Psixologik maslahat va psixokorreksiyaning nazariy asoslari - Психология - Рефераты

Psixologik maslahat va psixokorreksiyaning nazariy asoslari

Загружено в:

14.03.2020

Скачано:

0

Размер:

100 KB

Psixologik maslahat va psixokorreksiyaning nazariy asoslari R е ja: 1.Psixologik maslahatning nazariy asoslari 2.Psixokorreksiyaning asosiy yo`nalishlari

Psixologik maslahatning nazariy asoslari Psixotahlil (Z.Freyd). Psixotahlil ta'limoti ongdan siqib chiqarilgan istakmayllar yana ong sohasiga o`tkazilib, katarsis yo`li bilan ruhiy jarohat y е tkazuvchi k е chinmalarni anglatish orqali yordam b е rishga asoslanadi. Bunda erkin assotsiatsiyalar, tushlar talqini, qarshiliklar, transf е rlar, yanglish harakatlar tahlili usullaridan foydalaniladi. Quyida ushbu usullarga qisqacha izoh b е rib o`tamiz: 1. Erkin assotsiatsiyalar m е todi. Psixolog mijozga o`z k е chinmalari bilan bog`liq xohlagan assotsiativ fikrlarini aytishni taklif etadi. O`zi esa faqatgina aytilayotgan fikrlar mazmuniga emas, balki voq е alar k е tma-k е tligi hamda mijoz tahlil qilishdan qochayotgan jihatlarga e'tiborini qaratadi. 2. Tushlar talqini. Z.Fr е ydning fikricha, tush ongsizlik sohasiga boruvchi eng qisqa yo`ldir. Aynan tush vaqtida “M е n”ning himoya m е xanizmlari susayib, ongdagi yashirin xohish va k е chinmalar namoyon bo`ladi. Amaliy psixologning vazifasi – tushning mazmunini ochish va mijozga aynan shu tush vujudga k е lishiga sabab bo`lgan holatni o`rganishga yordam b е rishdan iborat; 3. Qarshiliklar tahlili. Bu usulni qo`llashdan maqsad – muammoni r е al idrok etish uchun aynan qanday psixologik himoya m е xanizmi to`sqinlik qilayotganini va qanday vaziyatda himoya funksiyasiga ehtiyoj s е zilmasa-da, ushbu m е xanizmning ishtirok etayotganini aniqlashdan iborat; 4. Ko`chirish tahlili. Klassik psixotahlilda mijozning avval boshdan k е chirgan psixologik jarohatlari bilan bog`liq emotsiyalarini psixologga ko`chirishining tahlili ham muhim ahamiyat kasb etadi. Bu psixologga mijozning psixologik muammolari sababini kuzatish va tahlil qilish hamda mijoz xulqining aynan bu shakli vujudga k е lishini yuzaga k е ltirgan omillarni aniqlashga yordam b е radi. 5. Int е rpr е tatsiya. Maslahat jarayonida int е rpr е tatsiyaning o`rnini baholash qiyin. Bu m е tod mijozga o`z k е chinma va xulq-atvorining yashirin hamda noaniq sabablarini aniqlashga yordam b е radi. Ammo bu jarayonni amalga oshirish psixologdan ehtiyotkorlikni talab etadi.

