Чигитни экишга тайёрлаш ва экиш, эрта ва тўлиқ ундириб олиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Чигитни экишга тайёрлаш ва экиш, эрта ва тўлиқ ундириб олиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

76.5 KB

Чигитни экишга тайёрлаш ва экиш, эрта ва тўлиқ ундириб олиш Режа: 1. Уруғлик чигитга қўйиладиган Давлат стандарт талаблари 2. Республикамиз вилоятларида чигит экишнинг энг қулай муддатлари 3. Чигитни экишга тайёрлаш ва экиш 4. Чигитни эрта ва тўлиқ ундириб олиш чоралари

Пахтачиликда икки хил: тукли ва туксиз уруғлик чигитдан фойдаланилади. Э к иладиган чигит давлат стандарти талабига жавоб бериши керак. Стандарт талабига жавоб берадиган уруғ кондицион уруғ дейилади. Уруғлик чигит асосий сифат кўрсаткичлари бўйича: униб чиқиш даражаси, навининг тозалиги, сиртидаги қолдиқ тола миқдори, намлиги ва шикастланиши давлат стандартига тўғри келиши керак. Униб чиқиш даражасига қараб уруғлик чигит уч синфга бўлинади: 1 синф уруғнинг униб чиқиши лаборатория шароитида - 95-100 %, 2 синф уруғнинг униб чиқиш шароити -90-94 % ва 3 синфники-85-89 % га тенг бўлиши керак. Униб чиқиш даражаси 85 % дан паст чигитлар экишда қўлланилмайди. Пахтачиликда эқиладиган ғ ў за навлариниг уруғи 5 йиллик схемада янгиланиб турилади: Элита-0,1 % экин майдони; 1 - репродукция-0,9 %; 2 - репродукция-6,0 % экин майдони; 3 - репродукция-30,0 % экин майдони; 4 - репродукция-63,0 % экин майдони. Элита уруғининг нав тозалиги-100 %, 1 репродукция-99 %, 2 репродукция-98 % ва 3 репродукция-96 % бўлиши керак. Тукли чигитнинг устидаги қолдиқ тола миқдори ўрта толали навларида 0,8 % дан, ингичка толали ғўза навларида 0,4 % дан ошмаслиги керак. Чигит таркибидаги нам Ўрта Осиё ва Қозоғистонда қўл теримида 9 %, машина теримида 10 % дан ошмаслиги керак. Давлат стандарти талабига кўра уруғлик чигитнинг шикастланиши қўл теримида 5 % дан, машина теримида 7 % дан кўп бўлмаслиги керак. Экиладиган чигитни дорилаш: (1 тонна чигитга дори сарфи). Дорилар номи Солиш нормаси, кг Усули Нималарга қарши

Тигам, 70 % намланувчи кукун 10-12 Аввало чигит намланади: 25-30 л ўрта толали, 15-20 л ингичка толали ғўза навлари уруғи пуркалади Илдиз чириш ва зараркунандаларга қарши Бронокат, 12 % к укун 6 -/-/-/-/-/- гоммозга қарши Формалин,40 % 3-4 Эритма қилиниб- 300 л ингичка толали, 400 л ўрта толали чигитга 3 соат димланади гоммозга қарши Никамизалон 7 гоммоз, илдиз чириш ва макроспориоз касалликларига қарши Паноктин, 35 % концентрат эмульсияси 4 илдиз чириш ва гоммоз касалликларига қарши Гаучо, 70 % ҳўлланувчи кукун 5 шира, трипс, оққанот ва тупроқ заракунан-даларига қарши Витовакс-200 ФФ 4-туксиз чигитга, 5-тукли чи- гитга илдиз чириш касаллигига қарши П-4, 65 % суспензия 4 илдиз чириш ва гоммоз

