Тамаки. Махорка - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Тамаки. Махорка

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

78 KB

Тамаки. Махорка Режа: 1. Тамакининг халқ хўжалик аҳамияти, экилиши минтақалари, ҳосилдорлиги, тарихи. 2. Ботаник таърифи. 3. Биологик хусусиятлари. Навлари. 4. Махорканинг аҳамияти, биологияси, навлари.

Тамаки наркотик экинлар гуруҳига киради. У сигарет, папирос ва сигара ишлаб чиқаришда фойдаланиладиган хомашё барги учун экилади. Унинг айрим турларидан баъзи халқлар ҳидлаш, чайнаш, сўриш махсулотлари тайёрлашда ҳам фойдаланади. Тамаки таркибидаги никотин - энг заҳарли алкалоидлардан бири. Никотин хром кислотаси билан оксидланиши натижасида фармацевтика препаратларини тайёрлашда ишлатиладиган никотин кислотасини ҳосил қилади. Баргининг қуруқ модда ҳисобида 85-90 % органик бирикмалардан, қолган қисми маъданли моддалардан иборат. Углеводлар, азотли ва пектинли моддалар, органик кислоталар, смолалар ҳамда бошқа хушбўй моддалар тамаки баргидаги асосий органик бирикмалар ҳисобланади Тамаки баргларида 45 % крахмал бўлади. Қуритиш жараёнида крахмал сувда эрийдиган декстринларга, кейин глюкозагача парчаланади. Баргнинг сўлишида крахмал бутунлай парчаланади. Барг меъёрида сўлитилганда унинг қуруқ, моддасини таркибида 1-3 % декстрин қолиши мумкин. Крахмал ва унинг парчалнишидан ҳосил бўлган декстринлар ёниш жараёнида ёқимсиз ҳид чиқаради, шунинг учун улар хомашё сифатига салбий таъсир кўрсатадиган моддалар ҳисобланади. Тамаки баргларида 20 % оқсил бўлиши мумкин. Юқори сифатли баргларда 7-8 % оқсил бўлади. Тамаки таркибида 0,4 - 4 % никотин сақланади. Махоркада никотин миқдори 18 % етади. Тамаки таркибида норникотин, анабазин сингари алколоидлар ҳам учрайди. Органик кислоталар тамаки сифатига салбий таъсир кўрсатувчи моддалар ҳисобланади. Сифати паст тамакиларда органик кислотлар 4-16 % булади. Пектинли моддалар миқдори 12-15 %, махоркада 18-20 % бўлади.

Тамакининг хушбўйлиги эфир мойлари миқдори билан белгиланади. Унда 1 % эфир мойлари сақланади. Смолалар ҳам ёнганда турли араматик хушбуй моддалар ҳосил қилади. Смола миқдори 3-4 дан 4-5 % бўлади. Барглар техник пишиқлик даврида кўп смола тўплайди. Тамаки баргида аммиак 0,1 дан 0,5 % гача бўлади. Аммиак миқдорини кўпайиши унга ёқимсиз таъм беради. Кул моддалар тамаки таъмини белгилашда асосий аҳамиятга эга эмас, лекин улар ёнувчанликни оширади. Тамаки яхши ёнганда унинг сифат белгиси тулиғича намаён бўлмайди. Тамакининг ёнувчанлигига калий тузлари ижобий, хлор тузлари салбий таъсир кўрсатади. Тамаки ферментациялангандан сўнг таркибида 1 % никотин сақланса, у кам никотинли, 2 % гача бўлса ўртача никотинли, ҳисобланади. Юқори сифатли тамаки махсулотларида 1,2-1,5 %, сигара тамакиларида 3-4,5 % никотин сақланади. Тамаки такибидаги эрувчан углеводларнинг оқсилга бўлган нисбати Шмук сони дейилади. Шмук сони - сифати паст тамакиларда бирдан кичик, юқори сифатли тамакиларда 3 гача ва ундан юқори, ўрта сифатли тамакиларда бирга тенг бўлади. Тамаки хомашёси хушбўйлигига ва таъмига кўра склет ва хушбўй гуруҳларга бўлинади. Склет хомашёлар папирос ёки сигаретани асосини ташкил қилиб, уларни ҳажмини тўлдирувчи ҳисобланади. Унинг таъми нейтрал, хушбўйлиги кучсиз бўлади. Хушбўй тамаки ёқимли ҳидга эга, махсулотга хушбўй ҳид беради. Тамаки дунё бўйича 4,4 млн гектар майдонга экилади. Ўртача ҳосилдорлиги 12,5 ц/га. Ялпи ҳосил дунёда 5,5 млн.т. Тамаки истеъмол қилиш бўйича АҚШ биринчи ўринда туради. АҚШда аҳоли жон бошига бир йилда 2817 дона сигарета тўғри келади, Япония, Германия, Канада, Англия кейинги ўринларни мувофиқ ҳолда эгаллайди. Хитой, АҚШ, Ҳиндистон, Япония,

