Bog’larni agrokimyoviy xaritasini tuzish - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Bog’larni agrokimyoviy xaritasini tuzish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

135.5 KB

B og’larni agrokimyoviy xaritasini tuzish Reja: 1.Agrokimyoviy xaritanoma maqsadi, ahamiyati. 2.Bog’larni agrokimyoviy tekshirishga tayyorgarlik davri va mevazorlarni elementar uchastkalariga bo’lish. 3.Aralash namuna olish tartiblari va namunani analizga tayyorlash. 4.Bog’lar uchun agrokimyoviy xaritanoma tuzish.

TAYANCH TUSHUNCHALAR. SHtamb, krona, kvartal, elementar uchastka, palmetta, mevazor, rezavor meva, etiketka, tuproq burg’usi, namuna, individual va aralash namuna, ta‘minlanganlik darajasi, N-N0 3 , Р 2 0 5 , К 2 0, MgO I. Zonal agrokimyoviy laborotoriya ishining maqsadi xo’jaliklarda o’g’itlarning effektiv va ratsional qo’lashni tashkil etishdir. O’g’itlar turi, dozasi, qo’llash usuli va muddatlarini ilmiy asoslash o’g’itlar samaradorligini belgilab beruvchi sharoitlarni o’rganishni talab etadi. Bunday sharoitlarda birinchi navbatda tuproqdagi va mevali daraxtlarning hamda rezavor mevalarning bargidagi oziq elementlarning miqdori kiradi. Bu ma‘lumotlar asosida aloxida xo’jaliklar va mevali daraxtlar uchun o’g’itlarni zonal dozasini korrektirlash mumkin. O’g’itlarni qo’llash bo’yicha tavsiyanoma ishlab chiqishda ilmiy tashkilotlar tajribasiga tayanish kerak va xo’jalikni tabiiy, iqtisodiy va tashkiliy xo’jalik sharoitlarini hisobga olish kerak. Agrokimyoviy laboratoriyalarning muxim vazifasi bo’lib statsionar va ishlab chiqarish tajribalarini o’tkazish hisoblanadi. Keyinchalik bu tajribalarning natijalari mevazorlarni oldin qabul qilingan ug’itlash tizimini yaxshilashda ma‘lum bir ahamiyatga ega bo’ladi. Mevali daraxtlarni o’g’itlash bo’yicha tavsiyanoma ishlab chiqilayotganda oldingi safdagi ixtisoslashgan xo’jaliklarda olinadigan yuqori hosilga (60—200 ts|ga) orientirni olish kerak. Zonal agrokimyoviy laborotoriyalar tuproqda yirik masshtabli tekshirishlar va ularni analizini o’tkazadi, agrokimyoviy xaritanoma tuzadi. Ishning hajmi va xarakteri to’g’risida tushinchaga hosil bo’lish uchun mevali daraxtlarni ko’zdan kechirish kerak. Daraxtlarning holati ( yaxshi, qoniqarli, yomon) xaqida novdalrni o’sishi, barglarni rangi, hosildorligi, meva tugish davriyligi darajasi, zararkunanda va kasalliklar bilan zararlanishi bo’yicha xulosa qilinadi. Daraxtlarni holatini ko’zdan kechirishda daraxt tipi, nav tarkibi, o’simliklarni joylashishi, yoshi, tuproq farqi, mexanik tarkibi qayd etiladi,

