Pedagogik texnologiyaning nazariy va metodologik asoslari - Педагогиka - Рефераты

Pedagogik texnologiyaning nazariy va metodologik asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

42.5 KB

www.arxiv.uz Reja : 1. Pedagogik texnologiyaning kelib chiqish tarixi. 2. Pedagogik texnologiyaning mohiyati va mazmuni.

www.arxiv.uz Pedagogik texnologiyaning kelib chiqish tarixi . Pedagogik texnologiya (PT) - shunday bilimlar sohasiki, ular yordamida 3- ming yillikda davlatmiz ta`lim sohasida tub burilishlar yuz beradi, o`qituvchi faoliyati yangilanadi, bilimga chanqoqlik Vatanga mehr-muhabbat, insonparvarlik tuyg`ulari tizimli ravishda shakllantiriladi. «Ta`lim t o`g` grisida»gi q onun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»da ta`lim-tarbiya tizimini islo h q ilish, unga ilg ` or pedagogik texnologiyalarni joriy etish zarurligi q ayta- q ayta ta`kidlanadi. C h unki mamalakatimiz tez sur`atlar bilan tara qq iy etib, ja h on h amjamiyatida i q tisodiy -siyosiy mav q ei kundan-kun ortib bormo q da. Lekin ijtimoiy so h ada, ayni q sa, ta`lim - tarbiyada umumiy tara qq iyotdan or q ada q olish h ollari sezilmo q da. Ta`lim-tarbiya jarayonini texnologiyalashtirish bilan bunday h olga bar h am berish mumkin. Q uyidagi h olatlar ilg ` or texnologiyalarni ta`lim-tarbiya jarayoniga tadbi q etishning dolzarbligini k o` rsatib beradi:  «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» maqsadi va vazifalarini ro`yobga chiqarish uchun, ma`lum sabablarga ko`ra jahon hamjamiyati taraqqiyotidan ortda qolib ketgan jamiyatimiz taraqqiy etgan mamlakatlar qatoridan o`rin olishi uchun, aholi ta`limini jadallashtirish va samaradorligini oshirish maqsadida ilg`or pedagogik tadbirlardan foydalanish zarurligi;  an`anaviy o`qitish tizimi yozma va og`zaki so`zlarga tayanib ish ko`rishi tufayli «axborotli o`qitish» sifatida tavsiflanib, o`qituvchi faoliyati birgina o`quv jarayonining tashkilotchisi sifatidagina emas, balki nufuzli bilimlar manbaiga aylanib qolganligi yoki ta`lim-tarbiya jarayonida o`qituvchi va o`quvchi rolini o`zgartirish zarurligi;  fan-texnika taraqqiyotining o`ta rivojlanganligi natijasida axborotlarning keskin ko`payib borayotganligi va ularni yoshlarga bildirish uchun vaqtning chegaralanganligi;  kishilik jamiyati taraqqiyotining shu kundagi bosqichida nazariy va empirik bilimlarga asoslangan tafakkurdan tobora foydali natijaga ega bo`lgan, aniq yakunga asoslangan texnik tafakkurga o`tib borayotganligi;

