Mehnat va kasb ta'limi bo'yicha o'zlashtirishni baholash mezonlari - Педагогиka - Рефераты

Mehnat va kasb ta'limi bo'yicha o'zlashtirishni baholash mezonlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

25.9111328125 KB

Mehnat va kasb ta'limi bo'yicha o'zlashtirishni baholash mezonlari Reja: 1. Mehnat va kasb ta'limida reyting usuli baholashning eng zamonaviy usuli 2. Reyting tizimining maqsad va vazifalari 3. Reyting tizimini amalga oshirish

O'quvchilarning bilim, ko'nikma va malakalariga o'qituvchi, usta besh balli usul bo'yicha baho qo'yadi. Baho qo'yishning besh balli usulini amalga tatbiq etishda so'zlar bilan ifodalanadigan «a'lo», «yaxshi», «qoniqarli», «yomon», «juda yomon» degan baholarni «5», «4», «3», «2», «1» raqamlari bilan almashtirish maqsadga muvofiq deb topilgan. Raqamli baholash ko'proq aniqligi, puxtaligi va foydalanish uchun qulayligi bilan farq qiladi. Ko'pincha usta va o'qituvchilar O'quvchilarning intizomiga oid birorta karachiligi (kechifcib kelishi, mashg'ulotlarga kelmay qolishi, dars vaqtida gaplashib o'tirishi va hokazolar) uchun bahoni kamaytirish kabi xatoga yo'l qo'yadilar. Bu o'rinda usta va o'qituvchi tarbiyaviy ta'sir ko'rsatishning boshqa vositalaridim foydalanilishi lozim. Quyidagi baho mezonlari belgilab chiqilgan: • O'quv materialini butun tavsilotlari bilan bilish va tushunish, materialni izchil, mantiqan bog'laogan holda xatosiz bayon etish, hisob-kitob va grafika ishlarini namunali bajarish, mehnat topshiriqlarini bajarish vaqtida olingan ilmiy- texnikaviy bilimlarni mustaqil, dadil va to'g'ri tatbiq etish, mehnat usullarini to'g'ri bajarish (mehnat va hunar ta'limi dasturining talablari doirasida), texnikaviy talablar doirasida sifat ko'isatkichlariga rioya qilish, ishni vaqt normasi doirasida bajarish «5» baho bilan baholanadi. • «4» baho butun o'quv matreallarini bilishi va tushunishi, uni og'zaki va yozma ravishda to'g'ri bayon etishi, hisob-kitob va grafika ishlarini to'g'ri va puxta bajarishi, olingan bilimlardan о ’quv-mehnat topshiriqlarini, berilgan ishni o'z bajarilganligi uchun qo'yiladi. • «3» baho o'quv dasturlaridagi asosiy materialni bundan keyingi о 'quv- mehnat vazifalarini bajarishga imkon beradigan hajmda bilishi va tushunishi, o'quv materialini birmuncha xato va kamchiliklar bilan, o'quvchining ozgina yordami orqali sodda qilib bayon etishi, mehnatni tashkil etishda biroz kamchiliklar bo'lgan holda belgilangan vaqt normasini 75% bajargani uchun qo'yiladi. • «2» balli baho programma materialining ko'p qismini yaxshi tushunmaslik, uni qo'pol xatolar bilan bayon qilish, hisob-kitob va grafika ishlarini yetarli

