Фосфорорганик инсектоакарицидлар. - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Фосфорорганик инсектоакарицидлар.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

37.5 KB

Фосфорорганик инсектоакарицидлар. Режа: 1. Фосфорорганиқ гуруҳнинг умумий хоссалари афзалликлари ва камчиликлари. 2. ФОП нинг организмга таъсир механизмини изохланг. 3. Тиофосфат кислотасининг ҳосилалари. 4. Дитифосфат кислотаси ҳосилалари.

1. Фосфорорганиқ инсектоакарицидлар фосфат, пирофосфат ва тиофосфат кислоталарнинг мураккаб эфирлари ёки амидлари ҳосилаларидир: Бу гуруҳга кирувчи пестицидлар қуйидаги қатор афзалликлари билан фаркланадилар. Юқори инсектоакарицидлик хоссаларига эга бўлиши, зараркунандаларга нисбатан таъсир қилиш доираси кенглиги, ташқи муҳит шароитида тургинлиги камрок ва ўсимликларнинг ривожланиши даврида зарарсиз моддаларга парчаланиб кетиши, системали (барг шираси) орқали таъсир этиш. Иссиққонли ҳайвонлар организмда материал кумуляциянинг кам даражада номаён бўлиши, сарфлаш нормасини камлиги, тупроқда ва сувда тез зарарсиз моддалари парчаланиб кетиши ва х.к. Фосфорорганиқ пестицидларни қўллашнинг салбий томонлари ҳам мавжуд. Чунки кўпчилик фосфорорганиқ пестицидлар иссиққонли ҳайвонлар жумладан инсонга ҳам заҳарлидир. Бундан ташқари кўпчилик тур зараркунандалар бу препаратларга нисбатан чидамлилик намоён киладилар. 2. Фосфорорганиқ пестицидлар беш валентли фосфорнинг органиқ бирикмалари бўлиб қуйидаги умумий формулага эга: бунда R 1 ва R 2 алькосил арил ёки алкил радикалларининг алкосил ёки диметил гуруҳлари билан уйғунлашган ҳосиллари. X - кучсиз кислоталар колдиги. Бу моддалар шундай умумий тузилишига эга бўлганлиги учун фосфориллаш ва алкилирлаш қобилиятига эгадирлар. Бинобарин бундай моддалар организмга тушгая организм учун муҳим бўлган бирор субстратни фосфорриллайди. Аникланишича асоб хўжайралари таркибида бўлган ва асаб импульларини таркатишида муҳим роль уйновчи ацетилҳолинэстераза ферменти шундай субстратлардан биридир. Яъни фосфорорганиқ пестицидларни иссиққонлиларга ва ҳашаротларга таъсир механизмини моҳияти асаб импульсларини таркатишда муҳим роль уйночи ацетилхолинэстераза ферментини фосфориллашдан иборат. Бундан R 1 S (0) R 2 P - X

ташқари холинэстераза, ацетилхолинэстераза ва организм учун катта аҳамиятга эга булувчи серин-протеиноза ферментларини ҳам фаолиятини ингибирлайди ва ДНК ни алкиллаб оксил биосинтезини ҳам издан чиқаради. Фосфорорганиқ пестицидлар ҳашарот организмига териси ёки нафас олиш озука билан ичагига тушгач тезда гемолимфа билан нерв тукималарига етиб бориб уни фаолиятига таъсир этади ва ҳашарот киска вақт (бирор соат ичида) паралич ҳолат юзага келиб кейин заҳарланиш ўлим билан якунланади. Кўпчилик фосфорорганиқ пестицидларни тупроққа парчаланиш муддатлари бир ой атрофида бўлади. Энг фосфорорганиқ пестицидларни кўпчилиги одам ва иссиққонли ҳайвонларга юқори ва ўртача заҳарлидир. Улар одам организмга тушгач, марказий асаб тизимининг асаб мускул богининг ҳолинергик синапнинг шикастлайди. Бу гуруҳи кирувчи пестицидлар кумулятив хоссага эга, бу ҳолат пестицид организмга тез бўлади. Бироқ кўпроқ функционал кумуляция кузатилади. Парчаланиш моддалари организмдан сийдик ва тер ва сут орқали ажралиб чикади. Барча фосфорорганиқ пестицидлар тавсия қилинган нормаларда ўсимликларга салбий таъсир қилмайдилар. Бир сарфлаш нормасини ошириш баъзан ўсимликларни куйиш шаклида шикастланишига олиб келади. Ўзбекистон шароитида тиофосфат кислота ҳосилалари бўлган базудин (диазинон), дурсбан (хлорнирифос) ва дитиофосфат кислота ҳосилалари бўлган карбофос, фосфамид (БИ-58), фозалон (бензофосфат, залон) Қишлоқ хўжалиги экинларининг зараркунанда ҳашарот ва каналарига қарши кенг қўлланилмоқда. Диазинон (базудин) 60% эм.к. буғдой ва шолида, хлорпирифос (хлортан) 40,8% эм.к. олмада, ғўза, помидор, картошка, карам, ғўзада комплекс ҳашарот ва каналарга қарши ўсимликларни усув даврида пуркаш йўли билан қўлланилмоқда. Айникса фосфамид (БИ-58) 40% эм.к., фозалон (бензофосфат,залон) препаратларини 30% н.к., 35% эм.к. препарат шакллари Ўзбекистон пахтачилигида узоқ йиллардан бери зарарлик ҳашарот ва каналарга қарши қўлланиб келди. Карбофос 50% эм.к. (малфос) узоқ йиллар мобайнида чигирткаларга қарши кимёвий кўрашда асосий препаратлардан бири бўлиб келди.

Барча фосфорорганиқ препаратлар тавсия қилинган ўсимликларда зараркунанда ҳашарот ва каналарга қарши ўсимликларни усув даврларида сув билан аралашма тайёрлаб пуркалади. Системали таъсир хусусиятига эга бўлган пестицидлар учун ишчи суюқлигини хажми унчалик аҳамиятга эга эмас. Бу препаратлар хаво ҳарорати 28 о дан юқори бўлмаганда ва шамолсиз кунларда қўлланилади. Бу пестицидлар билан техника хавфсизлиги чораларига қаттиқ риоя қилишган ҳолда ишлаш мумкин. Бундан ташқари бу препаратлар билан ишлов беришдан олдин зараркунандаларни хавфли сони, фойдали ҳашаротларнинг калинлиги ҳам инобатга олинади.

Похожие

Пиретроидлар гуруҳига кирувчи инсектоакарицидлар

Ўсимлик зараркунандаларига қарши қўлланувчи пестицидлар. Хлорорганик пестицидлар ва махсус акарицидлар

Боғ дарахтлари зараркунандалари ва уларга қарши кураш чоралари

Донли экинларнинг умумий тавсифи

Сувларнинг сифати, коллектор-зовур ва чикинди сувлардан фойдаланиш