www.arxiv.uz  Barkamol avlodni tarbiyalash talabi ularga eng ilg`or bilim berish usuli hisblangan ob`ektiv borliqqa tizimli yondashuv tamoyilidan foydalanishni talab qilishi. Pedagogika fani va amaliyotida keyingi paytlarda keng qo`llanilayotgan «pedagogik texnologiya» atamasi inglizcha «an educational technologu» so`zidan olingan bo`lib, «ta`lim texnologiyasi» degan ma`noni bildiradi. 30-yillarda “pedagogik texnika“ tushunchasi maxsus adabiyotlarda paydo bo`ldi va u o`quv mashg`ulotlarini aniq va samarali tashkil etishga yo`naltirilgan usul va vositalar yig`indisi sifatida qaraldi. Shuningdek, bu davrda pedagogik texnologiya deb o`quv va laboratoriya jihozlari bilan muomala qilishni uddalash, ko`rgazmali qurollardan foydalanish tushunildi. 40-50 yillarda o`quv jarayoniga o`qitishning texnik vositalarini joriy etish davri boshlandi. Ayniqsa, kino, radio, nazorat vositalari, ulardan foydalanish metodikasi pedagogik texnologiyaga tenglashtirildi. 60-yillarning o`rtalarida bu tushuncha mazmuni chet el pedagogik nashrlarda keng muhokamaga tortildi. 1961 yildan boshlab AQSh da “Pedagogik texnologiya“ (Educational Technology), 1964 yildan Angliyada “Pedagogik texnologiya va dasturli ta`lim“ (Technoogy and pragrammed Learning), Yaponiyada esa 1965 yildan “Pedagogik texnologiya“ (Educational Technology) jurnallari chop etila boshlandi. 1971 yilda xuddi shu nomli jurnal Italiyada chiqarila boshlandi. Pedagogik texnologiya muammosining o`ta dolzarbligi hisobga olinib, uning ilmiy asoslarini tadqiq qilish maqsadida maxsus korxonalar tuzildi. Misol uchun, 1967 yilda Angliyada pedagogik texnologiya Milliy Kengashi (National council for Educational Technology) tashkil etildi va 1970 yildan boshlab “Pedagogik texnologiya jurnali“ (Jornal of Educational Technology) chiqa boshladi. AQSh ning qator universitetlari va ilmiy markazlarida ham pedagogik texnologiya muammolariga jiddiy e`tibor berildi.

www.arxiv.uz Pedagogik texnologiyaning mohiyati va mazmuni . Pedagogika talabalar guruhi bilan ishlashda yuqori natijaga erishish yo`llarini doimo izlab kelgan va o`z vosita, usul va shakllarini hamma vaqt takomillashtirib kelgan. Ko`zlangan maqsadga erishish imkoniyatini beruvchi, qandaydir usul yoki usullar majmuasini topish ilinjida bo`ldi. Buning natijasida turli uslubiyotlar paydo bo`ldi. Pedagogik tajriba to`planishi bilan yangi, samaraliroq uslubiyotlar yaratila bordi. Ammo, yangi uslubiyotlarni yaratish borasidagi amaliy ishlar natijasi, o`sib borayotgan talablarga hamma vaqt ham javob bermas edi. O`qitishdagi doimiylik, rejalashtirilgan natijalarga erishish kafolati kabi muammolar o`z echimini kutar edi. O`qitish jarayoni bilan ishlab chiqarish texnologik jarayon taqqoslash asosida - pedagogik texnologiya o`zida o`qitishning zamonaviy samarali Shakl va usullarini qamrab olganidek, zamonaviy ishlab chiqarish - texnologik jarayon ham mahsulot tayyorlashning eng samarali usullarini qamrab olishini ta`kidlash mumkin. Ishlab chiqarishda texnologiya so`zidan kelib chiqadigan quyidagi tushunchalar ishlatiladi: Texnologik jarayon- ishlab chiqariladigan mahsulotga ishlov berishning yagona jarayonini hosil qiluvchi texnologik opera t siyalarning yig`indisi. Texnologik operasiya - ishchi tomonidan o`zining ish joyida bajariladigan, yakuniga y etkazilgan harakat ko`rinishidagi jarayonning bir qismi. Texnologik xarita- ma`lum bir mahsulotni ishlab chiqarish texnologik opera t siyalarini ketma-ketligini bayon qiluvchi texnik h ujjat. Texnologik rejim - texnologik opera t siyalarni amalga oshirishni belgilovchi tartib bo`lib, ma`lum bir ma h sulotni ishlab chiqarishda bajariladigan opera t siyalarning vaqti, shartlarini belgilaydi. Ana shu ta`rif va tushunchalarni o`quv jarayoniga ko`chirsak quyidagi xulosaga kelish mumkin: Pedagogik texnologiya - bu o`qituvchi (tarbiyachi)ning o`quvchi (talaba)larga o`qitish vositalari yordamida muayyan sharoitlarda ta`sir ko`rsatishi va bu faoliyat mahsuli sifatida ularda oldindan belgilangan shaxs sifatlarini intensiv shakllantirish jarayonidir. Pedagogik texnologiya - o`quv jarayonini