darajada bajarmaslik, olingan bilimlarni xatolarga yo'l qo'yib tatbiq etish, mehnat operatsiyalarini ko'p xatolar bilan bajarish, mehnatda belgilangan sifat ko'rsatkichlarini ta'minlay olmaslik uchun qo'yiladi. • Butun o'quv dasturi materialini bilmaslik va tushunmaslik, o'tilgan materialni bayon qilib bera olmaslik, olingan bilimlardan amalda foydalana bilmaslik, usullarini qo'llay olmaslik, brakka yo'l qo'yish uchun qo'yiladi. Baholashni tarbiyavjy rolini oshirish masalasi sazovordir. Shu munosabat bilan usta, o'qituvchilar qo'ygan baholarini izohlab berishi muhimdir. Bu hol o'quvchilarga o'z bilimlaridagi kamchiliklarini, amaliy ishlaridagi nuqsonlarini bilib olishlariga yordam beradi, Baholashni muntazam izohlab borish ularning ta'limiy rolini oshiradi. Mehnat va kasb ta'limida reyting usuli baholashning eng zamonaviy usuli Fanlar va ixtisosliklar bo'yicha ta'lim standartlarida o'quvchilar o'zlashtirish bilimi, ko'nikma va malakalariga ega bo'lishi uchun zarur bo'lgan eng minimal talablari belgilangan. O'zbekiston va boshqa xorijiy davlatlar o'quv muassasalarining tajribasi o'qitish sifatini va o'quv jarayonining xilma-xil boshqa ko'rsatkichlarini baholashda va unga obyektiv yondashishda baholashning reyting tizimi eng zamonaviy usul ekanligini ko'rsatrnoqda, Chunki hozirgi kunda ko'p o'qituvichlar o'quvchilarning o'quv fanlari bo'yicha o'zlashtirish belgilash, ya'ni aniqlashda ma'lum darajada xatoliklarga yo'l qo'yib kelmoqda. O'zbekiston Respublikasida «Ta'lim to'g'risida»gi «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi to'g'risidagi Qonunlarning qilinishi ta'lim borasida olib borilayotgan tub islohatlarni amalga oshirishga huquqiy asos yaratdi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasini 1998-yil 13-maydagi «O'zbekiston Respublikasida O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limini tashkil etish chora-tadbirlar to'g'risida»gi 204-sonli Qarorining 7-bandiga asosan «Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari o'quvchilarni bilim saviyasi, ko'nikma va malakalarining nazorat qilishning reyting tizimi to'g'risi»dagi Nizomini ishlab chiqish hamda joylarda joriy qilish, kasb-hunar kolleji va akademik litseylarda

ta'lim-tarbiya oluvchi o'quvchilarning bilimini haqqoniy baholash, bilim va kasbiy ko'nikmalar olishga jonkuyarlik hissini o'yg'otish, o'quvchilarda o'qishga intilishga, o'zaro bellashish muhitini shakllantirish zarurligi ko'rsatilgan va bu Nizom ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etildi. Xuddi shunday Nizom umumiy o'rta maktab o'quvchilarining bilimini baholash uchun ham joriy etildi. Reyting tizimining maqsad va vazifalari Reyting tizimi o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi davlat ta'lim standartlari hamda mehnat ta'limi davlat ta'lim standartlarining tarkibiy qismi bo'lib, Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi talablaridan kelib chiqqan holda o'quvchilarning bilimini haqqoniy baholash, ularda fantami o'zlashtirish bo'yicha qiziqishlarni oshirish va ularning bilim, ko'nikma va malakalarini egallashga bo'lgan ehtiyojlari rivojlantirish o’qitish jarayonida reyting tizimini qo'llashning asosiy maqsadini tashkil qiladi, Reyting tizimi quyidagi vazifalarni hal qilish uchun kiritiladi: - davlat ta'lim standartlari talablariga mos holda barcha o'quv fanlari o'quv dasturlari bo'yicha bilim, ko'nikma va malakalarni o'quychilar tomonidan o'zlashtirish darajasini obyektiv baholash; - o'quvchilarda bilim olishga bo'lgan ijobiy intilish ehtiyojini shakllantirish, ularda o'zaro bellashuvga qiziqish uyg'otish; - o'quvchilarni mustaqil ishlashga o'rgatish; - o'quvchilarni doimiy baholash va baholarni taqqoslab borish; -o'quv muassasalari o'qituvchilari ishlab chiqarish ta'lim ustalari pedagoik faoliyatini to'g'ri baholash; - o'quvchi va o'qituvchi faoliyatini oldindan rejalashtirish, o'quv jarayoniga zaruriy o'zgarishlar kiritish; - Respublikaning turli xududlaridagi o'quv muassasalari natijalarini tahlil qilish, taqqoslash va chora tadbirlar ishlab chiqish; qilinishi ta'lim borasida olib borilayotgan tub islohatlarni amalga oshirishga huquqiy asos yaratdi. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasini 1998-yil 13-maydagi

