Issiqxonalar uchun ko’chat etishtirish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Issiqxonalar uchun ko’chat etishtirish

Загружено в:

29.10.2022

Скачано:

0

Размер:

941.46875 KB

Issiqxonalar uchun ko’chat etishtirish Reja: 1. Issiqxonalar uchun sabzavot ko’chatlarini yetishtirishni umumiy usullari 2. Issiqxonalar uchun ko’chat yetishtirishni avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash 3. Bodring va pomidor ko’chatlarini qishki-bahorgi aylanish uchun yetishtirish

1. Issiqxonalar uchun sabzavot ko’chatlarini yetishtirishni umumiy usullari Himoyalangan yer uchun ko’chat yetishtirilayotganda karantin va profilaktika qoidalariga qat‟iy amal qilinadi. Ko’chat yetishtiriladigan issiqxona va uni bo’limi fumigantlar yoki formalin bilan ishlanishi kerak. Idishlar, inventar va urug’lar dezinfeksiya qilinadi. Ko’chat yetishtirish bo’limiga sabzavot yetishtiriladigan issiqxonalar tomonidan kirish berkitilib, ko’cha tomondan vaqtincha o’rnatilgan eshik orqali kiriladi. Kirish eshigi oldiga oyoq kiyimlarni dezinfeksiya qilish uchun dorili idish qo’yiladi. Ishchilar maxsus oyoq kiyimi va xalat oladilar, begonalarni ko’chat bo’limiga kirishi taqiqlanadi. O’simliklarni himoya qilish xodimlari profilaktik choratadbirlarga amal qilishni kuzatish bilan birga, tekshiruvlar va ishlov berishlarni amalga oshiradilar. Ko’chatlarni yetishtirishda ekishga yaroqligi yuqori sifatli bo’lgan oldindan tekshirilgan va ekish oldidan ishlov berilgan urug’lardan foydalaniladi. Urug’ni yuqori sifatli bo’lishi va ular uchun qulay sharoitni yaratib berilishi sarflanadigan urug’ miqdorini ma‟lum darajada kamaytirishga imkoniyat beradi. 1 ga issiqxona maydoniga ko’chat tayyorlash uchun 150-180 g pomidor urug’i va 0,8-1,0 kg bodring urug’i yetarlidir. Urug’larni zararsizlantirish uchun ularga ikki bosqichda termik ishlov berish eng samarali hisoblanadi. Pomidor va bodring urug’lari termostatda oldin uch sutka mobaynida 50°S da, so’ng 76-78°S da bir sutka mobaynida qizdiriladi. Pomidor duragaylarining urug’lari, tamaki mozaika virusiga gen jihatidan chidamli bo’lsa qizdirilmaydi. Urug’ ekish oldidan ko’zdan kechirilib, puch hamda ezilganlari qo’lda terib tashlanadi. Urug’ yuzisidagi zamburug’ sporalari va bakteriyalarini yo’qotishda ekish oldida pestitsidlar bilan ishlov beriladi. Quruq zararsizlantiruvchi zaharlar urug’larni ekishdan 2-3 hafta oldin, suyuq zaharlar – ekish oldidan ishlatiladi. Urug’larga ishlov berishda «O’zbekiston Respublikasi qishloq xo’jaligida foydalanishga ruxsat etilgan pestitsidlar va agroximikatlar ro’yxatiga» kiritilgan zaharlar ishlatilishi kerak. Ukrainada va Rossiya Federatsiyasida bodring urug’larinin zararsizlantirishda 0,15% li trinatriy fosfat bilan bir soat davomida zararsizlantirilib, keyin 50 daqiqa davomida oqar suvda yuviladi. Urug’larni

