Двигателнинг механизм ва тизимлари - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Двигателнинг механизм ва тизимлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Двигателнинг механизм ва тизимлари Режа: 1. Двигател механизм ва тизимлари; 2. Поршенли ички ёнув двигателарини механизм ва тизимлари тўғри-сида умумий маълумот; 3. Кривошип - шатунли ва газ тақсимлаш механизмлари; 4. Двигатель тизимларини вазифаси, тузилиши ва ишлаши.

Двигател кривошип-шатун ва газ тақсимлаш механизмлари ҳамда таъминлаш, мойлаш, совитиш, юргизиб юбориш тизимларидан иборат бўлиб , улар двигателни ишлашини таъминлайди. Кривошип-шатун механизми газлар босимини қабул қилади, поршеннинг тўгри чизиқли илгариланма-кайтма ҳаракатини тирсакли валнинг айланма ҳаракатига ўзгартиради ва двигателнинг бошқа механизм ва системалари билан биргаликда иш жараёни бажаради. Газ тақсимлаш механизми двигател цилиндрларига ўз вақтида ёнувчи аралашма ёки хаво киритади ва ишлатилган газларни чиқаради. Таъминлаш тизими карбюраторли двигателларда ёнувчи аралашма тайёрлайди ва уни цилиндрларга узатади, дизелларда эса цилиндрларга ҳаво ва ёнилғи юборади, унда иш аралашма тайёрлайди. Мойлаш тизими двигателнинг барча ишқаланадиган деталларини узлуксиз мойлаб, уларнинг ишкаланишини, қизишини ва ейилишини камайтиради. Совитиш тизими двигателнинг қизиган деталларини совитиб уларни ортиқча кизишдан сақлайди. Ёндириш тизими карбюраторли двигателлар цилиндрида ёнилғи хаво аралашмасини электр учқуни билан ёндиради. Юргизиб юбориш тизими двигателни юргизиб юборади. Тўрт тактли карбюраторли двигателнинг иш жараёни. Иш жараёни поршеннинг тўрт йўлида, яъни тирсакли вал икки марта айланганда бажариладиган двигател тўрт тактли двигател дейилади. Киритиш (сўриш) такти. Бунда цилиндрга ёнувчи аралашма тўлдирилади. Тирсакли вал 10° бурилганда поршен ЮЧН дан пастда силжий бошлайди ва поршен тепасидаги ҳажм кенгайиб, сийракланиш ҳосил бўлади. Бу пайтда киритиш клапани очилиб, цилиндр трубаси орқали карбюратор билан туташади. Ёниш камерасида олдинги иш циклидан қолган газлар янги кирган ёнувчи аралашмага аралашади. Қолдик газлар аралашган ёнувчи

аралашма ишчи аралашма дейилади. Киритиш тактида цилиндрдаги босим 0,07…0,09 МПа,ишчи аралашманинг температураси 330…390 К бўлади. Сиқиш тактида ишчи аралашма ёнишга тайёрланади.Поршен ПЧН дан Ю.Ч.Н. га силжиганда цилиндр ичига кирган ишчи аралашмани сиқади. Киритиш ва клапанлари ёпиқ бўлганлиги сабабли аралашманинг хажми кенгайиб, цилиндрдаги босим ва температура кўтарила бошлайди. Двигателнинг сиқиш даражасига қараб аралашма ҳажми камаяди. Сиқиш тактининг охирида босим 0,9…1,2 МПа,температураси 500…700 К бўлади. Кенгайиш такти. Ёнган аралашманинг иссиқлик энергияси механик ишга айлантирилади. Бу пайтда киритиш ва чиқариш тешиклари клапанлар билан ёпилган бўлади.Газлар кенгайиб поршенни пастга босади.Поршенни ҳаракати шатун 3 ёрдамида тирсакли валга узатилиб уни айлантиришга мажбур қилади.Кенгайиш тактини охиридаги босим 0,3… 0,4МПа,температураси 1200…1500К бўлади. Чиқариш такти цилиндрлар ишлатилган газлардан тозаланади. Поршен П.Ч.Н. дан Ю.Ч.Н. га силжиб, ишлатилган газлар чиқариш тешигидан труба орқали атмосферага чиқарилади. Чиқариш тактининг охирида газнинг босими 0,11…0,12МПа, температураси эса 700-1100 К бўлади. Тўрт тактли дизел двигателининг иш жараёни. Тўрт тактли дизел двигателининг иш жараёнида: дизел двигателининг иш жараёни аралашма ҳосил қилиш ва аралашманинг алангаланиш жиҳатидангина карбюраторли двигателлардан фарқ қилади, аммо тактлари, поршеннинг ҳаракат йўналиши ва клапанларнинг очиқ-ёпиқ туриши карбюраторли двигателдагига ўхшайди. Киритиш такти. Поршен Ю.Ч.Н. дан П.Ч.Н. га ҳаракатланиб, цилиндрда сийракланиш ҳосил қилади. Киритиш клапани очилади ва цилиндрга ҳаво тозалагичдан ўтиб тозаланган ҳаво киради. Киритиш тактида цилиндрдаги босим 0,08…0,09 МПа, температураси эса 320…340 К бўлади. Сиқиш такти. Поршен ПЧН дан ЮЧН га томон силжийди. Иккала клапан ёпиқ бўлганлиги сабабли цилиндрдаги ҳаво силжийди. Ҳавонинг кўп