www.arxiv.uz texnologiyalashtirishni butunligicha aniqlovchi tizimli kategoriya. Pedagogik nashrlarda «o`qitish texnologiyasi», «ta`lim texnologiyasi» tushunchalari ham ishlatiladi. O `qitish texnologiyasi- birinchidan, pedagogik texnologiyaning jarayonli- harakat aspektini anglatadi. Bu, ta`lim jarayonini o`zgaruvchan sharoitlarda, ajratilgan vaqt davomida istiqbollashtirilgan natijalariga kafolatli erishishga va konkret ta`lim-tarbiya jarayonlarini amalga oshirishni instrumental ta`minlovchi usul va vositalar (texnologik opera t siya)larning tartibli birligini o`zida mujassamlashtirgan ta`lim modelini ishlab chiqish va amalga oshirishning texnologik jarayoni; ikkinchidan, pedagogik texnologiyaning jarayonli- bayonli aspektini ifodalaydi. Bu maqsadni amalga oshirish va istiqbolda belgilangan natijalarga erishish bo`yicha pedagogik hamda o`quv faoliyatini loyi h asin i bajarishning bayonidir (texnologik xarita). Ta`lim texnologiyasi- pedagogik texnologiyaning ilmiy aspektini belgilash uchun ishlatiladi. Bu texnik va inson resurslarini hamda ularni o`z oldiga ta`lim shakllarini optimallashtirish vazifasini qo`yuvchi hamkorligini hisobga olgan holda dars berish va bilimlarni o`uzlashtirishning barcha jarayonlarini yaratish, qo`llash va belgilashning tizimli usuli. Bugungi kunda ilmiy va ommabop adabiyotlarda «pedagogik texnologiya» tushunchasini ta`riflashda turli xil tasniflarni uchratishimiz mumkin. Pedagogik texnologiyani o`quv jarayoniga olib kirish zarurligini MDX davlatlari ichida birinchilardan bo`lib ilmiy asoslab bergan rossiyalik olim V.P. Bespa`ko «…pedagogik texnologiya - amaliyotga joriy etish mumkin bo`lgan pedagogik tizimning loyihasidir»,- deyish bilan , q uyidagi ta`rifni beradi : «Pedagogik texnologiya - bu o`qituvchi mahoratiga bog`liq bo`lmagan holda pedagogik muvoffaqiyatni kafolatlay oladigan o`quvchi shaxsini shakllantirish jarayoni loyihasidir» 1 [1] 1 [1] Bеspаlkо V.P. Pеdаgоgikа i prоgrеssivn i е tехnоlоgii оbuchеniya- M., «Pеdаgоgikа», 1995.

www.arxiv.uz Bu ta`rif mazmunidan quyidagi mu h im tamoyillarni ajratib ko`rsatish mumkin:  PT o`quvchi (talaba)larda ma`lum ijtimoiy tajriba elementlarini shakllantirish uchun loyihalanadi;  loyihalangan tayyor texnologiyani amalga oshirish fan o`qituvchisidan katta mahorat talab etmaydi;  yakuniy natija albatta kafolatlanadi.

Похожие

Pedagogik texnologiyaning asoslari

Pedagogik texnologiyaning asoslari

Valeologiyaning nazariy-metodologik asoslari

Psiхologik хizmatning metodologik va nazariy asoslari

Pedagogik texnologiyaning mohiyati