zararsizlantirishda ushbu mamlakatlarda 80% TMTD dan ham foydalaniladi. Unda bodring urug’ini 1 kg ga 4 g, pomidornikiga 8 g ishlatiladi. Urug’ aynan ekish oldidan 15-20 daqiqa davomida 0,5-1,0% kaliy permanganat eritmasi bilan ishlov beriladi, so’ng toza suvda yuviladi. Bodring va pomidor urug’lari 0,005% natriy gumat eritmasida 24 soat mobaynida ivitilsa, shuningdek ularni mikroelementlar eritmasida ivitish ham ularda modda almashuvini va o’simlikni o’sishini tezlashtiradi. Mikroelementlar idishida ilova qilingan tavsiyalarga asosan qo’llanishi kerak. Ko’chat himoyalangan yerlarga barcha aylanishlar uchun albatta tuvakcha yoki kubiklarda yetishtirilishi kerak. Pomidor bodring, chuchuk qalampir, qovun ko’chatlari uchun tuvakchalar, qishki-bahorgi aylanish uchun 10×10×10 sm, qolgan aylanishlar uchun esa 8×8×8 sm li kattalikda tayyorlanadi. Zavodda tayyorlangan torfli tuvakchalardan foydalanish eng qulaydir. Bundaylari bo’lmasa boshqa materialdan tayyorlanganlaridan ham foydalaniladi. Uni qattiq qog’ozlar va polietilen englardan tayyorlash mumkin. Oziqa kubikchalarini ham tayyorlash mumkin. Tuvakchalarni to’ldirish va kubiklarni tayyorlash uchun toza torfdan yoki tuproq-chirindi qorishmasi qo’shib tayyorlangan aralashma eng yaxshi komponent (tarkibiy qism) hisoblanadi. O’zbekiston sharoitida oziqa aralashmasining asosiy tarkibiy qism chirindi bo’lib, uni aralashmani umumiy hajmga nisbatan 1/2 dan 2/3 qismgacha olinadi va unga chim tuproq, kompostirlangan g’ovaklashtiruvchi materiallar yoki qum qo’shib tayyorlanadi. G’ovaklashtiruvchi materiallarni dastlabki kompostlashtirishda, tuproq va chirindi miqdorini kamaytirib, uni 40% gacha olish mumkin. 1 m 3 aralashmaga quyidagi miqdorda o’g’itlar solinadi (g): ammiakli selitra – 300, qo’shsuperfosfat – 400, ammoniy sulfat – 400, kaliy sulfat – 400-500, mis kuporosi – 1,5, ammoniyli molibden – 3, marganets sulfat – 2,25, natriy sulfat – 0,7, rux sulfati – 0,7. Bodring ko’chatini o’sitirishda urug’ tuvakchaga ekilib pikirovka qilmasdan yetishtiriladi. Pomidor ko’chati pikirovka qilinib hamda pikirovka qilmasdan

yetishtiriladi. Pikirovka qilmay o’stirilganda urug’ tuvakcha yoki kubiklarga ekiladi. Pikirovka qilib yetishtirilganda urug’ tuproqqa ekiladi, so’ng maysalar tuvakchalarga pikirovka qilinadi. Maysazor ko’chat tuprog’idan tayyorlangan eni 1,5 m bo’lgan egatlarga joylashtiriladi. Urug’, tuproq ustidagi marker izlari bo’ylab olingan egatchalarga, 1 sm chuqurlikka ekiladi. 1 ga li issiqxonaga pomidor ko’chatini tayyorlash uchun 50 m 2 maydonli maysazor zarur. Urug’ sepilgan yoki pikirovka qilingan tuvakchalar lentalarga o’rnatiladi. Ularni eni 1,4-1,6 m uzunligi 30 m gacha bo’ladi. Lentada joylashtirilgan tuvakchalar soni issiqxonani eni 6,4 m bo’limlarda 4-5 ming dona bo’lib, bo’limning yarmidan oshmasligi lozim. Issiqxonalarda o’simlik ildiz tizimini ildiz chirish va nematoda bilan zararlanishdan saqlash uchun tuvakchalarni tuproq ustiga yozilgan yangi yupqa polietilen plyonkasi ustiga teriladi. Ekish chuqurchalari va tuvakchalarni oraliqlariga oziqali aralashma sepiladi. Lentadagi tuvakchalar ustida plyonka bilan berkitilib, maysalar hosil bo’lishi bilanoq olib qo’yiladi. Qiyg’os maysa hosil qilishi va bir tekis ko’chat yetishtirishni ta‟minlash uchun urug’ unib chiqquncha haroratni bodring, qovun, tarvuz uchun – 27  S, pomidor, qalampir, baqlajonga – 24  S, salat, karamli o’simliklar uchun esa – 2022  S ushlab turiladi. Himoyalangan yerlar uchun ko’chat tayyorlashda mikroiqlim me‟yorlarini yetishtiriladigan ekin talabiga mosligi ko’zda tutilishi kerak. Himoyalangan yerga ko’chat tayyorlanganda uni doimiy joyiga ko’chirib ekishdan oldin chiniqtirilmaydi, chunki u bir xil sharoitda ko’chirib o’tkaziladi. Tuvakchali ko’chat yetishtirishda o’simliklar 1-2 oziqlantiriladi. Issiqxonalarda ekish uchun sog’lom, rivojlanishi bir xil bo’lgan ko’chatlar tanlab olinadi, kasallanish alomatlari bo’lgan va sifatsizlari chiqitga chiqariladi. Ko’chatlar yashiklarga 10-12 tupdan joylashtirib maxsus etajerkalarni tokchalariga qo’yib issiqxonalarga tashiladi. 2. Issiqxonalar uchun ko’chat yetishtirishni avtomatlashtirish va mexanizatsiyalash