сиқилиши натижасида сиқиш тактининг охиридаги цилиндрдаги ҳавонинг босими 3,5..4,0 МПа, температураси эса 750..950 К га тенг. Сиқиш тактининг охирида поршен Ю.Ч.Н га яқинлашганда форсункадан юқори босим билан ёнилғи пуркалади. Жуда майда заррачалардан иборат бўлган ёнилғи қизиган ҳаво билан алмашади, қизийди ва бир оздан кейин алангаланади. Аралашма ёнганда цилиндрдаги босим 5,5..9,0 МПа, температураси 1900..2400 К бўлади. Кенгайиш такти. Дизелларда сиқиш тактида аралашма ёниб тугамасдан, кенгайиш тактида ҳам ёнишда бир оз давом этади. Иккала клапан ёпиқ бўлганлиги сабабли поршен газлар босими таъсири остида Ю.Ч.Н дан П.Ч.Н га силжийди. Кенгайиш тактининг охирида цилиндрдаги босим 0,2..0,3 МПа, температураси эса 900..1200 К бўлади. Чиқариш такти карбюраторли двигателларда чиқариш такти қандай ўтса, дизелларда ҳам шундай ўтади. Чиқариладиган газларнинг босими такт 0,11..0,12 МПа, температура эса 650..900 К бўлади. Дизелли двигателлар карбюраторли двигателларга нисбатан 20-25% камроқ ёнилғи сарфлайди. Дизел ёнилғиси арзон ва ёнилғи жиҳатдан хавфсизроқдир. Икки тактли карбюраторли двигателнинг иш жараёни. Икки тактли двигателнинг иш жараёни поршеннинг икки йўлида ёки тирсакли вали бир марта айланганда бажарилади. Икки тактли бензин двигателининг тузилиши ва ишлаши. Тирсакли вал айланиб поршен П.Ч.Н дан Ю.Ч.Н га силжиганда кривошип камерасида сийракланиш ҳосил бўлади ва поршен юбкаси киритиш туйнугини очганда картерга карбюратордан ёнувчи аралашма сурилади. Поршен олдин пуфлаш, сўнг чиқариш туйнукларини беркитиб, цилиндрга кирган аралашмани сиқади. Поршен Ю.Ч.Н га якинлашганда ёндириш свечаси 5 электродларидан учқун чиқиб аралашмани ёндиради. Газнинг босими 20кг  см 2 гача, температураси эса 1800 0 С кўтарилади. Поршен Ю.Ч.Н дан П.Ч.Н га тушганида дастлаб киритиш туйнугини