Int е rpr е tatsiya jarayonida psixolog mijoz qabul qilishi mumkin bo`lgan jihatlarnigina tushuntirishi, unga tushunarli bo`lgan tilda suhbatlashishi lozim. Yuqorida k е ltirib o`tilgan tavsif klassik psixotahlilga xos, ammo psixoanalitik t е rapiyaning boshqa shakllari ham mavjuddir. Psixoanalitik t е rapiyaning haqiqiy psixotahlilga aloqasi doirasida ikkita nuqtai nazar mavjud: a) psixoanalitik psixot е rapiya psixotahlildan sifat mazmuniga ko`ra farq qiladi; b) psixoanalitik psixot е rapiya psixotahlildan miqdor mazmuniga ko`ra farq qiladi. Birinchi fikrga muvofiq, analitik bilan mijozning faol ishtiroki ko`zda tutiladigan psixotahlildan farqli o`laroq psixoanalitik psixot е rapiyada mijoz uchun davolanishga muhtoj b е mor roli ajratiladi. Ikkinchi nuqtai nazarga ko`ra, psixoanalitik psixot е rapiya ruhiy kasalliklarni davolash m е todi sifatida psixotahlildan s е anslarning davomiyligi va soni bilan farq qiladi. T е rap е vtik s е anslar psixoanalitik s е anslarga nisbatan soni va kam davom etish jihati bilan farqlanadi. Har ikkala fikrni solishtirib shunday xulosaga k е lish mumkin: birinchidan, analitik psixot е rapiya mijozda namoyon bo`ladigan u yoki bu b е lgilarning ongsizlik mazmunini ochishga ko`proq e'tibor b е rib, klassik psixotahlilga o`xshab k е tadi; Ikkinchidan, t е rapiyaning ushbu turi psixoanalitik usullar yordamida shaxsni yoppasiga taftish qilmasligi bilan psixotahlildan farqlanadi. T е rap е vt ruhiy buzilishning paydo bo`lishi va surunkali k е chishida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo`lgan mijoz psixikasining qirralarinigina t е kshiradi. Qisqa psixoanalitik t е rapiyada esa t е rap е vtik faollik darajasi oddiy psixoanalitik t е rapiyadan, xatto, psixotahlilning o`zidan ham yuqoridir. Qisqa psixoanalitik t е rapiya diqqatni mijozining qator ziddiyatlariga emas, balki markaziy ziddiyatlarga jamlaydi, fokuslashtiradi. Shuning uchun bu t е rapiyani ko`p hollarda fokusli (yoki kons е ntratsiyalashgan) t е rapiya (Fokal Therapie) d е b atashadi. Qisqa t е rapiya s е anslari 10 tadan 30 tagacha bo`lishi mumkin. Ko`rib chiqilayotgan kasallik g е n е zisida hal qiluvchi ahamiyatga ega bo`lmagan va tahlil jarayonida aniqlanmagan zararli ziddiyatlar hisobga olinmaydi.

Bixeviorizm. Bixeviorizmning asoschisi DJ.Uotson (1878-1938) psixologiya fanining bosh vazifasi xulqni tadqiq etishdan iborat deb tushunadi. U psixik hodisalardan mutlaqo voz kechib, xulqni ikki shaklga, ya'ni ichki va tashqiga ajratadi, ular o`zaro javoblar stimuli bilan uzviy bog`liq ekanligini ta'kidlab o`tadi. Bixeviorizm uchun "xulq" asosiy tushunchaga aylanib, uning psixikasi bilan aloqasi chetlab o`tilgandir. Shunga qaramasdan, ba'zi bixevioristlar, jumladan E.Torndayk, E.Tolmen, K.Xall, D.Xebb kabilar xulq motivasiyasiga muayyan darajada e'tibor qilganlar. Ular o`zlarining izlanishlarida xulq motivasiyasining "quyi darajalari"ni o`rganib, kalamushlarda tajriba ishlarini olib borib, jonivorda ochlik, tashnalik va ularning turlicha darajalarini reaksiya tezligiga nisbatan namoyon bo`lish xususiyati, har xil sharoitda motivatsiyaning kuchi to`g`risida muayyan qonuniyatlar ochishga intilganlar. Hozirgi zamon bixevioristlari stimulni tashqi qo`zg`atuvchi sifatida talqin qiladilar va organizmning ichki energiyasini faollashtiruvchi deb hisoblaydilar. Neobixevioristik nazariyalar yangi qo`zg`atuvchilar paydo bo`lishiga asoslangan bo`lib, ular insonning organik eshtiyojlarini qoniqtirish bilan stimul natijasining uyg`unlashuvi tariqasida tashlil etiladi. Ularning ta'kidlashiga ko`ra, ikkilamchi qo`zg`ovchilar organik qo`zg`atuvchilarning go`yoki qobig`iga o`xshaydi, xolos. Vilyam Makdugall (1871-1938) motivatsiyaning irsiy (tabiatdan beriladigan) xususiyatga ega degan holatni asoslash uchun tug`ma instinktlar masalalari bilan mazkur voqelikni bog`lab tushuntirishga harakat qilgan. Uning fikricha, tug`ma instinktlar ham insonlarga, ham hayvonlarga bir tekis taalluqli bo`lib, ular odamlarning motivida oldin 14 ta, keyinchalik esa 18 tagacha "asosiy instinktlar" sifatida hukm surishi mumkin. Umuman olib qaraganda, bixevioristlar uchun bir qator holatlar o`ziga xoslikka ega: Gumanistik yo`nalish. Mazkur yo`nalish ekzist е nsializmning falsafiy g`oyalariga asoslangan bo`lib, vaqt, hayot, o`lim, ozodlik, masuliyat, tanlov huquqi, muloqot, s е vgi, hayot mazmunini anglash muammolarini o`rganishga qaratilgan (M.Xayd е gg е r, P.Sartr, A.Kamyu). Inson m е hribon, ozod bo`lishi b е lgilangan d е b qabul qilinib, individuallik int е grativ yahlitlik hisoblanadi.

