Yosh va pedagogik psixologiya faniga kirish. - Психология - Рефераты

Yosh va pedagogik psixologiya faniga kirish.

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

42 KB

Yosh va pedagogik psixologiya faniga kirish Reja: 1. Yosh psixologiya va pedagogik psixologiya faning predmeti va vazifalari. 2. Yo psixologiya va pedagogik psixologiya faning mustaqil sohasi sifatida vujudga kelish va rivojlanishi. 3. Yosh psixologiya va pedagogik psixologiyaning shaxobchalari.

Pedagogik psixologiya XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib vujudga kelgan va psixologiya faniga genetik g’oyalarning kirishi bilan yanadda rivodlandi. Rus pedagogi K.D.Ushinskiy (1824-1870) o’z asarlarida jumladan “Inson tarbiya predmeti sifatida” asarida shunday deb yozadi: “Insonni har tomonlama tarbiyalaydigan pedagog uni har tomonlama bilishi, tushunishi kerak”. Bola tarbiyalash va uning rivojlanishining psixofiziologik jixatlarini I.M.Sechenov (1829-1905) ko’rsatib o’tgan. U kishining psixik rivojlanishi sababli bog’lanish asosida sodir bo’ladi deydi. Ya‘ni psixikaning kelib chianbai - o’zgarib turuvchi hayot sharoitlaridagi qo’zg’atuvchilardir va bu qo’zg’atuvchilar inson nerv sistemasiga ta‘sir qiladi va murakkab bog’lanish paydo bo’ladi. Manna shu bog’lanish esa bola psixikasining rivojlanishiga olib keladi. I.P.Pavlovning bosh miya qobig’idagi nerv bog’lanishlari to’g’risidagi qonunlari va umuman psixologich sohasida eksperimentlarning sezilarli yutuqlari (Veber, Fexner) tomonidan xotiraning o’rganilishi yosh va pedagogik psixologiyaning rivojlanishi yetarlicha asos bo’ldi. Yosh psixolog va pedagogik psixologiya bir-biriga maxkam bog’liq va ular biri ikkinchisi taqozo etadi. Ularning har ikkisi bitta umumiy ob‘ektni – ulg’ayib borayotgan shaxsning psixik faoliyat hamda uning xulq-atvorini tadqiq etadi. Shunga qaramasdan har ikkisining aloxida vazifalari ham bor. Yosh psixologiyasi odamning psixik rivojlanish xususiyatlarini antogenezda, ya‘ni organizmning vujudga kelishidan boshlab to umrining oxirigacha bo’lgan individual rivojlanish yo’lida o’rganadi. Yosh dinamika, psixologik jarayonlarning rivojlanishidagi qonunlashlar va yetakchi olimlar hamda odam hayotiy yo’lining turli bosqichlarida uning shaxsga xos bo’lgan xususiyatlar yosh psixologiya fanining tadqiqot predmeti hisoblanadi. Pedagogik psixologiya esa ta‘lim va tarbiyaning psixologik qonuniyatlarini o’rganadi. o’quvchining bilish faoliyati va ularning aqliy rivojlanishi bilishning muloqotga kirishishi va mehnatining ongli sub‘ektlari sifatida shakllanib borishi pedagogik psixologiyaning predmeti hisoblanadi.

Bo’lajak o’qituvchilar uchun mazkur kurs bo’yicha olinadigan bilimlar juda muhim ahamiyatga ega. o’qituvchi o’z faoliyatida yosh psixologiya ma‘lumotlarini qo’llay olish kerak. Yosh davr psixologiyasi fanini o’rganish ham nazariy, ham amaldiy ahamiyatga ega. Bu ham biologik va genetika, meditsina, sotsiologiya kabi fanlar bilan uzviy aloqada rivojlanadi. Yosh davr va pedagogik psixologiya fani dialektikaning printsiplariga oliy nerv faoliyati qonunlariga, diferentsiyaning psixofiziologiyasi qonunlariga psixologlar to’plagan materiallarga tayanib, inson psixikasi rivojlanishi, ma‘lum bir yosh davrda uning kechishi, o’zgarishi yuzasidan baho yuritadi. o’z navbatida bolaning psixik rivojlanishidagi barcha bosqichlarda o’kuv tarbiya jarayonining samaradorligini oshirishda pedagogik psixologiya to’laqonli javob beradi. SHaxobchalari. Yosh psixologiyasi: insonning psixik rivojlanishini davrlarga bo’lib chiqoidalariga muvofiq quyidagi shaxobchalarga ajraladi: bolalar psixologiyasi kichik maktabgacha yoshdagi o’kuvchilar psixologiyasi o’smirlar psixologiyasi yigit qizlar psixologiyasi (o’sir yoshlar psixologiyasi) katta yoshli kishilar psixologiyasi cherento psixologiyasi (qariyalar psixologiyasi) Pedagogik psixologiyaning asosiy shaxobchalari: Ta‘lim va tarbiya psixologiyasi. o’qituvchi psixologiyasi Psixologiyada XX asr boshida bolaning psixik taraqqiyotiga qarab 2 ta oqim vujudga keladi. biogenetik oqimlar (irsiyat hal qiluvchi omillar) satsiogenetik oqim (ijtimoiy muxit)

