Машиналарга техник ташхис қўйиш ва назорат қилиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Машиналарга техник ташхис қўйиш ва назорат қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

191 KB

Машиналарга техник ташхис қўйиш ва назорат қилиш Режа: 1. Двигателга ташхис қўйиш 2. Трансмиссияга ташхис қўйиш

Ташхис қ ўйиш ҳ а қ ида тушунча. Ташхис қўйиш — бу машинани ишлатиш, унга техник хизмат кўрсатиш ёки уни ремонт қилиш пайтида унинг техник ҳолатининг асосий кўрсаткичларини (қисмларга ажратмай) аниқлаш. Ишлатиш ва техник хизмат кўрсатишда ташхис кўйишнинг вазифаси машинанинг техник ҳолатини, унинг айрим тизимларини, механизмлар, йиғиш бирликларини назорат қилиш ва баҳолаш ҳамда содир бўлиши мумкин бўлган бузуқликлар ва ишламай қолишларнинг ўз вақтида олдини олишдан иборат. Ремонт пайтида ташхис қўйиш машинани ёки унинг йиғиш бирликларини тўлиқ ёки қисман қисмларга ажратиш заруратини аниқлаш, шунингдек ремонт ишларининг сифатини баҳолаш имконини беради. қўйишни қўллаш машиналарнинг барвақт ремонт қилинишнни қисқартириш ва уларнинг бузуқликлар ҳамда ишламай қолишлар сабабли бекор туриб қолишини камайтириш натижасида катта иқтисодий самара беради. Ташхис қўйиш турлари. Ташхис қўйиш ташкилий аломатига қараб доимий, даврий ва тасодифий турларга ажратилади. Машиналарга доимий ташхис қўйишни механизаторлар смена давомида визуал, эшитиб кўриб, шунингдек машинага жойлашган ускуна ва сигнализаторлар ёрдамида бажарадилар. Масалан, сув температураси, мой босими, аккумуляторлар батареясининг ҳ олати машинага ўрнатилган ускуна лар вос и тасида назорат қ илинади. Газ чиқариш трубасидан тутун чиқишига қараб двигателнинг ҳолатини, форсункаларнинг ишлаши ва ҳоказоларни билиш мумкин. Ўзлари ишлаётган машиналарга доимий ташхис қўйишда механизаторларнинг индивидуал қобилиятлари катта аҳамиятга эга. Даврий (регламентли) ташхис қўйиш машиналарга даврий ва мавсумий техник хизмат кўрсатиш ёки уларни ремонт қилиш вақтида бажарилади. Тасодифий (сабабли, заявка бўйича) ташхис қўйиш бузуқликлар ва ишламай қолишлар содир бўлганда бажарилади. Бунда бузу қ ликлар сабаблари ани қ ланади ва бажариладиган ремонт ишларининг ҳа жми белгиланади.

Тракторларга даврий (регламентли) диагноз қ ўйиш. Даврий ташхис қўйиш ХСТХК, 1-ТХК. 2-ТХК, 3-ТХК, мавсумий техник хизмат кўрсатишда, техник кўздан кечиришда, шунингдек машиналарнинг қолдиқ ресурсларини аниқлашда, ремонт қилишда хамда ишламай қолиш ва бузуқликлар содир бўлганда, заявкалар тушган ҳолларда бажарилади (5- жадвал). жадвал. Тракторларга ташхис қ ўйиш турлари Техник хиз м ат к ў рсатиш (ремонт) тури Ташхис қ ўйиш тур и Кўзланган ма қ сад (ани қ лаш) Асосий мазмуни (текшнри ш ) Ижроч и ХСТХК Де Смена топшириғини бажаришга тайёргарликни аниқлаш Умумий ҳ олати Тракторчи - машинист 1-ТХК Дх Ишларни хавф сиз бажаришга таъсир этувчи двигател тизимлари ва механизмларининг техник ҳолатини аниқлаш Двигател ёрдам чи тизимлари ва бошқариш механизм- ларининг иш қоби- лияти Мастер- созловчи 2- ТХ К Д 2 Двигателнинг те жамли ишлашини ва унинг бузилмай ишлашга таъсир этувчи механизмларнинг техник ҳолати Двигател асосий м еханизмлари, шасси ва иш жи ҳ озлари - нинг иш қ обилияти Шунииг ўзи 3-ТХ К Дз Умумий иш қ обилияти Мастер - ташхис чи