Туркия, Болгария, Югославия, Бразилия, Россия тамаки етиштирадиган асосий мамлакатлар ҳисобллнади. Марказий Осиёда тамакичиликка Ўзбекистон, Қирғизистон, Тожикистоннинг тоғ олди минтақалари ихтисослаштирилган. Ўзбекистон ва Тожикистондаги тамаки экиладиган майдонларнинг деярли ҳаммаси Зарафшон водийсида жойлашган. Ўзбекистонда тамакининг асосий қисми Самарқанд вилоятининг Ургут тумани хиссасига (95-98 %) тўғри келади. Қашқадарё вилоятининг Шахрисабз, Китоб, Яккабоғ туманларида айрим хўжаликларда тамаки етиштирилади. Ўзбекистонда тамаки саноати Ўзбекистон, Буюк Британия, Америка қўшма корхонаси тасарруфига ўтказилган. Ҳозирда Самарқандда янги сигарет фабрикаси ишга туширилиб, эскилари реконструкция қилинмоқда. Ўзбекистонда тамаки ҳар йили 9-10 минг гектар суғориладиган майдонга экилади. Ўртача ҳосилдорлик 30-32 ц/га. Илғор хўжаликлар 40-45 ц/га тамаки барги етиштирмоқдалар. Ўзбекистон-Британия, Америка қўшма корхонаси тамаки қабул қила бошлагандан кейин тамаки барги сифатига талаб кучайтирилди ва ҳосилдорлик бироз камайди. Ботаник таърифи. Тамаки ( Nicoti а na tabacum ) итизумдошлар ( Solanaceae ) оиласига мансуб. Nicotina a влодига мансуб ўсимликлардан N . tabacumla мохорка N . rustica маданий турлари киради. Бу авлодга яна 70 га яқин ёввойи турлар киради. Уларнинг айримлари манзарали ўсимлик сифатида экилса, бошқалари касалликларга чидамли навлар яратишда фойдаланилади. Тамаки бир йиллик ўсимлик. Тропик минтақа ва иссиқхоналарда икки-уч йил ўстирилганда, ҳар йили барг ва новда ҳосил қилади. Илдиз тизими. Асосий ва ён илдизлардан иборат. Тупроқда 1,5-2 м чуқурликка кириб боради, асосий массаси (80 %) тупроқнинг ҳайдалма

қатламида жойлашган. Тамаки илдизида органик моддалар, шу жумладан никотин илдизда ҳосил бўлади. Пояси тик ўсади, тукли, новдалар поянинг учки қисмида ҳосил бўлади. Поя шкастланганда унинг пастки қисмидан кўплаб бачки новдалар ҳосил бўлади. Поянинг йўғонлиги 18-35 мм, бўйи 80-200 см, баъзан 3-3,5 м етиши мумкин. Барглари – оддий, бандли, бандсиз, тукли пояга бириккан жойида барг қулоқчаси ўсиб чиқади. Барг қулоқчаси йирик баргли навларда пояни тўлиқ ўраган, кичикларида ярим ўраган бўлади. Барг япроғи овалсимон, ланцетсимон, юмалоқ шаклларда бўлади. Барглар пояда навбатлашиб (кетма-кет) жойлашган. Барг этининг қалинлиги 200-400 микрон. Унинг қалинлиги муҳим технологик хусусият ҳисобланади. Бир туп ўсимликда 16-50 ва ундан кўп барглар бўлиши мумкин. Бир туп ўсимликдаги барглар сони навга хос белги, у ташқи муҳит таъсирида кам ўзгаради. Майда баргли навларда барг узунлиги 15-20 см, йириклариникида 40-50 см. Тўпгули – рўвак. Гули икки жинсли, бешталик типда, бешта гултожи бирикиб, варонкасимон шакл ҳосил қилади. Гултожбарглари оч пушти, пушти, қизил ва оқ. Чангчилари бир хил ёки ҳар хил узунликда, чангдонлари оналик тумшуқчасидан юқори жойлашган. Оналик тугунчаси икки уялик, остки қисми доирасимон нектардонлар билан ўралган. Меваси – икки уяли, кўп уруғли кўсакча, пишиб етилганда чатнаб ёрилади. Уруғи овалсимон, тўқ жигаррангли, 1000 дона уруғнинг вазни 0,06- 0,12 г. Ҳар кўсакчада 2-4 минг уруғ ҳосил бўлади. Биологик хусусиятлари. Тамаки - иссиқсевар ўсимлик. Уруғлари униб чиқиш даврида намликка ва иссиққа талабчан. Уруғлари 12 0 С уна бошлайди. Уруғларнинг униб чиқиши учун 25-28 0 С ҳарорат энг қулай. Уруғ