Har bir yosh davrning psixologik xususiyatlarini hisobga olgan xolda tarbiyaviy ta‘sir o’tkazish insonda o’z vaqtida o’zini anglashni vujudga keltiradi. Bolada o’zini anglash tuyg’usi qancha erta uyg’onsa shaxsiy nuqtai nazar, o’z huquqini his etish, o’zining aqliy va jismoniy imkoniyatlarini baholash shunchalik tez paydo bo’ladi. Xuddi shu asnodainjjiqlik, o’jarlik va qaysarlik kabi illatlar tarkib topishiga ruhiy to’siq vujudga keladi. Shaxslararo munosabatdagi qarama- qarshilik, inqiroz rivojlanish qonunlariga loqayd qarashning oqibatidir. Inson psixikasidagi umidsizlik, ijtimoiy adaolat uchun kurashish ruhining o’zgarishi – nazariya bilan turmush munosibligining mahsulidir. Odamlarda e‘tiqod dunyoqarash, ideal, umomala, muloqot mustaqil xulq-atvor samarali shakllantirish ko’proq yuqoridagi omillarga bog’liqdir. Kishidagi tashabbuskorlik hamda to’liqlarni yengishga intilishni aniqlash va ularni yosh psixologiyasi xususiyatlaridan kelib chiqqan holda ruhiy turtki, berish maqsadga muvofiqdir. Ta‘limning barcha bosqichlarida uning samaradorligini oshirish yosh psixologiyasining qonuniyatlariga suyanmog’i zarur. Bolalar jamoasi, oila muhiti, mehnat jamoalarida shaxslararo iliq munosabatni shakllantirish yosh davri xususiyatlarini inobatga olishning mahsuli sanaladi. Xatto kishining uzoq umr ko’rishi va unda ishchanlik qobiliyatining saqlanishi, istiqbol rejasi va maqsadi bilan yashashi ham yosh xususiyatlarini hisobga olib muloqotda bo’lishning mevasidir. Umaman ijtimoiy hayotning bircha jabhalarida oila, tarbiya muassasalari, ishlab chiqarish korxonasi va jamoat tashkilotlarida yosh psixologiyasidan foydalanish ta‘lim va tarbiyaning shaxslararo ijobiy munosabatlar o’rgatishning, ishlab chiqarish samaradorligini oshirishning garovidir. Bo’lajak o’qituvchilar uchun mazkur kurs bo’yicha olinadigan bo’limlar juda muhim ahamiyatga ega. Ma‘lumki, o’qituvchi ijtimoiy hayotda o’ziga yuklangan turli vazifa va rollarni muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun yosh psixologiyasi ma‘lumotlarini qo’llash shart.

Fоydаlаnilgаn аdаbiyotlаr: 1. А .V.P е tr о vskiy. "YOsh psi хо l о giya v а p е d а g о gik psi хо l о giya". M.1979 yil. 2. "Umumiy psiхоlоgiya, yosh psiхоlоgiya vа pеdаgоgik psiхоlоgiya" kursi. 1982 yil. 3. V.А.Krutеskiy. "Pеdаgоgik psiхоlоgiya аsоslаri" T. "Ukituvchi". 4. V.А.Krutеskiy. "Ukuvchilаrning tаъlim vа tаrbiyasi psiхоlоgiyasi. 1976 yil. 5. E.Gоziеv. "Psiхоlоgiya" T. 1994 yil. 6. M.V.Vохidоv. "Psiхоlоgiya" T. 1981 yil. 7. M.G.Dаvlеtshin tахriri оstidа "YOsh psiхоlоgiyasi vа pеdаgоgik psiхоlоgiya" T. 1974 yil. 8. SH.Bаrаtоv. "Ukuvchi shахsini urgаnish usullаri". T. "Ukituvchi". 1995 yil.

Похожие

Psixologiya faniga kirish

Pеdagogik psixologiya faniga kirish

Psixologiya tarixi faniga kirish

Yosh davrlari va pedagogik psixologiya fani predmeti

Yosh davrlari psixologiyasi va pedagogik psixologiyaning predmeti