o’g’itlar, meliorantlar qullanish intensivligi, tuproqqa ishlov berish hisobga olinadi. Yuqorida qayd etilgan va boshqa ma‘lumotlar daftarga yoziladi. Bu daftar har bir xo’jalik va daraxtzor uchun tutiladi. Tekshirishni boshlashdan oldin elementar uchastkalarni joylashish sxemasiga ega bo’lish kerak. 1 va 2 shakllar bo’yicha har bir tuproq va barg namunalari registratsiyasi uchun dala qaydnomalari; 0-20 sm qatlamda tuproq namunalari olish uchun trostli tuproq burg’isi; 21-40 sm va undan pastdagi qatlamlardan tuproq namunalarini olish uchun burg’u; o’lchash lentasi yoki ruletkasi(20-50 m); karton karobkalar, tuproq va o’simlik namunalarini terish va saqlash uchun qalin qattiq qog’ozdan yasalgan paket va xaltachalar, xaltachalar uchun oq plastikadan, fanerdan, yorliqlar, laborotoriyada tashishda namunalarni o’rash uchun uragich qalin qog’oz; mevazorlarni elementar uchastkalarga bo’lish uchun ishorat belgilari. Elementar uchastkalarni ajratish, qoidaga ko’ra, mevazor kvartallarini 4 qismga ajratish evaziga erishiladi. Har bir bo’lak yoki qism bitta elementar uchastkani tashkil etadi. Mevazorlarning bunday sharoitda ko’pchilik xollarda elementar uchastka maydoni 2 - 4.5 ga , rezavor mevalarda 0,5 - 1gektarni tashkil etadi. Elementar uchastka shakli to’rtburchak bo’lib.tomonlar nisbati 1:1,5:2 bo’ladi. Olma, nok, gilos, qorali mevazorlari kvartalining kattaligi 8-18 gektarni tashkil etadi. Shuning uchun elementar uchastka maydoni bu ekinlardi 2-4,5 gektarni tashkil etadi. Smorodina, krijovnik, malina, yertut ekinzorlarida kvartal maydoni 2-4 ga, unga mos ravishda elementar uchastka maydoni 0,5-1 ga teng. Elementar uchastkalarni maydoni keltirilgan o’lchamdan kichik bo’lishi ham mumkin. Masalan, bog’zor kvartali ichida har xil navlar , har xil tipdagi daraxtlar uchrasa, o’g’itlarni intensiv qo’laniladigan bog’da elementar uchastka maydoni 2 barobar kamayishi mumkin. Sug’orishda uchastka kattaligi sug’orish kartasi o’lchamiga teng bo’lishi kerak. Elementar uchastka nishabligi, o’g’itlanganlik

darajasi, tuproq xillari, sizot suvi, o’simlik yopyu, navi, o’simlik tipi (baland bo’yli, karlik, yarm karlik) har xil bo’lgan kvartal qismlarini o’z ichiga ololmaydi. Mevazorlarda elementar uchastkani ajratish dala ekinlaridagidan ancha oson, chunki daraxt yoki bo’ta qatorlari bir xil ma‘lum bir masofadan keyin joylashadi va yil o’tishi bilan o’z joyini o’zgartirmaydi. Elementar uchastkalar chegaralari . burchaklariga ishorat belgilari qo’ilib uchastka chegarasi qayd etiladi. Hamma uchastkalar nomerlanadi. Tuproq namunalari vegetatsiya davrida o’g’itlar qo’llanilguncha olinadi yoki o’g’itlar qo’llanilgandan bir yarim ikki oy o’tgandan keyin olish mumkin . Tuprokdagi N, Р, К, Mg mikdorini va рН ni tavsiflsh uchun aralash namuna bir necha joydan olinadi. Bunda uchastkaning notipik, mikropasayish, do’ngchalar, halqob joylaridan individual namuna olinmaydi. Har bir aralash namuna 16 ta alohida olingan individual namunadan tashkil topadi. Bu namunalar o’sha joy elementar uchastka uchun tipik bo’lgan 8 ta daraxt oldidan olinadi. Bu 8 ta daraxt elementar uchastkada maydoni bo’ylab yetarli darajada teng meyorda joylashgan bo’lish kerak. Har bir daraxt ostidan 2 ta individual namuna olinada, bitta namuna daraxt tanasi bilan eng chetki shoxlar o’rtasidan qator orasi tomonidan olinsa, ikkinchi qator bo’ylab o’rtadan olinadi. Palmetta daraxtzorlarida shpalerdan 0,5 metr masofada tuproq namunasi olinadi. Yertut plantatsiyalarida qator yoki o’simlik polosasidan namuna olinadi. Mevaga kirgan bog’da tuproq namunalari 0-20 va 21-40 sm chuqurlikdan olinadi, 21-40 sm chuqurlikda tuproq namunalarini agrokimyoviy ko’rsatkichi stabil bo’lganligi uchun individual namunalar sonini 75% kamaytirib, birinchi qatlamdagi individual namunalarni 1-4 qismigacha qoldirish mumkin. Agar 020 sm qatlamda 8 ta daraxt ostidan olingan bo’lsa, 20-40 sm qatlamdan faqat 2 ta daraxt ostidan namuna olish mumkin. Rezavor meva bo’tazorlarida (smorodina, malina, yertut) tuproq namunalari 0-20 va 20-30 sm chukurlikdan olinadi. 20-30sm chukurlikdan 8 ta emas, 4ta nuqtadan namuna olinadi.

