Пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75 KB

Пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни Режа: 1. Пишлоқлар классификацияси (турлари) 2. Пишлоқ ишлаб чиқаришда сутга қўйиладиган талаблар. 3. Ярослав типидаги пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни. 4. Юмшоқ пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни (брынза).

Пишлоқ юқори қийматли озукавий маҳсулот бўлиб, у сут оксилининг уюши ва уни қайта ишлаш, етилтириш натижасида ҳосил бўлади. Пишоқлар етилиш даврида мураккаб биохимик ва микробиологик жараёни кечади, бу жараёнлар натижасида ҳар бир пишлоқ учун ўзига хос органолептик ва физикавий-химиявий хусусият ҳосил бўлади. Пишлоқ юқори қийматли озуқавий (таркибини) хусусиятини унинг таркибида оқсиллар, алмаштириб бўлмайдиган аминакислоталар ва кўп миқдордаги ёғ сақланиши билан таърифланади. Унинг таркибидаги оксил ва турли азотли бирикмалар эриган ҳолда, шунинг учун пишлоқ организмда тез ҳазм бўлади. Ўртача турли пишлоқлар таркибида 20-45% оксил, 20-55% ёғ, 1,5-3,5% туз, 38-55% сув тўйимлилиги юкори калорияси 2500-4500 ккални ташкил қилади. Пишлоқлар классификациясини биринчи бўлиб А.Н.Королев ва кейинчалик И.Т.Гисин ишлаб чиққанлар. Пишлоқлар сутни қай усулда уютилганлиги, иккиламчи киздириш ва унинг ҳарорати, пишлоқ каттакичиклиги (хажми) ва шакли, етилиш жараёни, етилиш даражаси ва етилиш даврида микробиологик шароитларга қараб классификацияланади. Юқорида айтилганларга асосан ҳамма пишлоқлар қаттиқ, юмшоқ ва ярим юмшоқ пишлоқларга бўлинади. Пишлоқларни ҳосил бўлиш жараёнларига қараб; ширдон қорин ферментли пишлоқлар ва сут кислотали ачиш жараёнида ҳосил бўлувчи пишлоқларга бўлинади. Ҳамма қаттиқ типли пишлоқлар ширдон коринли пишлоқлар гуруҳига киради ва улар витамин етилиш даврида сут кислотали ёки сут кислотам пропион кислотали бактериялари таъсирида ҳосил бўлади. Ҳар бир турдаги пишлоқ учун Давлат андозасини органолептик кўрсаткичларга, шаклига, массасига, химиявий таркибига талаблари мавжуддир. Энг кўп тарқалган пишлоқ турларини асосий кўрсаткичлари адабиётларда берилган.

Ҳамма пишлоқ турлари органолептик кўрсаткчилари бўйича 100 балли шкала бўйича баҳоланиб, олган баҳоларига қараб; олий ва 1 навларга бўлинади. Ҳиди, таъмига - 45 балл Консистенциясига - 25 балл Етилиш давридаги изларга 10 балл Рангига - 5 балл Ташқи тузилишига - 10 балл Ўраш ва маркалашга - 5 балл Олий нав баҳоланганда 87-100 балл, бунда ҳиди, таъминга берилган баҳо 37 баллдан юқори бўлиши лозим. 1 нав 75-86 балл бўлиб, хиди ва таъмига берилган баҳо 37 баллдан кам бўлмаслиги лозим. Умумий берилган баҳо 75 баллдан кам бўлса, у ҳолда қайта ишланади. Дунё миқёсида пишлоқларнинг 500 дан ортиқ тури мавжуд. Пишлоқ ишлаб чиқаришда қўлланиладиган сут Давлат андозаси талабларига тўлиқ жавоб бериши керак. Сут химиявий таркиби, органолептик, технологик ва биологик хусусиятлари бўйича, ҳамда таркибидаги микроблар хусусияти бўйича хомашё сут сифатида талабга жавоб бериши керак. Сутнинг асосий таркиби бўлган ёғ ва оксил кўрсаткичи мухим аҳамиятга эгадир. Сутдаги ёғ: оксил = 1,09; Са:р = 1:0,4-0,6 га тенг бўлиши лозим. Сутдаги казеин микдори қанча кўп бўлса у пишлоқ ишлаб чиқариш учун қиммат баҳо ҳисобланади. Унинг молекулаларининг хажми қанча катта бўлса шунча яхшидир. Бироз Л-казеин ва кам микдорда y -казеин бўлса яхши ҳисобланади. Сутда эриган кальций ва фософр миқдори етарли даражада бўлиши керак. Сутнинг нордонлиги 20 0 Т юқори бўлмаслиги керак. Сутда ёғ кислотали бактериялар ва ичак таёқчалари бўлмаслиги керак. Сутда бегона таъм ва ҳид бўлмаслиги лозим (пиёз, саримсоқ, аччиқ, ўт ва бошқалар).

