Tarix ta'limi vositalariga umumiy tavsif - Педагогиka - Рефераты

Tarix ta'limi vositalariga umumiy tavsif

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

80 KB

Tarix ta'limi vositalariga umumiy tavsif Reja: 1 . Tarix uqitish metodlarini tasniflash. 2. Tarix uqitishda kullaniladigan vositalar va ularning axamiyati. 3. Tarixiy manbalardan foydalanish.

Ukituvchi va ukuvchilarni ma'lum bir maksadga erishish uchun olib borgan birgalikdagi faoliyat usuli uqitish metodini tashkil etadi. Ya'ni xar ikkala faoliyatning ukituvchi tomonidan ukuvchilarni bilim va malakalar bilan kurollantirish, goyaviy axlokiy jixatdan tarbiyalash, ularda ilmiy dunyokarashni shakllantirish, ukuvchilar tomonidan esa nazarda tutilgan bilim kunikma va malakalarni uzlashtirish faoliyatida kullaniladigan usullarni uz ichiga oladi. Uqitish metodi murakkab muammo bulib maktab oldiga kuyilagn vazifalarning xal etilishi uqitish metodini tugri xal kilinishiga boglikdir. Birok uqitish metodi yetarli darajada ishlab chikilmagan, bu u uz navbatida tarix uqitishda jiddiy kamchiliklarga olib kelinmokda. Kay xollarda ukituvchilar uqitish metodlarini tanlashda bir tomonlama yondashib tayyor bilimlarni berib, ukuvchilarga raxbarlik kilish, bilim va malakalarini ustirish metodlarini e'tibordan chetda koldirmokda. Bu kamchiliklar uz navbatida ukuvchilarni tarix faniga bulgan kizikishini aksincha sundiradi. Uqitish metodlarini ukuvchilarning bilish faoliyati faollik darajasiga karab tasniflash tavsiya kilinadi. Tarix uqitish metodlari va ularni tasniflash turli metodistlar, olimlar tomonidan turlicha xal kilindi. Metodist Straje v kuyidagi uqitish metodlarini tavsiya kilgan: 1 . Tarixiy faktlarni urganish metodlari. 2. Sanalarni urganish metodlari. 3. Maxalliy tarixiy vokealarni urganish metodlari. 4. Asosiy tarixiy tushunchalarni shakllantirish metodlari. 5. Sabab-natija alokalarini urganish metodlari. 6. Tarixiy jarayonning konuniyatlarni ochib berish metodlari. Bu metodlardan shu narsa ma'lumki, fakat ukituvchi uqitishni kuzda tutadi. Ukuvchini urganish raxbarlik kilish esa e'tiborga olinmaydi. Metodist P.S.Leybengrub maktabda tarix uqitishni kuyidagi metodlarini kursatadi: 1 . Xikoya metodi. 2. Suxbat metodi.

3. Kursatma metodi 4. Darslik bilan ishlash metodi 5. Tarixiy xujjatlar bilan ishlash metodi 6. Badiiy adabiyotlardan foydalanish metodi P.V.Gora maktabda tarix uqitish tajribasiga asoslanib tarix uqitish metodlarini klassifikasiya kilish masalaga fakat didaktik nuktai nazardan karamasdan, tarix metodik nazaridan xam yondashish, tariximaterialni ta'limiy vzzifalarini va mazmunidagi uziga xos tomonlarini e'tiborga olishni ta'kidlaydi. Maktabda tarix uqitish metodlarini tanlashda: 1. Ukuvchilar esda saklab kolishi zarur bulgan bilimlarni shunchaki bayon kilib, kuya "kolmay balki, a) ukuvchilarni bilish faoliyatini faollashtirish, b) ularni amaliy faoliyatga tayyorlash urgatish lozim. Ularda mustakil ijodiy izlanish, yangilikka intilishni kuchaytirish va rivojlantirish kerak. I.YA.Lerner: Uqitish metodlarini 5 guruxga buladi: 1 . Bayon (illyustrasiya metodi, ya'ni rasmlarga karab tushuntirish) 2. Reproduktiv metodi (esda kolgan narsani tasvirlash) 3. Ilmiy tadkikot metodi 4. Kisman izlanish va evristik metod (savol-javob metodi) 5. Muammoli ta'lim yoki muammoli uqitish. Uqitishning birinchi va ikkinchi usulida ukuvchilar materialni esda saklab kolishlari va kayta suzlab berishlari mumkin. Bu usulni muxim tomoni shuki, kiska vakt ichida katta kulamdagi tarixiy, bilimlarni urganish va ukuvchilar dikkatini rivojlantirishga yordam beradi. Bu usul yukori sinf ukuvchilarida tarixni urganishga kizikish uygota olmaydi. Ularning tafakkuri, bilish malaka kobiliyatlarini rivojlanishini ta'minlay olmaydi. Muammoli ta'lim birinchi usulga nisbatan samaralirokdir. Ya'ni ukuvchilarga muammoli savollar berish. Ukituvchi tarixiy bilim berish bilan birga, ularni shu bilimlar ustida uylashga majbur etadi. Ularni fikrlash faoliyati

