Ҳашаки нўхат навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш - Сельское и лесное хозяйство - Рефераты

Ҳашаки нўхат навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш

Загружено в:

22.09.2023

Скачано:

0

Размер:

425 KB

Ҳашаки нўхат навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш Режа: 1. Ҳашаки нўхат навларининг қимматли хўжалик белгилари 2. Ҳашаки нўхатнинг биологик хусусиятлари

Ҳашаки нўхат бир йиллик ўсимлик (Виноградов Б.И. ва бошк. 1987). Осиёда энг катта майдонларни донли ҳашаки нўхат – Вигна синенсис эгаллаган (расм). расм. Ҳашаки нўхот навларидан бири экилган дала. Машғулотнинг мақсади. Талабаларга ҳашаки нўхат навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўргатишдан иборат. Ҳашаки нўхот навларининг навдорлик белгилари: 1.Поясининг бўйи ва йўғонлиги. Навларга боғлиқ ҳолда бўйи 30 дан 100 см ва баландроқ, йўғонлиги 1,2дан 1,5 см гача. 2.Тубининг шакли тик ўсувчи, ярим эгилувчи, тарвақай, ўрмаловчи. Баъзи бир навларда туби кам тукли, яшил (расм). 3.Барглари навига қараб узун навсимон бандда, уч баргли, тухумсимон ёнбаргли, камдан-кам ҳолда тукли, яшил ёки тўқ-яшил. 4.Гуллари баргларнинг қўлтиғидаги узун бандга жойлашиб 2-8 та гуллари билан шингилни хосил қилади. 5.Гулларининг ранги оқдан сиёҳ ранггача.

6.Дуккагининг шакли узунчоқ, қиличсимон, цилиндрсимон, узунлиги 7 см дан 80 см гача. Ранглари сариқ ёки қўнғир. Дуккагидаги донлар сони 4 тадан 17 тагача. Дуккаклари қалин чаноқлар билан қопланиб пастга осилиб туришади. 7.Уруғининг шакли чўзиқроқ эгри, буйраксимон, думалоқ, силлиқ ёки бурушган (расм). 8.Уруғининг ранги (оқ, қизил, қўнғир ва қора ва бошқа). 9.Уруғининг тумшуқчаси шакли (чўзиқ эгри). расмлар. Ҳашаки нўхотнинг навдорлик белгилари 1-топшириқ. Гербарий ўсимликларнинг таҳлиллари ёрдамида навлар тавсифидаги навдорлик белгиларини юқоридаги маълумотларга қараб текширинг. Ҳашаки нўхат навларининг қимматли хўжалик белгилари. Жумладан, уруғларининг юқори унувчанлиги, ўсимликларининг бефарқлиги ва узоқ вақт (навига қараб униб чиққанидан 65, 80 кун ўтганидан бошлаб) хосил тугиши билан ҳашаки нўхат фермерни ўзига жалб қилади. Ҳар бир ўсимликдан йиғиладиган хосил миқдори 0,5 дан 3, 4 кг гача (ўрмаловчиларида). Дуккакларини чорва молллари учун ем сифатида ишлатилиши мумкин (расм 94). Ғарбий ва марказий Африка, тропик

