Remont ishlarini texnik normalash (me‘yorlash) - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Remont ishlarini texnik normalash (me‘yorlash)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

64.5 KB

Remont ishlarini texnik normalash (me‘yorlash) Reja: 1.Texnik normalash haqida umumiy ma‘lumotlar. 2.Vaqtning texnik normasining tarkibi. 3.Payvandlash, slesarlik, qismlarga ajratish va yig’ish ishlari uchun Vaqt normasini belgilash.

Tayanch iboralar: Texnik normalash, vaqt normasi, asosiy vaqt, qo’shimcha va yordamchi vaqt, tayyorlash-tug’allash vaqti, operativ vaqt, donabay vaqt. 1. Texnik normalash haqida umumiy ma‘lumotlar. Texnik normalash (meyorlash) ning asosiy maqsadi topshirilgan muayyan remont ishini bajarish uchun ilmiy jihatdan asoslangan mehnat sarfini aniqlashdan iboratdir. Muayyan remont ishi deganda butun buyum birligi ni remont qilish, ma‘lum texnologik operatsiyani bajarish, bitta detalni tayyorlash yoki qayta tiklash kabilarni tushinish lozim. U yoki bu ishni bajarish uchun sarflanadigan mehnat o’lchami vaqt normasi yoki ishlab chiqarish normasi deb aytiladigan tushunchalar bilan ifodalanadi. Vaqt normasi (Tv) deb mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun zarur bo’lgan vaqtga aytiladi. Ishlab chiqarish (ish bajarish normasi) normasi (Tn) deb, vaqt birligida (minut,soat,smenada) ishlab chiqarish zarur bo’lgan mahsulot miqdoriga aytiladi. Vaqt normasi va ishlab chiqarish normasi orasida quyidagi munosabat mavjud: Т в = 1/ Т н Remont korxonalarining faoliyatida texnik normalash muhim ahamiyati bor. U korxona ishini to’g’ri tashkil qilishga,zarur bo’lgan uskunalar va ishchilar sonini aniqlashga, mehnat unumdorligini oshirishga, texnologiyani takomillashtirishga yordam beradi. Muayyan ishni bajarishga sarflanadigan mehnat miqdori ko’plab shart-sharoitlarga (qabul qilingan texnologiyaga, uskuna va asboblarni unumdorligiga, qo’llaniladigan moslamalarning takomillashganlik darajasiga) bog’liq bo’ladi. Ammo, vaqt o’tishi bilan kapital -sharoitlar o’zgarib boradi. Shu sababdan, vaqt normalari ham vaqt-vaqti bilan qayta ko’rib chiqilishi lozim. Eskirgan normalar yangisiga almashtiriladi. Yangi belgilangan vaqt normalari kapital, mazkur korxonadagi o’rtacha ko’rsatgichlardan yuqori, ammo ilg’or ishchilar erishgan maksimal ko’rsatkichdan pastroq bo’lishi kerak.

Texnik normalashning asosiy ob‘ekti-operatsiya xisoblanadi. Ish vaqtining Hamma sarflarini quyidagi ikki turga bo’lish mumkin: normalanadigan (unumli) va normalanmaydigan (unumsiz) ish vaqti. Ish vaqtining unumli sarfi-mahsulot ishlab chiqarish sarflanadigan vaqt bo’lib, bunga buyumga bevosita ishlov berish vaqti, uzellarni qismlarga ajratish yig’ish va boshqalarga sarflangan vaqt, shuningdek, mahsulot ishlab chiqarish jarayonlari (ishga tayyorlash, buyumli dastgoxga o’rnatish yoki olish, asbobni almashtirish, ish joylariga xizmat ko’rsatish…) bilan bog’liq bo’lgan vaqt kiradi. Vaqtning unumsiz sarfi-mehnatni yaxshi tashkil qilmaslik, ishlab chiqarishning yomon tayyorlanganligi, ishchining aybi bilan, ya‘ni to’xtab turishlarga unumsiz sarf bo’lgan ish vaqtning bir qismidir. 2. Vaqtning texnik normasining tarkibi. Vaqtning texnikaviy normasi (Tn) quyidagi elementlardan tashkil topadi: Т к = Т а +Т е +Т к + n Т  , min. Bu yerda Ta – asosiy vaqt; Te- yordamchi vaqt; Tk – qo’shimcha vaqt; Tt.a – tayyorlash-yakunlash vaqti; n – partiyadagi bir xil buyumlar (detallar) soni. Asosiy va yordamchi vaqt yig’indisi operatsiyani bajarishga sarflangan vaqt bo’lib, operativ vaqt deyiladi: Т о n = Т а + Т е , min Detalni tayyorlashga yoki tiklashga ketgan operativ va qo’shimcha vaqt yig’indisi vaqtning donabay normasi (Tdona) deyiladi: Т дона = Т on + Т к , min