таркибида намлик 65-70 % етса (бу давр бир сутка давом этади) унишга тайёрланиш даври бошланади. Шу даврда ҳарорат 17-18 0 С пасайса, унишга тайёрланиш даври 5-7 кунга чўзилади. Ҳарорат 28-30 0 С ошса уруғни униши секинлашади, 35 0 С юқорида униб чиқиш қобилиятини йўқотади. Парникда ҳароратни бир хил 25-28 0 С ушлаш қийин. Шунинг учун тамаки уруғи дастлаб махсус хоналарда ёки термостатда ундирилиб, кейин парникка сепилиши тавсия этилади. Тамакини ўсиб ривожланиши учун энг қулай ҳарорат 25-28 0 С. Ҳаво ҳарорати 10-12 С пасайганда ёки 35 С ошганда ўсимликни ривожланиши сустлашади. Ўсимликнинг меъёрида ўсиб, ривожланиши учун ўсув даврида 2000- 2800 0 С самарали ҳарорат талаб қилади. Барглар етилиши даврида суткалик ҳарорат 20 0 С паст бўлса, пишиш кечикади. Бу даврда ўртача ҳарорат 24-25 0 С бўлиши энг мақбул ҳисобланади. Майсалари 4 0 С совуққа бардош беради, вояга етган ўсимликлар -2-3 0 С нобуд бўлади. Ўзбекистан шароитида ҳаво ҳароратини 40-45 0 С кўтарилиши ўсимликни ўсиши ва ривожданишига салбий таъсир кўрсатади. Жазирама иссиқда суғоришлар тамакизорда ҳаво ҳароратини пасайтирувчи муҳим омил ҳисобланади. Намликка талаби. Тамаки қурғоқчилликка чидамли, аммо тупроқни энг мақбул намлигида юқори ва сифатли ҳосил шакллантиради. Транспирация коэффициенти 500. Ўсув даврининг бошланишида ўсимлик намликни етишмаслигига жуда сезувчан. Шунинг учун кўчатларни парникдан олишда, уларни ташқи мухитда чиниқтириш муҳим аҳамиятга эга. Самарқанд вилояти шароитида тамаки ўсув даврида 6000-8000 га-м 3 сув сарфлайди. Бу кўрсатгич тупроқ-иқлим шароити, қўлланилган агротехикага боғлиқ ҳолда ўзгаради. Ўзбекистонда тамакидан юқори ҳосил етиштириш учун бир неча марта суғорилади. Тамаки майсалари илдиз қадаб