ortadi. Kizikishi rivojlanadi. Shu tarika mustakil muloxaza kilishga, mustakil fikrlashga urgatadi. Uqitish metodlariga ta'rif berganda ukituvchining uqitish, ukuvchilarni urganishini nazarda tutish kerak. Uqitish metodlari-ukituvchilarning faol fikrlashi asosida, ukuvchilarni uqitishga, ukituvchi raxbarligida ukuvichlarning ilmiy bilimlarini uzlashtirishi va amaliyotda kullashi, ilmiy dunyokarash va e'tikod xosil kilishga, akliy va jismoniy mexnat kunikma va malakalarni egallashiga, bilish va ijodiy kobiliyatini usishiga yordam berishni ta'minlovchi usullardan iboratdir. Bir-biri bilan boglangan uqitish metodlarini kuyidagi guruxlarga ajratish mumkin: A) Ogzaki uqitish metodi. Bu uz navbatida 2 ga bulinadi: 1. Ogzaki ta'lim metodi. 2. Bosma matnlar yordamida uqitish metodi B) Kursatmali ta'lim metodi. B) Ta'limning amaliy metodi. Yukoridagi metodlar tizimini maktabda barcha fanlarni uqitishda kullash mumkin. Xar bir ukituvchi darsga tayyorlanishda ukuv materialining mazmuniga muvofik xar bir mavzuni ta'limiy-tarbiyaviy vazifalarini amalga oshirishga yordam beradigan metodik urganish usullarini tugri tanlab opishi kerak. Xozirgi kunda kullanilib kelinayotgan amaldagi uqitish metodlarini asosan 2 turga bulib kursatish mumkin: 1. Og’zaki bayon kilish metodi 2. Kurgazmalilik metodi. 3. Amaliy metod. Maktabda akademik kasb xunar kollejlarida tarix uqitishda kullaniladigan matnlarga : 1 . Darslik matni 2. Tarixiy xujjatlar.

3. Klassiklarning asarlari 4. Ilmiy-ommabop va badiiy-tarixiy adabiyotlar va boshkalar kiradi. Maktabda akademik lisey, kasb-xunar kollejlarida ukuvchilarga tarixdan puxta bilim berish va tarbiyalash, shuningdek ularni xar tomonlama rivojlani kamol topishida bosma matnlarning urni kattadir. Binobarin, bosma matnlar ukuvchilar tarixiy bilimlarining asosiy manbalaridan biri bulishi bilan, ularni umumiy tarbiyalash, bilish, malaka va kobiliyatlarini ustirishning muxim vositasi bulib xam xizmat kiladi. Uqitish va urganish jarayonida ukituvchining bayoni xamda matnlar ustila olib borilgan turli xil ishlar yordamida bosma matnlarining yukoridagi muxim xususiyatlari ukuvchilarga utadi. Bosma matnlar avvalo ukuvchilar tarixiy bilimlarining bosh manbai uning bayonining asosini tashkil kiladi. Ukituvchining bayoni ana shu manbalar asosiga kuriladi. Binobarin, ukituvchi shu manbalardan tulik va unumli foydalangandagina, uning bayoni didaktikasi xamda maktab tarix kursinng mazmunini uziga xosliklaridan kelib chikadigan talablar, bugungi kunda maktabda, akademik-lisey, kasb-xunar kollejlarida tarix uqitish oldiga kuyilgan yuksak talablarga javob bera olishi, ukituvchi bayonini ukuvchilarga tushunarli, mazmunli, goyaviy-siyosiy v a ilmiy jixatidan pishik, ishonarli, obrazli va emosional bulishini ta'minlay olishi mumkin. Shuningdek, matnlar ustida ishlash, ukuvchilar bilimini puxta va mustaxkam bulishini ta'minlaydi, ularni tarixiy fakt va koidalarining moxiyatini tushunib olishlariga yordam beradi va ilmiy dunyokarashini, tarixiy fikrlashini yuzaga keltiradi. Maktabda, akademik-lisey, kasb-xunar kollejlarida ukuvchilarni tarixiy tadkikot ishlarini dastlabki metodlari bilan amaliy ravishda tanishtirishning yullaridan biri xam ukuvchilarni xar xil matnlar ustida ishlay bilishdan iboratdir. Ukituvchilarning tarixiy uqitishda kullaniladigan bosma matnlarining turlarini, ularni tarix uqitish, urganish yoki ukuvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish, ukituvchining bu faoliyatini boshkarihdagi axamiyatini, matn ustida ishlashning maksadga muvofik forma va usullarni anik bilib olishi,

