Психологик тестлар ва шахс сўровномалари - Педагогиka - Рефераты

Психологик тестлар ва шахс сўровномалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67.5 KB

Психологик тестлар ва шахс сўровномалари Режа: 1. Психологик тестлар ва шахс сўровномаларнинг ютуқ ва камчиликлари. 2. Шахс сўровномалари ва уларни психологик ифодалаш тартиби

1. Психологик тестлар ва шахс сўровномларидан фойдаланишда уларнинг ютуқ ва камчиликлари тўғрисида яққол тасаввурга эга бўлиш мутахассис фаолияти самарадорлигини таъминлашнинг муҳим шартлари ҳисобланади. Психологик тестларнинг қадр-қиммати қуйидаги сифатлари билан белгиланади: 1. Тестни татбиқ этиш шароитлари ва натижаларни стандартлаштирилганлиги. 2. Тест методикаларни ўтказишда фойдаланувчиларнинг маълумотлик даражасига боғлиқ бўлмаган ҳолда тайёрлаб қўйиш мумкин. Бу эса тест батареялари бўйича комплекс хулосалар тайёрлашда юқори малакали психологни жалб этиш керак эмас, деган маънони бермайди. 3. Оперативлик ва тежамкорлик. Типик тестлар қисқа топшириқли сериялардан ташкил топади. Уларни бажариш учун эса ярим минут вақтни оладиган бўлади ва одатда тестлар бир соатдан ошиб кетмайди. Баъзи шахслилик тестлари бундай чегарадан четга чиқишига ҳам тўғри келади. 4. Баҳоларнинг миқдорий дифференциаллашган характерга эгалиги. Тест шкалалари ва стандартлашганлик унинг аниқловчи инструменти саналади ҳамда ўлчанаётган хусусиятни миқдорий баҳолаш имконини беради (билим, кўникма, малака).Яхши тест ўқувчиларни уч тоифага ажратиб беради. Аълочи, ўрта ва қолоқ. Қутбли характерда эса қобилиятли ва талантли, ишончликни йўқлиги билан ўта ишончсизлик (мутлақо тайёр эмасликни) ажартишга олиб келади. Бундан ташқари тест натижаларининг миқдорий тестларнинг яхши ишлаб чиқилганлиги имкониятларини баҳолаб беради. 5. Оптимал мақбул мураккаблик. Профессионал тарзда тайёрланган тест топшириқлари оптимал мураккабликка эга бўлдаи. Бунда ўрта синалувчи максимал миқдордаги баллнинг 50 фоизини тўплай олиши керак. Бу дастлабки, психометрик эксперимент вақтида аниқланади. 6. Ишончлилик. 7. Адолатлилик. Яхши тест барча текширилувчилар учун бир хил шартшароит қўйилади.

8. Компьютерлаштириш имконияти. Оммавий тест тадбирларини ўтказишда унинг натижаларини қайта ишлаш ва вақт тежамкорлигини оширишга ёрдам беоади. Тестларни компьютерлаштириш ахборот хавфсизлигини таъминлашнинг энг мақбул йўли саналади. 9. Психологик адекватлиги. Бу оптиал мураккаблигини муҳим психологик сабаби ҳисобланади. Стрессга чидамлилик, æ º Ł қ - қ Ł Ł ÆŁº ÆŁ қ º Ł ª Œ ŁºŁŒº Ł Ł ҳ æ Æ Łł º Ł Æ º Ł. 1. «Кўр-кўрона» хатога йўл қўйиш хавфи. Юқори маълумотли бўлмаган мутахассисларга ишониб қўйиш, яъни тестларни автоматик тарзда ишлатиш, баъзида бир қатор оқибатларга олиб келиши мумкин. Йўриқномаларни тушунмасдан жавоб беришга тўғри келиб қолиши, 2. Профанация хавфи. Бу сўз маъносини ифодалашда ҳосил бўладиган эффект. Масалан, мутахассислар саралаш шароитида MMPI ни қўллаганда, тестнинг саккизинчи шкаласидаги максимал балл «Шизофрения»ни аниқлашга мўлжалланган. Бу оригинал тафаккурни баҳоловчи саналади. Тўртинчи шкалада «психопатия-импульсивлик» тарзда ифодаланган. Тестнинг саволлари соғлом шахсни анча талвасага солиб қўяди. 3. Индивидуал ёндашувнинг йўқлиги (Стрессга чидамлилик). Тест ёппасига ўтказишга анча қўл келганлиги сабабли, унда индивидуал характердаги жиҳатлар эътибордан четда ҳам қолиб кетади. 4. Ишончлилик шароитларини бўлмаслиги. Тест процедураларининг расмийлик характерига эга эканлиги, психологни унинг муаммосига шахсан қизиқишига нисбатан ишончсизликни олиб келади. 5. Ноадекват мураккаблик индивидуал ёндашувнинг йўқолиши. Баъзан юқори маълумотли даражасида тузилмаган тестларда ҳаддан ортиқ мураккаблик ёш хусусиятларига таъсир этади. 2. Шахс сўровномалари ва уларни психологик ифодалаш тартиби Шахс сўровномаларининг расмийлаштириш ва уларнинг шкалаларини ифодалашда айрим тартибларга амал қилинади.

