Машиналарни чиниқтириш ва синаш технологияси асослари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Машиналарни чиниқтириш ва синаш технологияси асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

68.5 KB

Машиналарни чиниқтириш ва синаш технологияси асослари Режа: 1. Машиналарни чиниқтириш ва синаш. 2. Машиналарни бўяш технологик жараёни. 3. Машиналарни таъмирлаш сифатини бошқариш. 4. Техник назорат тизими ва унинг турлари.

Деталларни ростмана шароитларда ишлашга тайёрлаш учун уларнинг ишқаланувчи сиртларини чиниқтириш йўли билан бир-бирига мосланади. Чиниқтириш жараёнида таъмирлашда йўл қўйилган нуқсонлар ҳам аниқланади, механизмлар, қисмлар ва қўшилмалар узил-кесил ростланади. Ишлатиб мослаш. Деталларни ишлатиб бир-бирига мослаш жараёнида уларнинг уриниш сиртларини катталаштириб, бу сиртларнинг ейилишга чидамлилиги ошади, яъни деталларнинг иш бошланишида ўзаро ишқаланувчи сиртларнинг сифати яхшиланади. Ишлатиб мослаш жараёнида деталлар сиртида мураккаб механик, физик ва кимёвий жараёнлар содир бўлиб, булар сиртларнинг макро, микро ва субмикроскопик нотекисликлари шаклини ўзгартиради. Деталлар сирти дағал бўлса, дастлабки ишлатиб мослашда кўп ейилади ва қўшилмадаги тирқишлар кескин катталашади. Юмшоқ ашёлар яхши мослашади. Мой деталларнинг ишлаб мосланишига сезиларли таъсир этади., чунки у ишқаланувчи сиртларнинг бир-бирига бевосита уринишига йўл қўймайди, ишқаланувчи сиртларни совитади ва зарарли қўшилмаларни ювиб кетади. Ишлаб мосланиш жараёнига асосан қуйидаги омиллар таъсир этади: 1) ишқаланувчи сиртлар сифати; 2) қисмларнинг тўғри йиғилганлиги; 3) деталларга бериладиган солиштирма юк; деталларнинг сиртлари қанчалик ғадир-будир бўлса, уларнинг ҳақиқий уриниш сирти кам бўлиб, солиштирма юк қиймати катталашади; 4) сирпаниш тезлиги; 5) ҳарорат; 6) мойлаш; Объектларни синаш – таъмирлаш сифатини баҳолаш мақсадида ўтказиладиган назорат иши. Синашда двигателларнинг қуввати, ёнилғининг солиштирма сарфи, гидравлик насоснинг иш унуми, ҳажмий фойдали иш коэффициенти кабилар аниқланади.

Таъмирланган машиналар стендларда ва хўжаликларда маълум тартибларда ишлатиб синовдан ўтказилади. Двигателларни чиниқтириш. Двигателлар СТЭ-40-1000 ГОСНИТИ, СТЭУ-28-1000 ГОСНИТИ универсал электр тормозли чиниқтириш стендларида ишлатиб синовдан ўтказилади. Чиниқтириш тартиблари: совуқ чиниқтириш, газ бериб юксиз ишлатиб чиниқтириш, газ бериб юклаб чиниқтириш, синаш ва кўздан кечириб назорат қилиш. Двигателни синашда таъмирлаш сифати, механизмларнинг тўғри ростланганлиги ва бундан ташқари, двигателнинг қуввати, ёнилғини соатли ва солиштирма сарфи аниқланади. Машиналарни ишлатганда унинг бўёғи атроф муҳит ва механик таъсир натижасида хиралашади, ейилади ва кўчади. Сиртни бўяшга тайёрлаш. Сиртни бўяшга тайёрлаш бўёқнинг металлга яхши ёпишиши учун тўсқинлик қиладиган эски бўёқларни, зангларни, ёғ ва бошқа кирларни кеткизишдан иборат. Тракторлар ва автомобилларни асосий таъмирлашда эски бўёқ олиб ташланади. Эски бўёқларни ва зангларни кетказиш учун ихтисослаштирилган таъмирлаш корхоналарида қум пуркаш аппаратларидан фойдаланилади. Кейинги вақтларда металл сиртларини ёғдан тозалашда синтетик ювиш воситалари тобора кенг қўлланмоқда. Бу воситалар сувда яхши эрийди, металлнинг тозаланадиган сиртини ҳамда кир устини намлайди ва кирни яхши кетказади. Бундай воситалар қаторига таркибида сиртқи фаол моддалар (СФМ) ва ишқорли электролитлар бўлган МЛ-51, МЛ-52, МС-5, МС-6, Лабонит-101, Лабонит-203 ишқорли ювиш воситаларини кўрсатиш мумкин. Сиртларни тайёрлаш. Эски бўёқ таъмир турига ва эски қоплама холатига қараб қисман ёки бутунлай кетказилади. Эски бўёқни кетказиш усуллари: 1) каустик соданинг 5 фоизли эритмаси 80-90°С гача иситилган ваннага ботириш;