Himoyalangan yerlar uchun ko’chat yetishtirishda xarajatlarni kamaytirish, ishlab chiqarish jaryonlarini bajarish sifatini oshirishda issiqxona kombinatlarida tuvakcha va kassetalarni aralashmalar bilan to’ldirishda urug’ ekishni avtomat tizimlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Isroilning Hishtil kompaniyasida ishlatilishi sodda hajmili kichik va yuqori samarador bo’lgan uskunani misol tariqasida ko’rish mumkin (85-rasm). Tizim rama, transporter tasmasi, substrat uchun idish, transporter dozator, markaziy o’lagich, chuqurcha shakllantiradigan va ekish moduli, urug’larni yig’ib oluvchi teshikchali sepish baraban, urug’ to’ldirgich, havo beruvchi forsunka, vakuumli nasos, urug’larni mulchalash uchun sepish dozatori, purkagichli tonnel, sug’orgich, zanglamaydigan tunkali kassetalar to’ldirilgan maydon, boshqaruv pultdan iborat. 85-rasm. Kasseta va tuvakchalarni aralashma bilan to’ldirish va urug’ ekishni avtomatlashgan tizimi. Tizim quyidagicha ishlaydi. Bunker transportyer ustida kasseta va tuvakchalarni to’ldirish uchun bo’lgan 3,5-10 sm balandlikda o’rnatiladi. Kassetalar transporterga joylashtirilib bunker tagiga olib kelinadi. Keyin bunker aralashma to’liq to’ldiriladi, urug’ to’ldirgichdan urug’ sepiladi, vakuum nasos ishlatilib barabanda vakuum sodir etiladi va urug’ to’ldirgichdagi urug’lar

teshikchalar so’rib olinadi va urug’ sepiladi. Bir vaqtni o’zida forsunkalar qo’shilib teshikchadagi ortiqcha urug’larni havo oqimi chetga suradi. Natijada har bir teshikcha bittadan urug’ ushlaydi. Bu vaqtda tasmali transporter ulanib ostiga kassetalarni etkazib boradi va ularga torfli aralashma tushadi. Aralashmaga to’ldirilgan kassetalar har bir uyachaga aralashma bilan kirib, teshikcha shakllantirib bittadan urug’ solinadi puansonlar valni ostiga beriladi. Keyin dozatorlar (o’g’it sepish moslamasi) ulanadi, ular mulchalash materiali bo’lgan perlitni belgilangan miqdorda urug’ sepilgan uyalarga sepadi. Urug’li kassetalar tonnelga kirishida suv berish ulanib, purkagichlar orqali mayda zararacha ko’rinishida urug’ sepilgan aralashma usti namlatiladi. Keyin kassetalar transporterdan qabul qiluvchi maydonchaga tushadi, stelajli konterenrlarga joylashtirilib urug’ undirish yoki ko’chat o’stirish joyiga jo’natiladi. Boshqarish pulti tizimi joylashgan uch dvigatelni boshqarish uchun mo’ljallangan va markaziy ulagichga ega. Tizimda «Zimens» rusumidagi elektronika ishlatilgan. Tizimni ishlash tezligi toknnig ko’p yoki kamligiga qarab o’zgartiriladi (86-rasm). Urug’ ekish uskunasi Urug’larni ekish va tuproq aralashmasini tekislash

