Таълим мазмуни - Педагогиka - Рефераты

Таълим мазмуни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Таълим мазмуни Режа: 1. Таълим мазмунинг моҳияти ва унинг тарихий характери 2. Ҳозирги даврда таълим мазмуни тушунчасининг асосий ғоялари 3. Таълим мазмунини белгилайдиган хужжатлар 4. Давлат таълим стандартлари

1.Таълим мазмунинг моҳияти ва унинг тарихий характери. Таълимнинг энг муҳим ижтимоий вазифаси – ижтимоий талабларга мос келувчи шахсни шакллантиришдир. Таълим жараёни инсониятнинг руҳий ва моддий маданиятининг акс эттирувчи қисми фаолият усуллари ва тизимлаштирилган илмий билимларни эгаллаш асосида юзага келади. Таълимнинг мазмуни деганда, ўқувчиларнинг ўқиш жараёнида эгаллаши лозим бўлган ҳамда тизимга солинган билим, кўникма ва малакаларнинг аниқ белгиланган доираси тушунилади. Таълим мазмуни учун бир нечта асосий қоидалар мавжуд, жумладан: - таълим мазмуни илмий асосга йўналган бўлади; - таълим мазмуни фанда фақатгина фактлар ва назарий қоидалар тарзида очиб берилади; - ўқув материали фанларнинг замонавий ҳолатига мос бўлади, ҳаётий қарашларни шакллантиришга имкон беради; ҳар бир ўқув фани бўйича таълим мазмуни шу ёки бошқа фанлар тизимига мантиқан мос бўлади; - таълим мазмуни алоҳида ўқув фанлари орасидаги ўзаро алоқадорликка асосланади; - мактаб, ўрта-махсус касб ҳунар таълимида таълим техник ва меҳнат таълими билан бирга қўшиб олиб борилади, ўқувчиларни касбга йўналтиришга имкон беради; - таълим билимларни эгаллашда қийинчиликларни енгиб ўтишда иродалиликни шакллантиришга ўргатади; - таълим мазмуни ўқувчиларнинг ёш имкониятларига мос бўлади. Таълим мазмунига нисбатан икки хил ёндошув мавжуд: 1) билимга йўналтирилган. 2) шахсга йўналтирилган ёндошув. 2. Ҳозирги даврда таълим мазмуни тушунчасининг асосий ғоялари. Таълим муассасаларидаги ўқитиш мазмунига қўйилаётган талаб мазкур мамлакатнинг ишлаб чиққан стратегиясида аниқланади. Бу стратегия “Кадрлар тайёрлаш Миллий Дастури” да ёзилган бўлиб, унда тахлим тизими

тубдан ислоҳ қилинди, юқори даражали кадрлар тайёрлашнинг узлуксиз тизимини эгаллаган мамлакатлардаги каби йўлга қўйил кўзда тутилган. Ҳозирги даврда бизнинг республикамизда таълим мазмунини аниқлашда қуйидаги ғояларга асосланилади: инсонпарварлашув, дифференциаллашув, интеграциялаш ҳамда ахборот технологияларидан кенг фойдаланиш. Таълим мазмунини инсонпарварлаштириш деганимиз таълим муассасаси болага эътибор билан қарашини, яъни боланинг шахсини ҳурмат қилиш, иуларнинг қизиқишларини, қобилиятларини ҳисобга олиш ётади. Шунинг билан бирга ўқувчиларнинг ўқув соатини қисқартириш ортиқча ишлардан сақлайди. Инсонпарварлашув ижтимоий ва табиий ва илмий фанларнинг “инсонга хизмат” қилишини талаб этади. Таълим мазмунини инсонпарварлаштиришда асосий ролни тил ва адабиёт, руҳий- инсонпарварлик тарбия, жамиятшунослик фанлари асосий роль ўйнайди. Таълим мазмунини дифференциаллашуви – ўқув ташкил этишдаги иккинчи етакчи ғоя. Дифференцияллашув – бу ҳозирги даврда таълим беришнинг умумий тенденцияси. Бизнинг республикамизда таълим беришни дифференциаллаштириш мақсадида фанларни чуқурлаштириб ўқитиладиган сифнлар, мактаблар очилган. Таълим мазмунини интеграциялашуви ғояси бир-бирига яқин фанларни қўйиб, интегратив фанларни яратишни мақсад қилиб қўяди. Интегратив фанлар ўқувчиларга оламнинг тугал манзарасини ҳосил қилишда улкан рол ўйнайди. Бундан ташқари ўтиладиган дарсларнинг сонини қисқартиради. 3. Таълим мазмунини белгилайдиган хужжатлар Таълим мазмуни норматив ҳужжатлар: ўқув режаси, ўқув дастури ва дарсликлар да кўрсатилган. Ўқув режаси : давлат ҳужжатидир. Ўқув режаси барча таълим муассасаларида сўзсиз амал қилиниши лозим бўлган давлат ҳужжатидир. Ўқув режаси тегишли таълим вазирлиги томонидан тасдиқланади. Ўқув режасида:

