Пахтачиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Пахтачиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

111 KB

Пахтачиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари Режа: 1.Пахтачиликнинг халқ хужалигидаги аҳамияти 2.Пахтачиликнинг ривожланиши, ҳозирги аҳволи ва истиқболи.

1.Пахтачиликнинг халқ хужалигидаги аҳамияти Ғуза техник экинлар гуруҳига киради. Улар уз навбатида йиғирув ва озиқ- овқат маҳсулотлари берувчи ва бошқа гуруҳларга булинади. Йигирув маҳсулотлари берувчи экинларга ғуза, зиғир , кенаф, жут ва бошқалар киради. Озиқ-овқат маҳсулотлари берувчи экинлар гуруҳига эса қанд лавлаги, ёғ берувчи, дориворлар, чекиш учун тамаки ва махорка, каучук берувчи ва бошқалар киради. Ер юзида 80 га яқин, Узбекистонда эса –40 га яқин техник экинлар экилади. Уларнинг ичида ғуза асосий экин ҳисобланади. Ғуза етиштиришдан пахта хом-ашъёси ва ғузапоя олинади. Пахта хом-ашъёсини бирламчи қайта ишлаш жараёнида пахта толаси ва чигит олинади. Одатда, пахта толаси чиқиши 30-35, уруғи эса – 60-65 фоизни ташкил этади. Бир тонна пахта хом- ашъёсини қайта ишлашда 3000 м.куб.га яқин газлама, 100-110 кг ёғ, 200-250 кг кунжара, 50-60 кг. шелуха, 10 кг. хужалик совуни ва бошқа маҳсулотлар ишлаб чиқарилади. Пахтачилик универсал тармоққа айланиб бормоқда. Унинг асосий маҳсулотлари пахта хом-ашъёси ва поясини қайта ишлаш жараёнида 1200 дан ортиқ саноат маҳсулотлари олинади. Узбекистон туқимачилик саноати хом-ашъёси балансида пахта толаси 70 фоизни, усимлик ёғ-мой саноатида – чигит 90 фоизни ташкил этади. Пахта хом-ашъёсидан газлама, ип, момиқ, сунъий ипак, туқимачилик ва бошқа купгина буюмлар ишлаб чиқарилади. Чигитдан энг арзон ёғ, маргарин, совун, глицерин ва бошқа маҳсулотлар, чигит қолдиғидан эса кунжара, шелуха олинади. Пахта тозалаш ва ёғ заводлари чиқиндиларидан изоляция материаллари, целлюлоза, спирт, линолеум, лок, ҳар хил буёқлар, кино плёнкаси ва бошқа купгина товарлар тайёрланади. Ғуза баргидан органик кислоталар, жумладан, сирка, лимон, олма кислотаси олинади. Ғузапоядан дағал қоғоз, картон, фанер, ошлаш ва бошқа материаллар ишлаб чиқарилади. Чигитдан олинадиган шелуха чорва моллари учун туйимли озуқа ҳисобланади, ундан гидролиз саноатида хом – ашъё

сифатида фойдаланилади, фурфулон ва техник спирт олинади. Фурфулондан смола, пластмасса, капрон, синтетик тола, алиф, ҳар хил дориворлар ва бошқа маҳсулотлар олинади. Ҳар бир гектар ғуза гулларидан мавсумда 60-70 кг асал маҳсулоти олиш мумкин. Асаларичиликни ташкил этиш ҳисобига ғузанинг чангланиш сифати тубдан яхшиланади ва унинг ҳосилдорлиги 2-3 центнерга ошади. Бир тонна пахта хом – ашъёсини қайта ишлашдан олинган асосий товар маҳсулотлар(газлама, ёғ, кунжара, шелуха, момиқ)ни сотишдан 2004 йил урта баҳоларида ҳисоблаганда 2000 минг сумлик пул тушуми тушади. Агар газламадан тайёр кийимлар тайёрланиб сотилса пул тушуми 4-5 марта купаяди. Пахта толасини жаҳон бозорида сотиш жараёнида Узбекистоннинг халқаро валюта фонди купаяди, натижада унинг янги технология ва техникани сотиб олиш имконияти мустаҳкамланади, ҳамда иқтисодий тараққиёти тезлашади ва ҳ.к. 2.Пахтачиликнинг ривожланиши, ҳозирги аҳволи ва истиқболи. Узбекистонда пахтачилик икки ярим минг йилдан буён ривожланади. Аммо, унинг юқори самарадорлигидан фойдаланиш айрим тарихий давр- ларда кескин тафовут қилади. Буни асосий ишлаб чиқариш курсаткичларидан ҳам куриш мумкин (1-жадвал). жадвал Айрим тарихий даврларда пахтачиликнинг асосий ишлаб чиқариш ку рсаткичлари Йиллар Экин майдони, минг га. Ялпи пахта хом- ашъёси,минг тон. Гектаридан ҳосилдорлик, ц 1860 36,0 25,0 7,0 1913 429,3 521,7 12,2 1920 93,0 31,0 3,3 1940 947,7 416,0 14,9 1945 779,4 850,0 10,9 1960 1449,6 2949,0 20,9