Tuproq yaxshi aralashtirilganidan keyin o’rtacha namuna olinadi. O’rtacha namuna olish uchun hamma individual namunalar fanera ustiga yoyiladi va bir xil qalinlikda kvadrat hosil qiladi. Keyin lineyka yordamida turt kismga bulinadi va ikki kismi qoldiriladi, qolgan ikki kismi tashlab yuboriladi. Bu ish 300-400gr namuna qolguncha davom ettiriladi. Keyin namuna xaltalarga solinib etiketkalanadi va soya joyda kuritildadi. Keyin namuna maydalanadi. SHo’r tuproqlarda sho’rlanganlikni o’rganish uchun besh joydan har 20 sm da sizot suvlarigacha namuna olib boriladi. Namunalarda sulfat, xlor, bikarbanat, karbonatlar, magniy natriy, kaliy, kaltsiy tuzlari o’rganiladi. O’simlik va tuproq namunalari hujjatlari . Kerakli analizlarni bajarish ungay bulishi uchun yoki tuproq namunalari bilan boshka operatsiyalarni utkazish oson bulishligi uchun dalaning uzida namunalar yagona nomerlash tizimi buyicha nomerlanishi kerak. Har bir aralash namuna etiketkalanadi, etiketkada namuna nomeri,tuproq gorizonti, bog nomeri, ekin turi, nav, Xo’jalik nomi, tuman, namuna olingan vakt, javobgar shaxs familiyasi yoziladi. Barg namunalari uchun etiketka ham xuddi pgunday mazmunga ega, fakat tuproq garizonti olib tashlanadi. SHAKL - 1 Xo’jalikda tuproq namunalarini olish dala qaydnomasi ________________ Xo’jalik __________________ tuman Bo’lim briga da Bog’ N kvartal Ekin turi, nav May doni, ga Elementar uchastka (namunz №) Tuproq katlami olingan vakti javob gar shaxs

SHAKL-2 Xo’jalikda tuproq namunalarini olish dala qaydnomasi ________________ Xo’jalik __________________ tuman Bulnm, brigada Bog’ N kvartal Ekin turi, nav May- doni, ga Elementar uchastka N Namun a olingan vakti javobgar shaxs 3. Tuproq agrokimiyoviy xaritanomalarini tuzish. Laborotoriyaga olib kelingan kelingan tuproq namunalari qabul qilingan standart uslublar yordamida analiz qilinadi. Tuproq analizi ma‘lumotlari asosida tuproqdagi gumus, ammoniy va nitrat shaklidagi azotga, harakatchan fosforga, almashinuvchan kaliy va magniyga, tuzlarga, tuproq kislataligi, sho’rtob va sho’rxokligiga xaritanoma tuziladi. Buning uchun analiz ma‘lumotlari mevazor xarita-rejasidagi tegishli bulgan elementar uchastkalarga yoziladi.Olingan hamma ma‘lumotlar (azot, fosfar, kaliy, magniy, kislotalik) oldin bitta xaritaga tushiriladi, keyin har bir analiz turi alohida xaritaga tushiriladi. SHAKL-3 ______________ tuman ______________xo’jalik tuproqlari agrokimiyoviy tavsifi. Bo’ln m briga Bog’ N kvar ekin turi, nav ekin maydo nn.ga Elemei - tar tuprok qatlam i namun a nomer Oznk moddalar mikdorn,mg | kg Р 2 О 5 К 2 О MgO p Н

