Xulq-atvor haqidagi ta’limotlar - Психология - Рефераты

Xulq-atvor haqidagi ta’limotlar

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

41.5 KB

Xulq-atvor haqidagi ta’limotlar Reja: 1. Kirish; 1. Amerikalik psixolog va fiziologlarning tanqidi. 2. Uotsonning psixologiya haqidagi asosiy asari. 3. Nazariya va yana nazariya. 4. Xulosa.

Davr o’tishi bilan fikrlash almashini natijasida fan boyib boradi. YA’ni yangi bir davr psixologiya ishlab chiqirgan fikrlar o’tgan davrda yashab o’tgan olimlarning tajribalarida qandaydir o’zaro fikrlarini o’rganish orqali yangi bir tushunchani o’zimizga olishimiz mumkin. Kuzatish ishlari orqali psixolog insonlarning hamda hayvonlarning hatti-harakatlarini bir-biriga solishtirib tadqiq etganlar. X1X asrning oxirida bir qancha amerikalik psixologlar jumladan; E. Gorandayk va Uotsonlar emperik psixologiyan tanqid qilib chiqdilar. Ular psixologiyada kuzatish metodini olib tashlashni taklif qildilar. Ular insonagi bo’layotgan o’zgarishlarni hammasi ong orqali emas, balki tashqi muhit ta’sirida vujudga keladi deb tushuntirdilar. Ular umuman ongni psixologiyadan olib tashlashni taklif qildilar. Psixologiya xuddi mana shu davrga kelib ikki tarmoqqa bo’linadi: 1) ob’ektiv psixolgiya; 2) sub’ektiv psixologiya; Psixologiya ruhni o’zini o’rganishdan kechganligi uchun uni ruhsiz psixologiya deb atagan bo’lsalar ob’ektiv psixologiya esa psixikasiz psixologiya deb ataganlar. SHuning uchun ham Uotson psixologiya haqidagi maxsus asarini psixologiya xulq haqidagi fandir deb nomladi. B u x e o v e r i z m -inglizcha Vixeoyror so’zidan olingan bo’lib, xulq-atvor degan ma’noni bildiradi. Amerika psixologiyasidagi bu yo’nalish shuning uchun Buxeoveorizm deb atalgan. Biz odatda organizmning harakatlari, mimika, ishoralar, nutq ichki kechinmalarni faqatgina tashqi zahira deb bilamiz. Traditsion ratsionalistik va emperik psixologiya ham bizning harakatlarimizni ko’pchiligi ichki psixik kechinmalarni faqatgina tashqi ifodasidir deb izohlaydi. Buxeovirizm asoschisi Tordayk kuzatish metodi va eksperimentlar o’o’tkazishni asosan hayvonlarda o’tkazib, hayvonlarda malaka hosil qilish jarayonini o’rgangan Goridayk hayvonlar psixikasini o’rganishdagi xuddi shu ob’ektiv metodlarini inson psixik hayotini o’rganish ham kuchirish ham mumkin deb hisobladi. Inson xulqi

reaktsiyalar yig’indisi sifatida bitta emas balki butun bir qo’zg’ovchilar sistemasi bilan tashqi ta’sirda vujudga keladi. Organizmning javob harakatlar yig’indisini ro’yobga chiqarish barcha qo’zg’ovchilarning murakkab yig’indisini Buxeoviristlar fikriga insondagi ushbu harakatlar reaktsiyalar ong bilan emas balki xulq-atvor bilan boshqariladi. Bunda sezgi, idrok, iroda, xayol, tafakkur kabi bilish jarayonlari tushunchalari o’rniga har xil nomlangan reaktsiyalar ishlatiladi. Buxeoviristlar fikriga tashqi qo’zg’atuvchi bilan inson xulqi o’rtasida qonuniy kuchli bog’lanish mavjuddir. Buxeoviristlar fikriga psixologiya ham tabiiy fanlar singari aniq fanlar sistemasiga aylantirilishi kerak. Psixologiya endi falsafaga emas, balki ximiya, fizika, madaniyatshunoslik, biologiya, sotsiologiya fanlari bilan alohida bo’lishi kerak. Bixeovirizm fikricha psixologiyaning oxirgi vazifasi insonning butun bir jamiyatni, xulq-atvorini o’rganishdan va tashkil qilishdan iboratdir. Psixologiya harbir odamning hatti-hrakatini oldindan ilmiy asosda aytib berishi kerak. Bixeovirizm nuqtai-nazaridan ta’lim va tarbiya jarayonida tarbiyachi va tarbiyalanuvchi ongiga ta’sir qilishdan emas, balki o’sha ta’sirga sharoit yaratib berishdan iboratdir. Xulosa: X1X asrning oxirida bir qancha amerikalik psixologlar jumladan E.Gorondayk va Uotsonlar psixologlar tajribalar asosini olib qaralganda yangi bir tushunchalarning kirib kelishi orqali ular olib borgan tajribalarni bir-biriga solishtirib natijalarini baholab borish. Insondagi o’zgarishlarga muhitning o’zaro ta’sir tomonlari hamda ongning insonda bo’layotgan o’zgarishlarga ta’sir etmasligini ilgari surganlar. Psixologiyada bu fikrlarni o’zaro tahlili orqali ijobiy, salbiy tomonlarini o’rganish. Uotson psixologiya fanining xulq-atvori haqidagi fan ekanligini ta’kidlagan bu orqali bixeovirizm tushunchasi fanga kirib kelgan va tahlil orqali o’rganilgan.

Adabiyotlar: 1. M.G.YAroshevskiy «Istoriya psixologii» Moskva. Izd. «Nauka» - 1979 yil. 2. A.N.Jdan. «Psixologiya ot antichnosti do nashix dney» Moskva, «Nauka» -1989 y. 3. Yu.B. Gippenreyter «Vvedenie v obshuyu psixologiyu» Moskva, Izd. MGU- 1098 g. 4. www.ziyonet.uz

Похожие

O‘smirlik xulq-atvorining reaksiyalari va deviant xulq-atvor klassifikatsiyasi O‘smirlarda xarakter aksentuatsiyasi

Iste`molchi xulq-atvori

Shaxs xulq-atvorining psixologik xususiyatlarini

Xulq atvordagi salbiy og‘ishlar tipologiyasi

Bolalar xulq-atvorining formalari psixopatik