Ремонт қилинган машиналарнинг оптимал сифатини ва пухталигини таъминлаш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ремонт қилинган машиналарнинг оптимал сифатини ва пухталигини таъминлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

157 KB

Ремонт қилинган машиналарнинг оптимал сифатини ва пухталигини таъминлаш Режа: 1. Пухталик назариясида машиналарни бузилишини т ў сатдан пайдо б ў лиши мумкинлигини объектив ба ҳ оланиши. Пухталик назариясидаги узлукли ва т ў хтовсиз тасодифий катталикдир. Уларнинг таксимланиши конунлари ва сонли тавсифномалари. 2. Объектив ишончлилигининг статистик маълумотларни йи ғ иш, синаш режими. Т ў ли қ кесим ва к ў п марта кесим маълумотлари ишлаб чи қ иш ва шу ма қ садда ЭХМ ни қў ллаш. 3. Машиналарнинг пухталигини оширишнинг исти қ болли й ў налишлари.

1. Машиналрнинг бузилиши ёки шикастланши тасодифий ходиса б ў лишига бирор бир обектив ходисалар сабаб б ў лади. Масалан иш қ аланувчи деталларнинг ёйилиши рухсат этилган ў лчамдан ошганда машина механизмларидан нот ўғ ри фойдаланиш натижасида деталарнинг дефор- мацияланиши натижасида ўқ дошликни й ўқ олиш коррозияланиши натижасида дета л лар ў з хусусиятини й ўқ отиш ва х.к. Машиналарнинг бузилиши ёки шикастланиши к ў п жихатдан пухталик к ў рсаткичларига бо ғ лик. Пухталик к ў рсаткичлари объектнинг ва қ т б ў йича ишлатиш ифодалайдиган параметрлар асосида ани қ ланади. Машиналарнинг ёки уларнинг элементларининг ишлатилишини пухталик ну қ таи назардан к ў риб чи қ иб қ уйидаги омилларни ажратиб к ў рсатиш мумкин : 1. Ишламай қолгунига қадар бажарадиган ўртача иш; 2. Ишламай қолишдан кейин ишлаш қобилиятини тиклаш вақти; 3. Охирги холатга келгунга қ адар бажарадиган иши; 4. Маълум ишни бажарганда кейин ҳ исобдан чи қ аргунча қ адар ишламай қ олишлари сони. Машинанинг тиклаб б ў лмайдиган элементлари учун биринчи ишламай қ олишнинг ў зидек охирги ишламай қ олиш б ў либ қ олади. Ю қ оридаги барча параметрларни тасодифий катталикдир, буни янги машиналрни тайёрлашда тавсифларнинг хам иш шароитига турли туманлиги хам тушунтириш мумкин. Шу сабабли пухталик к ў рсаткичларини э ҳ тимоллар назарияси ва математик статистиканинг умумий қ онунлари б ў йича, таъмирланадиган машиналарнинг керакли маълумотларга т ў плаш хамда ишлаш асосида ҳ исоблаш зарур. К ў рсаткичли ў ртача қ иймати билан бир қ аторда берилган ишончли э ҳ тимолликдан та қ симланиш қ онунлари хамда ишончлилик чегаралари хам ани қ лашниши лозим. Ў ртача қ иймат пухталик к ў рсаткичнинг му ҳ им тавсифидир. Ў ртача қ ийматлар асосида машинанинг иши режалаштирилади. Э ҳ тиёт қ исмлар учун буюртмалар тузилади таъмирлаш ишлари хажми ани қ ланади ва х.к.