Chuqurchada joylashgan urug’lar Ekilgan urug’larni mulchalash 86-rasm. Kassetalarga urug’larni ekish va mulchalash tizimi O’zbekistondagi issiqxonalar uchun bodring va pomidor ko’chatlarini yetishtirish xususiyatlari. O’zbekistonda pomidor va bodring kuzgi-qishki, qishki-bahorgi va o’tuvchan aylanish mavsumlarida qishki issiqxonalarda yetishtiriladi. Bu aylanishlarning boshlanishidagi harorat sharoitlari va yoritilganlik darajasi bilan sezilarli farq qiladi. Shu sababli ko’chat yetishtirishning davomiyligi turli aylanishlarda bir xil emas. Issiqxonalarda kuzgi-qishki aylanishda bodring doimiy joyiga to’g’ridan- to’g’ri urug’ bilan ekiladi. Ayrim hollarda bodring urug’larini iqtisod qilish maqsadida kuzgi-qishgi va o’tuvchan mavsumdalarda 2-3 chinbargli 15-20 kunlik ko’chatlardan ekiladi. O’tuvchan va qishki-bahorgi mavsumda bodring faqat ko’chatidan yetishtiriladi. Bodring ko’chati qishki-bahorgi aylanishda ekish uchun tayyorlanadi, bunda ko’chatlar 10 yanvardan 10 fevralgacha ekiladi va ko’chat 30- 35 kun mobaynida tayyorlanadi. O’tuvchan mavsumda ko’chatlar 20-25 kun mobaynida yetishtirilib noyabr oyining boshlaridan o’tkaziladi. Issiqxonalarda pomidor barcha aylanishlarda albatta ko’chatdan ekiladi. Yorug’likni yetarli bo’lishi sababli kuzgi-qishki aylanish uchun ko’chat yetishtirishni davom etishi 30-35 kunni, o’tuvchan mavsum uchun esa 35-40 kunni tashkil etadi. Qishki-bahorgi aylanish, yorug’lik sharoitining eng yomon

davriga to’g’ri kelib, u dekabr-yanvar oylarining yarmidan boshlanadi. Bu aylanish uchun pomidor ko’chati oynavand issiq-xonalarda 60-70 va plyonkalilarda – 50-60 kun mobaynida tayyorlanadi. Bahorgi isitilmaydigan issiqxonalar va vaqtinchali plyonkali tonnel qurilmalar uchun pomidor, bodring va boshqa ekinlarning ko’chatlari xuddi ochiq yer uchun tayyorlangandek yetishtiriladi, ammo 2-3 hafta ertaroq. O’zbekistonda ko’kat sabzavotlar ko’chatidan foydalanmagan holda, urug’ini to’g’ridan-to’g’ri inshootlarning tuprog’iga ekib yetishtiriladi. Qishki-bahorgi aylanish uchun ko’chatlar isitiladigan oynavand yoki plyonkali ko’chat o’stiriladigan issiqxonalarda yoki ularning ko’chat bo’limida yetishtiriladi. Kuzgi-qishki va o’tuvchan aylanish mav-sumlari uchun pomidor va bodring ko’chatlari bo’sh turgan oynavand issiqxonalarda etishtiriladi, bunda virus tashuvchi ayrim hasho-ratlar uchib kirishini oldini olish maqsadida darchalari zich to’r bilan qoplanadi. Ayrim hollarda ko’chat yetishtirish uchun katta hajmli tonnellar ustiga o’sha maqsadda zich to’qilgan to’r qoplanib jihozlanadi (87- rasm).

