Qishloq xo‘jaligi logistikada ombor xo‘jaligi - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Qishloq xo‘jaligi logistikada ombor xo‘jaligi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46 KB

Qishloq xo‘jaligi logistikada ombor xo‘jaligi Reja: 1.Omborlar, ular to‘g‘risida tushunchalar va ularning logistikadagi o‘rni 2.Omborlarning turlari

1.Omborlar, ular to‘g‘risida tushunchalar va ularning logistikadagi o‘rni - Ishlab-chiqarish jarayonlarini loyihalash, xom-ashyo, yarim tayyor va tayyor mahsu-lotlarni logistik zanjirining u yoki bu bo‘g‘inida biror vaqtga jamlab turish sha-roitida, optimal yechimga ega bo‘ladi. Umumiy loyiha, jamlash joyida yukni nima qi-lish kerakligini ko‘rsatib beradi. Balki, kelib tushgan yuk birliklarini qayta shakllantirib, tovarlarni qayta qadoqlab, biror vaqt saqlab, keyinchalik yangi yuk birliklarini shakllantirib, lozim bo‘lgan vaqtda iste’molchiga yetkazib berish talab qilinishi mumkin. Aynan shu maqsadda logistik tizimlarda omborlar tashkil etila- di. - Omborlar – bu kelib tushgan tovarlarni qabul qilish, joylashtirish va saqlash, ularni iste’molga tayyorlash va iste’molchiga uzatish uchun mo‘ljallangan binolar, inshooatlar va turli xildagi uskunalar majmuidir. - Mahsulot ishlab-chiqaruvchiga xom-ashyo va birlamchi materiallarning omborlari lozim bo‘ladi. Ularning yordamida ishlab-chiqarish jarayonining uzluksizligi ta’-minlanadi. Tayyor mahsulot omborlari sotuv uzluksizligini ta’minlovchi zaxira-larni saqlab turishga imkon beradilar. Savdo omborlarida tayyor mahsulotlar jam-lanib o‘z iste’molchisini kutib turadilar. - To‘g‘ri tashkil etilgan logistik tizimni, omborlarsiz tasavvur etib bo‘lmaydi. - Logistikada ombor faqatgina logistik jarayon ko‘rsatkichlarini yaxshilash mum-kin bo‘lgan holdagina ishlatiladi. Shunday qilib, omborning asosiy roli bu moddiy oqimni optimallashtirish uchun sharoit yaratishdir. - Logistika, ombor ichidagi jarayonlarni to‘g‘ri tashkil etilishini, hamda texnik, texnologik va boshqa jarayonlarni iqtisodiy muhit jarayonlari bilan bog‘liqligini ta’minlashni o‘z oldiga vazifa qilib qo‘yadi. - Logistikada omborlarni tovar xarakati tizimining unsurlari sifatida, va shu bilan birga, mustaqil tizim sifatida ko‘radilar. Bunga muvofiq masalalarning ik- kita guruhini ajratadilar: - tovar xarakati tizimini loyihalashda, omborlar bilan bog‘liq bo‘lgan masala- lar; - omborlar bo‘yicha, mustaqil tizim sifatidagi, masalalar.

2.Omborlarning turlari Omborlar logistik tizimlarning muhim unsurlaridan biri bo‘lib hisoblana- dilar. Zaxiralarni saqlash uchun maxsus jihozlangan joylarga bo‘lgan obyektiv zaru-riyat moddiy oqim xarakatining barcha bosqichlarida kuzatiladi. Turli xildagi om-borlar ko‘pligini aynan shu bilan izohlash mumkin. Omborlarning o‘lchamlari ham har xil bo‘lishi mumkin: kichkina xonalardan to bir necha yuz ming kvadrat metr maydonga ega bo‘lgan gigant omborlargacha. Omborlar yuklarni joylash balandligi bo‘yicha ham farqlanadilar. Bir ombor- larda yuklar odam bo‘yidan baland bo‘lmagan joyda saqlansa, ikkinchi bir omborlarda maxsus uskunalar yukni 24m balandlikga joylashtiradilar. Omborlar tuzilishi (konstruksiyasi) ham turlicha bo‘lishi mumkin: ochiq va yopiq. Omborlarda, agarda lozim bo‘lsa, maxsus harorat, namlik va boshqa sharoitlar yaratilishi mumkin. Ombor bitta korxona tovarlarini saqlash uchun mo‘ljallangan bo‘lishi (indivi- dual foydalanish ombori) yoki lizing shartlarida yuridik yoki jismoniy shaxslarga ijaraga beriladigan bo‘lishi (jamoaviy foydalanish ombori) mumkin. Shuningdek omborlar, ombor operatsiyalarini mexanizatsiya darajasi bo‘yicha ham farqlanadilar: mexanizatsiyalashtirilmagan, majmuaviy – mexanizatsiyalashtirilgan, avtomatlashtirilgan, avtomatik. Omborlarni moddiy oqimning umumiy xarakat jarayonidagi joylashish belgisi bo‘yicha turkumlanishini mukammalroq ko‘rib chiqamiz (10.1 rasm). Omborlar turkumlanishining muhim belgisi bu yuklarni temir yo‘l yoki suv transporti orqali yetkazish va olib chiqish imkoniyatiga ega bo‘lishdir. Bunga muvo-fiq stansiyalardagi yoki portlardagi omborlar (temir yo‘l stansiyasi yoki port hudu-dida joylashgan), relsli omborlar (vagonlarni berish va olishga mo‘ljallangan relslarga ega) va chuqurdagi omborlar mavjud. Yukni stansiyadan yoki portdan chuqur-dagi omborga olib borish uchun avtomobil transportidan foydalaniladi.