Ахборотнинг такрорийлиги к ў пайиб борган сари ў ртача қ ийматини белгилаш ани қ лиги ортиб боради. Ў зининг чегараси математик кутилмага я қ инлашади. Синов маълумотларини ишлашда хар ҳ ил ў ртача қи йматлар: ў ртача арифметик; ў ртача квадратик; ў ртача геометрик қ ийматларидан фойдаланилади. Ў ртача арифметик қ иймат қ уйидагича ани қ ланади.N Х n l     1 (1.18) Бу ерда: Х i - пухталикнинг i чи к ў саткичи қ иймати ў лчашлар сони ахборотнинг такрорийлиги. Ў ртача арифметик қ иймат математик кутилманинг ракамли ба ҳ осидир. Машиналрнинг пухталигини ба ҳ олашда дисперсия "Д" энг кенг таркалган тавсиф б ў либ о ғ ишлар квадратларининг ў ртача қ ийматига тенг. Д= N x Xi n i 2 1          (1.19) Бу ерда Д ишончлиликнинг синаш маълумотларини ишлаш натижасида олинган дисперсия. Бу қ ийматдан фойдаланиш хамма ва қ т хам қ улай б ў лавермайди. Чунки дисперсиянинг абсолют қ иймати одатда ҳ аддан таш қ ари катта ва бундан таш қ ари дисперсиянинг ў лчамли ишочлилик к ў рсаткичи ў лчамлигининг квадрати тенг б ў лади.

Шу муносабат билан та рқ алиш тавсифи билан ҳ исоблаш учун энг кам тар қ алгани ва қ улай ў ртача квадратик о ғ ишдир: G =Д (1.20) Тенгламадан к ў ринадики G нинг қ иймати абсолют катталиги б ў йича дисперсиянингн анча кичик ў лчамлиги эса ишочлилик к ў рсаткичининг ў лчамлигига мос экан. Агар ахборот б ў лганида ў рчата квадратик о ғ иш қ уйидагича ани қ ланади: G = 2 1 1          N xi x n i (1.21) Ахборот етарли N >25 б ў лганд a G =   Pi x Xic n i    2 1 (1.22) Бу ерда: n - статистик қ атордаги материаллар сони: Х ic - i чи интервал ў ртачасининг қ иймати Pi - I чи интервалнинг синов э ҳ тимоллиги. 2. Бузилмасдан ишлаш к ў п марта ишламай қ олиш э ҳ тимоли б ў лган тикланадиган объектлар учун ишламай қ олгунга қ адар бажариладиган иши тасодифий ҳ одисадир. Бу холда ишламай қ олган элементлар бену қ сонлари билан алмаштирилади ва объектнинг ишлаш қ обилияти тикланади. Яъни ишламай қ олишлар о қ ими ва тикланадиган о қ им кузатилади.

Ишламай қ олишлар о қ ими икки катталик ишламай қ олишларнинг ў ртача сони м ур ( t ) ва ишламай қ олишлар параметри W 0 ( t ) билан ҳ исобланади. Агар N та тикланадиган объектлар синалса ёки ишлатилса, бунда ишламай қ олишлар сони ва яна шу ишламай қ олишлар пайдо б ў ладиган бажарилган иш ани қ ланса m ( t ) i m 2 ( t ) …… mi ( t ) у ҳ олда ишламай қ олишларнинг умумий сони қ уйидагига тенг б ў лади: m ик =t mi N i1 (1.23) Ишламай қ олишлар о қ ими та ҳ минан белгилайдиган ишламай қ олишлар ў ртача сони t қ уйидагича формула асосан ани қ ланади: m ур ( t ) =  N t mi N i1 (1.24) Бу ерда: N берилган шароитда синалиши ёки ишлатилиши кузатилаётган таъмирланувчи объектлар сони ана шу объектлардан хар бирининг ( t ) ишни бажаргунга қ адар ишламай қ олишлар сони. ИШЛАМАЙ Қ ОЛИШЛАР ОКИМИ деб к ў риб чикилаётган ва қ тда ёки бажарилган иш ми қ дори учун тикланадиган объектнинг ишламай қ олишлар пайдо б ў лиши э ҳ тимоллиги зичлигига айтилади. Ишламай қ олишлар о қ ими параметрни тажриба маълумотлари асосида ани қ лаш учун та қ рибий формуладан фойдаланилади.

