Pedagogik texnologiya nazariyasining mohiyati va ustuvor tamoyillari - Педагогиka - Рефераты

Pedagogik texnologiya nazariyasining mohiyati va ustuvor tamoyillari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

79 KB

Pedagogik texnologiya nazariyasining mohiyati va ustuvor tamoyillari Reja: 1.Pedagogik texnologiya haqida tushuncha. 2. Pedagogik texnologiyaning mustaqil fan sifatida shakllanishi. 3.Pedagogik texnologiyaning mohiyati va tamoyillari. 4.Pedagogik texnologiya nazariyasi va amaliyotining qo‘llanishining asosiy qonunlari va prinsiplari.

Pedagogik texnologiya haqida tushuncha. Pedagogik texnologiya - bu ta’lim shakllarini optimallashtirish maqsadida texnik vositalar, inson saloxiyati xamda ularning o’zaro ta’sirini inobatga olib o’qitish va bilim o’zlashtirishning barcha jarayonlarini aniqlash, yaratish va qo’llashning tizimli metodidir. Pedagogik texnologiya haqida boshqa bir qancha ta’riflar mavjud: -pedagogik texnologiya amaliyotga joriy etish mumkin bulgan ma’lum pedagogik tizim loyixasi; -pedagogik texnologiya ta’lim-tarbiyadan ko’zlangan maqsadga erishish uchun o’quv jarayonida qo’llaniladigan usullar vositalar majmuidir. -pedagogik texnologiya oldindan belgilangan, loyixalashtirilgan ukuv-tarbiya jarayonini izchil amalga oshirishdir. Yuqoridagi ta’riflar pedagogik texnologiya usulining mazmunini anglash va aniqlash jarayoni xali payoniga yetmaganligidan dalolat beradi. Bu masalaga oydinlik kiritish uchun, avvalo pedagogik texnologiya tushunchasining muxim belgilarini aniklash talab etiladi, jumladan ta’lim jarayonini oldindan loyixalash va sinfda o’quvchilar bilar qayta ishlab chiqish; -ta’limning maqsadi real, anik diagnostik bo’lishi va o’quvchining bilim uzlashtirish sifatini xolisona baxolash; -ta’lim jarayonining tuzilish va mazmunin yaxshilash, uzaro boglik va uzaro ta’sirda bulishi; -ta’lim shakllarini optimallashtirish; -ta’lim jarayonida texnik vositalar va inson saloxiyatining uzaro ta’sirini xisobga olish; -ta’lim maqsadlarini ko’zlagan etalon asosida o’quvchining kuzatiladigan, urganadigan xarakatlari shaklida juda oydinlashtirish; -o’quvchining faoliyatiga qarab o’qitish; -bilim uzlashtirish jarayonida yul kuyilgan xatolarni aniklab, kuzatib borish; -belgilashni mezonlarga asoslangan test vazifalarini bajarish; -ta’limning rejalashtirilgan natijasiga erishishning kafolotlanganligi;

-ta’lim samaradorligining yuqoriligi; Pedagogik texnologiya tushunchasiga doir mavjud ta’riflar xamda pedagogik texnologiya usulining muxim belgilari, xususiyatlari umumlashtirilgan xolda keltirishi…. Pedagogik texnologiya-tizimi, texnologik yondoshuvlar asosida ta’lim shakllarini qulaylashtirish, natijasini kafolatlash va xolisona baxolash uchun inson saloxiyati xamda texnik vositalarining uzaro ta’sirini inobatga olib, ta’lim maksadlarini oydinlashtirib, ukitish va bilim uzlashtirish jarayonlarida kullaniladigan usul va metodlar majmuidir. Xullas, pedagogik texnologiya-o’qitish usuli, ma’lum ma’noda ta’lim-tarbiya jarayonlari vositalari shakl va metodlari majmuidir. Pedagogik texnologiyaning mustaqil fan sifatda shakllanishi. Pedagogik texnologiya atamasi va bu sohadagi ilk ishlanmalar AQSH da XX asrning 50-yillarida paydo bo‘ldi. 15-20 yildan so‘ng pedagogik texnologiya barcha rivojlangan mamlakatlar ta’lim sohasini qamrab oldi. So‘nggi yillarda pedagogik texnologiyadan foydalanish geografiyasi uzluksiz kengayib bormoqda. Pedagogik texnologiyaning ilk paydo bo‘lish davri ilmiy-texnik taraqqiyotning (ITT) ja dallashuvi bilan belgilanadi. Mazkur davrdagi fanning natijalari kashfiyotlar oqimlari bo'Iib, ular asosida texnika va texnologiyalaming yangi avlodlari yaratildi. Ishlab ehiqariladigan mahsulotlar o'zining ilmtalabligi, originalligi, murakkabligi, yuqori sifati va sermahsulligi bilan ajrala boshladi. Ishlab chiqarish usuli va shart-sharoiti uzluksiz jadal o'zgarib bordi, ta'lim tizimi oldiga tamoman yangi talablar qo'yila bordi. Ilmiy texnik taraqqiyot jadallashuvi va ta'lim tizimga u tomonidan qo'yiladigan talablar nima bilan belgilanadi? Birinchidan - fanning o'sib borayotgan o'rni bilan, XX asrda ayniqsa uning ikkinchi yarmida, fanning taraqqiyoti eng yuqori sur'atlarga erishdi. Har 10-15 yilda fan faoliyatining asosiy ko'rsatkichlari ikki martadan oshib bordi. Shuning uchun, fanning taraqqiyot qonuni eksponenta qonuniga bo'ysunadi deb faraz