Касал сигирлар сути пишлоқ ишлаб чиқаришда яроқсиз ҳисобланади. Сутнинг биологик хусусиятларидан сут кислотали бактериялар ривожланиш учун тўла қийматли бўлиши керак. Сувт қуйидаги технологик кўрсаткичлари бўйича: зичлик, кислоталиги, казеин мицелласининг диаметри ва ширдон қорин ферменти таъсирида уюш хусусиятлар бўйича талабга жавоб бериши керак. Сутнинг ширдон қорин ферменти таъсирида уюш хусусияти сутдан пишлоқ тайёрлаш ҳусусиятини белгилайди. Ширдон, қорин ферменти таъсирида сут яхши уюшлиги керак, будан зич эластик казеин қотишмаси ҳосил бўлишлиги зардоб яхши ажралиши лозим. Агар бу фермент таъсирида сут яхши уюмаса бир-бирига яхши бирикмаган казеин массаси хосил бўлиши ва зардоб яхши ажралмасдан унинг ичида казеин доналари хам бўлиши мумкин. Сутнинг пишлоқ ҳосил бўлиш ҳусусиятини аниқлаш учун ширдон корин ферментнинг стандарт эритмасидан фойдаланилади. Сутнинг ширдон корин ферменти эритмасининг таъсири натижасида уюш хусусиятларига караб 3 типга бўлши мумкин: 1 тип 15 минутда уюйди, 2 тип 15-40 минутда ва 3 тип 40 минутдан ортиқ вақт уюйди. 2 тип сутлардан пишлоқ тайёрлаш мақсадга мувофиқ бўлиб. Турли технологик жараёнлар меъёрлари шунга мослаштирилган. Сутнинг бу технологик хусусиятига жуда кўп омиллар таъсир қилади буларнинг энг асосийси сигирларни озиқлантириш жараёни ҳисобланади. Сигирларнинг зоти ҳам катта таъсир этади. Пишлоқ ишлаб чиқаришда сут таркибидаги қурук моддани 50% ишлатилади, шу жумладан казеининг 90-95%, сут қандининг 5-10% ишлатилади. Ярославь пишлоғи голланд типидаги пишлоқларга кириб иккиламчи қиздириш натижасида олинади. У цилиндр шаклида бўлиб, диаметри 8-10 см, баландлиги 25-35 см, 1та пишлоқ 2-3 кг оғирликда бўлади. Катта 8-10 кг ва ўрта 4-6 кг турлари ҳам мавжуд.

Сиртқи қобиғи силлиқ, юпқа ва бузилмаган бўлиши керак. Ҳиди ва таъми ўзига ва баъзан бироз нордон бўлиши мумкин. Пишлоқ хамири нозиқ, бироз зич, консистенцияси ҳамма жойида бир хил, ранги оқ кремдан оч сариқгача бўлади. Бирор пишлоқ ишлаб чиқариш жараёнини яхши ўрганиб бошқа пишлоқ турларини ҳам ишлаб чиқариш мумкин. Ярославь типидаги пишлоқ ишлаб чиқариш жараёни қуйидаги тизимлардан иборат: сутни сифатини аниқлаш, меъёрлаштириш, пастерлаш ва совутиш, сутни уюшга тайёрлаш, уютиш, сутни уюган қисмига ишлов бериш, иккиламчи қиздириш ва пишлоқ доналарини аралаштириш, пишлоқ қатламини олиш, шакл бериш, зичлаш, тузлаш етилтириш, парафанлаш, ўраш, сақлаш ва истеъмолчиларга етказиш. Сутни сифатини аниқлаш. Давлат андозаси талаблари бўйича текширилади. Пишлоқ тайёрлашга лаёқатлиги аниқланади. Агар пишлоқ тайёрлаш учун сут микдори кам бўлса у тупланади (резервланади) ва етилтирилади. Маълумки, янги соғиб олинган сутни уюш хусусияти қийин (ширдон қорин ферменти) шунинг учун сут заводида йиғилиб, 8-12 0 С совутилади ва 10-14 соат етилтирилади. Меъёрлаштириш. Пишлоқлар таркибидаги қуруқ моддада маълум миқдорда ёғ сақланиши билан ҳарактерланади. Шунинг учун сут ёғлиги бўйича нормаллаштирилади. Бунда албатта оқсил ҳам ҳисобга олинади. Бунинг учун махсус жадвалдан фойдаланилади. Сут ёғлилиги ва оқсили аниқланиб, пишлоқ ишлаб чиқариш учун лаёқатли сут ёғлигини қўйидаги формула орқали аниқлаб топиш ҳам мумкин. Жсм= АХКХЖ 100 керак бўлган ёғ %, А-сутда оқсил миқдори %. Ж-сутнинг ёғлилиги, %, К-коэффицент, сут ёғи ва казеиннинг ишлатилишини кўрсатади.