ulardan muvaffakiyatli foydalanish, tarix uqitishni samaradorligini oshirishning garovidir. Darslik matni teksti avval ukituvchining dastur talabi asosida buladigan bayon mazmunining asosinbi tashkil kiladi. Ukituvchi uzining bayonini boshka matnlar asosida yanada oydinlashtiradi, boyitadm. Darslik matni ukuvchilarning darsda va darsdan tashkari vaktlarda tarixni urganishni, ularning bilish faoliyatini tarixiy bilimlarni uzlashtirishi va esda saklab kolishini, ijodiy izlanishlarini olib borishini va uydagi ishlarni tashkil kilishning muxim manbaidir. Ularga berilgan savollar, topshiriklar xujjatlar va didaktik materiallar tarix kursining mazmunini ijodiy uzlashtirishga v a amaliyotga kullashga urgatadi. Darslik matnining bu imkoniyatlaridan tulik foydalanish, ukituvchining mazkur ishni kanchalik darajada pedagogik jixatdan tugri tashkil kila bilishga boglik. Darslik matni ustida ishlash ukuv materiallarini uzlashtirish va uni esda saklab kolish urganilgan bilim va malakalarni kayta esga solish, rivojlantirish, ukuv matnini taxlil kilish va undan tarixiy vokea va xodisalarning muxim belgilarini topish, faktik materillarni va tarixiy materiallarning, faktlarning muxim belgilarini bir-biriga takkoslash konkretlashtirish va umumiylashtirish kabi turli xil maksadlarda olib beriladi. Shuningdek, sanalarni urganish va uni esa saklab kolish, darslik materiali buyicha tayyor tarixiy tushunchalar ta'rifini uzlashtirish va ularni mustakil aniklash, darslikda bayon kilingan vokea va xodisalarning rivojlanib borishini kuzatib borish, yangiliklarni aniklash, matndagi mzvjud ijtimoiy rivojlanishning asoslarini bilib, matnni ukishda maxalliy, vakti, sabab-natijali va tarixiy alokalarning konuniyatlarini uzlashtirish va oydinlashtirish, ma'lum bulgan tarixmy konuniyatlarni yangi dare materiali asosida kuzdan kechirish, matn ustida ukuvchilarning lugat ishlarini olib borish, matnni urganish unga murakkab bulmagan yozuv va tavsiriy san'at ishlarini, mazmunli va sifatli rejalar tuzish, matn ustida dasturlashgan kurinishlarini amalga oshirish kabi vazifalar xam kuzda tutiladi.