1990 1830,0 5058,0 27,6 2000 1441,4 3002,0 20,8 2004 1455,6 3530,0 24,3 Марказий Осиё мамлакатлари, шу жумладан, Узбекистонни Чор Россияси босиб олгунга қадар пахтачилик ва у билан бевосита боғлиқ булган халқ хужалиги тармоқлари жуда паст даражада ривожланган эди. Масалан, Узбекистонда 1860 йили 25,0 минг тонна пахта хом-ашъёси ишлаб чиқарилган, бу мамлакат ички эҳтиёжини ҳам қондирмаган. Ҳар гектаридан пахта ҳосилдорлиги 7 ц. , тола чиқиши 20-22%, тола узунлиги эса 20-21 мм. булган. Пахта хом-ашъёси ишлаб чиқариш, уни қайта ишлашда ута содда қул қуролларидан фойдаланилган, уни ички бозорларда сотиш бозорлари чегараланган, ташқи бозорларга чиқариш учун транспорт воситалари ҳам ривожланмаган ва ҳ.к. Чор Россиясининг марказий ва бошқа минтақаларида туқимачилик саноатининг ривожланиши унинг хом-ашъё базасини яратишни талаб этди. Бу вазифани тезроқ бажариш мақсадида Чор Россияси Туркистон минтақасида темир йул, пахтани бирламчи қайта ишловчи заводлар, каналлар қазиш ва бошқа зарурий ишлаб чиқариш воситаларини купайтириш ва такомиллаштиришга капитал қуйилмалар ҳажмини купайтирди ва ҳ.к. Натижада пахта хом-ашъёси ишлаб чиқариш ҳажми нисбатан тезлаштирилди. Масалан, 1913 йилда Узбекистонда 521,7 минг тонна ёки 1860 йилга нисбатан 21 марта куп пахта хом-ашъёси ишлаб чиқилди. Ялпи пахтанинг купайиши ғуза экин майдонларининг кенгайиши ва унинг ҳосилдорлигининг ошиши ҳисобига эришилди. 1920 йилда 1913 йилга нисбатан пахта ялпи маҳсулоти қарийб 17 марта камайди, экин мадонлари 20 марта қисқарди ва гектарига ҳосилдорлик – 2,7 марта пасайди. Пахтачиликдаги бундай тушкунлик шу йилларда амалга оширилган иқтисодий ислохатларнинг хамда фуқаролар(гражданлар) урушининг натижасидир. Фуқаролар(гражданлар) урушидан кейин Узбекистонда суғориладиган ерларни кенгайтириш, пахта уруғчилигини тубдан яхшилаш ва бошқа чора