qilinadi. Hozirgi zamonda fan taraqqiyotining yuqori sur'atlari, aqliy mehnatni avtomatlashtirish orqali saqlab turilmoqda. Fanning jadal taraqqiyoti, ilmi-texnik informatsiyaning tegishli taraqqiyotiga olib keladi. Faning eksponenta bo'yicha rivoji uning ko'chkisimon rivojini anglatadi. Zero ilmiy-texnik informatsiyaning ham rivoji ko'chkisimon jarayon hisoblanadi. Informatsiya oqimining ko'chkisimon o'sish sur'atini saqlash, uchun zamonaviy telekommunikatsion informatsion tizimlar yaratilmoqda va faoliyat ko'rsatmoqda. Ko'rinib turganidek, fan va axborot hozirgi zamondagi o'sish sur'ati va hajmi, 20-30 yil oldingi ularning holatidan keskin farq qiladi. Fan tarqqiyoti, bu oliy ma'lumotli mutaxassislarning faoliyati doirasiga kiradi. Shuning uchun, oliy ma'lumotli mutaxassislarni tayyorlovchi tizim - zamonaviy axborot oqimini o'zlashtirish, ilmiy-tadqiqot malakalari, individual va mustaqil ishlash, ilmiy-texnikaviy axborotlar va o'quv-ilmiy adabiyotlar bilan ishlash ko'nikmalarini rivojlantirish imkoniyatini ta'minlashi lozim. Ikkinchidan - zamonaviy fanning ko'chkisimon rivoji 2, 3 va undan ortiq ma'lum fanlar ulanmalarida yangi fanlar paydo bo'lishi bilan ham ta'minlanadi. Masalan: biofizika, biokimyo, informatika, fiziko-kimyoviy mexanika va ko'pgina boshqa fanlar. Fan daraxti paydo bo'ladi. Ma'lum fanlar ulanmalarida tug'ilgan yangi fan - yangi ilmiy yo'nalishlar, muammolar, mavzular va ilmiy masalalarni o'z ichiga oladi. Bu masalalarni oliy maktabning iqtidorli bitiruvchilari yechishi lozim. Shuning uchun kadrlar tayyorlovchi tizim original va noan'anaviy fikrlash qobiliyatini, o'z ustiga tizimli va mashaqqat bilan ishlash malakalarini rivojlantirishi lozim. Talaba ajablana olishi, hayratlana olishi lozim, shundagina u boshqalarni o'zining ijodiy mehnati bilan hayratlantira oladi. Uchinchidan - faning ko'chkisimon rivoji va shu qonuniyat bilan o'suvchi ilmiy-texnikaviy axborot, axborotni uzatish va qayta ishlash tezligini oshirishga olib keladi, uning asosida esa kompyuter texnikasi yotadi. Zamonaviy axborot