rasm. Omborlarni joylashishi bo‘yicha turkumlanishi Saqlanayotgan yukning assortimentiga qarab, maxsus omborlar, aralash va uni-versal omborlar bo‘lishi mumkin. Ushbu belgi bo‘yicha omborlarni ikkita asosiy guruhga bo‘lish mumkin: ishlab-chiqarish – texnik maqsadlarga mo‘ljallangan mahsulotlar xarakati uchastkasidagi omborlar; xalq iste’moli mollari xarakati uchastkasidagi omborlar. 1-guruhga kiruvchi omborlar quyidagilar: ishlab-chiqaruvchi korxonalarning tayyor mahsulot omborlari; ishlab-chiqarish – texnik maqsadlarga mo‘ljallangan mahsulotlarni iste’mol qiluvchi korxonalarning xom-ashyo va birlamchi materiallar omborlari; ishlab-chiqarish – texnik maqsadlarga mo‘ljallangan mahsulotlarni muomala sohasidagi omborlar. 2-guruhga kiruvchi omborlar quyidagilar: xalq iste’moli mollari bilan ulgurji savdo qiluvchi korxonalar omborlari: a) ushbu mahsulotlarni ishlab-chiqarish joyida joylashgan; b) ushbu mahsulotlarni iste’mol joyida joylashgan. Moddiy oqimni turli korxonalar omborlaridan o‘tishining prinsipial chizma-si 10.2.-rasmda keltirilgan. Omborlar Ishlab-chiqarish texnik ta’minlash mahsulotning xarakatlanishi uchastkasidagi omborlar Halk iste’molari mahsulotning xarakatlanishi uchastkasidagi omborlarXom-ashyo omborlari Mahsulotning aylanma sohasidagi omborlari Tayyor mahsulot omborlari Ishlab-chiqarish joylarida ulgurji firma omborlari Iste’molchi joylarida ulgurji firma omborlari

rasm. Moddiy oqimning, xom-ashyo manbasidan to so‘nggi iste’molchigacha bo‘lgan, yo‘lidagi omborlarni prinsipial chizmasi (sxemasi). Omborlarning funksiyalari - Turli omborlarda bajariladigan ish hajmi taxminan bir xil. Chunki omborlar turli logistik jarayonlarda quyidagi o‘xshash funksiyalarni bajaradilar: - moddiy zaxiralarni vaqtinchalik joylashishi va saqlanishi; - moddiy oqimlarni qayta shakllanishi; - xizmat ko‘rsatish tizimida logistik servisni ta’minlash. Har bir ombor kamida uch xil moddiy oqimlarni qayta ishlaydi: kiruvchi, chi- quvchi va ichki. Kiruvchi oqimning mavjudligi transportdagi yukni tushirish, uning miqdori va sifatini tekshirish lozimligini bildiradi. Chiquvchi oqim bo‘lsa yukni ortish, ichkida esa omborlar ichida yukni xarakatlantirish nazarda tutiladi. Moddiy zaxiralarni vaqtinchalik saqlash funksiyasini amalga oshirilishi, yuk- larni saqlashga joylashtirish, saqlash uchun zaruriy sharoitlarni ta’minlash, saq- lash joylaridan yuklarni olish bo‘yicha ishlarni bajarish zaruriyatini bildiradi. Moddiy oqimlarning o‘zgarishi bir yuk partiyalari yoki yuk birliklari o‘rniga boshqalarini tashkil etish yo‘li bilan amalga oshadi. Bu yuklarni o‘z qadoqlaridan olib, yangi yuk birliklarini tashkil etish va ularni qadoqlash zarur ekanligini ang- latadi. Ammo bu omborlar to‘g‘risida umumiy tushunchadir xolos. Yuqorida sanab o‘til-gan funksiyalarning har biri keng miqyosda o‘zgarib turishi mumkin. Bu esaХом-аш ё омбори цех Тайёр мащ сулот омбори Улгуржи далол фирман инг омбори Хом-ашё омбори цех Тайёр мащ сулот омбори Чикиш улгуржи база омбори Савдо улгуржи база омбори Магазинла р