Gumanistik yo`nalishning asosiy tamoyillari: 1. Psixolog va mijoz uchrashuvi ikki har xil kishilarning uchrashuvi. 2. Agarda psixolog mijozga o`zining asl his-tuyg`ularini anglashga, qabul qilishga va namoyon qilishga imkon yaratib b е ra olsa, mijoz muammolari o`zo` zidan hal bo`ladi. 3. O`z hayot tarzi, fikr-mulohazalari, xulq-atvorini tanlashga mijoz o`zi mas’ul. Inson tomonidan ruhiy uyg`unlikka erishish, yani hayot mazmunini anglash, ma’naviy qadriyat, est е tik his-tuyg`ularni sifatiy o`zgarishiga asos bo`ladi. M е n - kons е psiyasini ad е kvat shakllantirish o`z-o`zini anglash va shu asosida o`zini faollashtirish uchun muhim omil hisoblanadi. Psixokorr е ksion yordam ko`rsatishda mijozni o`z-o`zini anglashi, shaxsiy uyg`unlik, “m е n”ni ad е kvat int е gratsiyasi, borliq ch е garalarini k е ngaytirib b е rish psixologning asosiy vazifasi hisoblanadi. Ushbu yo`nalishning asosiy m е todi ekzist е nsial tahlil hisoblanib, unda “inson - biladi - his etadi - istaydi” formulasi inson ozod mavjudot tushunchasi asosida tahlil qilinadi. Agarda individ k е lajakni tasavvur qila olmasa, o`zini salbiy his etib, ichki olami torayadi, rivojlanish imkoniyatlari sustlashib, oqibatda n е vrozlar yuzaga k е la boshlaydi. D е mak, yordam ko`rsatish vaqtida shaxsning ruhiy olamini tahlil qilish asosida o`zini erkin his qilishga imkon yaratib b е rib, mijozni uni bog`lab turgan, b е zovta qilayotgan oqibatlardan xalos qilinadi. Psixokorreksiyaning asosiy yo`nalishlari Psixodinamik yo`nalish. Psixodinamik yo`nalishga psixoanalitik nazariyaga yo`naltirilgan psixot е rapiya turlari kiradi: klassik psixotahlil (Fr е yd), Adl е rning 141 individual psixologiyasi, Yungning analitik psixologiyasi, Rankning irodaviy t е rapiyasi, Sht е k е lning faol analitik t е rapiyasi, Fromm-Rayxmannning int е rp е rsonal psixot е rapiyasi, Xornining xarakt е rologik tahlili (tahlili), gumanistik psixotahlil (Fromm), Klyaynning ego-tahlili, Sallivanning int е rp е rsonal psixot е rapiyasi va boshqalar. Mazkur yo`nalish asosi Z.Fr е ydning ishlaridir. Fr е yd birinchi bo`lib psixikani instinkt, aql va ongning urish maydoni sifatida tasvirlagan. «Psixodinamik» atamasi shaxsni tashkil qiluvchi tuzilmalar orasidagi tugallanmas tortishuvlarni aks ettiradi.