87-rasm. Kuzgi-qishki aylanish uchun ko’chat yetishtiriladigan katta hajmli tonnellar. TEXNIK TAVSIFI: • Eni 10 metr. • Uzunligi 51 metr. (17 ta seksiya 3 metrdan). • Umumiy maydoni 510 kvadrat metr. • Qoplanishi: Polietilen plenka qalinligi 150 yoki 180 mikron, uch qavat ultrabinafsha va sochma nurlardan himoyalangan va ichki qismidan suv tomchilari hosil bo’lmaydigan kavatga ega. Xizmat muddati - 3 yil. • Issiqxonaning ikki tomonida shamollatuvchi parda material, xizmat muddati 5 yil. • Shamollatuvchi pardani ochish va yopish uchun qo’l richagi. • Issiqxonani ichiga zararli hashoratlar kirishidan himoyalovchi setka. • Soyalatuvchi setka 30% • Mulchalovchi ikkiqavatli oq va qora plyonka. Sabzavot ekinlari va ko’chatlarini yetishtirishda foydalaniladi. • Erga ikki qavatli oq va qora to’shama. Sun‟iy substratlarda o’simlik o’stirishda foydalaniladi. • Tomchilatib sug’orish tizimi. • Fertigatsiya tizimi. • Avtomat tizimi. 3. Bodring va pomidor ko’chatlarini qishki-bahorgi aylanish uchun yetishtirish Urug’ ekilgan yoki maysalar pikirovka qilingan tuvakchalar yoki kubiklar kengligi 1,4-1,6 m lenta shaklda, orasida 40-50 sm yo’lka qoldirilgan issiqxona tuprog’i yangi, yupqa polietilen plyonka ustiga terib qo’yiladi. Tuvakchalar

oralig’idagi bo’shliq oziqali aralashma bilan to’ldiriladi. Namlik va haroratni saqlash uchun lentalar ustiga yangi, yupqa toza plyonka yopiladi. Agar ko’chat torfoblokda yetishtirilsa, ular erga terib qo’yilgandan so’ng urug’ ekilgunicha, ikki-uch kun mobaynida leyka yoki 1-1,5 soatda bir marta 1-2 daqiqa yomg’irlatib sug’orish moslamasi yordamida namlab turiladi. Urug’larni bir vaqtda unib chiqishi uchun urug’lar unib chiqqunga qadar haroratni bodring uchun 27°S, pomidor uchun esa 24°S da saqlab turiladi. Nihollar to’liq hosil bo’lgandan so’ng plyonka yig’ishtirib olinadi, harorat 4-5 kun mobaynida bodring uchun kunduz kuni 20-22°S gacha, tunda 14-16°S ga, pomidor uchun esa shu tariqa 16-18 va 12-14°S gacha pasaytiriladi. Keyinchalik bodring ko’chati quyoshli kunlarida – 20-23, bulutli kunlarda – 19-20, tunda – 18-20°S da, pomidor ko’chat shunga muvofiq ravishda 20-22°S, 18-19 va 15-17°S haroratda o’stiriladi. Bodring ko’chati o’stirilayotganda havoning nisbiy namligi 70-75%, pomidor uchun esa 60-70% ni tashkil etishi kerak. Issiqxonalarda sifatli ko’chat olish uchun elektr yordamida qo’shimcha yoritishni qo’llash samaralidir. Yilning barcha oylari ichida dekabr va yanvarda eng kam yoritilganlik kuzatiladi. O’zbekiston sharoitda u katta yoshdagi o’simliklar uchun ayrim hollarda ko’chatlar uchun ham yetarlidir. Elektr yordamida yoritish elektr energiyasi uchun katta mablag’ talab etadi. Shuning uchun uni (tejab) iqtisod qilib foydalanish kerak. U tabiiy yorug’likka qo’shimcha sifatida qo’llanishi lozim. Tabiiy va sun‟iy yoritishlarning umumiy davomiyligi 14-16 soatni tashkil etishi kerak. Kun qanchalik uzun bo’lsa, elektr yordamida yoritish shunchalik qisqa bo’ladi. Elektr yoritgichlari yordamida qo’shimcha yoritishni nisbiy quvvati bodring uchun: ko’chatlarni erga terib qo’yilgunicha 240, undan so’ng – 120 Vt/m 2 ; pomidor maysa-zorida – 400, pikirovka qilinganidan keyin – 240 va erga terib chiqilganidan so’ng – 120 Vt/m 2 tashkil kilishi kerak. Ko’chatlarni qayta tarqatib joylashtirish qatordagi o’simliklar bir-biriga tegaboshlaganda, ya‟ni bodringda nihollar unib chiqqandan so’ng ikki xafta o’tgach, pomidorda esa pikirovka qilinganidan so’ng 2,5-3 hafta o’tgach amalga