концентрацияси касалликларига қарши ПАВ-61, 70 % ёғси-мон паста 0,1 илдиз чириш ва гоммоз касалликларига қарши Пахта, 42 % суюқлик 0,07 илдиз чириш ва гоммоз касалликларига қарши Рапкол-ТЗ, 46 % кукун 10 илдиз чириш касаллик ларига, сўрувчи ҳаша- ротларга ва симқуртларга қарши Ортен, 75 % кукун 4 шира ва трипсларга қарши Зараркунандаларга қарши дорилаш ишлари пахта заводларида марказлашган усулда, махсус цехда бажарилади. Уруғлик чигит заводларда экишдан 1-2 ой олдин ёки камида 2 хафта олдин дориланиши керак. Аниқ миқдорда экиш учун тайерланган туксизлантирилган, дражиланган чигит намланмасдан курук ҳолатида эқилади. Хўжаликларда тукли чигитни экишга тайёрлашга боғлиқ бўлган ишлар намлашдан ва димлашдан иборат. Чигитни 1-1.5 метр кенгликда ва 20-30 см каланликда асфальтланган майдонга ёйиб 1-3 марта намланади. Ҳар гал тоннасига 200 литр сув сарфлаб, сув аста секин таркалиб, уюм эса белкуракда кориштириб турилади.

Ҳар галга сув пуркашдан сўнг чигит баландлигини 50-70 см қилиб уйиб, устига қанор ёки брезент ёпиб қўйилади.Чигит 24-30 соат мобайнида намлаб димланади. Тукли чигитларни намлаш вақтида 1 тоннасига биостимуляторлардан кахрабо кислотаси (8-10г), А-1, мивал (50мг), мигуен (200мг) эритилиб пуркалса ҳосилдорлик 2-3 центнерга ошади. Экиш муддатлари. Чигит тупроқнинг суткалик ўртача ҳарорати долимий равишда 13-14 даражага етганда экила бошлайди. Аввало тукли кейин эса туксиз чигит экилади. Ўзбекистонда чигит экишнинг энг қулай муддатлари қуйидагича: № Вилоятлар ва туманлар Экиш муддати 1 Сурхондаре ва Қ аш қ адар ё вилоятларининг жанубий туманлари 25 март-10 апрель 2 Шу вилоятларнинг шимолий туманлари 1-15 апрель 3 Бухоро, Наманган, Андижон, Сирдаре вилоятларида 1-15 апрель 4 Тошкент Фаргона вилоятларида 5-15 апрель 5 Андижон вилоятининг тог олди туманларида ва Самарканд вилоятида 5-20 апрель 6 Хоразм вилоятида ва Коракалпогистон республикасининг жанубий туманларида 10-25 апрель 7 Коракалпогистон республикасининг шимолий туманларида 15-30 апрель Чигит аввало тез қизийдиган, механик таркиби енгил бўлган тупроққа ёки эгат пуштасига, сўнгра оғир тупроқли ерларга эқилади. Чигит оптимал муддатдан эрта эқилса ҳам ва айниқса кеч экилса ҳам ҳосилдорликка зарар. Экиш 10 кун кечиқса ҳосилдорлик 20 % гача камаяди. Хозирги вақтда чигитни кенг қаторлаб (90 см), тор қаторлаб (60 см), уялаб, пунктир (ҳар бир уяга чигитни аник миқдорда), эгат пуштасига экиш усуллари қулланилмоқда ва кейинги вақтда пленка тагига экиш яхши самара бермоқда.