SHAKL-4 _______________ туман ____________ xo’jalik meva daraxtlari bargi analizi tavsifi. Bo’li m brnga da bog’ N kvartal ekin turn, navi eknn mayd oni,ga Element ar uchastka N namu na nome ri Oeik moddalar mnkdorn,mg | kg N Р 3 0 5 К 2 О MgO СаО Mevali daraxtlar va rezavor mevalar uchun tuproqning harakatchan fosfor bilan ta‘minlanganlik darajasi guruxlari Harakatchan fosfor bilan Р 2 0 5 miqdori mg|kg Ta‘minlanganlik darajasi 0-20см 20-40 см Kam <20 <10 O’rtacha 20-30 11-16 Yetarli 30-40 17-22 Yuqori 40-50 23-28 Juda yuqori >50 >28 Mevali daraxtlar va rezavor mevalarning almashuvchan kaliy bilan ta‘minlanganligiga qarab tuproqning guruhlanishi. К 2 О mg|kg tuproqdan Ta‘minlanganlik darajasi 0-20см 20-40 см Kam <150 <70 O’rtacha 150-210 70-100 Yetarli 210-280 100-140 yuqori 280-350 140-180 Juda yuqori >350 >180

Harakatchan magniy miqdorining klassifikatsiyasi. Мд О, мг|кг, 0-20 см qатламда Ta‘minlanganlik darajasi <60 60-90 kam O’rta Yetarli yuqori Juda yuqori Bu o’rta va ogir kumoq tuproqlarda mevali daraxtlar va rezavor mevalar uchun tuzatish koefitsentlari. Ta‘minlanganlik darajasi Tuzatish koefitsenti Juda kam 1,5 1,3 Kam O’rta Yetarli Yuqori Juda yuqori Mevali daraxtlar uchun kullanilayotgan fosfor, magniy va kaliyli o’g’itlarning yillik dozalariga bu elementlarning tuproqdagi va usimlik bargidagi mikdoiriga karba tuzatish koeffitsenti Tuproqdagi harakatchan ozik elementlar miqdori bargdagi element ning yalpi miqdori etarli emas optimal ortiqcha

Juda kam va kam 2.0 1,5 - O’rta va yetarli 1.5 1.0 — Yuqori 1,0 0.5 ~> - Juda yuqori 0,5 — Mevali daraxtlar bargidagi ozik elementlar miqdori yetishmasligi uning optimal miqdoridan 35% dan ko’p bulsa, tavsiya kilingan o’g’it dozasi 2 marta oshiriladi. 20-35 % ga kam bulsa, o’g’it dozasi 1,5 barobar oshiriladi. Elementning optimal miqdorida tavsiya kilingan o’g’it normasi uzgartirilmay qoldiriladi. Agar 20% ga kup bulsa, o’g’it qo’llanilmaydi. Oxirgi yillarda barg diagnostikasi usuli ishlab chikilgan U usimliklar bargida ochik elementlar miqdorini aniklashga imkon beradi. Bu uslub xozirgi paytda MDH davlatlarida keng qullanilmoqda. Barg namunalari yoz urtalarida novda usishdan tuxtaganda, rezavor mevalarda-rezavor meva pishganda, yertutda -gullash - meva pishishi davrida ochiladi. Har bir elementar uchastkada ekin navi va rivojlanishi buyicha tipik bulgan usimliklardan 40-50 ta kasallanmagan. Normal barglar barg bandi bilan birga olinadi. 6-10 ta daraxtning hamma tomonidan bir xil me‘yorda 8-4 tadan barg olinadi. Barglar novdaning urta kismidan va odam balandligida joylashgan novdalardan olinadi. Rezavor bo’talardan ( smorodina, malina) shu yilgi usuvchi novdalarning urta kismidan olinadi. Kora smorodinada barglar ildizoldi novdalaridan yoki davom etuvchi novdalardan olinadi. Yon novdalar numuna olishga yaroqli emas. Yertutda tulik rivojlangan yosh barglar tupning o’rtasidan olinadi. Keng barglar toza xonada yoki ochik havoda soyada quritiladi. Quruq barglarda oziq elemeitlar miqdori (%) Ekin turi Ta‘minl anganlik guruhn O’simlnkda gi miqdori N Ва к 2 о MgO СаО Olma ва I Yetarli эмас <1,8 <о.з <1.2 <0.4 < nok П optimal 1.8-2,5 0.3-0.5 1.2-1.8 0.4-