«O'zbekiston Respublikasida O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limini tashkil etish chora-tadbirlar to'g'risida»gi 204-sonli Qarorining 7-bandiga asosan «Akademik litseylar va kasb-hunar kollejlari o'quvchilarni bilim saviyasi, ko'nikma va malakalarining nazorat qilishning reyting tizimi to'g'risi»dagi Nizomini ishlab chiqish hamda joylarda joriy qilish, kasb-hunar kolleji va akademik litseylarda ta'lim-tarbiya oluvchi o'quvchilarning bilimini haqqoniy baholash, bilim va kasbiy ko'nikmalar olishga jonkuyarlik hissini o'yg'otish, o'quvchilarda o'qishga intilishga, o'zaro bellashish muhitini shakllantirish zarurligi ko'rsatilgan va bu Nizom ishlab chiqilib, hayotga tatbiq etildi. Xuddi shunday Nizom umumiy o'rta maktab o'quvchilarining bilimini baholash uchun ham joriy etildi. Reyting tizimining maqsad va vazifalari Reyting tizimi o'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi davlat ta'lim standartlari hamda mehnat ta'limi davlat ta'lim standartlarining tarkibiy qismi bo'lib, Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi talablaridan kelib chiqqan holda o'quvchilarning bilimini haqqoniy baholash, ularda fantami o'zlashtirish bo'yicha qiziqishlami oshirish va ularning bilim, ko'nikma va malakalarini egallashga bo'lgan ehtiyojlarni rivojlantirish o’qitish jarayonida reyting tizimini qo'llashning asosiy maqsadini tashkil qiladi, Reyting tizimi quyidagi vazifalarni hal qilish uchun kiritiladi: - davlat ta'lim standartlari talablariga mos holda barcha o'quv fanlari o'quv dasturlari bo'yicha bilim, ko'nikma va malakalarni o'quychilar tomonidan o'zlashtirish darajasini obyektiv baholash; - o'quvchilarda bilim olishga bo'lgan ijobiy intilish ehtiyojini shakllantirish, ularda o'zaro bellashuvga qiziqish uyg'otish; - o'quvchilarni mustaqil ishlashga o'rgatish; - o'quvchilarni doimiy baholash va baholarni taqqoslab borish; -o'quv muassasalari o'qituvchilari ishlab chiqarish ta'lim ustalari pedagoik faoliyatini to'g'ri baholash; - o'quvchi va o'qituvchi faoliyatini oldindan rejalashtirish, o'quv jarayoniga zaruriy o'zgarishlar kiritish;

- Respublikaning turli xududlaridagi o'quv muassasalari natijalarini tahlil qilish, taqqoslash va chora tadbirlar ishlab chiqish; Tashqi nazoratning maqsadi ta'lim standartida ko'rsatilgan darajada o'quvchilar o'zlashtirishining ko'rsatkichlarini aniqlash hamda bir xildagi fanlar bo'yicha (kasblar) bu ko'rsatkichlarni taqqoslash. O'quvchilaming qiziqishini uyg'otish uchun o'tkazilgan nazorat natijasini dars mobaynida bevosita o'quvchilar ishtirokida ko'rib chiqish va tahlil qilish yaxshi natija beradi. Наг bir o'qituvchi o'z fani bo'yicha reyting tizimini loyihalashtirishda quyidagilarga asoslanishi kerak: 1 . Наг bir fan bo'yicha semestr davomida o'quvchi to'plashi mumkin bo'lgan maksimal 100 ballni tashkil etadi. 2. Наг bir fan uchun ajratilgan maksimal ball nazorat turlari bo'yicha taqsimlanadi: - Joriy nazorat (JN) bo'yicha 60%, ya'ni 60 ball; - Oraliq nazorat (ON) bo'yicha 20%, ya'ni 20 ball; -Yakuniy nazorat (YaN) bo'yicha 20%, ya'ni 20 ball. Bu ballar baho va foiz jihatdan quyidagicha taqsimlanadi: Mak. ball Baholar, foizlar, ballar «qoniqar- siz» 54,9% «o'rta» 55%- 69.9% «yaxshi» 70%- 84,9% «a'lo» 85%- 100% 100 0-54,9 55,9- 69,9 70-84,9 85-100 Yakuniy nazoratga ( YaN ) joriy va oraliq nazoratlarda yig ' ilgan umumiy ball maksimal ballning 60% dan kam bo ' lgan va reyting ballini yaxshilash xohishini istagan o ' quvchilar kiritiladi . Agar o ' quvchining joriy va oraliq nazoratlarida yig ' ilgan umumiy reyting balli 60% dan ko ' p bo ' lsa va bu o ' quvchilar yakuniy nazorat topshirish istagini bildirmasa , u holda jurnalga ular jamlagan umumiy ball qo ' yiladi . Yakuniy nazoratga ajratilgan ballni o ' quvchi toki shu nazoratni topshirmaguncha avtomotik ravishda qo ' shib qo ' yishga ruxsat berilmaydi .