V ( t )=      t t m t t m t N t mi t t mi ур ур N i N i            1 1 (1.25) Бу мазкур формулга асосан ишламай қ олишлар сони параметри обектларнинг к ў риб чи қ ила ё тгананча кичик ва қ т орали ғ и учун қ абул қ илинган ишламай қ олишларининг ў ртача сони эканлигига хулоса чи қ арамиз. Ишламай қ олгунга қ адар бажариладиган иш тикланадиган обектлар ишламай қ олишлар ў ртасидаги бажарадиган ишнин ў ртача қ иймати б ў либ битта ишламай колишга ў ртача қ анча бажарилган иш т ўғ ри келишини к ў рсатади. Агар бажарилган иш ва қ т бирлигида ифодаланган б ў лса, у холда бузилмасдан ишлашининг ў ртача ва қ ти атамаси қў лланилади. Ишламай қ олгунига бажариладиган иш t 1 дан t 2 гача бажарилган иш учун ишламай қ олишлар о қ ими параметрига тескари катталик б ў либ, қ уйидаги формула асосида ани қ ланади: T =   t m t m t t ур ур   2 1 2 (1.26) Машиналар бузилмасдан ишлашининг асосий и қ тисодий к ў рсаткичи эксплуатацион ишламай қ олишларнинг бартараф этишнинг солиштирма нархидир: Д ЭНК = T G T G (1.27) Бу ерда G э таъмирлашлараро ресурс: Тт ичидаги эксплуатацион ишламай қ олишларни бартараф этишнинг умумий солиштирма нархи.

БУЗИЛМАСДАН ИШЛАШ К Ў РСАТКИЧЛАРИНИ АНИ Қ ЛАШ Бунда ишламай қ олишлар олиб келадиган о қ ибатлар ва ишлаш қ обилиятини тиклашнинг мураккаблиги ҳ исобга олинади. Бу холда ишламай қ олишлар мураккаблигига қ араб 3 гурухга ажратилади. Биринчи гурухга деталларни, таш қ арида жойлашган узел ва агрегатларни қ исмларга ажратмасдан таъмирлаш ёки алмаштириш й ў ли билан бартараф этилаётган ишламай қ олишлар шунинглдек бартараф этиш учун навбатдаги таш қ ари 1-ТХК ва 2-ТХК ни талаб қ иладиган ишламай қ олишлар киритилади. Иккинчи гурухга қ улай ерда жойлашган узел ва агрегатларни таъмирлаш ёки алмаштириш ор қ али й ўқ отиладиган ишламай қ олишлар шунингдек бартараф этиш учун ички б ў шли қ ларни очиш талаб этиладиган ишламай қ олишлар киритилади. Ра қ амли маълумотларга к ў ра объектлар сони к ў п б ў лганда уларнинг бузилмасдан ишлаш э ҳ тимоли қ уйидаги ифода билан ба ҳ оланади. Р( t )=  0 0 0 1 N tn N tn N    (1.28) Бу ерда P ( t ) бузилмасдан ишлаш э ҳ тимолининг ра қ амли ба ҳ оси; N 0 - синов бошида объектлар сони; n ( t ) ва қ ти ичида ишламай қ олган объектлар сони. Амалиётда баъзан ишламай қ олиш э ҳ тимоллигини энг қ улай тавсиф б ў либ қ олиши мумкин. Ишламай қ олишлар э ҳ тимоллигини муайян иш шароитида берилган ва қ т интервалида ёки белгиланган бажарилувчи иш доирасида лоа қ ал битта ишламай қ олиш б ў лиши мумкинлигини э ҳ тимоллигидир.

Q ( t ) б ў лганда ишламай қ олиш э ҳ тимоллиги нолга тенг б ў либ 0 дан 1,0 гача ў згаради ва ушбу формулага асосан ҳ исоблаб топилади: Q ( t ) = 1- P ( t ) (1.29) Статистик усулда ани қ лаш учун қ уйидаги формуладан фойдаланилади. Q ( t ) = 1- P ( t ) = 1-0 0 0 0 )( )( )( N t n N t n N t N N    (1.30) N ( t ) Бу ерда ва қ т мобайнида ишламай қ олган объектларни сони. Мисол фойдаланилаётган бир гурух 14ХВ-2, 4В машиналари 120 соат ишлаганидан кейин Q ( t )=0,10 еки Q (120)=0,10 олинди. Бу хол ана шу пахта териш машиналрининг 10 фоизи 120 соат ишламасдан олдинро қ ишламай қ олишини англатади. Машинанинг бузилмасдан ишлаш э ҳ тимоллиги машинадига деталлар сонига хамда уларнинг бузилмасдан ишлаш э ҳ тимоллигига бо ғ ли қ. Ишламай қ олгунга қ адар ў ртача бажарилаетган иш - биринчи ишламай қ олгунга қ адар бажарилаётган ишнинг ў ртача қ ийматидан иборат. Ишламай қ олгунга қ адар ў ртача бажарилаётган ишнинг қ иймати ушбу тенгламага асосан ани қ ланади. T урт= ti n n i1 1 (1.31) Бу ерда: t i объектнинг ишламай қ олгунга қ адар бажарадиган иши: Ишламай қ олгунга қ адар ў ртача бажарилаётган ишни ани қ лаш ани қ лиги ишончликка синаладиган объектлар сонига бо ғ ли қ .