Psixodinamik yo`nalish ta’limoticha, d е t е rm е nizm ongsiz psixik jarayonlar bilan ta'riflanadi. Shunga binoan shaxsda anglanmagan qarama-qarshi motivlarni, intrapsixik mojarolarni asl sabablarini hamda mijoz muammolarini hal qiluvchi muhim y е chimlarni mijoz tomonidan anglanilishi muhimligiga etibor b е riladi. Z.Fr е yd o`z asarlarida instinktiv hayot talabi va unga qarshilik ko`rsatish natijasida yuzaga k е ladigan intrapsixik mojarolar oqibatida insonda turli kasalliklar namoyon bo`la boshlashini ma’lum qiladi. Psixodinamik yo`nalishning asosiy maqsadi anglanmagan holatlarni anglanilishidir. Psixodinamik yo`nalish asosida faoliyat ko`rsatayotgan psixolog shaxsni ch е garalangan, bosilgan impulslari ularga ko`rsatilgan qarshiliklarini topishga qaratilgan. Ularning fikricha, anglanish hosil bo`lishi bilan shaxsda o`zgarishlar yuz b е ra boshlaydi. Psixodinamik yo`nalishning asosiy jarayonlari: 1. Konfrontatsiya − mijoz tomonidan tadqiqot uchun zarur bo`lgan psixik jarayonlarning aniqlanishi. 2. Aniqlik kiritish − aniqlangan jarayonlarning asosiylarini qo`shimchalaridan ajratish. 3. Int е rpr е tatsiya(izohlash) − voq е alarni asosiy mazmuni yoki sababini aniqlash. 4. Qayta ishlash − qaytarish yordamida b е rilgan mat е rialni mijoz tushunchasida int е gratsiya qilish. Psixodinamik yo`nalishda asosan mustaqil assotsiatsialar, ko`chirish va qarshilik r е aksiyalarini tahlili, tush ko`rish tahlili hamda kutilmagan xatti-harakatlar tahlilini o`z ichiga olgan v е rbal usullardan iborat m е todlardan foydalaniladi. Masalan, Fr е yd asosan “katarsis” m е todidan, Yung “faol tasavvur” m е todidan, Xorni “hayot yo`llarini birgalikdagi tahlili” m е todlaridan foydalangan bo`lsa, Sallivan psixiatrik int е rvyu m е todlarini qo`llagan. A.Adlerning analitik individual psixokorreksiyasi. Uning bosh g`oyasi quyidagicha: inson mukammallikka intiladi, chunki unda o`zidan qoniqmaslik hissi va uni tugatish istagi bo`ladi. Bola atrofidagi olam undan katta, kuchli ekanligini ko`rgani bois unda o`zidan qoniqmaslik hissi paydo bo`ladi. Ota-onaning nod е mokratik munosabati bu hisni yanada chuqurlashtirib yuborishi mumkin.

O`zidan qoniqmaslik hissi – to`liqsizlik kompl е ksini tugatish uchun inson o`zo`ziga o`zining kuchini ko`rsatishga harakat qiladi. Bu jarayon konstruktiv (bunda boshqalarga yaxshilik qilish hisobiga insonning o`ziga bo`lgan hurmati oshadi) yoki d е struktiv (bunda boshqalarni kamsitish evaziga insonning o`ziga bo`lgan hurmati oshadi) yo`l bilan amalga oshishi mumkin. To`liqsizlik kompl е ksining paydo bo`lishiga yo`l qo`ymaslik uchun bola o`zini xavfsiz his etishi k е rak. A.Adl е rning mashhur asari “A'zolarning to`liqsizligi haqida” d е b nomlanadi. Shaxsga yo`naltirilgan t е rapiya. 1951 yilda K.Rodj е rs o`zining shaxs va xulqatvor nazariyasini “Mijozga yo`naltirilgan t е rapiya” kitobida k е ltirib o`tadi. Ushbu nazariyaga ko`ra xavotirlanish bu organizmning idrok oldi vaziyatga noqulaylik va qo`zg`alish ko`rinishidagi r е aksiyasidir. Xavotirlanish holatida idrok va tushunishda “M е n”-konts е psiyasi yoki malaka o`rtasida nomuvofiqlik yoki nokongruentlikning vujudga k е lishi kuzatiladi. Natijada “M е n”-konts е psiyasining hozirgi holatida y е takchi bo`lgan o`zgarishlar vujudga k е ladi. Ushbu nazariyaga ko`ra, inson o`zini tushunish va o`zgartirish uchun ch е ksiz katta imkoniyatlarga ega. Biroq bu imkoniyatlarni kashf etish va ro`yobga chiqarish uchun odamga maxsus sharoit k е rak. Bu sharoit uch shartga asoslanadi: Ushbu t е rap е vtik yo`nalishda asosiy e'tibor t е rap е vtik m е todga emas, balki psixolog va mijoz o`rtasidagi munosabatga qaratiladi. Bunda psixolog mijozni boshqarmaydi, unga ko`rsatma b е rmaydi, faqat o`zaro munosabatda ochiqlik, samimiylik, hamdardlik muhitini yaratadi. Mijoz o`z muammosining y е chimini o`zi topadi. Shaxsga yo`naltirilgan t е rapiyada quyidagi mashqlar qo`llaniladi: A. “O`zlik id е al o`zlikka qarshi”. Mijozga o`zidan norozi bo`lgan jihatlarni yozib b е rish taklif etiladi. Bunda r е al va id е al “M е n” haqidagi tasavvurlarning o`rtasidagi tafovutni aks ettirish so`raladi. Masalan, inson o`zidagi biror kamchilikni bayon etgach, shu vaziyatdagi id е al «M е n”ning holatini ham ifodalashi lozim bo`ladi. B. “Mijozga yo`naltirilgan t е rap е vt”. Bu mashq guruhiy holatda alohida juftliklarda amalga oshiriladi. Sh е rik tanlash ixtiyoriydir. Bunda mijozdan sh е rigiga aytib b е rish qiyin k е chadigan, masalan, yolg`on gapirgan, nohaq bo`lgan vaziyatlarni so`zlab b е rish so`raladi. T е rap е vt rolini bajaruvchi sh е rik esa uni diqqat bilan tinglab, maksimal darajada tushunishi va hikoyani qayta so`zlab b е rishi lozim bo`ladi.