У пишлоқ ёғлиги 50% бўлса К=2,09-2,5 45% пишлоқда К=2,02, 40% пишлоқда 1,9 га тенг. Пастерлаш ва совутиш. Сут 71-72°Сда 20-25 секундда ёки 74-76°С 20-25секундда пастерланади. Оддий хўжаликларда сут 63-65°С, 20 минутда пастерланади. Пастерланган сут тезда 32-36°С га совутилиши лозим. Сутни уюшга тайёрлаш. Сутга бактерия ачитқиси, кальций хлорид, калий ёки натрий нитрат эритмаси, краска қўшиш ва қўшиладиган ширдон қорин ферменти миқдори аниқланади. Ҳажмига нисбатан 0,5-0,8% ачитқи солинади. Сўнгра кальций хлорид тузидан 100 кг сутга 10-40г (соф) ёки 40 % -мл сувдаги эритмаси солинади. Кальций ёки натрий нитрат тузидан соф ҳолда 10-30 г 100 кг сутга солинади. Сўнгра сутни бўяш жараёни бўлади. Бунда ўсимлик бўёғи аннатодан 5- 10 мл 100 кг сутга кишда, ёзда эса 1-5 мл қўшилади. Сутни уютиш жараёни. Сутга 32-36°С да ширдон қорин ферменти суюқлиги қўйилади. Фермент қўшилишига 20-30 минут қолганда тайёрланади. Фермент қўшилиш вақтидан бошлаб сут 3-5 минут аралаштирилиб турилади. Сутни уюган қисмига ишлов бериш ва иккиламчи қиздириш. Сутнинг уюган қисми аввал перпендикулярсўнг горизонтал кесилади. Сўнгра 3-4 минут сақланади токи зардоб чиқарулгунча 20-30% зардоб чиқарилади ва ингичка лирада 7-8 мм катталикда пишлоқ доналари ҳосил бўлгунча кесилади. Зардоб тўлиқ чиқарилиши учун у 40-42°С да иккиламчи қиздирйлади. Бунда пишлоқ аралаштирилиб турилади ва зардоб чиқарилади. Пишлоқ доналарини аралаштириб тўлиқ етилгунча давом эттирилади ва сўнгра қуритилади. Сутни хусусиятига қараб пишлоқ доналарини қаритиш ва зардобини тўлиқ чиқариш 30 дан 45 минутгача давом этади. Бунда пишлоқ доначалари ҳажми 4-5 мм га тенг бўлиши керак.

Пишлоқ массасини олиш. Пишлоқни 1 кг га, 1 кг юк қўйилади, у 20-25 минут сақланади. Бунда пишлоқ массасини қалинлиги 9-10 см бўлиши керак. Пишлоққа шакл бериш. Пишлоқ 30x45 смда кесилиб, махсус шакл берувчи идишга сақланади, 34 марта айлантирилади ва сўнгра прессланади. Зичлиги 2-3 соат давом этиб, 1 кг пишлоққа 30-40 кг босим берилади. Пишлоқни тузлашда 20% сувли тузда 2-3 сутка солиб махсус хонада 8' 12°С, 90-95% намликда сақланади. Пишлоқ етилиши. Бу даврда пишлоқ таъми, ҳиди, консистенцияси ва ранги шаклланади. Бу жараён махсус хаво ҳарорати ва ҳаво намлигида амалга оширилади. Бундай бино ҳарорати 10-16°С, намлиги 75-90% бўлади, етиштирилиши 2,5 ой давом этади. Ҳар икки хафтада бир марта ағдарилиб турилади. Парафинлаш. Етилган пишлоқ яхшилаб ювилади, оҳакли сувда чойилади, қуритилади, завод штампи қўйилади ва парафинланади. 140-150°С эриган парафинга 2-3 секунд туширилади. Парафинлаш қуришдан сақлайди ва узок муддатга сақлаш учун қўлланилади. Пишлоқни ўраш. Пишлоқлар ўрашдан олдин бир партиясини сифати аниқланади, яхши картон яшикларга жойланади, маркировкаланади. Сақлаш ва ташиш. Узоқ муддатга 0-2°С, яқин муддатга 2-8°С ҳароратда сақланади. Қаттиқ пишлоқларни 8 ойгача, юмшоқ пишлоқларни 4 ойгача сақлаш мумкин. Ташишда йил фаслига қараб 6-10 0 С да махсус транспорт воситалари қўлланидади. Юмшоқ пишлоқ ширдон қорин ферменти пишлоқларига кириб, у тузли сувда етилтирилади ва сақланади. Уларнинг таркибида 40-50% ёғ, 6-8% туз,