олгандан кейин сув билан ўртача таъминлаш, ўсув даврида қондирилиб суғориш, барглар етила бошлангандан ўсув даврини охиригача нам билан ўртача таъминлаш тавсия этилади. (Володарский). Ёруғликка талаби. Тамаки ёруғсевар ўсимлик. Уруғдан униб чиқиб барглари етилгунча бўлган даврда ёруғликни интенсив тушишини талаб қилади. Парникда ўсаётганда ёш ниҳолларга қуёш нурини тик тушиши уларни нобуд қилиши мумкин. Шунинг учун одатда майсалар чинбарглар чиқаргунча, уларни усти эрталаб ва кечки пайтлар очилиб, қолган пайтлар соялатиб қўйилади. Чинбарглар тик ўса бошлаган даврдан бошлаб улар кун бўйи очиб қўйилади. Бу тадбир тамаки кўчатларининг ташқи шароитга чиниқишини таъминлайди. Ўтоқ қилиш, оптимал туп қалинлигини таъминлаш, қаторларни шимолдан жанубга қараб жойлаштириши ёруғлик режимини яхшилайди. Энг мақбул кўчатлар қалинлигини белгилашда навларнинг биологик хусусиятлари ҳисобга олинади. Йирик баргли Талгар, Трапезонд, Американ, Остролист навлари қалин экилганда, қуёш нури остки ярусдаги баргларга яхши тушмаслиги натижасида, барглар юпқалашиб ўзининг хомашёбоплигини йўқотади. Майда баргли Дюбек типига мансуб навлар сийрак ўтқазилганда, уларнинг барглари йириклашиб дағаллашади, хушбўйлигини йўқотади, склет типидаги хомашё беради. Ёруғлик куни 14-16 соат бўлганда гуллайдиган жуда кўп навлар бор. Аммо Американинг Трапезонд Момонт, Верблюд навлари қисқа кунли навлар ҳисобланади, уларнинг гуллаши учун 10-11 соат ёруғлик талаб қилинади. Тупроққа талаби. Тамаки механик таркиби енгил, ўртача оғир тупроқларда сифатли, мўл ҳосил беради. Унумдорлиги паст қумли тупроқлар, оғир лой тупроқлар тамаки етиштиришга ноқулай. Тупроқ таркибида 2-2,5 % гумус, механик таркиби ўртача бўлиши мўл ҳосил олишни таъминлайди. Унумдорлиги паст, механик таркиби оғир ва

ўртача тупроқларда ҳосилдорлик пасаяди. Шўр тупроклар, шўрланган тупроқлар тамаки экиш учун мутлақо яроқсиз. Тамаки ўсув даври-парникда (40-60 кун), далада ўсиш даври-кўчат далага ўтказилгандан кўсакчалар пишиб етилганча (60-150 кун) бўлган иккита даврга бўлинади. Кўчатлик ёки парникда ўсиш даври-уруғларнинг униб чиқиши, майсалаш, майсанинг илдиз олиши, кўчатнинг шаклланиши фазаларига бўлинади. Уруғнинг униб чиқиши. Тамаки уруғи 25-28 0 С ҳароратда, намлик етарли бўлганда 4-6 кунда униб чиқади. Униб чиққандан кейин 6-8 кун ўтгач биринчи чинбарг ва биринчи тартибдаги ён илдизлар ҳосил бўла бошлайди Бу фаза даврида озиқлантириш тавсия этилмайди, аммо майсалар етарли намлик билан таъминланиши лозим. Майсанинг илдиз олиши. Ривожланишнинг бу фазасида биринчи чинбарг ҳосил бўлгандан кейин ҳар 4-5 кунда навбатдаги барглар ҳосил бўлади, илдиз тез ўсади. Майсалар бу даврда етарли намлик, фосфорли, калийли ўғитлар билан таъминланиши, илдиз тизимини жадал ривожлантиради. Бу даврда азотли ўғитларни меъёридан ортиқ солиш илдиз чириш касаллигига сабаб бўлади. Кўчатни шаклланиш даври - 20-25 кун давом этади. Кўчатлар ён илдизлар чиқарганда, бўйи 7-8 см га етиб 5-6 та барглар ҳосил қилган давр кўчатни шаклланиш даври дейилади. Ривожланишнинг бу даврида майсалар азотли озиқлантиришга талабчан бўлади. Тамаки кўчатини далага кўчириб ўтказилгандан кейинги ривожланиш даври қуйидаги фазаларга бўлинади. Кўчатни илдиз отиши. Кўчат далага ўтказилган дастлабки 10-15 кун ўсимликнинг ер устки қисми секин, илдиз тизими жадал ўса бошлади.