Тукли чигит уялаб экилганда гектарига 50-60 кг чигит сарфланади. Туксиз чигит аниқ миқдорда уялаб экилганда 25-30 кг чигит сарфланади ва яганалашга хожат қолмайди. Чигит пуштага экилганда тез униб чиқади ва гектаридан 4.5-8.0ц қўшимча пахта ҳосили олинади. Қатор оралари ва қатордаги уялар орасининг кенглиги . Қатор орасининг кенглиги 90 см бўлганда чигит 90х20, 90х15, 90х10, 90х(30х2)х10, 90х7.5, 90х5см ли схемаларда экилади. қатор орасининг кенглиги 60см бўлганда чигит 60х30, 60х25, 60х20, 60х15, 60х10см ли схемаларда эқилади. Ўтлоқи-ботқоқ ерларда аниқ миқдорда чигит экиш ҳосилдорликнинг 1.5- 2.5ц ошишига олиб келади. Экиш чуқурлиги № Тупроқ хиллари Экиш чуқурлиги, см. 1 Оғир тупроқли, ўтлоқи ва ўтлоқи- боткоқ 3-4 2 Енгил бўз тупроқли 4-5 3 Қумлоқ, қумлоқ ва нами камайиб қолган 5-6 Чигит экиш билан бирга гербицид сепиш ва ўғит солиш э киш билан бирга бегона ўтларга қарши гербицид сепиш ва ўғит бериш ҳосилдорлик аҳамиятга эга. Бир йиллик бегона ўтларни йўқотиш учун қуйидаги гербицидлар сепилади (гектарига литр ҳисобида); Гербицид 90см 60см Таъсири давоми Эритма 125л. Эритма 200л. 5 ойгача Которон 0.9-1.2 1.3-1.7 3 ойгача Прометрин 1.3-1.7 2.0-2.5 Котофор 0.8-1.2 1.2-1.8 Толиун 1.0-1.5 1.5-2. 0

Гербицидлар пуштага маълум бир кенгликда сепилган далаларни қультивация қилишда, дори сепилган кенгликни бузиб юбормаслик керак. Агар сепилгандан кейин жала қуйган бўлса тупроқ етилиши билан қультивация қилиш лозим, акс ҳолда кўчат сийрак бўлиб қолиши мумкин. Экиш билан бирга ўғит сошниклар ёрдамида чигит экилган қатордан 5-7 см енга 12-15 см чуқурликкача солинади. Чигит 15 апрель ва 1 май ўртасида бир текис, соғлом ундириб олиниши керак, ҳамма ишлар шунга қаратилган бўлиши керак. Чигит экилгандан кейин унинг ахволи муттасил ҳар куни кузатилиб борилиши керак. Биринчи галда қаткалоқка қарши ўз вақтида кураш чорасини кўриш керак. қаткалоқ 6 кун кечикиб юмшатилганда ҳосилдорликка 27% салбий таъсир этган. Кураш чоралари; агар чигит униб чиқмаган бўлса кундалангига 4-5 см чуқурликда зиг-заг бороналар билан бороналаш, ротацион мотига билан ишлов бериш ва қўл (кетмон) билан юмшатиш, сув бериш. Чигит суви бериш. Чигит экилгандан сўнг кунлар исиб, нам тез кўтарилиб кетса, кутиб ўтирмасдан тезда чигит суви бериш керак. Сув сарфи кам нормада 600-700 м 3 эгат оралаб ёки ҳамма қаторларга ернинг структураси, нишаблигига қараб, бу ишни ўта тажрибали сувчи амалга оширса жуда ҳам яхши бўлади. Хатосига экиш. Хатосига ишланган уша навнинг чигитини экиш керак. Далаларда кўчат калинлиги нормал даражада булиши учун мувакқат ариқ (ўқ ариқ)ларнинг ени-верига, тут дарахитларининг орасига ва тагига, даланинг ва йулларнинг четига, умуман имкон бор жойларга чигит экиш керак. Чунки гектаридан олинадиган ҳосилни ўсимликлар беради. Далада белгиланган миқдорда кўчат бўлишини таъминлаш учун сийрак ва хато чиққан жойларга қўшимча равишда дориланган ва намланган чигит экиш керак. Хатосига экиш учун шу далага қайси нав ва нечанчи репродукцияли чигит экилган бўлса албатта худди шу нав ва репродукцияли