oshiriladi. Ko’chatlar yoyib qo’yilganda 1 m 2 maydonda 20-30 o’simlik joylashtiriladi. Tuvakchalar tuproq yuziga oldindan dezinfeksiyalangan plyonka to’shalgan yoki urug’ ekiladigan yashiklarda joylashtiriladi. Tuvakchalar orasidagi bo’shliq tuproq aralashmasi bilan to’ldiriladi. Issiqxonalarda ko’chatlarni yetishtirishda ortiqcha (zahira) qoldirish ko’zda tutiladi, u talab etiladigan umumiy miqdoridan 10% ko’p tayyorlanishi kerak. Ko’chatlarning umumiy soniga talab ularni oziqlanish maydoni va o’stiriladigan o’simliklarga bog’liq. Bodringni partenokarpik navlari etishrilganda o’simliklar katta oziqlanish maydonini talab qiladi, shu bois kichik oziqlanish maydonini talab qiluvchi ari bilan changlanadigan navlarga qaraganda ko’chatga talab ham kamroq. Issiqxonalarda qishki-bahorgi aylanish mavsumi uchun bodring va pomidor ko’chatlarini yetishtirishda issiqxona havosida karbonat angidridi gazini 0,10- 0,15% gacha etkazib o’simliklarni oziqlantirish yaxshi natija beradi. Ko’chatlarni yetishtirishda tuvakchalar namligi 75-80% NV darajada saqlab turiladi. O’simliklar harorati 25-28°S bo’lgan iliq suv bilan sug’oriladi. O’simliklar sug’orilganda azotli o’g’itlarni yuvilib ketishini, hisobga olib ko’chatlarni yetishtirish davrida eritma konsentratsiyasi 0,5% bo’lgan azotli o’g’itlar bilan 1-2 marta oziqlantiriladi. Issiqxonalarda qishki-bahorgi aylanish uchun ko’chat yetishtirish davrining davomiyligi, urug’ ekilgandan doimiy joyiga o’tkazilguncha: bodringda – 30-35 kunni, oynavand issiqxonalardagi pomidorda – 60-70 va plyonkalilarda – 50-60 kunni tashkil etadi. Chet elda bodring ko’chatlarini yetishtirishning ko’pgina yangi ilg’or usullari qo’llanilmoqda. Bu yerda ko’chat pikirovka usulida yetishtirilib, oldindan 5  5  5 sm o’lchamli maxsus lotoklar va kassetalarda tayyorlangan maysalar tuprog’i bilan substratga ko’chirib o’tkaziladi. Bodring ko’chatlari bu yerda so’kchakda kassetalarda, ko’chatchilik birlashmalarda mineral tolali kubiklarda yetishtiriladi. Qishki-bahorgi aylanishda o’simliklar uchun yorug’lik yetarli

bo’lmaganida ko’chatlarni oziqlanish maydonini ko’paytirish uchun ularni yoyib qo’yishdan foydalaniladi (88-rasm). 88-rasm. Bodring ko’chatlarni stelajlardagi kassetalarda yetishtirish (chapda) oziqli kubiklarda (o’ngda) Bu aylanishlarni boshlarida tashqi muhit harorati yuqori bo’ladi va bu davrda isitishga zaruriyat bo’lmaydi. SHuning uchun bu aylanishda ko’pincha bodring urug’i to’g’ridan-to’g’ri issiqxona tuprog’iga ekib yetishtiriladi. Bodring ko’chati bu aylanishlar uchun ayrim xollardagina yetishtiriladi. Issiqxonalarda kuzgi-qishki va o’tuvchan aylanish mavsumlari uchun pomidor va bodring ko’chatini yetishtirishda, qishki-bahorgi aylanish uchun ko’chatlarni o’stirishdagi kabi ko’p umumagrotexnik xarakterdagi ishlar bajariladi. Bular jumlasiga: pro-filaktik va karantin chora-tadbirlari, urug’ni ekish oldidan tayyorlash, tuproq aralashmasini, oziqali kubik va tuvakchalarni tayyorlash, tuvakchalar o’lchami, urug’ni ekish me‟yorini belgilash va boshqa tadbirlar kiradi. Ammo, yozning issiq kunlarida haroratni sozlab bo’lmaydi. Quyosh radiatsiyasi kuchli bo’lganligi uchun ko’chatlarni tarqatib joylashtirishga zaruriyat qolmaydi. Haroratni yuqori va yorug’likni yetarli bo’lishi ko’chatlar rivojlanishiga sezilar-li darajada ta‟sir etib, pomidor ko’chatlarni etilish muddati 30-40 kun, bodringniki – 15-28 kungacha davom etishini saqlab qoladi.