беркитади, карбюратордан картерга аралашма киритиш тўхтайди ва картердаги аралашмани поршен сиқа бошлайди. Кейин поршен чиқариш туйнугини очади, ишлатилган газлар цилиндрдан бу туйнук орқали ташқарига чиқа бошлайди, натижада цилиндрдаги босим тез камаяди, сўнгра поршен пуфлаш туйнугини очади. Бунда карбюратор сиқилган аралашма пуфлаш канали орқали цилиндрга кира бошлайди. Киритиш ва чиқариш туйнуклари очиқ бўлганлиги сабабли, цилиндрга картердан кирган аралашма ишлатилган газларни ҳайдаб ташқарига чиқаради. Кўп цилиндрли тўрт тактли двигателларнинг иш жараёни. Бир цилиндрли тўрт тактли двигателнинг иш жараёни жадвалда келтирилган. Демак, бир цилиндрли тўрт тактли двигателда поршеннинг тўрт йўлидан фақат биттаси иш йўли бўлиб, қолган учтаси ёрдамчи тактларга тўғри келади. Двигател тирсакли валининг учига махкамланган маховик иш йўли тактида ўзига энергия тўплаб, уни ёрдамчи тактларни бажаришга сарфлайди. Тўрт цилиндрли двигателда тирсакли валининг иккинчи ва учинчи тирсаклари бир текисликка жойлаштирилиб, биринчи ва тўртинчи тирсаклари иккинчи ва учинчиларига нисбатан 180 о бурчак ҳосил этади. Двигател ишлаётган вақтда I ва IV цилиндрлар поршени пастга ҳаракат қилса II ва III цилиндрлар поршени юқорига ҳаракат қилади. Агар шу пайтда I - цилиндрда иш йўли, II -цилиндрда чиқариш, III -цилиндрда сиқиш, IV - цилиндрда-киритиш тактлари содир бўлади. Қолган расм- ларда ҳам тартиб бўйича ишлайди. Тўрт цилиндрли, тўрт тактли двигателнинг иш жараёнини ҳам жадвалда ифодалаш мумкин. Демак, иш йўли тирсакли валининг биринчи ярим айланишда биринчи цилиндрда, иккинчи ярим айланишида учинчи цилиндрда, учинчи ярим айланишда тўртинчи цилиндрда ва тўртинчи ярим айланишида иккинчи цилиндрда бажарилади, яъни двигател цилиндрлари 1- 3-4-2 тартибда ишлайди. Сўнг барча жараён такрорланади.

Двигател кривошип-шатун ва газ тақсимлаш механизмлари ҳамда таъминлаш, мойлаш, совитиш, ёндириш ва юргизиб юбориш тизимларидан иборат бўлиб, улар двигателни ишлашини таъминлайди. Кривошип-шатун механизми газлар босимини қабул қилади, поршеннинг тўғри чизиқли илгариланма-қайтма ҳаракатини тирсакли валининг айланма ҳаракатига ўзгартиради ва двигателнинг бошқа механизм ва тизимлари билан биргаликда иш жараёни бажаради. Газ тақсимлаш механизми двигател цилиндрларига ўз вақтида ёнуви аралашма ёки ҳаво киритади ва ишлатилган газларни чиқаради. Таъминлаш тизими карбюраторли двигателларда ёнувчи аралашма тайёрлайди ва уни цилиндрларга узатади, дизелларда эса цилиндрларга ҳаво ва ёнилғи юборади, унда аралашма тайёрлайди. Мойлаш тизими двигателнинг барча ишқаланадиган қисмларни узлуксиз мойлаб, уларнинг ишқаланишини, қизишини ва ейилишини камайтиради.

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Гуревич А. М. Тракторы и автомобили, Москва, «Колос», 1993. 2. Скотникова В. А. Тракторы и автомобили, Москва, Агропромиздат, 1995. 3. Худойбердиев Т.С. Трактор ва автомобиллар назарияси ҳамда ҳисоби. Тошкент «Ўқитувчи» 1984. 4. Белов С.М. Тракторлар. Тошкент «Ўқитувчи» 1980. 5. Шоумарова М., Абдуллаев Т. Қишлоқ хўжалик машиналари. Тошкент. Ўқитувчи. 2002 й. 6. Хамидов А.Х. Қишлоқ хўжалик машиналарини лойиҳалаш. Тошкент; Ўқитувчи.1991 й. 7. Рахимов А, Тракторланинг асосий механизмлари лойиҳалаш, Тошкент «Ўқитувчи», 1994 й.

Похожие

Маълумотлар базаси тизимлари

Машиналарга техник ташхис қўйиш ва назорат қилиш

Қишлоқ хўжалик техникасига техник хизмат кўрсатиш ва ташхис қилишнинг моддий техника негизи

Деҳқончилик тизими ва унинг тарихий шакллари. Замонавий деҳқончилик тизимлари ва уларнинг таркибий қисмлари

Кривошип-шатунли механизми