Xitoy va Yaponiya ta’lim tizimi (Xitoy va Yaponiya ta’lim tizimi ( maktablarida ta‘lim )maktablarida ta‘lim ) - Педагогиka - Рефераты

Xitoy va Yaponiya ta’lim tizimi (Xitoy va Yaponiya ta’lim tizimi ( maktablarida ta‘lim )maktablarida ta‘lim )

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

34 KB

Xitoy va Yaponiya ta’lim tizimi ( maktablarida ta‘lim ) Xitoy maktablarining tarixi juda qadimiy davrlarga borib taqaladi. Xitoyda dastlabki maktablar eramizdan ancha ilgari vujudga kelgan. Qadimgi xitoy faylasufi va pedagogi eramizdan avvalgi V-IV asrlarda yashagan Konfutsiy qator ajoyib pedagogik g’oyalarni olg’a surgan va xususiy o’qitishga asos solgan. 1949 yilda xalq inqilobi g’alaba qozonganidan so’ng Xitoyda savodsizlikni tugatish va maktab ta‘limini rivojlantirish borasida keng miqyosdagi ishlar amalga oshirildi. Xalq ta‘limini isloh qilishdagi qarorda bolalar va o’smirlar uchun ham, kattalar uchun ham boshlang’ich hamda o’rta maktablar tarmog’ini yaratish ko’zda tutilgan edi. Islohotga muvofiq o’qish muddati boshlang’ich maktabda 5 yil, o’rta maktabda 6 (3-3) yil qilibbelgilandi. Ta‘lim sohasida 1958 yildagi o’zgartirishlar yaxshi natija bermadi. XKP MK ning 1985 yil 27 mayda qabul qilgan “Ta‘lim tizimini isloh qilish to’g’risida” gi qarori hozirgi bosqichda XXR ta‘limini rivojlantirishning muhim omili bo’ldi. 1986 yilda qabul qilingan majburiy ta‘lim to’g’risidagi Qonunga ko’ra majburiy ta‘limning muddati boshlang’ich va to’liqsiz o’rta maktabda 9 yil, to’liq o’rta maktabda 3 yil qilib belgilandi. Xitoy maktablarida ta‘lim putunxua tilida olib boriladi. U xitoy tilining pekin shevasiga asoslangan. Xitoydagi bolalarning bir qismi boshlang’ich maktabga kirishdan oldin bolalar bog’chalarida tayyorlanadilar. Xitoyda so’nggi 20 yil mobaynida har qaysi oila bittadan bolaga ega bo’lishi siyosati yurgizilishi sababli o’quvchilar soni ancha kamaydi. Boshlang’ich maktab o’quv rejasiga 9 ta predmet: axloqiy tarbiya, ona tili, arifmetika, jamiyat (tarix, geografiya) tabiatshunoslik, jismoniy tarbiya, ashula va musiqa, badiiy tarbiya, mehnat ta‘limi kiritilgan. Ana shu asosiy o’quv predmetlaridan tashqari, haftada 6-8 soat faoliyatning har xil turlariga: mustaqil tayyorlanishga (1-2 soat), sinf majlislari o’tkazishga 1 soat, sport o’yinlariga (2-3 soat), qiziqishlar bo’yicha mashg’ulotlarga (2 soat) ajratiladi.

Xitoyda oliy ta‘lim jarayonida talabalar uchun ibratli shart-sharoitlar yaratilgan. Avvalo universitetlar kontengentiga mamlakatning demografik holati o’z ta‘sirini ko’rsatgan. Masalan: birgina Shanxay universitetining o’zida 26 fakultet bo’lib, 33 000 talaba bakalavriat va magistraturada o’qiydi. Ko’pchilik professor-o’qituvchilar AQSH da malaka oshirib kelishadi. Hozirgi kunda universitetda “Zamonaviy kommunikatsion va axborot texnologiyalari”, “Raqamli tizimlar xavfsizligi”, “Kompyuter grafikasi va WEB dizayn” kabi fanlar o’qitilmoqda. Oliy ta‘lim tizimida o’qitishning kredit tizimi joriy etilgan. Bu omil talabalarning mashg’ulotlarga qatnashishi, mustaqil ishlashi va ilmiy izlanishga jalb etilishiga ijobiy ta‘sir etgan. O’qitishning kredit tizimida bakalavr diplomiga ega bo’lish uchun jami 311 kredit yig’ishi kerak. Har bir kredit 10 soat ma‘ruza darslari davomida to’planadi. Amaliy darslardan 20 soat mashg’ulotda 1 kredit to’planadi. Talabalar o’qishni 4 yilda tugatishi shart emas. Lekin 8 yildan ortiq o’qish ham mumkin emas. Agar talabalar kreditlarning 80 % ini to’plasa, bakalavr diplomiga ega bo’ladi. Davomatga alohida e‘tibor beriladi, agar talaba 1 fan bo’yicha mashg’ulotlarning 3/1 qismini qoldirsa (agar kasallik varaqasi bo’lsa ham), o’z- o’zidan imtihonga kiritilmaydi va shu fan bo’yicha kreditni bajara olmaydi. Natijada talaba oliy o’quv yurtidan ketadi va kelgusi o’quv yilida shu fanni o’qishga va kredit to’plashga majbur bo’ladi. Talabalarga fanlarni tanlab o’rganish uchun katta imtiyozlar berilgan. Masalan: fizika fakultetining talabasi matematika va mexanika fakultetlaridan o’zini qiziqtirgan fanlarini tanlab o’qishi mumkin. Universitetlar ilmiy tekshirish muassasalari va ishlab chiqarish korxonalari bilan mustahkam aloqaga ega. Universitetlarga ixtisosliklar bo’yicha kichik ishlab chiqarish korxonalari mavjud. Amaliy mashg’ulotlar bevosita ana shu korxonalarda olib boriladi. Talaba bironta sxema, loyiha yoki detalni o’z qo’li bilan yasab ko’rsatishi kerak. Laboratoriya mashg’ulotida tayyorlangan mahsulot umumiy texnikaviy nazoratdan o’tgach, o’quv topshirig’i bajarilgan hisoblanadi. Oxirgi kurslarda ishlab chiqarish korxonlaridan, muassasalardan vakillar kelib, suhbat asosida bo’lajak mutaxassis –