МТХК Дс Кузги- қ ишки ёки б а ҳ орги-ёзги ишлатиш даврларига тайёргарлик Исси қ лик алма ш ини - ш и ни ростлаш тизими ва унинг конкрет и қ ли м ша роитларида нормал ишлашими таъминловчи меха - низмлар Мастер - созловчи Заявка бўйи ч а хизмат кўр с атиш Дзв Қ исмнинг буз и лг а н ж о йи, бузилиш са б аби ва тури Б узилган қ исмларни Мастер- ташхис чи Т ехник кўздан кечириш Дкк Навбатдаги қишлоқ хўжалик ишлари мавсумига (ер ҳайдаш, экиш, ҳосилни йиғиб олиш ва ҳоказоларга) тайёргарликни аниқлаш Иш қ обилияти Туман МТП ходими Қ олди қ ре с урсни ани қ ла ш Д Р Қ исмлар в а бутун тракторнинг қ олди қ ресурсини а н иқ лаш Қ исм ва трактор ресурс и ни чекловчи туташмалар Мастер- ташхисч и Ремонт ва қт ида Дрм Яро қ лилик н и ани қ лаш Йи ғ иш ва ростлаш сифатини ха р актер - ловчи умум л аштирил - ган параметрлар ОТК хизмати Ташхис қўйишнинг барча турлари (Тқ дан мустасно) ташқи ташхис қ ўйиш воситалари ёрдамида бажарилади. Ҳар сменада ташхис қўйиш

ўрнатилган назорат-ўлчаш ускуналари ёрдамида бажарилади. У машинани кўздан кечириш, эшитиб кўриш ва синаш учун ишлатиб кўриш йўли билан текширишдан иборат. Ҳар хил турдаги ташхис қўйишда текшириладиган объектлар рўйхати 5-жадвалда келтирилган. Автомобилларга ташхис қ ўйиш. Автомобилларга АМТХК да техник ташхис қ ўйилади. Автомобил умумий кўздан кечирилгандан кейин ва унинг техник ҳолати ҳақида маълумотлар олингач, у ташхис қўйишга (Т 1 ) ёки (Т 2 ) юборилади. Агар автомобилда ишламай қолиш аниқланса, унда у дастлаб мазкур бузуқликларни бартараф этиш учун жорий ремонт зонасига юборилади. Бу бузуқликларни бартараф этмасдан туриб автомобилга техник ташхис қўйиш мақсадга мувофиқ эмас. Ташхис қўйиш натижаларига қараб автомобил техник хизмат кўрсатишга, ёки техник хизмат кўрсатиш хажмига кирмайдиган ишларни бажариш учун жорий ремонт зонасига, кейин мажбурий жараёнларни бажариш учун хизмат кўрсатиш зонасига келтирилади. Техник хизмат кўрсатилгандан ва ремонтдан кейин биринчи ташхис қўйишдаги техник талабларга тўғри келмайдиган йиғиш бирликларини қайта текшириш учун автомобилларга қайта ташхис (Т а ) қўйилади. Ташхис қўйишнинг асосий қоидалари. Т ашхис қўйиш техник хизмат кўрсатиш ва ремонтнинг таркибий қисми бўлиб, у сермеҳнатлиликни камайтириш, бу ишларнинг сифатини оширига қаратилган ва машиналарнинг хақиқий техник ҳолатини ҳисобга олган ҳолда уларнинг бажарилишини таъминлайди. Тракторларнинг таркибий қисмларининг ишга яроқлилигини сақлаш ва тиклаш мақсадида ишлар рўйхати ва мазмуни техник ташхис қўйиш асосида аниқланади. Техник хизмат кўрсатишда ТХК қоидаларида келтирилган ишлар рўйхатига қараб; ремонт қилишда эса типавий технологияга мувофиқ, шунингдек, назоратлараро даврда тракторларда ишламай қолишлар ва шикастланишлар аниқланганда ташхис қўйилади. Ташхис қўйиладиган элементлар (агар параметрлар қиймати йўл қўйилган чегарада бўлса) тикланмайдн. Ҳар бир турдаги ташхис қўйишга оид