2) сиртларни чўтка, жилвиртош, пўлат шпателлар билан механик усулда тозалаш. Сиртларга бўёқ суркашдан олдин уларни совун содали эритма, сўнгра сув билан ювиш ва артиб қуритиш керак. Сиртларни бўяш олдиндан улар грунтланади. Грунт–бўяш учун тайёрланган сиртга суртиладиган қатлам. Грунт сиртларга 15-20 мкм қалинликда суртилади. Грунт қатлами металлни занглашдан сақлайди ва бўёқнинг сиртга мустаҳкам ёпишишини таъминлайди. Бунинг учун скипидарда эритилган №138 ёки ГФ-020 грунтлари ишлатилади. Шунингдек ФЛ-03К, ФЛ-03КК, ФЛ-03Ж фенольформальдегид грунтлар ҳам ишлатилади. Тракторлар учун кўпинча ПФ-133 ёки ПФ- 115 пентафталли эмаллар, ХВ- 133, ХВ-125, ХВ-16, ПХВ-6, ПХВ-15 перхлорвинил эмаллар ва бошқалар кўпроқ қўлланилади. Қ ишлоқ хўжалик машиналари бир-икки қатлам бўялади. Енгил автомобилларни бўяш учун нитроцеллюлозали эмаллар ишлатилади. Шпаклёвка– грунт устидан суртиладиган қатлам бўлиб, сиртларни текислаш-ғовакларни, тирналган, чуқур ва бошқа нотекисликларни тўлдириш учун мўлжалланган. Ҳар бир шпаклёвка қатламнинг қалинлиги 0.5 мм, умумий қалинлиги эса 1-1.5 мм дан ошмаслиги керак. Шпаклёвка қилингандан кейин сиртга бўёқ ёки эмал суртилади. Бўяш. Қ ишлоқ хўжалигида буюмларни пневматик бўёқ пуркагич ёрдамида бўяш универсал усули қўлланилади. Бу холда бўёқ сиқилган ҳаво ёрдамида буюм сиртига пуркалиб, юпқа текис қатлам ҳосил қилинади. Бўяш усуллари: 1) ҳавосиз иситиб пуркаш; 2) иситмасдан хаво билан пуркаш; 3) бир жойга ўрнатилган ускуналар ёрдамида юқори кучланишли электр статик майдонда бўяш; 4) электростатик пуркагичлар билан бўяш.

5) ботириб олиш; қуритиш. Сиртларга суртилган бўёқлар очиқ хавода табиий равишда қуритилади ёки юқори ҳароратда сунъий усулда қуритилади. Бўёқларни қуритишнинг бир нечта сунъий усуллари бор: конвекция, терморадиация, индукцион, терморадиация-конвекция усуллари. Машиналарни таъмирлашда уларни конвекция ва терморадиация усуллари билан қуритиш кенг қўлланилади. Конвекцион қуритишда буюм қуритиш хоналарида иссиқ хаво ёки ёнилғи билан қиздирилади. Терморадиацион қуритиш анча самарали усул бўлиб, бунда бўялган детал (қисм) инфрақизил нурлар билан нурлантирилади. Бундай нурлар яхши сингиш хусусиятларига эга бўлганлиги сабабли деталнинг сиртига юритилади. Бу бўяш учун тайёрланган металл сиртларига, шунингдек грунтланган сиртларга маълум талаблар қўяди. Кузовлар, кабиналар ва платформаларни бўяш сифати сиртларга суртилган бўёқ қатламининг қалинлиги ва тайёрланган сиртнинг адгезия хусусиятлари бўйича назорат қилинади. Бўёқ қатламининг қалинлиги бўёқни бузмасдан магнитли қалинлик ўлчагич билан назорат қилинади. қалинлик ўлчагичнинг иши магнитнинг ферромагнитли тагликка тортилиш кучининг магнитмас парданинг (бўёқ пардасининг) қалинлигига қараб ўзгаришига асосланган. қишлоқ хўжалик техникасини таъмирлаш сифати кўпинча техник назоратни тўғри ташкил қилишга ҳамда текширувчининг иш жойида ускуналарни тадбиркорлик билан ўрнатишга, уни керакли текшириш-ўлчаш воситалари билан қуроллантиришга, технологик талабларга қатъий амал қилишга ва таъмирлашга доир техник талабларни тўлиқ бажаришга боғлиқ. Таъмирлаш корхоналарини техник жиҳатдан қуроллантириш машиналари таъмирлаш сифатига таъсир этади. Шунинг учун ҳам энг биринчи вазифа таъмирлаш корхоналарининг моддий-техника базасини