Ушбу катталикни ани қ топишнинг бош қ а усули объектлар ишламай қ олгунга қ адар бажарадиган ишнинг қ ийматига қ араб таксимланиши қ онуни ани қ лашдан иборат. Бунинг учун ишламай қ олгунга қ адар бажариладиган иш қ ийматининг пайдо б ў лиш э ҳ тимолликлари зичлигининг та қ симланиши графиги чизилади. Тур=   OO O OO O dtt P dtt f )( )( . Формула ёрдамида интеграллаш ор қ али объектларнинг ишламай қ олгунга қ адар ў ртача ишлаш ва қ ти ани қ ланади. СА Қ ЛАНИШГА МОСЛАНГАНЛИК КУРСАТКИЧИ . Машиналарни ишга яро қ ли ҳ олатда ва с а қ лашдан олгандан кейин уларга техник хизмат к ў рсатилади. Са қ лашга қўй иш ишларини ошириш чо ғ ида техник хизмат к ў рсатиш ва са қ лашдан олиш учун қ илинадиган ме ҳ нат сарфи са қ ловчанликнинг асосий курсаткичларидир. Са қ ликнинг асосий иктисодий к ў рсаткичи машинани са қ лашга қў йишнинг солиштирма нар ҳ идир. Сн= Трес Дс ; бирлиги иш сум  (1.32) Бу ерда: Дс машинани са қ лашга қў йишнинг умумий нар ҳ и, с ў м. Са қ ловчанлик ми қ дорий жи ҳ атидан йиллар, ойлар ва бош қ а бирликларда ў лчанадиган қ уйидаги к ўр саткичлар ёрдамида ба ҳ оланади. Қ уйида пахта териш машиналарининг са қ ланишига мослашганлигини ба ҳ олаш ва б ў лг ў си машиналарнинг са қ ловчанлигини оширишга доир талаблар келтирилган. Пахта териш машиналарининг са қ лашга қ они қ арсиз мослашганлигини сабабларидан бири уларни ба ҳ олашга материалларини та ҳ лил қ илиш ва тизимга олишга доир ани қ ми қ дорий к ў рсаткичларининг й ўқ лигидир. Машиналарнинг лойи ҳ алашда оид те ҳ ник топшири қ ларда к ў пинча са қ лашга мослашганлигининг муайян ми қ дорий қў рсаткичлари

б ў лмайди. Натижада лойи ҳ алаш синаш ва такомиллаштириш жараёнида улар эътибордан четда колади. Пахта териш машиналарининг саклашга мослашганлиги қ уйидаги к ў рсаткичлар билан т ў ли қ бахоланиши мумкин. Са қ ланишининг солиштирма мехнат сарфи: олинадиган деталлар сони: машиналарни са қ лашга қў йиш учун зарур б ў ладиган таклик ва остликлар: зичлаштириладиган жойлар ва коррозияга қ арши қ опламалар сони: са қ лаш амаллари б ў йича технология бопликнинг хусусий коэффициенти. Аммо пахта териш машиналарининг янги нам ў наларини яратишда бу му ҳ им к ў рсаткичларга етарли эътибор берилмайди. О қ ибатда пахта териш машиналари саклашга тайерлаш са қ лаш даврида к ў рсатиш ва са қ лашдан олиш хамон серме ҳ нат ишлигича қ олмо қ да. Машиналарни узок вакт са қ лашга тайёрлашнинг ме ҳ нат сарфи мойланадиган жойларнинг умумий сонига олинидагина узел ва деталлари ми қ дорига зичланадиган ва коррозияга қ арши қ опламлар суртиладиган осонлиги ва енгиллиги зарур тагликлар, остликлар ми қ дори ҳ амда мураккаблиги ва шу к ў п жи ҳ атдан бо ғ ли қ . Пахта териш машинасини са қ лашнинг ме ҳ нат сарфи ушб ў формула асосида ани қ ланади: Тсак=Ттай + ,0 1    ТС Tхк n i киши - соат (1,33) Бу ерда: Ттай, Тхк, Тсо - мос равишда машинани са қ лашга тайерлашнинг даврида унга ҳ измат к ў рсатишнинг ме ҳ нат сарфи, са қ лашдан олиш киши соат, са қ лаш даврида машиналарга ҳ измат к ў рсатишлар сони. Машинани са қ лашга тайерлашнинг ме ҳ нат сарфи ва даврий техник к ў рсатишда , мойлашда идишлардаги мойни алмаштиришга ў зелларни олишга ҳ имоя қ опламлари суртишга, машина таглик ва остликлар ў рнатишга ме ҳ нат сарфидан иборат б ў лади.