Кўчатни илдиз тизими жойлашган тупроқ қатламида намликни етишмаслиги илдиз ривожланишига салбий таъсир кўрсатади. Кўчат далага ўтказилганда илдиз тизими албатта жароҳатланади, поя ва барглар сўлиб, шалпаяди. Кейин илдиз тупроқдан сувни ва озиқа моддаларни шимиб бошлайди, майсада тургор тикланади ва кўчат ўтказилгандан 2-3 кун ўтгач дала яшил тусга киради. Бу фаза пояланиш ҳам дейилади. Бу даврда кўчат ўтказилиши билан суғориш ўтказиш лозим. Ўсимликнинг шаклланиши. 40-50 кун давом этади. Кўчат ўтказилгандан 10-12 кун ўтгач, ўсимликнинг учки барглари тўқ яшил рангга кириши шаклланиш фазасини бошланганлигини билдиради. Шаклланиш фазасида ўсимлик бўйига ўсиб, навбатдаги баргларни чиқаради, шохланишнинг бошланиши олдидан ўсиш секинлашади, гул тўпламида марказий гулларнинг очилиши билан ўсиш яна тезлашади. Орадан 8-10 кун ўтгач ўсиш, яна сустлашади. Бу фазада ўсимликнинг намликка ва озиқланиш режимига талабчанлиги ошади. Гуллаш. Дастлаб тўпгулдан марказий гул, кейин тўпгул шохларидаги гуллар очилади. Бу даврда пояни ўсиши ва янги баргларнинг ҳосил бўлиши тўхтайди. Шоналашдан гул очилишигача 12-20 кун ўтади. Гуллай бошлагандан охирги шоналар очилгунча 30-35 кун ўтади. Тамаки – ўзидан чангланадиган ўсимлик. Аммо хашоротлар, шамол ёрдамида четдан ҳам чангланиши мумкин. Уруғнинг шаклланиши ва етилиши. Гуллаш тугагандан кейин, кўсакчалардаги уруғлар 20-22 кунда пишиб етилади. Дастлаб гул тўпламининг марказидаги кўсакчаларнинг уруғлари етилади, бу даврда атрофга жойлашган кўсакчалардаги уруғлар шаклланишини бошлаган бўлади. Уруғларни нисбатан бир вақтда етилишини таъминлаш учун, гул тўпламининг марказидан узоқда жойлашган шоналар чилпиб ташланади, ёки

кимёвий йўл билан (этрилнинг 0,2 % эритмаси) тўктирилади. Бу агротехник тадбир уруғларни тўла бўлишини таъминлайди, унувчанлигини оширади. Баргларнинг шаклланиши ва етилиши. Тамаки поясида барглар пастдан бошлаб навбатлашиб ҳосил бўлади. Натижада барглар яруси ҳосил бўлади. Битта ўсимликда турли ёшдаги ва катталикдаги барглар бўлади. Баргнинг ҳосил бўлишидан уни ўсишини тўхташигача 20-30 кун ўтади. Пастки ва юқориги баргларнинг ўсиш давомийлиги ўртасида баргларга нисбатан қисқа бўлади. Барг ўсишдан тўхтагандан кейин ҳам ундаги тўқималар 17-30 кун тўкилишигача сақланади, сўнг нобуд бўлиб қурий бошлайди. Баргларни сўлиши баргнинг учидан бошланади. Барг ўсиши жараёнида энг кўп органик моддалар тўпланган даврга баргнинг етилиши дейилади. Бу давр ўртача 5 кунни ташкил қилади. Ўсиш секинлашганда органик моддаларнинг тўпланиши кўпаяди ва шу даврнинг охирида энг юқори кўрсатгичга етади. Бу даврда барглар қалинлашади, хушбўйлиги яққол ифодаланади, ҳосилдорлик энг юқори бўлади. Жуда пишиб кетса қуруқ модда массаси камайиб, баргнинг чекиш сифати пасаяди, айниқса, механик таркиби енгил тупроқларда бу жараён яққол ифодаланади. Шунинг учун бу даврга ўтмасдан барглар учун техник етилганда олиниши керак. Озиқа моддаларга талаби. Тамакини ўсиш даврида етарли азот, фосфор, калий элементлари билан тўғри, оптимал нисбатларда бериш ҳосилдорликни ва ҳосил сифатини оширувчи муҳим омил ҳисобланади. Тупроқда узлаштириладиган азот етишмаганда ўсимликнинг ўсиши сустлашади, махсулдорлиги пасаяди. Сероб азотли озиқлантириш, уни фосфорли, калийли ўғитлар билан маълум нисбатларда қўлламаслик, барглар массасини ошишига, ундаги оқсил миқдорини ортишига, углеводларни камайишига хомашё сифатини пасайишига олиб келади.