talabani tanlab oladi va oliy ta‘lim muassasasiga shartnoma asosida pul o’tkazadi. Bunday omil imkon qadar talabalarning o’zi egallayotgan ixtisoslikning malakali sohibi bo’lishiga undaydi. Yaponiyada maktab va ta‘lim mazmuni Yaponiya ta‘limining shakllanishi 1861-1868 yillari boshlangan Yaponiya o’z oldiga 2 vazifani: boyish va G’arb texnologiyasini Yaponiya ishlab chiqarishga kiritish masalasini qo’yadi va bu ishni amalga oshirish uchun 1 nchi galda ta‘lim tizimini tubdan o’zgartirish harakatiga tushadi. 1872 yili Ta‘lim haqida qonun qabul qilinib, Yapon ta‘limi G’arb ta‘limi bilan uyg’unlashtiriladi. 1908 yil Yaponiyada boshlang’ich ta‘lim majburiy 6 yillikka aylantirildi. 1893 yil kasb yo’nalishdagi dastlabki kollej paydo bo’ldi. 1946 yil qabul qilish konstituttsiya fuqarolarning ta‘lim sohasidagi huquq burchlarini belgilab berdi. Unda barcha bolalar bepul umumiy ta‘lim olishlari shart ekanligi belgilab qo’yilgan. Hozirgi zamon Yapon ta‘lim tizimlarining tarkibi quyidagicha, bog’chalar, boshlang’ich maktab kichik o’rta maktab, oliy ta‘lim tizimlariga kiruvchi o’quv yurtlari. Bolalar yosh xususiyatlariga qarab 3, 2, 1 yilda ta‘lim kurslariga jalb qilinadi. Majburiy ta‘lim-ta‘limning pog’onasi 6 yoshdan 15 yoshgacha 6 yillik boshlang’ich ta‘lim va 3 yillik majburiy ta‘limni tashkil etadi. Darsliklar tekin, muhtoj oilalarning bolalari bepul nonushta, o’quv qurollari, tibbiy xizmat bilan ta‘minlandi. Zarur bo’lgan taqdirda ularning oilalariga ham moddiy yordam ko’rsatiladi. Yuqori bosqich: o’rta maktab 12 yillik oddiy maktabni tugatgan o’quvchilar 10-11-12 sinflarni o’z ichiga oladi. Bunday maktablar kunduzgi, sirtqi va kechki bo’limlari mavjud bo’lib, o’quvchilarning 95 % kunduzgi maktabga o’qiydilar, o’quvchilar maktabni bitirib bir necha fanlardan imtihonlar topshiradilar. Bu

sinovlardan o’tgan talabalar universitetlarga yo’llanma olib qayta sinovlardan o’tadilar. To’g’ridan – to’g’ri test topshiradilar. Mamlakatda bolalar bog’chasidan boshlab ta‘limning barcha turlari pullik. Faqat o’rta maktabdagi majburiy ta‘lim davri bundan mustasno. Davlat oliy o’quv yurtidagi ta‘lim to’lovining o’rtacha 1 yillik miqdori o’rta xizmatchi yillik daromadining 15 % ini tashkil qiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I.A. O’zbekistonning o’z istiqlol va taraqqiyot yo’li. T., “O’zbekiston”, 1992. 2. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T., “O’zbekiston”, 1997. 3. Barkamol avlod orzusi. Sh. Qurbonov tahriri ostida. T., “SHarq”, 1999. 4. Hoshimov K. va b. Pedagogika tarixi. T., “O’qituvchi”, 1996. 5. Ochilov M. Ilg’or pedagogik texnologiyalar. Qarshi, “Nasaf”, 2001. 6. Malkova Z.A. Shkola i pedagogika za rubejom. M., “Pros-e”, 1983. 7. www.ziyonet.uz

Похожие

Yaponiya ta’lim tizimi va unga dahldor asalalarning olib borilishi

Koreya va Xitoyda ta’lim-tarbiya jarayonlari

Ta‘lim qonuniyatlari va qoidalari

Ta‘lim usullari

1917-1991 yillarda O’zbekistonda ta’lim tizimi va pedagogik fikrlar rivoji. Mustaqil O’zbekiston ta’lim tizimi