мажбурий ишлар рўйхати, уларни бажариш кетма-кетлиги ва уларга бўлган талаблар эксплуатацион, ремонт ва технологик ҳужжатларда кўрсатилган бўлади. ХСТХК тракторнинг эҳтиёт қисмлар, асбоб ва керак-яроқлар комплектидаги мавжуд назорат-ўлчаш ускуналари ёрдамида, шунингдек, текшириладиган объектларни кўздан кечириш, эшитиб кўриш ва синаб кўриш йўли билан ташхис қўйилади. Хар сменада ташхис қўйишга (Д х ) трактор механизмларининг ишлашини, чиқаётган газнинг рангини кузатиш хамда смена давомида ва сменадан кейин тракторнинг техник ҳолатини характерловчи сифат аломатларини кузатиш киради. жадвал. Ташхис қ ўйиш объектлари Т ашхис қ ўйиш объекти Т ашхис қ ўйиш тури Де Д 1 Д 2 Д 3 Д с Др Др м Йи ғ иш бирликлари: двигател Қ Қ Қ Қ Қ Қ Қ куч узатмаси Қ Қ Қ Қ — Қ Қ б ош қ ариш ва тормоз меха низмлар Қ Қ Қ Қ — Қ Қ юриш тизими Қ Қ Қ Қ — Қ Қ гидравлик тизими Қ Қ Қ Қ — Қ Қ электр жи ҳ озлар Қ Қ Қ Қ Қ Қ Қ иш жи ҳ озлари Қ Қ Қ Қ — Қ Қ Йи ғ иш бирликларининг тарки б ий қ исмлари: кривошип-шатунл и механизм — — — Қ — Қ — газ та қ симлаш механизми — — Қ Қ — — — мойлаш тизими Қ Қ Қ Қ Қ — Қ совитиш тизими Қ Қ Қ Қ Қ — Қ ҳ аво тозалаш тизими — Қ Қ Қ — — Қ Ёнил ғ и аппаратлари — — Қ Қ — — Қ юргизиб юбориш двигатели Қ Қ Қ Қ Қ Қ — тишлашиш муфтаси — — Қ Қ Қ Қ — ҳ аракатлантиргичлар — — Қ Қ — Қ — осма — — — Қ — Қ —

Е такчи ва йўналтирувчи ғ илдираклар — Қ Қ Қ — Қ — олд ва кетинги кўприклар — — — Қ — Қ — асосий узатма — — — Қ — Қ — аккумулятор — Қ Қ Қ Қ — — генератор — — — Қ Қ — — стартер — — — Қ — — — реле-регулятор — — — Қ Қ — — назорат -ўлчаш ускуналари Қ Қ Қ Қ Қ — — Эслатма. «Қ» белгиси текширилади, «—» белгиси тек ширилмай ди. Трактор ишлатилаётган шароитларда ресурс ташхис қўйиш (Д р ) тартиби қуйидагилардан иборат: 1) тракторнинг таркибий қисмларини ремонт қилиш зарурлиги белгиланади; 2) капитал ремонт талаб бўлмаган трактор таркибий қисмларини жорий ремонт қилиш зарурлиги белгиланади. Ташхис Д 1 , Д 2 , Д 3 , Д к , Д с қўйиш натижалари бажарилган ишлар актларида, ташхис Д 3 , Д р ва Д рм натижалари эса техннк ҳолат актлари ва карталарида кўрсатилади. Двигателга ташхис қўйиш. Двигателнинг умумий техник ҳолати даставвал тракторчи-машинист ёки ҳайдовчи ахборотига қараб аниқланади. Қувватнинг камайиши, мой ва ёнилғи сарфининг ошиши, газ чиқариш трубасидан тутун чиқиши, тебраниш, шовқин, тақиллашлар, салт ишлашдаги двигателнинг беқарор ишлаши двигателнинг нонормал ишлашини билдиради. Кривошип-шатунли механизм ва газ тақсимлаш механизми деталларининг ейилиши, двигателнинг қийинчилик билан ишга тушиши двигателни ремонтга қўйиш учун асос ролини ўйнайди. Кривошип-шатунли механизмга ташхис қўйиш. Кривошип-шатунли механизм деталлари ю қ ори температураларда динамик ўзгарувчан нагрузка шароитларида ишлайди. Деталларнинг ейилиши, коксланиши, тоб ташлаши ва бошқа сабаблар туфайли бу механизмлар техник ҳолатининг ўзгариши