тадбирларни амалга ошириш пахта хом-ашъёсини тезроқ купайтиришга шароит яратди. Ялпи пахта ҳосили 1940 йилда 1920 йилга нисбатан 45,7 марта, 1913 йилга нисбатан эса – 2,5 марта купайди. Иккинчи жаҳон уруши йилларида малакали меҳнатга қобилиятли пахтакорларнинг армияга олиниши, техникавий ресурсларнинг камайиб кетиши ва бошка объектив ва субъектив камчиликлар натижасида пахта хом – ашъёси ишлаб чиқариш камайди. 1945 йилда 1940 йилга нисбатан 45% кам ялпи пахта ҳосили олинган. 1960–1990 йилларда пахтачиликда интенсив ва экстенсив йуллардан кенг фойдаланиш ҳисобига ялпи пахта хосили кескин купайди. Унинг ҳажми 1990 йилда 1940 йилга нисбатан 3,6 марта, 1960 йилга нисбатан эса –1,7 марта купайди. Узбекистон пахтачилигида 1980 йилда гектаридан энг юқори ҳосил (29,7 ц.) ва ялпи ҳосил(5750 минг тонна) олинган ва жаҳонда 2- уринни эгаллаган. Узбекистоннинг мустақил мамлакат булиб ривожланиш йилларида ялпи пахта маҳсулоти камайди. 2000 йилда республика 3002 минг тонна ёки 1990 йилга нисбатан 41% га кам пахта хом-ашъёси ишлаб чиқилди. Шу йилларда экин майдони 21,3% га қисқарди, гектаридан ҳосилдорлик эса 24,6% га пасайди. Пахтачиликда бундай ҳолатга йул қуйилиши объектив ва субъектив сабаблар билан боғлиқ. Мустақил ривожланиш йилларида пахта майдонини қисқартириш ҳисобига суғориладиган ғалла, айниқса, буғдой ишлаб чиқариш купайтирилди. Суғориладиган ерлар мелиоратив ҳолатининг ёмонлашиши, минерал уғитлар меъёрининг камайиши, сув танқислиги ва ҳ.к. гектаридан олинадиган ҳосилдорликка салбий таъсир этди. Лекин, ғуза экиладиган майдонларнинг камайишига қарамасдан Узбекистон унинг ялпи ҳажми буйича жаҳонда 5, пахта толасини жаҳон бозорида сотиш буйича 2 уринни эгаллади.

2004 йилни узида ғуза майдони 1455,6 минг га.гача купайиб, ялпи ҳосил 3530,0 минг тоннани ташкил этиб, ҳосилдорлик 24,3 центнергача етказилди. Узбекистон пахтачилигида истиқбол вазифа унинг ялпи ҳажмини кескин камайтирмаслик, унинг сифатини яхшилаш, асосий қисмини минтақада қайта ишлаш ҳисобланади. Пахтачилик ва у билан боғлиқ булган халқ хужалиги тармоқларини интенсив ривожлантириш, мавжуд меҳнат, ер, сув ва бошқа моддий ресурслардан фойдаланиш самарадорлигини оширади, республика иқтисодиётининг барқарор усишига реал шароит яратади. 3.Пахтачиликнинг иқтисодий самарадорлигини ошириш имкониятлари Узбекистонда серунум ер ва айниқса, сув ресурслари чегараланган. Мавжуд ресурслардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш, биринчи навбатда ҳар бир гектар пахтадан олинадиган ҳосилдорликни ошириш ҳисобига эришилади. Бу вазифани амалга оширишда илғор корхоналарда анчагина ютуқлар қўлга киритилган. 2000-2003 йилларда Андижон вилояти бўйича гектаридан ўртача ҳосилдорлик 32-34 ц.ни ташкил этди. Вилоятнинг Олтинқўл, Шахрихон ва Избоскан туманларида ҳосилдорлик 40 ц дан ошди; 2003 йилда Андижон туманидаги Т.Мирзаев ширкат хўжалигида 51 ц пахта хом ашёси ҳисобига ҳосил олинган. Ҳосилдорликни ошириш комплекс агротехнологик жараёнларни сифатли ва қисқа муддатларда бажариш билан боғлиқ. Тармоқни ташкил этишнинг барча даврларида ва истиқболида ҳам юқори ҳосил олиш учун қуйидаги имкониятлардан тўлароқ фойдаланиш зарур. Пахтачиликнинг хусусиятларини ҳисобга олиб даставвал алмашлаб экишни илмий асосда амалга ошириш лозим. Узоқ йиллар ғўза ва беда алмашлаб экиш тавсия этилган эди. Натижада тупроқ унумдорлиги сақланади, экин майдонлари бегона ўтлардан ва касалликлардан тозаланади, уларнинг шурланиш даражаси пасаяди ва х.к. Мустақил ривожланиш