яратиш ва такомиллаштиришдан иборат. Шундай қилингандагина машиналарни таъмирлаш таннархи камаяди ва ишлаб чиқариш ҳажми ошади. Таъмирлаш ишларини сифатли бажариш учун юқори малакали кадрлар тайёрлаш ҳамда деталлар, бирикмалар, агрегатлар ва машиналарни таъмирлаш сифатини назорат қилиш лозим. Маҳсулотнинг сифати ГОСТ 15467-79 мувофиқ назорат қилинади. Ишлаб чиқариш жараёнида машинанинг ёки унинг асосий қисми ва бирикмасини таъмирлашнинг сифати таъмирлаш технологиясига амал қилиш, техник талаблар ва таъмирлашда иштирок этувчи шахслар малакасига боғлиқ. Агар йиғма бирикмалар ўлчамлари, шакли ёки бошқа назорат қилинадиган параметрлари бўйича техник талабларга жавоб бермаса, бундай махсулотлар яроқсизга чиқарилади. Таъмирлаш корхоналарида ва хўжаликларда янги, таъмирланган ёки илгари фойдаланилган деталларнинг ва йиғма бирикмаларнинг техник холатини аниқлаш учун техник назоратнинг қуйидаги турлари билан фарқланади: ишлатилишига қараб, ўтказиладиган жойига қараб, техник назорат ўтказиладиган маҳсулотни қамраб олишига қараб. Ишлатилишига қараб ўтказиладиган назорат қуйидаги кўринишларда бўлади: Дастлабки назоратга – кейинчалик ишлов берилиши керак бўлган эҳтиёт қисмлар, металлардан тайёрланган қуймаларни назорат қилиш киради. Буларга яна металл қирқувчи ускуналарни ва назорат ўлчагич асбобларини доимий назорат қилиш ҳам киради. Оралиқ назорат - деталларга ишлов бериш, ювиш, қисмларга ажратиш, таъмирлаш, йиғиш каби бутун технологик жараёнлар тугатилгандан сўнг ўтказилади. Операцияни бошлашдан олдин ўтказиладиган назоратга алоҳида эътибор берилади.

Оралиқ назорат кўп меҳнат талаб қилади. У анча самарадор бўлишига қарамай унинг сифати кўпинча ҳар бир бажарувчининг малакасига ва алоҳида йўл топишига боғлиқ. Даврий назорат – ўтказишдан мақсад бракнинг олдини олиш ёки унинг пайдо бўлишини аниқлаш, мақсадли ёки режалаштирилган назорат бўлиши мумкин. Назоратнинг бу кўриниши, техник назорат хизматини ёки шу корхонани хамда юқори турувчи ташкилотнинг ташаббуси билан ўтказилади. Жойида ўтказиладиган назорат қуйидаги турларга бўлинади: қўзғалмас стационар назорат – маҳсус жихозланган участкаларга ўтказилади, керакли назорат ўлчовчи ускуналар билан таъминлайди, меҳнат унумдорлигини оширади ва назорат вақтида меҳнат сарфини камайтиради. Шунингдек қўзғалмас (стационар) назоратда назорат участкасига бериладиган маҳсулотнинг иш ҳажми ошади ва таъмирлашдаги ёки йиғишдаги иш жойида ёрдамчи ишлаб чиқариш майдонига талаб ошади. Шунинг учун маҳсулот сони, махсус участка назоратини аниқлашда техник, технологик ва иқтисодий мезонлар ҳисобга олинади. қўзғалувчан назорат – катта ҳажмдаги деталлар ва йиғма бирикмалар (каркаслар, рамалар, корпуслар ва бошқа шу кабилар) таъмирлашда ва йиғишдаги иш жойининг айнан ўзида ўтказилади. Бундай назоратда ишлаб чиқаришни ва шу маҳсулот нуқсонларини аниқлашнинг сифати камайиши мумкинлигига қарамай, қўшимча ишлаб чиқариш майдонига талаб камаяди ва юк ташиш ҳажми қисқаради. Маҳсулотнинг қамраб олиш даражасига кўра назорат икки гуруҳга бўлинади: Бир бошдан (ялпи) назорат қилиш муҳим (жавобгар) деталларни, бу деталларнинг таъмирлангандан кейинги ёки эҳтиёт қисмларнинг йиғишга келганда ўтказиладиган назорат, таъмирлар орасидаги давр (катта меҳнат сарфига қарамасдан) таъмир сифатини оширишдаги ва машиналарни ишончли ишлашини таъминлашдаги асосий фактордир.

