Маркетинг психологияси - Психология - Рефераты

Маркетинг психологияси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

58 KB

Маркет и нг п сихологияси Р ежа: 1. Маркетинг тушунчасининг психологик мохияти. 2. Иқтисодий сохада маркетинг хизматларини ташкил этиш. 3.Маркетинг хизматларидаги асосий шартлар.

Маркетинг тушунчасининг психологик мохияти Маркетинг — иқтисодиёт билан амалий ижтимоий психологиянинг ўзаро таъсири сохаси бўлиб, бу хозирги даврда айниқса ривожланмоқда. Маркетинг инглизча «маркет» — бозор сўзндан олинган бўлиб, ямпорт ва махаллнй, сифатли ва сифатсиз товарлар, турли даражадаги хилма-хил хизматларни назарда тутади. Бу курсатиб ўтилган структуралар орас и даги рақобат му нозара бозорга таъсир кўрсатади. Бу таъсирлар 1$ай даражада эканлигини билиш учун айни маркетинг пс и хологиясини били ш зарур бўлади. Маркетинг — бозор холатини асосли ўрганиш, уни олдиндан баҳолаш орқали товарларни ишлаб чиқиш ва сотишни ташкил этиш хамда шу уринда яхши фойда топишни уюштириш ҳисобланади. Маркетинг хизматларида шунингдек махсус маркетинг дастурлари яратилиши орқали харидорларни ва рақобатчиларни ўрганиш, реклама ўтказиш, харидорга маъқул бўлган хизматларни амалга оширишни хам кўзда тутади. Маркетинг туфайлигина товар ишлаб чиқарувчилар бозор билан узвий боғланадилар, эътиборлари бозорталаб товарлар яратишга қаратадилар. Маркетинг ўз навбатида бир қанча жуда муҳим қоидаларга асосланади: товар ишлаб чиқариш талаби ва корхона имкониятини ҳисобга олиш; харидорнинг талаб — эхтиёжини тўла қондириши, бўлғуси талаб инобатга олниши; мўлжалланган бозорда товарлар айтилган вақтда белгиланган миқдорда сотилиши; янги товарларни ўзлаштириш орқали корхонадаги самарага эришиш; харидор талабига мослашиш.. Ҳозирги кунда нафақат нархларни тушуриш, балки махсулот ва товар сифатини кўтариш, бунда маркетинг бозорининг асосий коидаси талаб ва таклиф, талаб ва эҳтиёж билан зарур эканлиги масаланинг бир томони бўлса, иккинчи жиҳатдан айнан мижоз психологик хусусиятларини, кизикиш—эхтиёжларини, танлаш мотивларини, махсулотга бўлган талабини инобатта олиш ҳам мухим ҳисобланади. Товар ишлаб чиқаришд а 2 хил ёндашиш кузатилади: 1. Умуман янги