- ўқув йилининг бошланиши ва тугаш вақти, бериладиган таътилларнинг куни, таълим муассасасида ўтилиши керак бўлган фанларнинг тизими; - ўрганилаётган фанларнинг рўйхати ва бўлиниши (тақсим қилиниши); - фанларнинг асосий ва факультативларга бўлиниши; - ҳар бир синфда ўқув фанларини ўрганишда ҳафталик ва йиллик тақсим қилиниши соати кўрсатилган бўлади. Ўқув дастури ўқув режаси асосида ҳар бир ўқув фани учун тузилади. Ўқув дастури ҳар бир ўқув фанини ўқитиш учун ажратилган билим ҳажми, тизими ва ғоявий-сиёсий йўналишини аниқлаб берадиган ҳужжатдир. Ўқув дастурида ўқув йили давомида ҳар қайси синфда алоҳида фанлар бўйича ўқувчиларга бериладиган илмий билим, кўникма ва малакаларнинг ҳажми белгилаб берилади. Дастурда ҳар қайси ўқув фанларининг мазмуни изчиллик билан ёритилади ва таълим мавзулар орқали кўрсатилади. Маълум мавзу юзасидан ўқувчи ўзлаштириши лозим бўлган билим, кўникма ва малакалар қсқача ифодалаб берилади. Ўқув дастури уч қисм га бўлинади: - тушунтириш хати (ўрганилаётган фаннинг) мақсад ва вазифалари; - мазмуний (асосий) қисм; - билим, кўникма ва малакаларни баҳолашда методик кўрсатма, таълимнинг кўрсатмали ва техник воситалари сони, тавсия этилган адабиётлар рўйхати; Дарслик – ўқув адабиётларининг асосий тури. Унда фан ва маданиятнинг замонавий ютуқлари даражаси, аниқ соҳадаги билимлар асосида тизимли равишда баён этилади. Дарслик таълим асосий мақсад ва вазифаларига, аниқ ёшдаги ижтимоий гуруҳнинг ривожланишига ва тарбияланишига жавоб беради. Дарслик ўқувчиларнинг иккинчи “муаллими”. Чунки у аввало ўқувчи учун зарур қўлланмадир.

Ҳар бир ўқув фанининг мазмуни дарсликда батафсил ёритилади. Дарслик тегишли фанга оид илмий билим асосларини дастурга ва дидактика талабларига мувофиқ равишда баён қилувчи китобдир. Дарслик билан бир қаторда айрим ўқув фанлари юзасидан ўқув қўлланмалари тузилади. Масалалар ва машқлар тўплами, атласлар, хрестоматиялар, луғат китоблари ва ҳоказолар. 4. Давлат таълим стандартлари Давлат таълим стандарти Ўзбекистон Республикаси ўз мустақиллигини қўлга киритилгандан сўнг яратилди. ДТС Ўзбекистон Республикаси “Таълим тўғрисида” ги Қонуни ва “Кадрлар тайёрлаш Миллий Дастури” норматив ҳужжатлари асосида яратилган. Стандарт ўлчов, андоза, қолип, мезон маъносини беради. ДТС таълимнинг мазмунига ҳамда сифатига қўйиладиган талабларни белгилайди. ДТС таълим олувчиларнинг билим, кўникма ва малакаларининг сифатига қўйиладиган минимал даражадаги талабни аниқлайди. ДТС ларни бажариш Ўзбекистон Республикасининг барча таълим муассасалари учун мажбурийдир.

АДАБИЁТЛАР: 1. Баркамол авлод. Ўз. тар.пой.. Т., 1997, Таълим тўғрисидаги Қонуннинг 7, 12,13 – моддалари. 2. Педагогика. В.В.Беларусова ва И.Н. Решетен таҳ. Ост., Т., 1990. 3. Педагогика. А.Қ.Минавваров таҳ.ост. Т., “Ўқитувчи” , 1994. 4. Сластенин В.А. Общая педагогика. М., “Владос” , 2003, ч I . 5. Лихачев Б.Т. Педагогика., М., “Юрайт”, 2003.

Похожие

Умумий ўрта таълим ўқув юртларида биологик таълим мазмуни

Ўқитиш жараёни таълим мазмуни ва воситалари

Умумий таълим мактабларидаги мехнат таълимининг мазмуни

Таълим мазмуни, укув режалари, дастурлар, дарсликлар

Таълим мазмуни ва ўрта махсус, касб – ҳунар таълими