Танлаб (алоҳида) назорат ўтказиш катта хажмдаги эхтиёт қисмларни қабул қилишда, бир хилда таъмирланган деталларни назорат қилишда, корхоналардан маҳсулотларни қабул қилишда ва тайёр маҳсулотларни буюртмачига беришда қўлланилади. Хўжаликлардаги техникаларни таъмирлаш устахоналарида техник назоратни ташкил қилишнинг уч шакли қўлланилади. Боғлиқ (алоқадор) назорат –бунда назоратчи, цех, бўлим ёки участка бошлиғига бўйсинади. Махсус таъмирлаш корхоналарида назоратчи бундай назоратни цех, бўлим ёки участка ичида ўтказади. Умумий таъмирлаш корхоналарида эса бундай назоратни механик ва участка усталари, маҳсулот сифатига жавоб берувчи шахслар ҳамда таъмирловчи ишчилар ўтказадилар. Ярим боғлиқ назоратда техник назорат бўлими бошлиғи корхона раҳбарларига ёки туман қишлоқ хўжалиги бошқармаси раҳбарларига қисман бўйсиниши мумкин. Жамоа ва давлат хўжаликлари марказий таъмирлаш устахоналарида мухандис- назоратчи хўжалик бошлиғига қисман бўйсунади. Ярим боғлиқ назорат таъмир корхоналардаги асосий назорат тури бўлишига қарамай боғлиқ назоратни инкор этмайди. Мустақил назорат ишни бундай ташкил этиш шаклида ТНБ (ОТК) ишчилари юқори ташкилотларга бўйсунади ва назорат ўтказилиши таъмирлаш корхонаси назоратчиларига боғлиқ бўлмайди. Хўжалик таъмирлаш устахоналарида мустақил назорат ишлари туман агросаноати ташкилотлари томонидан доимо ўтказилиб турилади. Таъмирлаш корхоналарида эса вилоят, ўлка ёки жумхурият агросаноат комплекси ёки Ўзқишлоқтаъминоти таъмирлаш бирлашма мутахассислари томонидан доимий ўтказилиб турилади.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати : 1. Йўлдошев Ш.У., Машиналар ишончлилиги ва уларни таъмирлаш асослари.- Тошкент, Ўзбекистон, 1994. 2 . Ермолов Л.С. ва бош қ алар. Основы надежности сельскохозяственной техники.-М.: Колос, 1992 . 3 . Мельников.Г.Н., Технология машиностроения (1 ,2- том). - М .: Издательства МГТУ им. Н.Э.Баумана , 1998. 4 . Прейсман В.И. Основы сельскохозяйственной техники.-Киев. : Высшая школа, 1988 . 5 . Решетов Д.Н. Роботоспособность и надежность деталей машин.-М.: Высщая школа, 1990 . 6 . Решетов Д.Н. ва бош қ алар. Надежность машин.-М.: Высщая школа, 1988 .

Похожие

Йиғиш бирликлари ва машиналарни йигиш, чиниқтириш

Ремонт қилинадиган машиналарини йиғиш, чиниқтириш, синаш ва бўяш

Ремонт қилинадиган машиналарини йиғиш, чиниқтириш, синаш ва бўяш

Машиналарни сақлаш технологияси ва жойлари

Машиналарни қисмларга ажратиш ва йиғиш технологияси