катта нагрузкаларни келтириб чиқаради. Халкалар, цилиндр гилзаларининг сиртлари, поршеннинг пастки қисми (юбкаси), поршен бармоқлари, шатуннинг юқориги каллаги ва тирсакли валнинг ўзак подшипниклари кўп ейилишга мойил. Кривошип-шатунли механизм нормал ишлашининг бузилиш аломатлари жадвалда келтирилган. Двигателни эшитиб кўриш зоналари 1- расмда кўрсатилган. Цилиндр-поршен группасига ташхис қ ўйиш. Цилиндр-поршен группаси деталларининг ҳолати (қурум ҳосил бўлиши натижасида) картер мойининг сарфи, картерга кирувчи газ миқдори, цилиндрлардаги компрессия ва двигател цилиндрига киритиладиган ҳавонинг сизиб чиқишига қараб аниқланади. Деталлар қурум ҳосил бўлиши оқибатида ейилган сари картер мойининг сарфи ортиб боради. Сарф хақидаги маълумотлар охирги 10 сменада тракторчи-машинистнинг ҳисоб варақаларидан ёки двигател 10 — 12 соат тўлиқ нагрузкада ишлаганда махсус назорат сменадан кейин олинади. Серқувват двигателлар (ЯМЗ-238НБ, СМД-62) учун 2,5% дан кўпроқ ёнилғи сарфланганда ёки ўртача қувватли двигателлар (Д-50, Д-240) учун 4,5% сарфланганда цилиндр-поршен группасининг деталлари ремонт қилиниши лозим. Уларнинг ҳолатини бундай белгилаш хозирги вақтда анча аниқ бўлади. Аслида цилиндр-поршен группасининг механизмлари энг кўп ейилган ЯМЗ-240Б двигателини 10 иш сменасида ишлатишда (картерининг сиғнми 45 л ёки 40 л) норма бўйича 20—25 кг ўрнига 90 кг камига мой қуйишга тўғри келади. Бу хол бу группадаги двигателлар ҳолатини текширнб туришнинг муҳимлигини яна бир бор кўрсатади, чунки уларнинг хаддан ташқари ейилиши машиналарнинг ишлатилишига оид сарфларни жуда оширади.

расм. Двигателни эшитиб кўриш зоналари: 1 — поршенларн и , 2 — клапанлар коромислоларини, 3 — поршен х ал қ алар и ни, 4 —турткичларни, 5 — та қ си мл аш вали подши пн икларини, 6 — та қ симлаш шестерняларини, 7 — тирсакли вал ўзак подши пн икларини. Цилиндр-поршен группаси ейилган сари двигател картерига кўп газ киради. Бу группадаги деталлар ҳ олатини бош қ а метод билан ба ҳ олаш ана шунга асосланган. Бунда КИ-4888 газ сарф ўлчагич-индикатори ёки ППГ-1 сарфўлчагичидан фойдаланилади. Картерга кирувчи газ миқдорини аниқлаш учун двигател юргизиб юборилади ва қиздирилади (70—90°С гача), мой ўлчаш чизғичи ости тешиклар ва сапун тиқинлар билан герметик беркитилади, ускуна учлиги мой қуйиш бўғзи тешигига қўйилади, двигателнинг айланиш частотаси номинал айланиш частотасига етказилади ва ўлчанади. Олинган натижа энг катта йўл қўйиладигани билан таққосланади. Янги двигателларда (ЯМЗ-238НБ, СМД-62, Д-240) бир цилиндрда газ сарфи 10 лҒмин га тенг. Поршен халқалари, цилиндрлар поршенлари энг кўп ейилган ёки поршен халқалари коксланиб қолганда ёхуд шилинганда ва цилиндрларнинг гилзалари қийшайганда газ сарфи 2,5—3 марта ортади. Цилиндрларда компрессия (сиқиш охиридаги босим) хар бир цилиндрда навбати билан КИ-861 компрессиметрида қуйидаги тартибда аниқланади. Двигател юргизиб юборилади ва қиздирилади, дизел двигателининг барча форсункалари олинади, карбюраторли двигателда эса