Darslik matni ustida ishlashning kuyidagi usullari mavjud: 1. Tushuntirib va izoxlab ukish. Masalan, kadimgi dunyo tarixini uqitishni dastlabki oylarida ukituvchi xammasini yoki uning biror bulimini bayon kilib berishni, darslik matnini tushuntirib ukish usuli bilan navbatma-navbat almashtirib turadi. Ukituvchi ma'lum maksad bilzn xikoyasini tuxtalib, matnning murakkab joylarini ovoz chikarib ukiydi, ukuvchilar esa uni matn buyicha kuzatib borishadi, unga murakkab bulmagan obrazlarni ukuvchilarni uzlariga xam uqitish mumkin. Matnni ukish jarayonida ukuvchilarni tushunish darajasi tekshiriladi. Masalan: Kani Rustam mana bu rejadagi «eng kadimgi odamlar tudasi» degan jumlani kaday kanday tushunasiz? Eng kadimgi odamlardan xozirgi odamlarning farki-chi? Yani ukituvchi tez-tez darslik matniga murojaat kilib yangi suzlarni jumlalarni, nomlarini tushuntirib beradi. Buning eng axamiyatli tomoni ukuvchi darsning uzida yangi materialning mazmunini mustaxkam uzlashtirib olishga erishadi. Ukuvchilar tarixiy materialni tushunib ukish soxasi ma'lum darajada malakaga ega bulganlaridan keyin, matnni yaxlit tushuntirmsh urnini, uning eng muxim joylarini izoxlab ukishga utiladi. Albatta izoxli ukish xam ukituvchining bayoni bilan birga olib boriladi. Ukituvchining uz bayoni davomida darslik matniga turli maksadlarda, turli usullar yerdamida murojaat ktlishi, xususan matndagi ayrim murakkab, joylarini izoxli ukish XI sinfning oxirigacha davom etadi. 2. Ukituvchining uz bayonida darslik matnidagi jumla va iboralardan foydalanib ukuvchilar dikkatini ularga jalb etishi, ularni matn mazmunini yengil va puxta uzlashtirib olishlarining muxim vositasi bulib xizmat kiladi. Masalan, kadimgi dunyo tarixidan «chorvachilik va dexkonchilikning boshlanishi» -degan mavzuni xikoya kilib berayotganda darslikdagi dexkonchilik va chorvachilikning vujudga kelishi ibtidoiy odamlar xayotida juda katta axamiyatga ega bulganligi xakidagi muxim jumlalarga ukuvchilarning dikkatini jalb kilinib, sungra ularning ma'nosi tushuntirib beriladi.

3. Darslik matni mazmunini uzlashtirishda uning xar bir poragrafini taxlil kilish va ularning ustila ukuvchilarning fikr yuritishini uyushtirish katta axamiyatga egadir. Bu usullardan biri ukuvchilarning darsda utiladigan paragraf matni muammosi va uning tuzilishini ajrata bilishiga urgatishdan iboratdir. Masalan: mana bu rejada nima xakida gapirilgan? Unga kanday sarlovxa kuysa buladi? Bu yul bilan ukuvchilar matnni e'tibor bilan ukib, undagi bosh masalarni ikkinchi darajali masalalardan ajratib olishga, ular asosida reja tuxishga urgatiladi. 4. Ukuvchilarni bob, paragraf va uning rejalarini bir-biridan ajrata bilishga urgatish. Ukituvchi yangi materilni bayon kilishdan oldin ukuvchilarga darslikdagi paragraflarning rejalarini, sarlavxalarini ukishni tavsiya etadi va darsni bayon kilish reja si bilan tanishtiradi, ularning mazmuni va ifodalanishidagi tafovutlarning sabablarini izoxlab beradi. Ukituvchi uzining bayoni davomida rejalarga yana bir necha boy kayta-kayta murojaat kilishi mumkin. Ayniksa yangi tushunchalar kiritilganda. 5. Darslik matnining bevosita uzini mazmunini uzlashtirish bilan boglik bulgan ishlar. Bu xildagi ishlar darslik matni ustida olib boriladigan ishning markaziy masalalarini tashkil kiladi. Bu ishlar matnni taxlil kilish, umumlashtirish, tarixiy faktlarga baxo berish, ular urtasidagi sabab va boshka alokalarni ochib berish, ularni solishtirish va takkoslashdan iboratdir. Bu ishlar kuyidagi metodik usullar yordamida amalga oshiriladi. A) Xar bir paragraf yoki mavzuchalar mazmunining eng muxim masalalari buyicha nazorat suroklar tuzdirish yordamida. B) Ukituvchi tomonidan kuyilgan savollarga ukuvchilarga darslik matnidan javob toptirish yuli bilan, masalan, ya'ni shu paragrafdan kuzgolonning yengilish sabablariga yoki uning axamiyatiga doyr joyini toping. V) Ukituvchining xulosasini tasdiklovchi faktlarni darslik matnidan toptirish. G) Darslik matnida bayon etilgan vokealarning uxshashliklarini, farklarini aniklash. D) Tasdiklab berishni talab kiladigan vazifalar.