Психологик шахс сўровномаларининг “L” ''Q''-маълумотлар бир қатор тадқиқотларда ўзига хос тарзда тартибланади. Бундай тадқиқотларда L” ''Q''маълумотларнинг мувофиқлигини таъминлашда 20 тагача омиллар инобатга олинган. Факторларни идентификациялашда икки хил ифодалаш тизимига амал қилинади: индексли ва алфавитли Индексли ифодалаш тизими ўзида универсал индексларни тақдим этади ва қуйидагича ёзилади: У.И. (L, Q)№, агар У.И. универсаль индекснинг қисқартирилган ифодаси; L ,Q-маълумотлар типини ифодаланиши, №универсал индексдаги факторнинг рақами.Улар 1дан 20 гача бўлиши мумкин. Алфавитли ифодалаш тизими ABCDEFGHIJKLMNOQ 1 Q 2 Q 3 Q 4 ) Q 1 Q 2 Q 3 Q 4 Ҳарфлар УИ (Q) 16-19 факторларни ифодалайди А-О факторлардан фарқлаш учун. Факторларни ифодалашнинг икки хил номланиши қабул қилинган: Техник ва маиший Техник номланиш психологлар учун мўлжалланган бўлиб, факторларни илмий белгиланган аҳамиятини ифодалаш учун қўлланилади. Кўпинча техник атамаларда акрономик номланиш: сизотомия, циклотимия, sugency, eksvia-invia ва бошқалар. Маиший номланиш умум учун қўл келадиган тарзда факторларни аташда қўлланилади. Бу эса психологларни мутахассис бўлмаганлар билан мулоқоти учун фойдаланилади. Масалан, А фактор-«илиқликсовуқлик» (аффектотимия-сизотимия), С-фактор «эмоционал барқарорлик-беқарорлик» («Мен» кучи-«Мен»нинг кучсизлиги) L, Q-маълумотлардан шахслилик факторларини ажратиб ифодаланади. Ҳар бир омилни қуйидаги қисмларга ажратиб ифодаланади: А) факторларнинг универсал ва ҳарфий индекси; б) фактлорларнинг техник ва маиший номланиши; в) «L» маълумотдаги факторни ифодаловчи энг аҳамиятли

характеристика г) энг маълумотбоп саволлар рўйхати (Q-маълумот) д) факторлар интерпритацияси 1. А фактор, ёки У.И. (L ,Q)1 Ижобий қутб (АҚ) Салбий қутб (А-) Аффектотими (циклотимия) Сизотимия меҳрибонлик Бегоналашганлик 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Мулоқотга тез киришувчан Меҳрибон Очиқ Ҳис-туйғули Ишонувчан Гинасиз Мулоқотманд 8. Низоли 9. Ригид 10. Совуқ 11. Ёпиқ 12. Тортинчоқ ўзини четга олиб турувчан 13. Шубҳаланувчан 14. Эҳтиёткор 15. эгоист Бундан кўринадики, тестлар ва шахс сўровномалари билан боғлиқ юқоридаги ҳолатлар психодиагностикада мутахассиснинг диққат марказида бўлиши муҳимдир.

Адабиётлар : 1. Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч. Т., Маънавият. 2008. 2. Абдулла Шер. Ахлоқшунослик. /Ўқув қўлланма. Т., Янги аср авлоди. 2004. 3. Загритдинова Ф. Б. В помощ изучающим этику. Т., II-ТашМИ. 2004. 4. Имомназаров М. Миллий маънавиятимиз асослари. Т. Ислом 5. Университети. 2001. 6. Гусейнов А.А., Апресян Р.Г. Этика /Учебник. Москва. Гардарики. 2004. 7. Маънавият асосий тушунчалар изоҳли луғати. Т.: Ғ.Ғулом номидаги нашриёт – матбаа ижодий уйи. 2009 йил

Похожие

Шахсни баҳолаш методикалари

Психодиагностиканинг тарихий тараққиёти

Фуқаролик жамияти ва шахс фуқаролик маданияти

Таълим ва тарбиянинг психологик масалалари

Эстетик омиллар ва уларнинг шахс камолотига таъсири