Ттай= Тхс+Тдт+Тмой+Тм.ол+Тхкс+Ттос, (1.34) Бу ерда: Ттк, Тдт, Тмой…..- хар сменада ва даврий те ҳ ник ҳ измат к ў рсатишга мойлаш ҳ амда мойни алмаштиришга ҳ имоя суртишга машинани таглик ва остликларига ў рнатишда кетган ме ҳ нат сарфи киши соат. Мамлакатимизда ишлаб чи қ арилган пахта териш машиналарини саклашга боглик булган сарфи ва харажатлар ишлаб чикариш шароитида текширилиб коррозияга карши хоссалари паст булган деталлар ва коррозиядан шикастланишини бартараф этиш билан боглик булган харажатлар аникланади. Саклашнинг мехнат сарфи машиналарини "Жамоа ва давлат хужаликларда тракторлар, автомобиллар ва кишлок хужалик машиналарини саклаш коидалари" га, шунингдек ГОСТ 7751-71 "Кишлок хужалигида фойдаланиладиган техника. Саклаш киодалари" га мувофик саклашга тайерлаш пайтида аникланади. Машинани саклашнинг солиштирма мехнат сарфи куйиджаги формула асосида аникланади. Тсм=    , ; ; ; , катор м кг га Р Вкк Gm Wc соат киши Тсак   (1.35) Пахта териш саклашга мослашганлигининг уни саклашга тайерлаш техник хизмат курсатиш ва саклашдан олишнинг солиштирма нархи оркали ифодаланганлиги курсаткичми истеъмочига машинага унинг саклашга мослашганлиги нуктаи назардан иктисодий бахо беришга имконият яратади. Ссак= W Сол Cхк Стай n i  1 сум/га , (1,36)

Бу ерда: С тай , С хк , С ол - мос равишда машинани саклашга тайерлаш саклаш даврида унга хизмат курсатиш, саклашдан олиш нархи, сум. Юкорида айтиб утилганлар асосий курсаткичлар булиб,конструкциясини саклашга, саклаш чогида хизмат крсатишга саклашдан олишга мослашганлиги нуктаи назаридан бахолаш имконини беради. Машинани саклаш даврида хизмат курсатишдаги ва саклашдан олишдаги энг нотехнологик узеллари еки жойларини аниклаб булмайди. Бунинг учун технология боплигини хусусий коэфициетни фойдаланилади. У саклашга тайерлаш саклаш пайтида хизмат курсатиш ва саклашдан олиш ишларидаги мехнат сарфини фаол кисмининг нисбатидан аникланади, яъни Кт сак=  ,)( ) ( ) ( ) ( ё сак Тол Тхк Ттай сак Тол Тхк Ттай а сак Тол Тхк Ттай        (1.37) Бу ерда: Ттай, Тхк, Тол - машинани саклашга тайерлаш саклаш даврида техник хизмат курсатиш ва саклашдан олишнинг мехнат сарфи, киши соат. Машинани саклашги тайерлаш саклаш даврида хизмат курсатиш ва саклашдан олишдаги мехнат сарфинингактив ва ердамчи кисмлари. Пахта териш машиналарини саклаш ишлари буйича олиб борилган кузатишлар, уларнинг шунингдек айрим узелларини ва агрегатларини саклашга тайерлаш технологиябоплиги хали паст эканлигини кусатади. Масалан 17ХВ-1, 8В пахта териш машинасининг саклашга тайерлаш ишларига технологиябоплигини коэффициенти 0,47 га тенг бу хол бажариладиган ишлар хадмининг 47,0 % гина унумли эканлигини колган 53,0 эса ердамчи амаллар эканлигидан далолат беради. Машининг саклашга мослашганлигига таъсир этувчи энг мухим омилларни аниклаш ва бахолаш статистик эхтимоллиги нуктаи назардан моделлаш имконини беради. Пахта териш машинасининг мослашганлигини адекватликни муайян даражаси билан тавсифлаш учуг куп омилли регрессион тахлил усулларидан фойдаланиш мумкин.