6. Darslik ustida ishlashning muxim boskichlaridan biri - ukuvchilarni uy vazifasini bajarishga urgatishdan iboratdir. Ukituvchi uy vazifasini topshirishda ukuvchilarni bilimi v a malakalarini e'tiborga olishi lozim. Reja tuzish, berilgan savollarga javob topish, chizmalar tuzdirish kabi uy vazifalari ukuvchining mustakil ijod kilishini namunasi bulib xisoblanadi. 7. Ukuvchilarni darslik matnidan material sifatida foydalanishga va undan zarur joyni tez topa bilishiga urgatish xam juda katta ta'limiy va amaliy axamiyatga ega. 8. Ukuvchilarning faol akliy faoliyatining muxim metodlaridan biri ularni ukituvchi tomonidan bayon kilingan yangi materialni uzlashtirishda mavjud bilimlarni ishga sola bilishdan iboratdir. Ya'ni, ukuvchini olgan bilimini esdan chikarib yubormasliklari uchun ularni e'tiborini darslik tekstiga jalb kilinadi. 9. Uy vazifasini tekshirishda xam ukuvchilarni ogzaki, yozma javobidagi xatolarni anik bulmagan joylarni tugirlash uchun xam darslik matniga murojaat kilish mumkin. Darslik matnidagi ishlar turli metodik usullar yordamida uqitish jarayonining barcha boskichlarida, kabul kilish, uzlashtirish, mustaxkamlash, tarixiy materialni kullash va uni tekshirish paytlarida olib boriladi. Tarixiy xujjatlar bilan ishlash Ilgor ukituvchi metodistlar uqitishni tarixiy xujjatlar asosida urganishning real metodini taklif etib uni darsliklar asosida uqitishning dogmatik usuliga karama-karshi kilib kuyadilar. Kupchilik tarixiy xujjatlarni mustakil urganish goyasini metodist Rojkov dav om ettirib, tarixiy manbalar asosida urganishning «laboratoriya» metodini olga surdi. Birok bu metodning tarafdorlari xam ukuvchilarning tarixni mustakil urganish faoliyatlarigsha ortikcha baxo berib, yuborgan edilar. Laboratoriya v a tekshirish metodlarining kamchiliklari sobik ittifok davrida ommaviy ravishda kullangan vaktda yakkol tashlandi. Keyinchalik laboratoriya va

tadkikot metodlarini uqitishning bosh metodi ekanligi xakidagi notugri fikrni inkor etish bilan birga tarixiy usullaridan biri ekanligini isbotlab berdi. Tarixiy xujjat avvlo ukituvchining bayonini oydinlashtirish, chukurlashtirish va unga aniklik kiritish uchun xizmat kiladi, uning ishonchi va emosional bulishini ta'minlaydi, utmishning yorkin obrazlarini, tarixiy vokealarning yaxlit kartinasini gavdalantirishga, urgatilayotgan davrning xususiyatlarini anglab yetishga yordam beradi. Xujjat ustida ishlash ukuvchilarni faktlar va xodisalarni mustakil ravishda aniklashga, ularni anglash va xulosalar chikarishga urgatadi. Shuning bilan birga xujjat paydo bulgan vaziyatni aniklashga yordam beradi. Kolaversa uning sinfiy xarakterini axamiyatini bilib olishga yordam beradi. Shunday kilib xujjatlar bilan ishlash ukituvchi bayoni mazmunli, ishonarli va emosional bulishini ta'minlaydi,. ularnng bilish faoliyatini fikrlashini faollashtiradi. Shu bilan birga tarixiy xujjatlar bilan ishlashning yana bir muxim tomoni shundaki, bu ish ukuvchilarni tarixiy tadkikot metodning elementlari bilan xamda ularni tarixiy xujjatlar tankidiy karash zarurligi bilan xam tushuntiradi. Xozirgi kunda xar bir sinfdagi ukuvchilarning yoshi, bilim saviyasi va usha sinfda urganiladigan tarix kursining xususiyatlariga karab tarixiy xujjatlar kiritilgan. Shu sababdan xam darsliklarda berilgan xujjatlarning xususiyati, kulami, mazmuni jixatidan bir-biridan farki bor. Masalan: U sinf ukuvchilarining yoshi, bilimi va ularni tarixiy xujjatlar bilan birinchi marotaba tanishishlari e'tiborga olinib, darsliklarga vsosan xikoya tarzidagi xujjatlar kitirilgan. Kadimgi dunyo tarixi darsligiga kiritilgan xujjatli manbalarni asosan 3 gruppaga bulish mumkin: 1 . Moddiy-madaniyat buyumlari. 2. Tasviriy san'at asarlari. 3. Yozma manbalar. 1. Moddiy-madaniyat buyumlariga ilgarigi mexnat kurollari, kurol-yaroglar, zeb- ziynatlar, uy-ruzgor buyumlari, turar jyolar, kurgonlar maktablar, kadimgi shaxar xarobalari kiradi. Ukuvchilar mexnat kurollari va boshkalarga karab