Asosiy vaqt – ishlov beriladigan detalga (eki remont qilinadigan ob‘yektga) turli jarayonlarni bajarib bevosita ta‘sir qilish vaqti bo’lib, bu vaqt davomida ishlanadigan detalning geometrik shakli, o’lchamlari va xossalari o’zgaradi. Masalan, Mexanik ishlov berishda qirindi yo’nish vaqti, elektr payvandlashda yoyning yonishi va elektrodning suyuqlanish vaqti, qismlarga ajratish yoki yig’ishda uzel va detallarning o’zaro joylashishining o’zgarishi ruy beradigan vaqt asosiy vaqt hisoblanadi. Yordamchi vaqt asosiy ishning bajarilishini ta‘minlovchi turli yordamchi ishlarga sarflanadigan vaqtdir. Ishlov beriladigan buyumni o’rnatish, mahkamlash va olish, stanok yoki uskunani boshqarish, asbobni qayta quyish (keskichni almashtirish), o’lchamlarni o’lchash, buyumlarni yig’ish, ish o’rniga tashish va boshqalarga sarflanadigan vaqt yordamchi vaqtga misol bo’ladi. Qo’shimcha vaqt ish o’rniga tashkiliy texnik xizmat ko’rsatish vaqti, ishchilarning dam olishiga va shaxsiy zaruratlarga sarflanadigan vaqtdan iborat. Tashkiliy – texnikaviy xizmat ko’rsatishga stanok (uskuna yoki stend) ni tozalash, moylash ва rostlash, o’tmaslashgan asbobni charxlash, to’g’rilash va almashtirish, asbob va moslamalarni terib quyish va yig’ishtirish kiradi. Qo’shimcha vaqt operativ vaqtga nisbatan foizlarda olinadi va quyidagi formula bilan aniqlanadi: Т к = 100 К Топ  , min ; bu yerda K – qo’shimcha vaqtni operativ vaqtga nisbatan foiz miqdori; Tayyorlash – yakunlash (tugallash) vaqti ish vaqti boshlanishida va oxirida yoki bir partiya detallar tayyorlash, bir partiya uzellarni yig’ishdan oldin va keyin sarflangan vaqt. Bu vaqt ichida topshiriqva ko’rsatkichlar olinadi, ish, chizmalar, texnologik jarayon bilan tanishiladi yoki detalga (uzelga) ishlov berish texnologiyasi haqida fikr yuritiladi, asbob va moslamalar qabul qilinib olinadi,

jixozlar sozlanadi va qayta sozlanadi, tayyorlangan detallar hamda asboblar topshiriladi va smena oxirida ish o’rni tozalanadi. Tayyorlash – yakunlash vaqti bir to’plam (partiya) buyumga bir marta sarflanganligi uchun bir buyumga sarflanadigan vaqt normasiga umumiy tayyorlash-yakunlash vaqtining faqat bir buyumga (detalga) to’g’ri keladigan qismi qo’shiladi Qo’l da elektrik yoy bilan payvandlashda asosiy vaqt quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi: Т а = m A J a G * * 60 , min; bu yerda G – payvand chokini hosil bo’lishi uchun suyultirilgan metallt massasi, a - suyuqlantirib qoplash koeffitsienti, ya‘ni 1 Amper tok kuchida bir soat davomida qoplangan metall miqdori (grammlarda), g/A soat; J – tok kuchining qiymati, A; А – payvandlangan chok o’zunligiga bog’liq tuzatish koeffitsienti (o’zunligi 200 mm gacha bo’lgan chok uchun A=1,2) 500 mm gacha A=1,1 va 100 mm gacha A=1,0. M – chokning fazodagi vaziyatiga bog’liq bo’lgan tuzatish koeffitsienti (m=1,0…1,6). Suyuqlantirib qoplangan metall massasi quyidagi formula yordamida aniqlanadi: G = L * F *  , кг . Bu yerda F – chokning ko’ndalang kesimining yuzasi, sm 2 ; L – chok o’zunligi, sm.  - elektrod (metali) ning zichligi, g/sm 2 . Yordamchi vaqt quyidagi formuladan aniqlanadi : bu yerda Te = Te1+ Te2 + Te3 , min.