свечалар бураб чиқарилади ва карбюраторнинг дроссел заслонкаси тўлиқ очилади. Компрессиметрнинг конуссимон учлиги форсунка ёки свеча ўрнига қўйилиб, у бутун ўлчаш цикли давомида шу ҳолатда тутиб турилади. Ускуна нинг киритиш вентили очилади, тирсакли вал айлантирилади ва чи қ ариш клапани беркитилади. Тирсакли вал ишга тушириш қ урилмаси ёрдамида буралади, унинг айланиш частотас и 180—200 мин - 1 . Си қ иш такти охирида максимал компрессия қ иймати тескари клапан воситасида автоматик фиксацияланади. Хар галги ўлчаш олдидан чиқариш вентили очилади ва ускуна стрелкаси нол ҳолатга қайтгандан кейин яна беркитилади. Агар цилиндрларда компрессия 30—35% камайган бўлса ёки айрим цилиндрларда кўрсатишлар фарқи 0,2 МПа дан ошган бўлса, демак цилиндр-поршен группаси деталлари энг кўп ейилган ёки бузуқ деб ҳисобланади. жадвал. Кривошип-шатунли мех а низм нормал ишлашининг бузилиш аломатлари Бузу қ ликлариинг таш қ и аломатлари Туташма ва деталлар - даги ўзгаришлар Зарур ташхис қ ўйиш ёки ремонт ишлари Қувват камайган, картер мойи ва ёнилғи сарфи ошган , газ трубаларидан тутун чиқади. Цилиндр ейилган ёки шилинган, поршен халқалари ейилган, улар эластиклиги йўқолган, коксланган ёки синган. Двигател қувватини, мойнинг куйиб исроф бўлиши, газнинг картерга киришини, сиқилган ҳавонинг сизиб чиқишини, сиқиш такти босимини аниқлаш керак. Двигател нотекис ишлайди, свечалар электродларига сув Блок каллаги кистирма - сининг герметиклиги бузилган Си қ илган ҳ авонинг сизиб чи қ ишини ани қ лаш, қ истирмани

кирган алмаштириш лозим Двигателда кеч ўт олдиришда кескии тақиллашлар эшитилади Шатун ю қ ориги каллагининг поршен хал қ алари ва втулкалари ейилган Зазорлар йи ғ индисини ани қ ла ш ва зарур бўлса детални алмаштириш даркор Двигателда ўқтин-ўқтин ва кескин тақиллашлар эшитилади Шатун подшипниклар вкладишлари ейилган Двигателни эшитиб кўриш, зазорлар йиғин- дисини аниқлаш ва зарур бўлса детални алмаштириш лозим Тишлашиш педали бў- шатилганда яхши эши- тиладиган кескин бўғиқ тақиллашлар эшитилади Ўзак подшипниклар вкладишлари ейилган Мой босимини текши - риш, зарур бўлса вкла - дишларн и алмаштириш керак Двигатель барча ре- жимда ишлаётганда ҳам каттиқ тақиллашлар эшитилади Вкладишла э риб кетган Мой босими нолга тенг бўлиб қ олган. Д вигател - ни ремонт қ илиш даркор Цилиндр-поршен группаси деталлари, газ тақсимлаш клапанлари ва цилиндрлар блоки каллаги қистирмаларининг ҳолати КИ-69М-НИИАТ ускунаси ёрдамида аниқланадиган ишламаётган двигател цилиндрларига берилаётган ҳавонинг сизиб чиқишига қараб фикр юритилади. Двигател ишга туширилиб, қиздирилади. Нозичликлар х ар бир цилиндрда си қ иш такти бошланишида ва охирида навбати билан ани қ ланади. Цилиндр-поршен группаси деталларининг ҳолати поршеннинг сиқиш такти бошланиши ва охиридаги ҳолатида ускунасида кўрсатилган жадвалга қараб фоизларда манометр кўрсатишлари фарқи билан характерланади. Замонавий двигателлар учун кўрсатишларнинг энг катта фарқи 30% гачадир. Трансмиссияга ташхис қўйиш