tizimlaridan foydalanishni, o'qitishni individuallashtirishsiz tasavvur qilib bo'hnaydi. Shunday ekan, zamonaviy o'qitish tizimining markaziy o'zagi - o'qitishni individuallashtirishdir. Shuning uchun o'qitishni individuallashtirish, mustaqil ta'lim, masofaviy o'qitish tizimi texnologiyalarini ishlab chiqish va o'zlashtirish dolzarb masalaga aylanib qoldi. To'rtinchidan. muhandislik yechimlar turining keskin ko'payishi ilmiy-texnik taraqqiyotining xususiyati hisoblanadi. Materiallar, texnologik jarayonlar, mashinalar konstruksiyalarining zudlik bilan almashinuvi sodir bo'ladi. Boshqaruv tizimining avtomatlashuv darajasi oshadi va ilmiy yutuqlar natijasini ishlab chiqarishga qo'llash muddatlarini qisqaradi. Masalan, telefon aloqasi kashfiyoti bilan undan foydalanish orasidan 56 yil o'tgan bo'lsa, radioga-35, televizorga-14, atom energiyasiga-6, tranzistorga-5 yil o'tdi. Hozirgi paytda bu muddat, odatda 1 yilga ham yetmaydi. Shunday qilib, oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlovchi tizim, ularda ishlab-chiqarish, texnika texnologiyaning uzluksiz o'zgarib turuvchi sharoitiga zudlik bilan moslashuvchanlikni shakllantirishga yo'naltirilishi zarur. Ular bilimlar harakatlanuchanligi, tanqidiy fikrlash, ijod va kasbiy faoliyatida epchillik kabi xususiyatlarga ega bo'lishi lozim. Beshxnchxdan. ilmiy-texnik taraqqiyot jadallashuvi sharoitida uning yuksalib boruvchi talablariga javob beradigan mutaxassislarni oliy maktabda tayyorlash uchun o'qitishni jadallashtirish, o'qitishda inson organizmining, uning ongini butun imkoniyatlaridan to'la foydalanish zarur bo'ladi. YA'ni, timsolli-tomosha o'qitishni jadallashtirish lozimdir. Bu esa, o'qitish jarayonida axborotlar berishda, o'quv materialini tizimlash va turkumlash usullari, o'qitishni kompyuterlash, o'quv televideniyasidan foydalanish va h.k.ni anglatadi. Oltinchidan. bar bir odam tabiatan individumdir, ya'ni u faqat o'ziga xos o'qish va o'rganishdagi zehni, qobiliyatga ega bo'ladi. Demak, zamonaviy o'qitish tizimining vazifasi o'quvchining individual qobiliyatini hisobga olish va rivojlanishtirishdan iborat bo'lishi kerak.

Ilmiy-texnik taraqqiyoti jadallashuvi sharoitida ishlab chiqariladigan mahsulotlar ilmtalab, originalligi, murakkabligi, yuqori sifati va sermahsulligi bilan ajralib turadi. Mashina va jihozlar unumdorligi, ular puxtaligining ko'p marotaba oshganligi tufayli mahsulot birligiga sarf qilinadigan energiya ham bir necha marotaba kamayadi. Bu sharoitlar kadrlar tayyorlash tizimiga tegishli talablar qo'ya boshladi. Ilmiy texnika taraqqiyot jadallashuvidan oldingi davrda ishlab chiqariladigan mahsulot yuqori puxtaligi va sifati bilan ajarilib turmas edi. Shuning uchun mahsulotlar uchun kafolatli ta'mir muddatlari o'matilgan edi, kafolatli ta'mir esa ishlab chiqarish korxonalari hisobidan bajarilar edi. Mazkur sharoitlarda an'anaviy o'qitish tizimi, ishlab chiqarish talabiga javob berar edi. Ishlab chiqarish sharoitining o'zgarishi bilan an'anaviy pedagogik asosida tayyorlangan mutaxassislar sifati qo'yiladigan talablarga javob bera olmay qo'ydi. O'qitishning ommaviyligi o'sib kelayotgan bir sharoitda ko'pchilik kadrlami tayyorlash sifatda darajasi, ishlab chiqariladigan mahsulot sifatini o'sish sur'atidan, ya'ni ilmiy-texnik taraqqiyoti jadallashuvidan, ancha orqada qola boshladi. Fan, texnika va texnologiyaning jadal rivojlanisfti sharoitida o'qitish tizimiga quyidagi talablar qo'yiladi: a) individual va mustaqil ishlash, ilmiy-texnik axborot bilan ishlash malakalarini rivojlantirish; b) original va nostandart qarorlar, ishchanlik — qobiliyatlarini rivojlatirish; v) o'qitishni individuallashtirish(o'qishga turli qobiliyatga ega bo'lgani uchun); g) bilim harakatchanligi, tanqidiy fikrlashganda moslashuvanlik va ijod, ishlab chiqarishning zudlik bilan ishlab chiqarishning zudlik bilan o'zgaruvchan sharoitiga mos epch illikn i sh akllantirish. Bayon etilgan, bir tomondan pedagogik texnologiyaning sodir bo'lish zaruriyatini tasdiqlasa, ikkinchi tomondan u ilmiy texnik taraqqiyot jadallashuvining mahsuloti ekanligini namoyish etadi. Shu sababli, ilmiy texnik taraqqiyot tezlashuviga 2...3 va undan ortiq fanlar ulanishlarida paydo bo'ladigan