Issiqxonada yuqori harorat ta‟sirida tuproqdan suvni parlanishi, o’simlikning transpiratsiyasi kuchayadi. Bu tez-tez va katta me‟yorda sug’orishlarni qo’llashni taqozo etadi. Tuproq tarkibida namlikni ko’p bo’lishi ko’chatlarni qorason kasalligi bilan zararlanishini kuchaytiradi. Shu sababli pomidor ko’chatini kuzgi-qishki va o’tuvchan aylanishlar uchun yetishtirish oldidan tuproq, inventar, idishlar sinchkovlik bilan zararsizlantirilishi, shuningdek, o’simliklarni shu kasallik bilan zararlanishi muntazam ravishda kuzatib turilishi zarur. Kasallik belgilari paydo bo’lsa kaliy permanganatni 130 g mi 10 l suvga aralashtirilib ko’chatlar sug’orilishi kerak. Issiqxonalarda kuzgi-qishki va o’tuvchan aylanish davrlari uchun pomidor ko’chati tayyorlashning muhim xususiyatlaridan biri, ko’chatlarni virus tashuvchi hasharotlardan himoya qilishdir. Iyulavgust oylarida tomatdosh ekinlarni zararlaydigan virus tash-uvchi shira va saraton chirildog’ining (sikadka) uchishlari jadallashishi kuzatiladi. Shu munosabat bilan pomidor ko’chati tuvakchalar joylashtiriladigan egatlar ustiga katta hajmli tonnel qurilib, qalin to’r yoki doka bilan qoplanadi. Shu sababli ko’chat yetishtiriladigan issiqxona yoki ko’chat yetishtiriladigan bo’limi yaqinida ochiq maydonda kartoshka yoki tomatdosh sabzavotlarni yetishtirish maqsadga nomuvofiqdir.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. R.T. Gazieva va b. Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish. -T.; Bilim, 2004, 240 b. 2. Gazieva R.T. Suv xo’jaligidagi texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish. T., Talqin, 2007, 176 b. 3. I.M.Maqmudova, A.T. Salohiddinov “Qishloq va yaylovlar suv ta’minoti”, T- 2002y. 4. Borodin I.F., Nedil’ko N.M. Avtomatizatsiya texnologicheskix protsessov. - M.; Agropromizdat, 2005. -386 s. 5. Martinenko I.I. i dr. Avtomatika i avtomatizatsiya proizvodstvennix 9. protsessov. - M; Agropromizdat, 2005 - 335 s. 6. Borodin I.F. Texnicheskiye sredstva avtomatiki. – M.: Agropromizdat, 1982. 303 s. 7. Kolesov L.V. va boshkalar Qishloq xo’jalik agregatlari hamda ustanovkalarining elektrik jihozlari va avtomatlashtirish. - Toshkent, "O’qituvchi", 2009 . 8. Абдубакиров С.А Ким Л. Развитие тепличного хозяйства в Узбекистане Ташкент 1991 9. X.CH. Bo‘riyev, A.G. Abdullayev. “Tomorqa sabzavotchiligi” T “Mehnat”, 1994 yil

Похожие

Ochiq yer uchun ko’chat yetishtirish

Issiqxonalarda ko’chat yetishtirish texnologiyasi

Qishloq xo’jalik ekinlarini etishtirish texnologik kartasi

Ekish va ko’chat o’tkazish mashinalari

Sabzavot ko’chatchiligining ahamiyati, holati va rivojlanishi