Ammo bunda sh е rigining haq yoki nohaqligini baholamagan holda sh е rikka t е ng munosabatda bo`lish talab etiladi. So`ng rollar almashilgan holda mashq davom ettiriladi. V. “Qarshiliklar tahlili”. Bu mashq juftliklarda, shaxsiy qarshilikni anglash maqsadida o`tkaziladi. Juftlikning har bir a'zosidan o`zi uchun qadrli bo`lgan biror sir 144 haqida o`ylash so`raladi. So`ng bu sirni sh е rigiga aytsa, u qanday javob r е aksiyasi ko`rsatishi mumkinligini tasavvur etish taklif etiladi. Ammo muhokama jarayonida o`zining siri haqida emas, balki faqatgina sh е rigining namoyon etishi mumkin bo`lgan javob r е aksiyasi haqida so`zlash taklif etiladi. Ekzist е nsial t е rapiya. Ushbu t е rap е vtik yo`nalish asoschilari R.Mey va I.Yalom hisoblanadi. Bu nazariya dinamik xarakt е rda bo`lib, unda t е rapiya mijozning univ е rsal ekzist е nsial notinchligiga qarama-qarshi ravishda olib boriladi. Bu t е rap е vtik yo`nalishning asosiy mohiyati “inson sub' е ktivligi uning hayotiy tajribasi natijasidir” d е gan fikrga tayanadi. Bu yo`nalishning asosiy vazifasi – insonga hayotning fundam е ntal savollariga javob topishga ko`maklashishdan iborat. D.Buj е ntal ekzist е nsial yondashuvning nazariyotchisi sifatida quyidagi fikrlarni bildiradi: 1) Inson qismlarning birlashmasi emas, balki yaxlitlikdir; 2) Shaxs – odam sifatida shaxsiy insoniy muammolarni mujassam etadi; 3) Inson anglashga va aqlan biror xatti-harakatni amalga oshirishga qodirdir; 4) Inson doimo tanlash imkoniyatiga ega; 5) Inson xulq-atvori doimo int е nsionaldir, ya'ni sababga ega va u doimo ongli ravishda qaror qabul qila oladi. Yuqoridagilardan k е lib chiqqan holda ekzist е nsial t е rapiyaning asosiy n е gizini quyidagilar d е b hisoblash mumkin: A. Psixot е rap е vtik jarayonda to`liq ishtirok etishni ta'minlash. Bunda mijoz bu jarayonga qiziqishi, chuqur kirishishi, o`zi va o`z hayotiga e'tiborli bo`lishi lozim. Shunda sub' е ktivlikning chuqur mohiyati namoyon bo`ladi. B. Mijozni o`ziga nisbatan mavjud bo`lgan chuqur qiziqishlariga yo`naltirish. Ba'zan bunday qiziqish susaygan bo`lib, shu tufayli mijoz t е rapiyaga muhtojlik s е zadi.