50% намлик мавжуд. Уларни узунлиги 10-15 см, эни 10-15 см ва баландлиги 710 см бўлади. Юмшоқ пишлоқ ҳиди ва таъми нордон сут кислотали, консистенцияси нозик, тез уқаланадиган, ранги оқ ва оч сариғишдир. Улар хом ёки пастерланган сутдан тайёрланиши мумкин. Сутни тайёрлаш ва уютиш ярославль пишлоғи каби олиб борилади. Пишлоқ доначалари ишлашдан бошлаб қаттиқ пишлоқ технологиясидан кескин фарқ қйлади. Сутни уюган қисмига ишлов бериш. Махсус столга қўйилиб (тагига иссиқ сувга ботирилган мато қўйилади). 3 см қалинликда ётқазилади ва ўзинасига кўндалангига 3-5 см катталикда кесилади. Яхшилаб силкиланади. (3-5 марта), сўнгра мато учи бойланади шу туришда 5-10 минут сақланади, токи зардоби чиққунча. Иккинчи марта кесилади ва зардоби чиқарилади 10-15 минут туради. Учинчи марта кесилади ва мато учи бойланиб устига ҳар 1 кг пишлоққа 0,5 кг юк қўйилади ва 30-45 минут туради. Сўнгра яна 1,5-2 см кесилади, мато учи йиғилиб устига 1 кг пишлоққа 1-1,5 еғ юк қўйилади. 1-1,5 соат туради. Пишлоқ 10-12 см қалинликда бўлиши керак. Тайёр бўлган юмшоқ пишлоқ 13x13 см ҳажмда, 1,5-2 кг оғирликда кесилади. Столга яхшилаб терилади ва совуқ сув (1-2л 1 кг пишлоққа) пуркалади . 15-20 минут сўнг тузланади . Юмшоқ пишлоқни тузлаш. 20% тузли сувда 1 сутка сақланади. Сув ҳарорати 12°С бўлиши керак. Сўнгра ёғоч бочкаларга яхшилаб терилиб, 24 соат қуриқ тузланади. Пишлоқни бочкаларга солиш ва сақлаш. Пишлоқ тарозида тортилади, чиқими аниқланади, стандарт бочкаларга солинади. Бочкани тагига майда-туз сепилади, сўнгра ҳар қавати тузланади. Бочка устидан тузли сув қўйилади ва очиқ 1-2 кун қолдирилади. Туз суви ва зардоби тўлиқ оққандан сўнг, пишлоқ бочкада зичланади, сўнгра устидан яна бир қатор пишлоқ қўйилади. Усти яхшилаб бекитилади тешигидан

фильтрланган 20-22% тузли сув қуйилади. Тешиги бекитилади, бочка ён томонига ётқизилади. Ҳар икки кунда тузли сув қўйилиб турилади. 15 кундан сўнг тузли сув чиқарилади, пишлоқ тортилади, янги тузли сув қўйилади, ёпилади, маркаланади ва истеъмолчиларга жўнатилади.

Адабиётлар: 1. Кугенов П.В. Молоко и молочные продукты. М.Россельхохиздат, 1985. 2. Молоко, молочные продукты и молочные консервы. М.Уздат. стандартов. 1983. 3. Гасанов А.Т. Резервы увеличения производства молока и молочных продуктов. М.Агропромиздат, 1990. 4. Хромцов А.Г. идр. Продукты из обезжиренного молока, пахты и молочной сыворотки. М. Легкая и пищевая промышленность, 1982.

Похожие

Сарёғ ишлаб чиқариш жараёни

Сут консервалари ишлаб чиқариш жараёни

Ишлаб-чиқариш логистикаси

Истеъмол сутлари, қаймоқ ва нордон сут маҳсулотлари ишлаб чиқариш жараёни

Алоҳида турдаги консерваларни ишлаб чиқариш технологияси