Академик Ш.У.Йулдошев томонидан утказилган илмий натижалар асосида статистик тавсиялар ва омилларни пахта териш машиналарини саклашнинг мехнат сарфига таъсири даражасини бахолашда 9 та нисбий курсаткичларини асосий таъсир килувчи омил сифатида кабул килади.Булар куйидагилардан: Х1 машиналарнинг иш мавсуми мобайнидваги иш унуми, га. Х2 - массаси, кг Х3 - камраш кенглиги, м Х4 - детал ва узелларни сони Х5 - махкамлаш деталлари сони Х6 - сирпаниш ва думалаш подшипниклари сони Х7 - шестерналар сони Х8 - сольниклари ва зичловчи халкалари сони Х9 - тайерлашнинг мехнат сарфи, киши-соат. Олинган статистик ЭХМ дан фойдаланиб пахта териш машиналарини саклашга килинадиган мехнат сарфининг уларнинг техник тасилотларига экспериментал куп омилли богликлиги регрессияларининг куп омилли чизикли киесий тенгламалари буйича хисобланган. Катор ораларига 80 см булган машиналар учун. Тсак=1,19Х 1 - 0,11Х 2 - 20,94Х 3 - 0,0075Х 4 + 0,0212Х 5 + 0,062Х 6 + 0,0206Х 7 + 0,075Х 8 + 0,038Х 9 + 44,74. (1.38) (детерминант коэффициенти Д=0,916 ва аппроксимациянинг уртача хатоси 4,85%) катор оралиги 90см булган машиналар учун: Тсак = 43,109 + 0,0069Х 2 - 0,0043Х 4 + 0,0055Х 7 + 0,265Х 9. (1.39). (Д=0,926 ва 5,06%)

бу тенгмалардан фойдаланиб пахта териш машинасининг саклашга сарфига таъсир килувчи омилларни канчалик даражада тахсир этишнинг ва уларни яхшилаш чораларини куриш мумкин. ТАЪМИРЛАШГА ЯРОКЛИЛИК КУРСАТКИЧЛАРИ. ГОСТ21623- 76 да белгиланган булиб, техник хизмат курсаитиш саклаш, жорий ва капитал таъмирлаш учун сарфланадиган вакт, мехнат ва маблагларни акс эттиради. Россия кишлок хужалиги машиналари таъмирлаш ва уларга техника карови утказувини илмий тадкикот илмгохи (ГОСНИТИ) маълумотларига кура кишлок хужалик техникасининг яроклилик меъерлари техник хизмат курсатишнинг капитал таъмирлашда ишламай колишлар окибатларини бартараф этишнинг ва кисмларига ажратиш йигиш ишларининг сарфи меъеридаги курсаткичидан анча ошиклиги хамда таъмирлашга яроклилик коэффициенти 0,45-0,65 дан катта эмаслигини курсатади. Машинанинг таъмирлашга яроклилик коэффициети машинага алмаштирадиган ва тикланадиган элементлари жорий этишни талаб килувчи мехнат энергия хамда ашелар сарфининг уни кисмларга ажратиш, ювиш, бошка конструктив элементларини йигиш ростлаш хамда тиклаш учун сарфланадиган мехнат энергия ашелар йигиндисида нисбати оркали аниклашини мумкин яъни: F = т.я = qiур jур Gjур    (1.40) Еки нархлар нисбати оркали аниклаш мумкин. F тя = qiур Qур Qjур    Бу ерда: q i ур ва Qj ур - яроклиликнинг ва нархининг уртача кийматлари булиб, улар узокка чидамайдиган конструктив элементларга техник хизмат