махсулотни ишлаб чиқариш, янг и талаб бозорини яратиш. 2.Истеъмолчиларга айни ёқадиган ва улар харид этадиган маҳсулотларни ишлаб чиқариш. Биринчи холатда товар ишлаб чиқариш учун маҳсулотни харид қилиш мумкин бўлган харидорларнинг информацион тахлилини қилиш, товарни реклама ва тарғиб эта олиш зарур бўлади. Иккинчи холатда эса харидор эҳтиёжини ҳар томонлама таҳлил этиш ва программалаш, бозордаги шу товарнинг холатини билиш зарур бўлади. Маркетинг тушунчаси тор ва кенг маънода ишлатилади. Тор маънодаги маркетинг — бу самарали хизмат технологияси бўлса, кенн маънодаги маркетинг деганда эса корхона ва ташкилот иши ташкиллаштириш тушунилади, бундаги фаолият асосий эътибори айни мижоз манфаатларига қаратилади. Кўплаб йирик давлатларда шундай турли маштабдаги маркетинг тадқиқотлари ўтказкладики, бунда албатта шу маҳсулотга реал ва потенциал эхтиёж инобатга олиниши керак эди. Масалан, 20 — асрнинг 60 —йилларида АҚШда шундай маркетинг тадқиқотлари ўтказилдики, бу тадқкқотлар нафақат олимларни балки, йирик корхоналар раҳбарларини ҳам кизиктирди- Бу тадқикотларда асосан инсоний қадриятлар ва яшаш усуллари ўрганилган бўлиб, уларнинг натижасида қуйидаги мухим саволларга жавоб топилди: кишилар келгусида нималарни, қандай товарларни хоҳлайдилар; > ни м аларга эхтиёж сезад и лар; > ҳамма нарсадан ниман и ус т ун қўядилар; > кишилар эхтиёжини қандай қилиб аниқлаш мумкин? Шунинг учун маркетинг тадқиқотларида асосий мақсад кишилар эхтиёжларини тушуниш, идрок этиш хусусиятларини билиш, мижозларнинг дунёқарашларини ўрганиш, махсулот рақобатчилари, дилер ва бошқа турли жихатларни инобатга олиш кўзда тутилади. Икти содий со х ада маркетинг хизматларини ташкил этиш

Б унинг учун асосан икки сохасини ажратиш мумкин; 1. маркетинг хнзматлари 2. ходимлар (персонал) билан ишлаш. Биринчиси энг замонавий ва мухим иш бўлиб, бу ерда психолог вазифаси «Нимани?» ва «Ким?» харид қилиб олишга эҳтиёжи борлигини ўрганшига кўмаклашишдир. Чунки, талаб билан эҳтиёж бевосита шахсга ва унинг психологик муносабатлари тизимига алоқадор категориялар бўлиб, бозор ва рақобат шароитига корхона ёки ташкилотларнинг самарали ишлаб кетиши энг аввало ҳаридордир товар махсулотларни ажратиб, уларнинг одамлар талаб — эхтиёжига қанчалик мослигини аник тахлил қилишдан бошланади. Маркетинг муносабатлари аслида одамлар ўртасидаги соф психологик муносабатлар бўлиб, унинг негизида одамлар ўртасидаги жонли мулоқот ва талаб дидлар тарбияси ётади. Шунинг учун биз бугунги кунда иқтисодиётда муваффақиятга эришишни кўзласак, у холда одамларда тўғри маркетинг тафаккурини шакллантириш воситаларини қидиришимиз ва талаб - таклиф муносабатларини реал ишлаб чиқариш имкониятлари билан мувофиқлаштиришда инсон психологияси хусусиятларини инобатга олиб ишлашга ўрганишимиз керак Психологияни қандай қилиб сотиш мумкин (яъни, Психологик маълумотлар ва бошкаларни} ? Биэ аниқ ва тўгри жавоблар олишимиз керак бўлган саволлар қуйидагилар булади: Нима сотилади? — Тест натижалари Нима учун? — нима қилиб бўлса ҳам инсонларга ёрдам бериш, пул ишлаш, ўз имкониятларини текшириш, шахсий иш очиш; Ким? — фирма ёки конкрет кишилар; Нима? — хилма — хи л тестлар батареяси; Кимга? — турли касб эгалари, ўқувчиларга, ходимларга; Каерда? Қачон? — зарурат бўлган хар қандай жойда; Қанда й қи л иб? - минимал вақт сарфлаб, тез ва соз; Қанча? — тест ўтказувчиларнинг сони в а имконият и га қараб; Ким билан? — шу фир м а ходимлари билан. Демак, маркетинг хи з матида жавоб берилиши зарур бўлган