йилларида ғўза-дон, ғўза-ем-хашак ва бошқа экинлар билан алмашлаб экиш ҳам амалга оширилмоқда. Ҳосилдорлик селекция ва уруғчилик ишларининг ҳолатига ҳам боғлиқ. Республика хўжаликларида давлат нав синовидан утган, тупроқ-иқлим шароитига мос навлар экилади. Селекционер олимлар ва мутахассислар томонидан яратилган Тошкент-6, С-6530, Бухоро-6, Оқдарё-6,7, Навбаҳор, Юлдуз, Меҳр ва бошқа навлар илмий асосланган ва технологик жихатидан жорий этилган 35-50 ц. ва ундан юқори ҳосил бериш потенциал имкониятига эга. Уруғчилик хўжаликларида элита, товар хўжаликларида I ва II класс уруғларни экиш учун шароит яратилган. Ҳайдалма қатлами қалин бўлган тупроқли ерларда шудгор чуқурлиги 30-35 см бўлиши тавсия этилган. Бундай тупроқларда 4-5 йил оралиғида 45- 50 см чуқурликда, йилига 30 см чуқурликда шудгорланса, ҳосилдорликка оптимал шароит яратилади.Чигитни пуштага, плёнка остига ва қўшқаторлаб экиш ҳосилдорликни оширади, унинг эрта пишиб етилишига имкон беради. Минерал ва маҳаллий ўғитлардан илмий асосланган меъёр ва муддатларда фойдаланилса ғўзанинг ривожланиши жадаллашади, кусакларнинг етилиши тезлашади. Тадқиқотларнинг натижаларига кўра, бир тонна пахта етиштириш учун ўрта ҳисобда 50-60 кг азот, 15-20 кг фосфор, 50-60 кг калий сарфланади. Уларни органик ўғитлар билан бирга қўлланилганда, минерал ўғитларнинг иқтисодий самарадорлиги анча юқори бўлади. Эскидан пахта экиладиган майдонларда ҳар 3-4 йилда бир марта 20- 30 тонна гунг солиш яхши самара беради. Ғўзани озиқлантиришда минерал ўғитларга чириган ва эланган гунг аралаштирилади. Бунда 1 кг аммиакли селитрага 2-2,5 кг., 1 кг суперфосфатга 6-7 кг, 1 кг аммофосга 1,5-2 кг гунг қўшиш юқори самара беради. Органик ўғитлар пахтачиликнинг барча микроэлементларга бўлган талабини қондиришни ҳам кучайтиради. Сифатли ҳосил олиш ғўза касалликлари(илдиз чириш, гоммоз, вилт ва бошқа)га ва зараркунандалари(ғўза бити, ўргимчаккана, кародрина ва

бошқа)га қарши кураш, ғўзани дефолация ва десикация қилиш, ҳосилни қўлда ҳамда машинада теришни белгиланган қисқа муддатларда бажариш билан бевосита боғлиқ. Ваҳоланки, юқорида кўрсатилган технологик жараёнлар айрим корхоналарда турли даражада бажарилади, бинобарин, гектаридан олинадиган ҳосилдорлик ҳам мос равишда фарқ қилади. Бу курсаткичга табиий объектив омиллар ҳам таъсир этади, албатта. Бунда асосий вазифа тармоқни интенсив ривожлантириш имкониятларидан тўлароқ фойдаланиш, кўпроқ, сифатлироқ ва рақобатбардош маҳсулот ишлаб чиқаришдир. Бозор иқтисодиёти шароитида маҳсулот бирлиги таннархини пасайтириш алоҳида аҳамият касб этади. Ваҳоланки, мустақил ривожланиш йилларида барча турдаги корхоналарда 1 ц. пахта хом ашёси таннархининг кўтарилиши кузатилмоқда. Бундай жараён пахтачиликда ишлатиладиган тракторлар ва бошқа асосий воситаларга, энергетик ресурсларга, минерал ўғитларга ва бошқа айланма воситаларга кўтара ҳамда чакана баҳоларнинг ошиши, номинал брутто меҳнат ҳақи фонди, ундан ажратмалар ва солиқлар ҳисобига содир бўлмоқда. Пахтачилик сермеҳнат, бинобарин, меҳнат ҳақи куп сарфланадиган тармоқ. Тармоқда 60 дан кўпроқ жараён бажарилади. Жами киши/соатида сарфланган меҳнатнинг 90% дан кўпроғи қўл воситалари билан бажарилган вақтга тўғри келади. Бу вақтга машиналар ёрдамида бажарилган вақтга нисбатан 1,5-2 марта куп меҳнат ҳақи туланади. Аммо, кам унумли қўл меҳнатининг кўпайиши ҳисобига унинг унумдорлиги пасаяди, натижада маҳсулот бирлиги таннархи кўтарилади. Шуни алохида қайд этиш зарурки, республикада мустақил ривожланиш йилларида 1 ц. пахтага бевосита сарфланган киши/соати 1,7 марта кўпайган. Бундай жараён пахтачиликда энг сермеҳнат жараён, ҳосилни терим машиналари ёрдамида йиғиб олишнинг кескин пасайиб кетиши ҳисобига содир бўлди. Масалан, Ўзбекистон Республикаси бўйича 1990 йилда 52% ялпи пахта ҳосили машиналар билан терилган бўлиб, 2002 йилда бу