чигит экилиши шарт. Хатосига чигит экиладиган ерларда тупроқда етарли миқдорда нам бўлиши керак, чунки ниш урган чигит қуруқ тупроқда униб чиқиш қобилиятини йўқотади ва нобуд бўлади. Чигитни эрта, тўлиқ ва қийғос ундириб олиш агротехник тадбирлар орасида муҳим ўрин эгаллайди Чигит экилгандан кейин унинг тупроқдаги ҳолатини ва ниш уришини муттасил кузатиб бориш лозим. Суғориладиган пахтачилик туманларида кучли жаладан кейин тупроқ юзасида ҳосил бўлган қатқалоқни тез юмшатиш эндигина униб чиққан ниҳолларни сақлаб қолишда муҳим аҳамиятга эга. Қатқалоққа қарши курашни биринчи имконият бўлиши биланоқ бошлаш зарур, аакс ҳолда пайдо бўлган нишлар қатқалоқни ёриб чиқолмай кўпинча нобуд бўлади, униб чиққан ниҳоллар эса жуда эзилиб қолади. Таркибида чиринди кам бўлган структурасиз бўз тупроқларда қатқалоқ пайдо бўлиши жуда хвфли ҳисобланади. Бундай ерларда қатқалоқ қалинлиги 3-4 см га етиши ва ундан ҳам ошиши мумкин. Агар у ўз вақтида юмшатилмаса жуда қотиб кетади. Натижада кейин уни юмшатиш жуда қийин бўлади. Бундай тупроқли ерларда нам ҳам тез кўтарилиб кетади. Структурали тупроқларда ёғингарчилик натижасида тўпланган намнинг деярли ҳаммаси кесакчалар орасидан сизиб ўтиб тупроққа яхши шимилади ва у шу ерда сақланиб қолади. Структурали тупроқларда буғланиш секин бўлади, у намни узоқ сақлайди, тупроқ юзасида қатқалоқ деярли ҳосил бўлмайди. Чигитни ундириб олишда ҳар галги ёғнгарчиликдан кейин қатқалоқ ҳосил бўлишига йўл қўймаслик жуда муҳимдир. Ер оби-тобига келиши биланоқ тупроқнинг устки қисмини бир икки кун ичида юмшатишни тугаллаш лозим. Бу намнинг кўтарилиб кетишини камайтиради, тупроқнинг иссиқлик режимини яхшилайди ва чигитни соғлом ундириб олиш имконини беради. Қатқалоқ пайдо бўлганлиги сабабли чигит униб чиқмаган далаларда зиг- заг бароналар билан кўндалангига, ротацион юмшатгичлар билан узунасига қараб 4-5 см чуқурликда юмшатиш тавсия этилади.

Чигит униб чиққандан кейин қатқалоқ пайдо бўлса боронадан фойдаланиш мумкин эмас. Бундай ҳолларда ротацион юмшатгичлардан ҳамда ротацион юлдузчалардан фойдаланиш зарур. Чигит тор қаторлаб экилган, нишаби кам, сув ўтказувчанлик қобилияти яхши бўлган далаларда ўқариқларни 70-100 м дан, ўта нишаб ва тупроғи сувни яхши ўтказмайдиган далаларда эса ҳар 110-150 м дан кейин олиш тавсия этилади. Шунга мос равишда кенг қаторлаб экилган далаларда 100- 130 м ва 150-180 м бўлиши лозим. Суғориш эгатларининг чуқурлиги тупроқ шароитига қараб 10-14 см бўлиши мақсадга мувофиқдир.

Похожие

Чигитни эрта ва тўлиқ ундириб олиш, яганалаш ва кўчат қалинлиги

Чигитни экишга тайёрлаш

Ерни кузда ва эрта кўкламда ишлаш системаси

Ерга экин экишдан олдин ишлов бериш. Қишлоқ хўжалик экинларини экиш усуллари. Ерга экин экишдан кейин ишлов бериш

Ғўзанинг агротехникаси, ерни экишга тайёрлаш, экиш. Ғўза қатор ораларига ишлов бериш