курсатиш уларни таъмирлаш еки алмаштиришдаги ердамчи ишлар хажмига тугри келади. Машининг таъмирлашга яроклигини куйида курибчикилган куплаб курсаткичлар билан ифодаланилади. Техник хизмат курсатиш ва таъмирлашда сарфланадиган уртача солиштирма вакт мехнат ва пул маблаглари таъмирлашга яроклиликнинг комплекс техник иктисодий курсаткичлари булиб хисобланади. Втаъм = , ) ( 1 1 ТО Ттб вт в в N икбо кт N    бирлиги иш киши  (1.42) Ттаъм = , ) ( 1 1 ТО Ттб втi викбэi tткi N N    бирлиги иш соат киши   (1.43) Стаъм = , ) ( 1 1 ТО Ттб Cтi Cukбэi Cтki N N    бирлиги иш сум  (1.44) Бу ерда: вт, к i , t тк i -мос равишда таъмирлашдан олдин ва таъмирлашлараро даврда машинани ишлатганда унга техник хизмат курсатиш в икбэ i ишламай колишларини бартараф этиш хамда таъмирлаш (вт i ) учун жами сарфланадиган вакт киши соат ва маблаг (сум) , N кузатилаетган машиналар сони. Тенгламалардан куринадики таъмирлашга яроклилик умуман ишончлиликнинг энг мухим техник иктисодий курсаткичларидир. Тракторлар ва кишлок хужалик машиналаридан фойдаланиш нархи унинг таъмирлашга яроклиги билан богликдир. Тракторлар ва кишлок хужалик машиналарининг пухталик даражасини куйидаги асосий йуналишларидла ошириш лозим.

1. Янги яратиладиган ва замонавийлаштирилган машиналар ва уларнинг элементларини мумкин кадар бирхиллаштириш хамда стандартлаштириш керак. 2. Кисмларга ажратмасдан бузилган жойини аниклаш усуллари ердамида машинанинг техник ахволини тез ва тугри бахолаш хамда унинг колдик ресурсини олдиндан айтиб бериш имкониятини таъминлаш керак. 3. Мажбурий техник каров ишлари сифатини яхшилаш ва даврийлигини ошириш, уларни утказиш учун сарфланадиган вакт, мехнат хамда пул маблагларини камайтириш зарур. 4. Машиналарнинг ишламай колишларининг олдини олиш аниклаш ва бартараф этишга мослашганлигини ошириш ишламай пайдо булиши мумкинлиги хакида огохлантирадиган назорат сигнализацияси тизимини ишлаб чикиш тез ейиладиган детал хамда туташмалари кулай ва осон олинадиган кили жойлаштириш ажратилган туташмаларни тугри урнатиш учун белгиланган куйиш ва хк.. 5. Машинанинг таъмирлашга мослашганлигини ошириш таъмирлашлараро ва таъмирлашгача булган ресурсларни купайтириш таъмирлашга сарфланадиган вакт, мехнат ва пул маблагларини кискартириш ва мустахкамлик захираси булиши таъмиролаш улчамларига эга булган деталлар руйхатини кенгайтириш бир томонлама ёйиладиган деталлари олиб куйиш еки буриб куйиш имкониятини яратиш, бир номдаги деталлари тулик узаро алмаштириладиган килиш керак. 6. Машинанинг саклашга куйишга ва ташишга мослашганлигини ошириш (машиналарнинг очик майдончаларида техник ахволи емонлашган холда узок вакт сакланишининг таъминлаш, машинадан олиниши консервациялаш ва епик хоналарда саклашнинг лозим булган деталлар узеллар хамда механизмлар руйхатини анча кискартириш, буек ва коррозияга карши копламлар сифатини яхшилаш, машинада саклашга куйиш учун таянч мосламалар булиши, ташиш вактида машинанинг еки ундаги алохида узел