odamlarning mashgulotlarini, imoratlar va kichik kulbalarga karab sinfiy bulinish mavjudligini va boshkalarni bilib oladilar. 2. Tasviriy san'at asarlariga - Odamlar va ularni bir-biriga munosabatini, odamlar yasagan buyumlarni, geografik, muxitni tasvirlab beruvchi asarlar kiradi. 3. Yozma manbalarga - Konunlar, buyruklar, shartnomalar, siyosiy nutklar sud xukmlari, xronikala, yilnomalar xatlar va boshka yozuvlar kiradi. Asosan maktablarda xujjatlar bilan ishlashning 2 ta usuli mavjud: 1. Dar s da tarixiy xujjatlardan ukuvchining bayonida foydalanish. 2. Ukituvchilarni matn ustida ishlashini tashkil kilish. Ukituvchi uzining bayonini oydinlashtirish maksadida xujjatlardan olingan parcha jumla, ifodalardan foydalanadi. Ya'ni, solnomachilar, zamondoshlarning ma'lumotlariga Karaganda degan umumiy iboralar bilan chegaralanishi xam mumkin. Tarixiy xujjatlar ukituvchi bayonining asosli va ishonchli bulishini ta'minlaydi. Agar xujjatlarda tanish bulmagan iboralar uchrab kolsa, ularni doskaga yozib, tushuntirilishi va ukuvchilarning lugat daftarchasiga yozdirilish lozim. Darsda ukituvchining topshirigi bilan ukuvchilarning xujjatlar ustida mustakil ishlashi kuyidagi 2 ta xolatda muvaffakiyatli amalga oshirilishi mumkin. 1. Xujjatlar ukuvchilarga moye va tushunarli bulgan takdirda. 2. Ukuvchilar bu xildagi ishlar bilan tanishtirilgan takdirda. Tarixiy xujjatlar asosida kiska axborot va referatlar tayyorlash va boshkalar. Ukuvchilarning xujjatlar ustida mustakil ijodiy ishlariga kiradi. Shunday kilib, tarixiy xujjatlar ukituvchi bayonini oydinlashtiradi. Uning mazmunini chukurlashtiradi, unga aniklik kiritadi, ishonarli va emosional bulishini ta'minlaydi, ukuvchilarning bilish faoliyatini faollashtiradi, bilimini puxta va mustakil bulishiga yordam beradi. Ularda ukuv ishlarining yangi usullari ilmiy tadkikot ishlari bilan tanishtiradi.

ADABIYOTLAR. 1. I.A .Karimov. Tarixiy xotirasiz kelajak yuk. T. O’zbekiston 1998 i. 2. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1978. 3. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1989. 4. Sa'diyev S.A. O’zbekiston xalklari tarixini uqitish T. O’zbekiston.1993. 5. «O’zbekiston tarixi» dasturi. Toshkent. 1980-1990. 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Tarix uqitishning og’zaki bayoni

Tarix uqitishning og’zaki bayoni

Mehnat va kasb ta'limi bo'yicha o'zlashtirishni baholash mezonlari

O'zbekiston Respublikasi xalq ta'limi tizimida maxsus muassasalar tizimi

Tarix darslarida texnika vositalaridan foydalanish