ayrim lo-gistik operatsiyalarning amalga oshirilish intensivligiga ham o‘z ta’sirini o‘tkaza-di. Bundan keyin, ombordagi logistik jarayonning ko‘rinishi umuman boshqacha tus oladi. Moddiy oqimni birlamchi xom-ashyo manbaidan to oxirgi iste’molchigacha bo‘lgan xarakatida uchraydigan turli xil omborlarning funksiyalarini ko‘rib chiqamiz. Ishlab-chiqaruvchi korxonalarning tayyor mahsulot omborlarida: - omborga qo‘yish; - saqlash; - navlarga (turlarga) ajratish; - qo‘shimcha qayta ishlash (lozim bo‘lsa); - belgilash (markirovka); - ortishga tayyorlash; - ortish operatsiyalari. - Iste’molchi korxonalarning xom-ashyo va birlamchi materiallar omborlarida: - yukni qabul qilish; - tushirish; - navlarga ajratish; - saqlash; - ishlab-chiqarish iste’moliga tayyorlash. Ishlab-chiqarish – texnik maqsadlarga mo‘ljallangan mahsulotlar muomalasi sohasidagi ulgurji-vositachi firmalar omborlarida, yuqorida qayd etilganlardan tashqari: - tovarlar to‘planishi (konsentratsiyasi)ni ta’minlash; - lozim bo‘lgan assortimentni butlash; - tovarlarni kichik partiyalarda yetkazish (iste’molchi korxonalar va boshqa ulgurji-vositachi firmalar omborlariga); - rezerv partiyalarni saqlashni tashkil etish. Ishlab-chiqarish to‘plangan joylardagi savdo korxonalari omborlarida: - ishlab-chiqarish korxonalaridan tovarlarni yirik partiyalarda qabul qilish;

- iste’mol joylardagi xaridorlarga tovarlarni yirik partiyalarini butlash va jo‘natish; - Iste’mol joylaridagi omborlarda: - ishlab-chiqarish assortimenti tovarlarini qabul qilish; - keng savdo assortimentini shakllantirish; - chakana savdo korxonalarini tovarlar bilan ta’minlash.

Adabiyotlar ro‘yxati 1. Anikin B.A. Logistika: Ucheb.posobiye. M.: Infra M. 2000 g. 2. Anikin B.A Praktikum po logistike. Uchebnoye posobiye. Moskva Infra-M 2002 g. 3. Gadjinskiy A.M. “Logistika” M 2003 g.– 407 s. 4. Gadjinskiy A.M. Praktikum po logistike. M.: IVS «Marketing», 2001 g. 5. Mirotin L.B., Sergeyev V.I. Osnovi logistiki. Uchebnoye posobiye. Moskva, “Infra-M”, 1999 g. 6. Nerush Y.M. Logistika. Uchebnik dlya vuzov.-3-ye izd., pererab. i dop.- M.: YUNITI-Dana, 2003 g. 7. Nerush Y.M. “Kommercheskaya logistika” M “Banki i birji” Izdatelskoye obyedineniye “YUNITI” 1997 g.-240 s. 8. Sarkisov S.V. Upravleniye logistikoy. Uchebnoye posobiye. Moskva ZAO «Biznes-shkola «Intel-Sintez» 2001 g. 9. Samatov G‘.A. Y.K.Qoriyeva. B.Payziyev. Raqobat muhitida xalqaro transport tizimi faoliyatining logistik ishonchligi. Toshkent 2003 y. 10. Chudakov A.D. Logistika. Uchebnik. M.: OOO «Izdatelstvo RDL», 2001 g. 11. Ballou R.H. Basic Buisness logistics. New York, 1987 g. 12. Cristopher M. The Strategy of distribution management. London, 1986 y. 13. Kearney A.T. Logistics Productivity the Competitive edge in Europe. – Chicago, 1994 y. 14. Magee J., Capacino W., Rosenfiueld D. Modern logistics management. – New York, 1986 y.

Похожие

Qishloq xo‘jaligi logistikada zaxiralar

Qishloq xo‘jaligi hayvonlari uchun ozuqa tayyorlash biotexnologiyasi

Qishloq xo‘jaligida logistikada servis xizmati ko‘rsatish

Қишлоқ хўжалиги логистикада омбор хўжалиги

Xarid logistikasi