са рм о я лардан кўриниб турибдики, ҳар бир саволга бериладиган жавоб н инг орқасида конкрет одамлар, уларнинг қобилиятлари, манфаатлари ва иш унуми ётади. Шунинг учун бу соҳада психологик хизмат зарур. Иккинчи соҳа — кадрлар ва улар билан бевосита ишлаш соҳаси. Бу куйидагиларни ишга жалб этишда билиш зарур бўлган қобилиятлар ва шахсий фазилатлардан тортиб, уларни тўгри йўналтириш, ўз жойига куйиш , ташкилот доирасида гурухларни шакллантириш, ходимларга маълумотларни ўз вақтида етказиш билан боглиқ кадрлар сиёсатини олиб боришга алоқадор хизматдир. Маркетинг фаолиятига шунингдек бозор тузилмаларини билиш , макро ва микро мухит омиларини тахлил қила олиш, реклама ташвиқот ишларини олиб бориш хам киради. Маркетинг хизматларидаги асосий шартлар М аркетинг вазифаларини саноат ишлаб чиқариши, яъни иқтисодиётда самарали ташкил этиш учун қуйидаги шартларни қўйиш мувофиқдир: Саволларн и ушбу тартибда қўйиш : - Н им а учун? - Ким? - Н и ма? - Кимга? Ка е рда? - Қачон? - Қандай қилиб? - Нечта? - Ким билан? Бу қўйилган саволларга эса хам корхона ёки фирма, хам ходим томонидан ўзига хос ёндашиш керак бўлади. Ходим ўз томонидан маркетинг хизматлари самарали кечиши учун ушбу жихатларни устувор деб белгилаши керак: - қизиқиш, мотивацияни;

- ижтимои й роллар, вазифаларни: - касбий ма ла каларини; - ўзаро тасир туз и лмаларини; - иш тартибини; - ишлаб ч и қариш технологияларини, сифатини; - иш ҳақини; - иш сифатини; - қандай к иш илар билан ишлашини. Корхона, фирма, ташкилот ёки ишлаб чиқариш томонидан эса ушбу жихатларга эътибор бериш лозим: - маҳсулот; - сотиш вақт и ва жойи; - бозор хажми; - нарх—наво; - хамкорлар ва рақобатчиларни; - мижоз ва талабгорларни; - талаб ва эхтиёжни. Маркетинг хизматларига самарали ёндашишда албатта умумий холда ёндашиш ва индивидуал холда ёндашиш турлари ҳам кузатилади. Чунки айрим ҳолда мижозлар учун ахамиятли шундай томонлар бўладики, маркетинг хизматларини яхши бўлиши учун буни ташкилот томонидан инобатга олиш зарур. Масалан, харидорнииг ўз услуби, сервис, мижоз характери хислатлари, иктисодий мавқеи, қулайлик, танлаш мотивлари. Ташкилот ҳам ўз навбатида нархларнинг қулайлиги, ижтимоий сиёсий имконияти, ижтимоий қиёфаси, ассортимент кабиларни инобатга олиши зарур бўлади. Бу келтирилган жиҳатлар маркетинг вазифаларини ҳал этишда раҳбарларга ёрдам беради.

Адабиётлар : 1. Введение в практическую социальную психологию, — Под ред. Ю. Жукова, Л. Петровской и др. - М.,1996 2. Никольская И.Л., Тигранова Л.И. Гимнастика для ума: Кн. для учашихся,— М,: Просвеҳение, 1997 3. Шихерев П.Н. Современная социальная психология. М: ИП РАН, 1999 4. Дьюи Д. Психология и педагоги1са мшпления. (Пер. с анг. Н. Никольской}- М.: Просвеҳение, 1997 5. Психология, Учебник.— Под род. М. Крилова. - СПб, 1998 6. Котлер Ф. Основи маркетинга. М., 1992. 7. Психологическая диагностика в управлении персоналом. — Под ред. Е.Л. Климова, - М., 1999 8. Райгородский Д.Я. Практическая психодиагаостика. Методи и тести. - Самара, 1998 9. Вигке W.W. Organization Development Principles and Ptactice-Boston Toronto , 1982. 10. www.ziyonet.uz

Похожие

Шахс психологияси

Таълим психологияси

Тарбия психологияси

Бошкарув психологияси

Тадбиркорлик психологияси