кўрсаткич 10% дан ошмайди. 1 ц. пахта хом ашёси таннархини меҳнат ҳақи ҳисобига пасайтириш, унинг унумдорлигини ошириш имкониятларидан тўлароқ фойдаланишни талаб этади. Бу долзарб муаммони тезроқ амалга ошириш барча ишларни, айниқса сермеҳнат ишлар, (ғўзани ягоналаш, суғориш, чилпиш, ҳосилни йиғиб олиш)ни механизациялаш, гектаридан ҳосилдорликни ошириш, пахтакорларни меҳнат натижаларига қараб моддий ва маънавий рағбатлантириш имкониятларидан тўлароқ фойдаланишга ва ҳ.к.га боғлиқ. Пахта хом ашёсининг иқтисодий самарадорлиги уни сотиш баҳоларининг ташкил топиш даражасига бевосита боғлиқ. Бу маҳсулотнинг давлат иқтисодиётидаги аҳамиятини ҳисобга олиб, уни кўтара харид баҳоларида сотилади. Уни белгилашда биологик навларнинг тола типлари ва саноат ассортименти асос қилиб олинади. Унинг даражасига жаҳон бозорида ташкил топадиган ўрта баҳолар ҳам таъсир этади. Ўзбекистоннинг мустақил ривожланиш йилларида пахта хом ашёсининг ўртача баҳоси ошиб бормоқда. Аммо, унинг 1 ц. пахта тўлиқ таннархига нисбатан секин ошган йилларида кўпчилик хўжаликлар пахта сотишдан зарар кўрадилар. Зарарнинг объектив сабабларга кўра ташкил топган қисми пахта сотишдан соф фойда олган корхоналар, суғурта компаниялари, давлат бюджети ва бошқалар ҳисобига қопланади, айрим қарзларнинг қайтарилиш муддати узайтирилади ва ҳ. к. Пахтакор хужаликлари ва уларнинг аъзоларининг жорий манфаатдорлигини ошириш мақсадида уларга чакана баҳоларга нисбатан арзонроқ пахта ёғи, кунжара, шелуха сотилади.Пахта етиштиришда пахтакорларнинг моддий манфаатдорлиги ва жавобгарлигини ошириш мақсадида купчилик хужаликларда ишлаб чиқариш ва меҳнатга ҳақ тулаш оила пудрати асосида амалга оширилади. Пахтакор хўжаликларнинг йил давомида молиявий аҳволини яхшилаш мақсадида уларга фьючерс контрактация шартномасига асосан давлатга сотиладиган маҳсулот қийматининг 50% и ҳажмида аванс берилади, пахта

хирмонидан то пахта заводигача маҳсулотни ташиш, транспорт харажатлари завод ҳисобига амалга оширилади. Демак, пахтакор хўжаликлар ва улар ходимларининг моддий манфаатдорлиги ва жавобгарлигини ошириш имкониятларидан фойдаланиш чора-тадбирлари амалга оширилади. Аммо, уларнинг асосий молиявий натижалари бозор иқтисодиёти қонунлари, механизмлари ва категориялари талабларига тўлароқ жавоб бермайди. Мавжуд камчиликларни кескин камайтириш мақсадида тармоқда бозор иқтисодиёти ислоҳатини янада чуқурлаштириш зарур. Даставвал, сотиш баҳоларини эркин шартнома асосида ташкил топишига, пахтакорларни меҳнат натижаларига қараб кафолатланган ҳақ тўланишига эришиш лозим. «Пахтачиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари» мавзуси буйича топшириқ. Топшириқнинг мазмуни 1.Ғуза-беда алмашлаб экишдаги асосий экинларнинг таркиби ва ҳосилдорлиги аниқлансин. 2.Пахтачиликнинг асосий ва ёрдамчи маҳсулотлари уртасида харажатларни тақсимлаб 1 ц пахтани таннархини аниқлансин. 3.Пахта ишлаб чиқаришга сарфланган жами харажатларнинг моддалар буйича таркиби урганилсин. 4.Пахтачиликда меҳнат унумдорлиги ва махсулотнинг меҳнат сиғими аниқлансин. 5.1 ц пахтанинг тула таннархини, уртача баҳоси ва рентабеллиги аниқлансин. жадвал Хужаликда асосий алмашлаб экиладиган экинларнинг таркиби ва ҳосилдорлиги Экинлар Экин майдони 1 гектардан ҳо- силдорлик, ц/га