Kurs loyihalariga maksimal ballning 20-40% ni ajratish maqsadga muvofiqdir. Наг bir o'qituvchi o'z fanidan kurs loyihasini foyizlash jarayonida har bir qism uchun shu maksimal 20-40 balldan kelib chiqqan holda ballarni taqsimlaydi. Ishlab chiqarish ta'limi va amaliyoti uchun ham maksimal ball 100 ball bo'lib, reyting tizimi ularning o'ziga xos xususiyat-larinie'tiborga olgan holda yuqoridagi namunadagidek loyihalashtiriladi. ' Diplom ishlari va loyihalari, davlat imtihonlari uchun ham maksimal ball 100 ball deb belgilanadi. - diplom ishi yoki loyihasi rahbariga - 30%, ya'ni 30 ball; - retsenzentga - 20%, ya'ni 20 ball; Davlat himoyasida malaka komissiyasiga ajratilgan maksimal 50 ballning 60% ni olgan o'quvchigina himoya qilgan hisoblanadi. Reyting tizimini amalga oshirish O'quv va fan dasturi taqvim rejasi bo'yicha hamda ajratilgan soatlani e'tiborga olgan holda, har bir o'quvchini semestr davomida necha rnarta nazorat qilish irnkoniyatidan keiib chiqib, nazorat va so*rov turlarini aniqlab, ma'lum bir fan bo'yicha reyting ballarini taqsimlanish jadvali tuziladi (l-jadval). Bu jadval 7 ustimdan iborat bo'lib, quyidagilarni o'z ichiga oladi: (quyidagi jadvalga qarang). Birinchi ustunga nazorat va so'rov turlarining nomlari kiriti ladi. Ikkinchi ustunga nazorat va so'rovlar uchun belgilangan qisqartirilgan kodlar kiritiladi. Uchinchi ustunga so'rovlarning qay darajada muhimligiga qarab muhimlik darajasi aniqlanib kiritiladi. To'rtinchi ustunga semestr davomida har bir o'quvchini bel gilangan so'rov turi bo'yicha necha marta nazorat qilish imkoni-yatidan kelib chiqqan holda so'rovlarning soni kiritiladi. Beshinchi ustunga semestr davomida jami o'tkazilgan so’rovlai sonidan nazorat turi uchun ajratilgan maksimal balldan va so'rovlaring muhimlik darajasidan kelib chiqqan holda har bir so'rov turi uchun ajratilgan maksimal

ballar aniqlanib kiriti ladi, Oltinchi ustunga taqvim-mavzuiy rejasi bo'yicha har bir so'rovlar o'tkazilishi kerak, mashg'ulotlar nomeri aniqlanib kiriti ladi. Yettinchi ustunga o'quvchi semestr davomida har bir nazorat va so'rov turlari bo'yicha to'plash murnkin bo'lgan maksimal ballar aniqlanib (4 va 5 ustundagi soniar o'zaro ko'paytirilib) kiritiladi. fan! bo'yicha reyting ballarini taqsimlanishi Nazorat va so'rov turlari So'rov kodlar i So'rov- larning mu- himlik. darajasi Semestr davomida o'tkazi- ladjgan so'rovlar son Har bir SO ' ROV ga ajratilgau max ball So ' ROV o'tkazi- ladigan mashg'u - lotlar Hammasi 1 2 3 4 5 6 7 Joriy nazorat 1. Og'znki so'rov JN О 5 1 3 2-40 3 2. Test Т 2 2 5 |У;34 10 3. Masala yechlsh м 1 2 6 5-20;22- 40 12 4 Laboratoriya ishi 1. 3 6 4 3;8;12;23 ;27 ; 36 24 5, Yozma ish Yo 4 2 3,5 15;30 7 6. Uy va^ifasi и fi 2 2 10;32 4 Jami 15 60 Oraliq nazorat Test ON Т 2 10 21;40 20 Yakuniy nazorat Test YaN Т I 20 20 Jami 18 100 1- jadval tuzilib , taqvim - mavzuiy reja bilan birgalikda o ' quv ishlari bo ' yicha direktor muoviniga tasdiqlash uchun topshiriladi va guruh jurnaliga ko ' chiriladi . 1-jadvalga asoslangan holda har bir fan bo'yicha jurnalda keltirilgan reyting asosida baholash jadvalining yuqori qismi to'ldiriladi 2-jadval. Bu jadvalda quyidagilar ko'rsatiladi: -o'quvchining familiyasi va ismi sharifi; - nazorat va so'rov kodlari;