Америка, Осиёнинг жануби ва шарқи ҳамда Россия халқлари ҳашаки экин сифатида этиштиришади. АҚШ нинг жанубидаги аҳоли ҳашаки нўхатни овқатга ишлатади (расм). Фақатгина ёш дуккакларини эмас, балки уруғини ҳам истеъмол қилса бўлади. Энг фойдалиси таркиби 28% оқсил ва 47% крахмалга эга бўлган уруғи ҳисобланади. Ҳашаки нўхат дори дармон ўсимликлар қаторига киритилади. Одатда ҳашаки нўхатнинг хосилини йиғиш униб чиққанидан 40 – 50 кун ўтганидан бошланади. Яшил барглари шакланиши билан бир ой ёки бир ярим ой мобайнида йиғиб олинади. Пишган дуккаклари йиғиб олиниб донлари ажратиб олинади. Ҳашаки нўхотнинг донлари одамлар овқатининг парҳезлик таркибига киради. Ҳайвонлар учун эса қимматли ем озуқа бўлади. Бошқа донли экинлар қаторида ҳашаки нўхат ҳам оқсилнинг утилизациясини чекловчи трипсин моддасига эга. Ҳашакт нўхат бошқа донли экинларга нисбатан таркибида амина кислоталардан лизин ва триптофанларга бойлиги билан билан ажралиб туради. Аммо ҳайвон оқсилига қараганди меционин ва систинлар етишмайди. Шунинг учун ҳам ҳайвон оқсилини кўпайтириш учун донлиларга қўшимча сифатида юқорироқ баҳоланади. расмлар. Чорва молларини озиқлантириш ва кулинария учун ҳашаки нўхот маҳсулотлари. Дунёнинг кўпгина ҳудудларида чорва молларини озиқлантириш учун ҳашаки нўхат пичани ёлғиз озуқа саналади. Бу йерларда ҳашаки нўхат яшил ҳолатида ва қуритилган емиш шаклларида ишлатилади (расм). Ҳашаки

нўхатни азот йиғувчи сифатида тупроқни ўғитлаш ва тупроқ ерозиясини чеклаш учун ҳам фойдаланилади. Ҳашаки нўхатнинг биологик хусусиятлари . Ҳашаки нўхат иссиқсевар ўсимлик, ярим сояни ҳам сезмайди. Ҳар қандай шароитда ўсиб чиқади. Фақат хосил тўплаши ўстириш шароитига боғлиқ. Намликка талабгор. Акс ҳолда хосил элементларини тўкиш хусусиятига эга. Умуман олганда ҳашаки нўхат кун узунлигига бефарқ. Очиқ гуллилик ва ёқимли нектари туфайли ҳашоратларни ўзига жалб қилади. Шунинг учун ҳам ҳашаки нўхатни ўзидан чангланувчи ҳисоблашади. Икки ёки учта дуккаклар бирга узун бандда шаклланишиб хосил йиғишни енгиллаштиради. Намлик севарлиги билан ҳашаки нўхот дунёнинг намли тропик ва бошқа қисмларига мослашиш хусусиятларига эга. У ловияга нисбатан иссиқ ва қурғоқчилик шароитларига бефарқ. Қаҳратон қишга чидамсиз. Шундай қилиб уни суғориладиган ва лалми ерларда парваришлаш мумкин.

Адабиётлар: 1. Абдукаримов Д.Т. Донли экинлар селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2010й. 402 б. 2. Абдукадиров Д.Т. Қишлоқ хўжалиги экинлари селекцияси ва уруғчилиги. Тошкент 2002 й. 275 бет. 3. Азизов Б.М. Кузги буғдой дон сифатини оширишнинг муҳим омиллари. Ж.Ўзбекистон аграр фани ҳабарномаси. 3 (69)-сони, 2017й. 4. Азизов Б.М., Исроилов И.А., Худойкулов Ж.В. Ўсимликшуносликда илмий тадқиқот ишлари. Дарслик. Тошкент 2014. 265 б. 5. Азизов Қ.Қ., Ашуров К.К. Қанд жўхорининг янги навларини яратишда селекцияни тутган ўрни “ЎЗБЕКИСТОН ПАХТАЧИЛИГИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ” номли Республика илмий тўплами 2014 йил (I-ҚИСМ) 128 ва 130 бетлари 6. Ан Хе Сунг, Азизов К.К., Еденбаев Д., Бобоев Фю Г., Тахирбаева Д.У. Тритикале етиштириш қўлланмаси. Ташкент. 2017. 22 б. 7. Виноградов Б.И., Атабаева Х.Н., Дементьева А.А. Ўсимликшунослик. “Мехнат” матбуоти. 1987. 166 б. 8. Дала тажрибаларини ўтказиш услубиятлари. Тошкент 2007. 149 б.

Похожие

Нўхат навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш

Жавдар навларининг, навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш

Беда навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш

Жўхори навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш

Ловия навларининг навдорлик, қимматли хўжалик белгилари ва биологик хусусиятларини ўрганиш