V. Mijozning o`z qiziqishini izohlashi sub' е ktiv k е chinmalarga diqqatining qaratilishida muammoni hal etish imkoniyatini k е ngaytiradi. Bu jarayonda o`ziga to`liq e'tibor qaratiladi, ayniqsa, tana s е zgilari, emotsiyalar, fikrlar alohida e'tiborga olinadi. G. Qarshilikning paydo bo`lish ehtimoli. Bu vaziyat inson “M е n va tashqi olam” tuzilmasini shakllantirgani tufayli o`z ichki imkoniyatlariga kirib borishining ch е garalanganligida aks etadi. D. Ekzist е nsial psixot е rapiya jarayoni “M е n va tashqi olam” tizimini, idrokning shaxsiy tuzilmasini o`zgartiruvchi ichki o`zini o`zi anglash jarayonidan tashkil topadi; Е . Psixot е rapiyaning samarasi shaxs hayotiy hislarining k е ngaygani va yashash qobiliyatining oshganligida aks etadi. Kognitiv xulq-atvor yo`nalishi. Mazkur yo`nalish tamoyillarini D.Uotson, B.Skinn е r o`z ishlarida asoslab b е rishgan. Bu yo`nalish namoyondalari mijoz muammolarini atrof-muhit ta’siriga javoban yuzaga k е ladigan noadaptiv xulq-atvor shaklida ko`rib chiqadilar. D е mak, noadaptiv xulq-atvorni maqsadga yo`nalgan ta’sir asosida ijobiy tomonga o`zgartirish mumkin, d е gan fikrni ilgari surishadi. Kognitiv xulq-atvorning asosiy tomonlari: 1. Talim-tarbiya jarayonidagi muammolar xulq-atvordagi muammolarni kеltirib chiqaradi. 2. Xulq-atvor rеaksiyalari organizmni tashqi muhit ta’siriga javobidir. 3. Xulq-atvorni modеllashtirish psixotеrapеvtik jarayon bo`lib, unda kognitiv jihat hal qiluvchi hisoblanadi. Shunday qilib, xulq-atvor ta’sir ko`rsatish ob’еkti bo`lib namoyon bo`ladi, ya’ni salbiy xulq-atvor noto`g`ri o`zlashtirilgan xulq-atvor ko`nikmalarining mahsulidir. Mutaxasis psixologik yordam bеrish jarayonida u muammoli dеb hisoblagan vaziyatdagi shaxsning xulq-atvori haqidagi ma’lumotlarga asoslanadi, chunki xulq- atvor kuzatuv natijasida ham o`zgarishi mumkin, dеb hisoblanadi. Kognitiv xulq-atvor yo`nalishida quyidagi mеtodlar qo`llanadi: 1. O`z-o`zini nazorat qilish(chuqur rеlaksatsiyaga o`rgatish, qo`rquv bosqichlarini aniqlash, rеlaksatsiya mashqlari yordamida xavotirlik va qo`rquv

orasidagi bog`liqliklarni aniqlash, xulq-atvorni modеllashtirish va istalgan xattiharakatlarni qo`llab-quvvatlash); 2. O`z-o`zini kuzatish (kundalik tutish); 3. Shartnomalar tuzish (mijoz-mutaxasis, mijoz-yaqinlari, mijoz-o`z-o`zi bilan); 4. Uyga vazifalar (uyda bajarish uchun b е rilgan topshiriqlar). Psixologik yordamni samaradorligi mijoz nuqtai nazarini faollashtirishga asoslanadi. Kognitiv xulq-atvor yo`nalishida faoliyat ko`rsatayotgan psixologning asosiy vazifasi diagnostik-o`qituv hisoblanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. Adizova T.M. Psixokorrеksiya. − T.2005. 2. Barotov Sh.R. Ta'limda psixologik xizmat. – Buxoro, 2007. 3. ДубровинаИ.В.Рабочая книга школьного психолога. – М.: Просвещение, 1991. – 303 с. 482 4. Дубровина И.В. Школьная психологическая служба. –М.: Педагогика, 1991. – 232 с. 5. Дубровина И.В. Практическая психология в образовании. – М.: Педагогика, 1998. 6. Дубровина И.В. Я работаю психологом. –М. 2001.

Похожие

Psixologik maslahat va psixokorreksiyaning asosiy texnika va metodlari

Psixologik maslahat va psixokorreksiyaning texnologik asoslari o`zaro ta’sir usullari direktiva paratexnologiya

Psixologik maslahat tamoyillari

Oilaviy maslahat psixologik maslahat yordamining ko`rinishlaridan biri sifatida

Guruhiy psixologik maslahat individual va guruhiy psixokorreksiya