Фосфор - гуллашни ва уруғларни етилишини тезлаштиради, баргларни оч тусли бўлиши улар сифатини яхшилаб, навини ортишини таъминлайди. Фосфор етишмаса барглар тўқ яшил тусга киради, сариқ, қўнғир доғлар ҳосил бўлиб, нобуд бўлади. Калий - ўсимликнинг ўсишига, ривожланишига, баргларни карбонат ангидридни ютиши ва углеводларни ҳосил бўлишига ижобий таъсир кўрсатади. Бу элемент етишмаганда барглар тўқ тусга киради, ғадир-будур бўлиб, дағаллашади, йирик ёйилган доғлар ҳосил бўлади. Тамаки 1 ц курук барг масса ҳосил қилиш учун тупроқдан 4-6 кг азот, 1,5-2 кг фосфор, 9-10 кг калий ўзлаштиради. Тамаки кулининг таркибида 50 % калъций, 80 % калий бўлади. Шунинг учун баргларда углеводларни жадал тўпланиши даврида тамаки етарли фосфорли ва калийли ўғитлар билан таъминланиши зарур. Навлари. Дюбек типидаги навлар. Марказий Осиё шу жумладан Ўзбекистонда кенг тарқалган. Тупи цилиндр ёки эллипс шаклида, барглари бандсиз. Барглари майда бўлганлиги учун туп қалинлиги гектарига 120 - 140 минг ва ундан ҳам ортиқ. Типик ва оч тусли бўз тупроқларда хушбўй типдаги, чириндиси кўп тупроқларга экилиб, азотли ўғитлар юқори меъёрда қўлланилганда скелет ёки ярим хушбўй типдаги хомашё беради. Бу типга Дюбек-44, Дюбек-2898, Дюбек- 44-07 навлари тарқалган. Дюбек-2898 нави, тамакичилик ИТИнинг Фрунзедаги тажриба станциясида яратилган. Бўйи 2 м, асосий пояда 28-30 ўриб олишга яроқли барглар бор. Кўчати далага ўтказилганда поянинг учидаги баргларнинг пишиб етилишига 127-150 кун ўтади. Ҳосилдорлиги 32-45 ц/га. Ҳозирда, Дюбек узгенский-9, Измир, Самсун, Дюбек-44-07 ва Американ-287С типидаги навлар Давлат реестрига киритилган (2001й).

МАХОРКА - чекишда, ҳидлашда, чайнашда ишлатиладиган барглари учун экилади. Баргларида 5-15 % никотин, 15-20 % органик кислоталар шу жумладан 10 % лимон кислотаси сақланади. Пояларида бу моддаларни миқдори камроқ. Махорка хомашёсининг бир қисми никотин кислотаси - витамин РР ва лимон кислотаси олишда фойдаланилади. Никотин кислотаси фармацевтика саноатида, лимон кислотаси озиқ-овқат ва тўқимачилик саноатида ишлатилади. Махоркани уруғида 35-40 % мой сақланади. Унинг мойидан бўёқлар, совун, лак махсулотлари тайёрлашда фойдаланилади. Ўзбекистонда махорка сугориладиган ерларда нос тайёрлаш учун экилади. Асосан таморқаларда, катта бўлмаган майдонларда экилади. Россия, Украина, Ғарбий Сибирда махорка кўп экилади. Ботаник таърифи. Махорка, итузумдошлар оиласига мансуб, бир йиллик ўсимлик. Илдиз тизими кучли ривожланган ўқ илдиз . Пояси тик ўсади, бўйи 1,2 метргача. Барглари бандли, юраксимон ёки тухумсимон, юзаси ғадир-будур. Поясида 12-20 барглар ҳосил бўлади. Барглари бошчали туклар билан қопланган, ўзига хос ҳид чиқаради. Тўпгули - рўвак. Гуллари икки жинсли, яшил ёки сариқ яшил, бешталик типда, гулолди баргчалари бор. Ўзидан чангланади, четдан чангланиш ҳам кузатилиши мумкин. Меваси икки уяли, кўп уругли кўсакча. Уруғи майда, жигарранг ёки тўқ сариқ. 1000 уруғ вазни 0,25-0,35 г. Биологик хусусиятлари. Уруғлари 7-8 0 С да уна бошлайди. Ривожланиши учун қулай ҳарорат 20-25 0 С. Паст ҳароратга сезувчан -2-3 0 С совуқдан зарарланади.

Намга талабчан. Ўсиши учун энг қулай тупроқ намлиги ЧДНС 65-70 %. 1 кг қуруқ модда ҳосил қилиш учун 500 кг сув сарфлайди. Махорка узун кун ўсимлиги. Қумоқ, қумлоқ тупроқларда яхши ўсади. Навлари: Малопасинковий пехлец 4, АС-1817, Хмеловка 125-С.

Похожие

Тамаки ва махорка экинларини етиштириш технологияси

Тамаки экини

Тамаки -биологияси ва етиштириш технологияси

Ўсимликшунослик - қишлоқ хўжалигининг етакчи тармоғи эканлиги

Ўсимликшунослик-қишлоқ хўжалигини асосий тармоги