Трансмиссияга ташхис қўйиш уни ташқи кўздан кечириш хамда кучли титраш ва шовқинларни, мойнинг зичламалардан сизиб чиқаётганини, тишлашиш муфтасинннг шатаксирашини, узатмаларнинг ўз-ўзидан ажралиши ва ҳоказоларни аниқлашдан бошланади. Бош муфтанинг умумий ҳолати унинг корпусининг қизиши, трактор нагрузкада ишлаётганда устқўймалардан чиқаётган ўзига хос хид ва тутунга қараб аниқланади. Трактор жойидан қўзғалганда максимал тезликда ишлаётган двигател узатма уланганда ва тўлиқ тормозланганда ўчиб қолса, муфта яроқли ҳисобланади. Агар бунда двигател ўчмасдан айланишини камайтирса муфта шатаксираётган бўлади. Рул бошқармаси (ғилдиракли тракторларда) ва буриш механизми-нинг (гусеницали тракторларда) ҳолати харакат вақтида текширилади, ишлаётганида қулоқ солиб эшитиб кўрилади, куч узатмаси корпусларининг қизиши текширилади. Трансмиссиянинг умумий ҳолати бутун куч узатмасининг тишли илашмаларидаги ва шлицли бирикмаларидаги ён зазорлар йиғиндисининг катталигига қараб, КИ-4813 люфтўлчагич ёрдамида аниқланади. Бунинг учун гусеницани узиб етакчи ғилдираклар халос этилади, ғилдиракли тракторда эса ярим ўқлардан бири кўтариш қурилмаси ёки домкрат ёрдамида кўтарилади. Халос этилган етакчн ғ илдиракка динамометрик ричаг ва КИ- 4813 люфтўлчагичи жойлаштирилади. Агар зазор йўл қ ўйилгандан катта бўлса, шарнирли бирикмалар ало ҳ ида текширилади. Бунинг учун етакчи ғилдирак. 100—120 Н м моментга (динамометрик ричаг кўрсатишларига қараб аниқланадиган) тўғри келадиган куч билан бир томонга буралади ва люфтўлчагич корпуси ричагни тутиб турган ҳолда шундай ўрнатиладики, бунда кўрсаткич стрелкаси шкаланинг нол чизиғига тўғри келсин.

Адабиётлар: 1. П.П.Вавилов -Растениеводство М.,Колос.1986. 2. В.Н.Чирков-Ўсимликшунослик/практикум Т.,Ўқитувчи.1978. 3. Б.Виноградов,Х.Атабаева,А.Дементьева-РастениеводствоТ., Мехнат.1987. 4. В.Н.Чирков-Дон экинлари Т., Ўқитувчи-1975. 5. Технические культурў М., ВО Агропромиздат, 1986. 6. К.Н.Кеферов Биологические основў растениводста. М., Вўсхая школа, 1975. 7. Д.Зауров, М.Сборшикова, Рисоводство, Т., Мехнат, 1989. 8. Д.Т.Абдукаримов, С.Х. Хушвақтов, Э.У.Умурзоқов, Тамакичилик, Т., Мехнат, 1985.

Похожие

Машиналарга даврий техник хизмат кўрсатиш

Қишлоқ хўжалик техникасига техник хизмат кўрсатиш тизими

Транспорт воситаларининг тўхтовсиз ишлашини таъминлаш, уларга ТХК ни ташкил этиш

Турғун техник хизмат кўрсатиш пунктлари ва уларнинг техник, техноллогик жиҳозлари хамда уларни лойиҳалаш

Қишлоқ хўжалик техникасига техник хизмат кўрсатиш ва ташхис қилишнинг моддий техника негизи