Te 1 – chokni payvandlashda zarur bo’lgan vaqt; u chokni qirralarini ko’zdan kechirish va tozalash, elektrodlarni almashtirish, choklarni shlak va 6 apit tomchilardan tozalash uchun sarflanadigan vaqtni o’z ichiga oladi, min; Te 2 – detallarni qo’l da o’rnatish va olish uchun zarur bo’lgan yordamchi vaqt, min; Te 3 – payvandchining bir joydan boshqa joyga o’tishiga sarflanadigan yordamchi vaqt, min; Qo’shimcha vaqt quyidagi formula yordamida aniqlanadi: Т к = 100 *К Топ , min ; bu yerda K - qo’shimcha vaqtni operativ vaqtga nisbatan foiz miqdori, qulay vaziyatda payvandlashda K = 8%, noqulay vaziyatda K = 10%, dolzarb vaziyatda payvandlashda K = 13% deb olinadi. Tayyorlash-yakunlash vaqti ishlab chiqarish harakteriga va uni tashkil etilishiga qarab, ishlar va ishlatiladigan moslamalarni murakkabligiga bog’liq xolda operativ vaqtdan ma‘lum foizlarda belgilanadi: Oddiy ish sharoitida 2%, T t . ya = 0,02 Top; O’rtacha murakkablikdagi ishlar uchun 4%; Т т . я = 0,04 Т оп Murakab ishlar uchun – 5%, T t . ya = 0,05T op 3. Payvandlash, slesarlik, qismlarga ajratish va yig’ish ishlari uchun vaqt normasini belgilash. Slesarlik ishlarini normalash. Slesarlik ishlarini bajarishda asosiy va yordamchi vaqtlarini bir-biridan ajratish qiyin, shu sababli bir yo’la bu vaqtlarning yig’indisi, ya‘ni operativ vaqt kapital jadvallarda keltiriladi.

Qo’shimcha vaqt operativ vaqtning 8% iga teng deb qabul qilinadi: Т к = 0,08 Top . Bu yerda Top = Ta + Ter, operativ vaqt. Bu xolda slesarlik ishlari uchun vaqt normasi quyidagicha bo’ladi: Т н = 1,08 Т оп + n Т я Turli slesarlik ishlari uchun vaqt sarflari maxsus adabietlardagi apital jadvallarda keltiriladi. Qismlarga ajratish va yig’ish ishlarini normalash. Qismlarga ajratish yoki yig’ish ishlarini bevosita normalash ob‘yekti ham alohida o’tishlar (usullar) 7 apit’lish mumkin bo’lgan operatsiyadir. Qismlarga ajratish yoki yig’ish ishlarini bajarishga sarflanadigan vaqt normasi asosiy, yordamchi, qo’shimcha, tayyorlash- yakunlash vaqtlaridan tashkil topadi. Qo’shimcha vaqt operativ vaqtning 10% ga teng qabul qilinadi. Vaqt normasi quyidagi formuladan aniqlanadi: Т н = 1,2 Top . ; bu yerda 1,2 – qo’shimcha va tayyorlash – yakunlash vaqt sarfini xisobga oluvchi koeffitsient. Qismlarga ajratish-yig’ish, ishlari uchun vaqt normasi normativ jadvallar bo’yicha yoki ish jarayonlarini suratga olish yo’li bilan aniqlanadi. Payvandlash va suyuqlantirib qoplashning mexanizatsiyalashtirilgan usullari uchun asosiy vaqt quyidagicha aniqlanadi: Т а = мV i L* ёки Т а = nS Li ; bu yerda L – payvandlaash (suyuqlantirib qoplash) kallasi yoki detalning o’zatish yo’nalishida surilishi yo’l i, mm. Vm – payvandlash (suyuqlantirib qoplash) kallagining detal

bo’yicha harakatlanish tezligi, mm/min; S – payvaandlash kallagini detalning har aylanishidagi uzatishi, mm/ayl. N – detalning aylanish chastotasi. I – o’tishlar (qatlamlar) soni. Yordamchi va tayyorlash-tugallash vaqtlari xronometraj yo’l i bilan aniqlanadi. Qo’shimcha vaqt operativ vaqtning 8…10% m ga teng qilib olinadi.

Adabiyotlar: 1.Shoumarova M., Abdillayev T. Qishloq xo’jaligi mash i nalari. Toshkent, O’qituvchi 2002Y. 2.A.I. Komilov, Q.A. Sharipov, N.T. Umirov, I.M.Marupov, R.T. Rustamov Traktor va avtomobillar. Toshkent «Talkin» -2003.(lotin alifbosida) 3.F.B.Yevdokimov Umumiy elektrotexnika T.O’qituvchi.1995. 4.N.I.Vershagin i dr. Organizasiya i texnologaya mexanizirovannыx rabot v rastenivodstve, Ucheb, posb № IRPO; Izd.sentr «Akademiya», 2000 5.E.Oyxo’jayev, X.Qo’shnazarov «Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishini mexanizasiyalash» Toshkent «Mehnat», 1988.

Похожие

Remont ishlarini rejalashtirish. Markaziy ta‘mirlash ustaxonasining yillik dasturini aniqlash

Remont korxonalarida mahsulot tannarxini va texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarini aniqlash

Remont korxonalari ishini tashkil etish asoslari

Mashinalar va uskunalarni remont qilish ishlab chiqarish jarayonlari. Remont ob‘yektlarini yuvish, tozalash va bo’yoqlash asoslari

Namunaviy birikmalar, detallarni va dvigatel detallarini remont qilish