агрегатларнинг бут холда саклнишининг таъминлайдиган амортизацияловчи хамда демпферловчи тузилмалар сифатини ошириш ва х.к) зарур. 7. Машиналар тузилишини уларнинг алохида узеллари механизмлари ва агрегатларининг мустакиллиги ошадиган хамда уларни мумкин кадар кам мехнат ва вакт сарфлаб алмаштириш мумкин буладиган йуналишда такомиллаштириш керак. Охирги талаб хозирги ишлаш кобилиятини тиклаш амалиетида ишламай колишларни бартараф этиш ва таъмирлашнинг агрегат усули сингари илгор усуллар жорий этилмокда. 3.Келажакда яратиладиган машина ва ускуналарга уларнинг таъмирбоплигини ошириш жихатидан куйидаги талабларни куйиш мумкин. Кишлок хужалик техникасининг таъмирбоплигини яхшилаш масалалари машиналар тоифасини кискартириш, машиналаридаги агрегатлардаги йигма кисмларининг мукаммалигини ва ажралувчанлигини таъминлаш деталлар ва йигма кисмларини мумкин кадар бир хиллаштириш тез ейиладигагн сиртларини осон ечиб олинадиган ва алмашма деталлар билан жихозлаш, деталларнинг машиналари ечиб олмасдан ва кисмларга тулик ажратмасдан уларни техник жихатидан бахолаш имкониятини ва кулайлигини машиналарни техник хизмат курсатишга ростлашга мойлаш ва нуксонларни бартараф этишга булган талабини хар томонлама кискартириш машиналарнинг техник хизмат курсатишга саклашга ва таъмирлашга кулайлигини яхшилаш йули билан хал этилади. Пахта териш машиналарининг пухталигини ва сифатини ошириш буйича саноатга техник хизмат курсатиш ростлаш нуксонларни бартараф этиш саклаш ишларини сифатли бажариш ва бу ишларга сарфланадиган мехнатни камайтириш борасида янги яратиладиган пахта териш машиналарининг лойихасига куйидаги талабаларни куйиш мумкин.

Адабиётлар : 1. П . Узоқов , И . Бобохўжаев – « Тупроқшунослик ». Т.: «Меҳнат» 1995. 2. М.А.Панков - “Мелиоративное почвоведение”. Т.: “Ўқитувчи” 1974. 3. И.И.Плюснин, А.И.Голованов - “Мелиоративное почвоведение”. М.: “Колос” 1983. 4. М.А.Панков - “Тупроқшунослик”. Т.: “Ўқитувчи” 1970. 5. М.Баҳодиров, А.Расулов - “Тупроқшунослик”. Т.: “Ўқитувчи”. 1970. 6. Х.М. Махсудов - “Эрозия почв аридной зонў”. Т.: “Фан”. 1982. 7. О.К.Комилов - “Мелиорация засоленнўх почв Узбекистана”. -Т.: «Фан» 1985. 8. К.Гедройц - “Солонцў, их происхождение, свойства и мелиорация”. Избр. тр. М.: 1928. 9. М.У.Умаров - “Почвў Узбекистана”. Т.: “Фан”. 1975. 10. Н.В.Кимберг - “Почвў пустинной зонў Узбекистана”. Т.: “Фан”. 1975. 11. А.Расулов - “Почвў Каршинской степи”. Т.:“Фан”. - 1975. 12. Х.А.Абдуллаев - “Ўзбекистон тупроқлари”. - Т.: 1973. 13. И.С.Кауричев - “Почвоведение” М.: “Колос” 1989. 14. В.А.Ковда - “Основў учения о почвах”. М.: “Наука” 1973. 15. В.А.Ковда, Б.Г.Розанов - “Почвоведение” М.: «Вўсшая школа» 1988. 16. И.Я.Крупенников - “История почвоведения”. М.: “Наука” 1981. 17. Л.А.~афурова, Х.М.Махсудов, М.Ю.Адель - “Эрозияга учраган неоген ётқизиқларда шаклланган бўз тупроқларнинг биологик фаоллиги”. Т.: “Ўзбекистон” 1998.

Похожие

Машиналарнинг пухталигини ошириш

Ремонт сифатини бошкаришни ташкиллаштириш

Машиналарнинг ишончлилиги ва сифатини оширишнинг асосий омиллари

Машиналарни тайёрлашда уларнинг ишончлилигини таъминлаш

Машиналарнинг таъмирлашни ташкил этиш асослари