Ш ortiqcha >2,5 >0.5 >1.8 0.6 >0.6 1.4- Gilos, I etarli emas <1.8 <0.3 <1.6 <0.4 <1.8 qorali va Н optimal 1.8-2.5 0.3-0.5 1.6-2.4 0.4- 1.8- sarik, gilos III ortiqcha >2.« >0.5 >2.4 0.6 >0.6 2.8 >2.8 Smorodin I Yetarli <2.2 <0.5 <1.6 <0.3 <1.8 11 Opgimal 2.2-3.4 0.5-0.7 1.6-2.4 0.3- 1.8- III ortiqcha >3.4 >0.7 >2.4 0.5 2.8 Krijovnik I Yetarlti emas <21 <0.5 <1.6 <0.4 <1.8 II optimal 2.1-3.1 0.5-0.7 1.6-2.4 0.4- 1.8- Ш ortiqcha >3.1 >0.7 >2.4 0.6 >0. 6 2.8 >.2.8Yertut I etarli emas <2.0 <0.5 <2.0 <0.2 <2.3 II optimal 2.0-3.0 0.5-0.7 2.0-3.0 0.2- 2,3- III ortiqcha >3.0 >0.7 >.3.0 0.4 >0.4 3,5 >3.5Mali n a I etarli emas <2.3 <0.5 <1.3 <0.4 <1.5 II optimal 2.3-2.9 0.5-0.7 1.3-1.0 0.4- 1.5- III ortiqcha >3.5 >0.7 >1.9 0.6 2.3 Quruq barglarda oziq moddalarning optimal yalpi miqdori (%) Ekin turi N Р 2 О 5 к 2 о МдО Olma va nok 2.2 0.4 1.5 0,5 Gilos, sarik gilos, qorali 2.2 0.4 2,0 0,5 Smorodina 2.8 0.6 2.0 0,4 Krujovnik 2.6 0.6 2.0 0,5 Yertut 2.5 0.6 2.5 0.3 Malina 2.9 0.6 1.6 0,5

Adabiyotlar : 1. Niyozaliev, Otabekov va boshqalar "Agrokimyodan amaliy mashg’ulotlar" Toshkent "Mexnat" 1989 y. 2. A Mavlonov, I.CHumachenko, A Abdujalolov "Paxtachilikda agroximya xizmati" Toshkent, "O’zbekiston" 1978 y. 3. Ф.А. Юдин. "Методика агрохимических исследований" Москва. "Колос" 1980 г. 4. Составление и использавание почвенних карт. Под ред к.с-х. н. А.Д. Кашанского. Москва. Агропромиздат 1987 г. 5. Ю.Федорин, АПонамарева "Составление агрохимических картограмм" Казсельхозгиз, 1964 г. Алма-Ата. 6. Пособие по агрохимическому обслуживанию хозяств Казакистана. Под обш ред. Ю.С Папенко. Алма-Ата "Кайнар", 1977 г

Похожие

Tokzorlar uchun agrokimyoviy xaritanoma tuzish

Agrokimyoviy xaritogrammani tuzish va shakllantirish

Agrokimyoviy laboratoriya tekshirishlari

Agrokimyoviy xizmat ko’rsatish

Agrokimyoviy tekshirishda ishlatiladigan hujjatlar. Agrokimyoviy tekshirish sifatini nazorat kilish.