гектар жамига нис- батан, % да 1.Ғуза 2.Куп йиллик утлар 3.Пичан учун бир йиллик утлар Жами: жадвал Пахтачиликнинг асосий ва ёрдамчи маҳсулотлари уртасидаги харажатларнинг тақсимланиши Кусаткичлар қиймати Жамига нисбатан % 1.Жами харажат 2.Асосий маҳсулот миқдори, ц Шу жумладан: а) Пахта хом ашёсига олиб борилган б) Ғузапояга олиб борилган 3. 1 ц пахтанинг таннархи жадвал Пахтачиликда жами харажатларнинг моддалар буйича таркиби Кўрсаткичлар миқдори Жамига нисбатан % 1 ц пахтага, сўм Жами харажат Шу жумладан : а) Меҳнат ҳақи ажратмалар билан б) Моддий ва бошқа харажатлар жадвал

Пахтачиликда меҳнат унумдорлиги ва махсулотнинг меҳнат сиғими Курсаткичлар миқдори 1.Ишлаб чиқарилган пахта хом ашёси 2.Пахта ҳосилдорли ашёсининг қиймати (моддий баҳоларда) 3.Пахта ишлаб чиқаришга кетган бевосита меҳнат харажатлари, к/соат. 4.1 ц пахта хом ашёсига кетган меҳнат харажати к/соати 5.1 к/соатга туғри келган а) натура шаклидаги пахта хом ашёси, кг б) пахта хом ашёсини қиймати, сўм 6. 1к/соатига туғри келган меҳнат ҳақи ажратмалари билан, сум жадвал 1 центнер пахтанинг тула таннархи, уртача баҳоси ва рентабеллик Курсаткичлар миқдори 1. 1 ц пахта хом ашёсининг тула таннархи, сум 2.Давлатга сотилган 1 ц пахта хом ашёсининг уртача баҳоси, сум 3.Фойда (+), зарар (-), 1 ц пахтага, сум 4.Рентабеллик даражаси %

Адабиётлар руйхати: 1. Узбекистон Республикаси Конституцияси. (Асосий қонун) Тошкент «Узбекистон» 1992 йил. 2.Каримов И.А. «Ўзбекистон келажаги буюк давлат», Т. Ўзбекистон 1992 йил 3.Каримов И.А. «Ўзбекистон иқтисодий сиёсатнинг устивор йўна- лишлари» Т. Ўзбекистон 1993 йил 4.Каримов И.А. «Ўзбекистон бозор иқтисодиётига ўтишнинг ўзига хос йўли», Т. Ўзбекистон 1993 йил 5.Каримов И.А. «Деҳқончилик тараққиёти – фаровонлик манбаи», Т. Ўзбекистон 1994 йил 6.Каримов И.А. «Ўзбекистон ХХ I асрга интилмокда», Т. Ўзбекистон 1994 йил 7.Каримов И.А. «Ўзбекистон иқтисодий ислоҳатларни чуқурлаштириш йўлида», Т. Ўзбекистон 1995 йил 8.Каримов И.А. «Ўзбекистон ХХ I аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари, тараққиёт кафолатлари», Т. Ўзбекистон 1997 йил. 9.Каримов И.А. «Бизнинг бош мақсадимиз – жамиятни демократлаштириш ва янгилаш, мамлакатни модернизация ва ислоҳ этишдир» (Олий Мажлис Қонунчилик Патаси ва Сенатни ҚУшма мажлисидаги маърузаси.). тошкент «Узбекистон» 2005 йил. 10.Ўзбекистон Республикаси Қонуни. «Мулкчилик тўғрисида», «Адолат» 1991 йил

Похожие

Боғдорчиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари

Токчиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари

Қорамолчиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари

Картошкачиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари

Сабзавотчиликнинг самарадорлигини ошириш имкониятлари