- nazorat va so'rov uchun ajratilgan maksimal ball; - joriy va oraliq nazoratlarda o'quvchining jami jamg'argan balli; - yakuniy nazoratga ajratilgan ball; - qayta topshirish; -jami jamg'arilgan ballar (hammasi). 2- jadvalda nazorat va so'rov turlari hamda o'tkazilgan mashg'ulotlar nomeri, ularga ajratilgan maksimal ballar aniq ko'rsatilishi kerak. Har bir o'qituvchi o'z fani bo'yicha reyting ballarini taqsimlanishini o'quvchilaring kundalik reyting daftariga ko'chirish va o'z vaqtida olgan ballarini qo'yib borishi z а ru г . Bu esa o'quvchilarni o'zaro bellashishga hamda har bir nazoratga o'z vaqtida tayyorlanib kelishga chorlaydi. Agar o'quvchi ba'zi bir sabablarga ko'ra, nazoratni topshirmasa, u holda uning sabablari aniqlanib qayta topshirishga ruxsat beriladi. Qayta topshirganda nazoratni sababli qoldirgan bo'lsa, rnakbiinal ball 0,9 ga sababsiz qoldirgan bo'lsa, 0,7 ga Semestr /ukumda o'quvchi maksimal ballning 55% dan kam jamg'argan bo'lsa. u holda ilmiy pedagogik kengashning qaroriga asosan o'quvchiga ikki hafta muddat ichida qayta topshirishga ruxsat beriladi. Qayta topshirish teqat craliq va yakuniy nazoratlar o'quv ishlari bo'yicha director o'rinbosari ruxsatnomasiga asosan faqat bir marta ruxsat etiladi. Keyingi qayta topshirish direktor buyrug'iga asosan komissiyaga topshiriladi, Shundan keyin ham o'quvchi 55% dan kam ball to'plagan bo'lsa, u holda kursdan-kursga qoldiriladi. O'quvchi bar bir fandan maksimal ballning 55% ni jamg'armaguncha kursdan- kursga o'tkazilmaydi, So'rov darajalariga ajratilgan maksimal ballar baholash tizimi bo'yicha 3- jadvalda ko 'rsatilgandek taqsimlanadi. So'rov darajalarining maksimal ballini belgilashda hisoblash jrayonlarini yengillashtirish maqsadida iloji boricha butun sonlar qo'yish maqsadga muvofiqdir. Reyting tizimi birinchi marta joriy qilinayotgan o'quv muassasalarida toki

o'quvchilar ko'nikma hosil qilgunlariga qadar baholash tizimining ballar interval o'rniga 3-jadvalda ko'rsatilgan taqribiy baliardan foydaianish tavsiya etiiadi. O'quv muassasida reyting Uzimi bo'yicha ma' him bir tajriba orttirilgandan keyin hamda texnik vositalardan foydalanish imkoniyati yaratilgandan so'ng baholash tizimining ballar intervaliga o'tish maqsadga muvofiq. Ballar intervalini taklif qilishdan maqsad o'quvchilarning bilimlarini aniq va real baholash hamda o'quvchilar o'rtasida har bir ulush ball uchun kurashish muhitini yaratishdir. Ballar intervalidan foydalanish guruhda, kursda, kollejda hamda Respublikadagi litsey va kollejlararo eng yaxshi o'quvchilarni hech qanday qo'shimcha koeffitsiyentlarsiz aniqlab beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1 . O'zbekiston Respublikasi «Ta'lim to'g'risida»gi Qonuni. - Т .: 1997- yil. 2. «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi». — Т .: 1997-yil. 3. Barkamol avlod - O'zbekiston taraqqiyotining poydevori. 29-avgust 1997-yil. 4. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 5-yanvardagi «Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to'g'risida» gi 5-sonli Qarori. 5. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1998-yil 13-maydagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limini tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida»gi 204-sonli Qarori. 6. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2000-yil 16-oktabrdagi «O'rta maxsus, kasb-hunar ta'limi Davlat ta'lim standartlarini tasdiqlash to'g'rsida»gi 400-sonli Qarori.

Похожие

Mehnat va kasb ta`limining didaktik tamoyillari

Axloqiy tarbiya. Mehnat tarbiyasi va kasb tanlash

Mehnat va kasb ta`limini o`qitish shakllari.

Adolatparvarlik mezonlari

Ijtimoiy pedagogika mezonlari va tamoyillari