 1982. 1. Н.М.Беляев ва бошкалар “Материаллар қаршилигидан масалалар туплами” Тошкент, “Ўзбекистон”, 1993 й.

Похожие

Тана

Газлама ва гиламларнинг атрибуция ва экспертизаси

Модуляция ва оғишмалар

Интерьер ва экстерьер

Ритм ва метр