yangi fanlarning ta'sirini alohida ta'kidlash zarur bo'ladi. Pedagogik texnologiya ham ikkita fan - «pedagogika» va «texnologiya»lar ulanishida paydo bo'lga yangi fanlardan biridir. Pedagogik texnologiya ilmiy texnika taraqqiyoti jadallashuvi talabalari darajasida kadrlar tayyorlashuvi talablari darajasida kadrlar tayyorlashni ta'minlash imkoniyatini yaratdi. Pedagogik texnologiyaning tarkibiy qismlari tegishli davr talablari asosida ham paydo bo'ladilar. «Pedagogika» bu keksa avloddan hayot uchun zaruriy bo'lgan ijtimoiy tajribalarni yosh avlodga berish va uning yosh avlod tomonidan faol o'zlashtirish qonuniyatlarini o'rganadigan fandir. Jamiyat taraqqiyoti, har qaysi yangi avlod o'zining o'tmish avlodidan qolgan merosni egallab uni boyitib keyingi avlodga qoldirish orqali vujudga keldi. «Pedagogika» atamasi qadimgi Yunoniston (Gretsiya)da paydo bo'ldi, uning negizini «pedagog» so'zi tashkil etadi. Qadimgi Yunonistonda talabani maktabga kuzatib boravchi, mashg'ulotlarda va ulardan tashqarida unga xizmat qiluvchi qulni pedagog deb ataganlar. Yunoncha «peydagog» («paydi» - bola, «gogos» - yetaklovchi) so'zi, «bola yetaklovchi» ma'nosini anglatadi. Shunday qilib, «pedagogika» yunonchadan «bolani yetaklash» so'zini bildiradi. Maktabda mashg'ulotlarni o'qituvchilar - «didiskala»lar o'tar edi («didasko» - men o'qiyman, keyinroq «didaktika» - o'qitish nazariyasi paydo bo'ldi). Muqqadam bilimning bu sohasi falsafa fani negizida amalga oshirilar edi. XVIII asrning boshlarida ingliz faylasufi va tabiatshunos olimi Frensis Bekon (1561-1626 yy.) tomonidan, pedagogika falsafa bilimlari tizimidan chiqarib olingan edi. U 1623 yili «Afzalliklar va fanlarning ko'payishi haqida» chop etilgan asarida, pedagogikani bilimning alohida sohasi sifatida «O'qishga qo'llanma» haqidagi fan deb atadi. O'sha asrda pedagogikaning mustaqil fan sifatdagi maqomi, mashhur chex pedagogi Yan Amos Komenskiyning (1542-1670 yy.) asarlari va obro'yi tufayli mustahkamlanadi. U o'zining mashhur «Buyuk didaktika» asarida, o'quv ishining nazariyasi va uni tashkil etishining asosiy masalalarini ishlab chiqdi. Pedagogikaning predmeti bu o'rganish, ta'lim, tarbiya sharoitida inson shaxsining yo'naltirilgan rivojlanish va shakllanish jarayoni hisoblanadi.

Shunday qilib pedagogika, inson shaxsining rivoji va shakllanish mohiyatini o'rganish haqidagi fan sifatda namoyon bo'ladi. Shu asosda o'qitish va tarbiya nazariyasi va uslubiyoti maxsus tashkil etilgan pedagogik jarayon sifatida belgilanadi. Pedagogika fan sifatida, ommaviy o'qitishni tashkil etishni talab etadigan kengaytirilgan ishlab chiqarish yo'lga qo'yilayotgan davrda, paydo boidi. «Texnologiya» materiallar yoki yarim fabrikatlarni olish, ishlov berish va qayta ishlash usullarini ishlab chiquvchi va takomillashtiruvchi ilmiy fandir. «Texnologiya» fani ham qadimgi yunonistonda paydo bo'ldi va u ikkita so'z -«texne» - san'at va «logos» - o'rganish - dan iborat. Ushbu davrda, bu himarmandning predmetni tayyorlash san'atiga, ustozi rahbarligi ostida (mashqlar tufayli) o'zining tirishqoqligi va tabiiy iqtidori orqali erishishini anglatar edi. Hunar o'rganish individual tarzda amalga oshirilar edi. Ko'pgina hollarda, hunar sirlari, faqat avloddan avlodga, oilaviy qarindosh urag'larga o'rgatilar edi. Avloddagi uzilishlar, ma'lum bir kasb sirlarini yo'qolishiga olib kelgan hollar ham mavjud. Misol tariqasida, qadim Sharqdagi machit madrasalarning tashqi va ichki devorlar, gumbazlaridagi naqshlar tabiiy bo'yoqlarining tayyorlanish sirlari yo'qolib ketganini keltirish mumkin. Bu bo'yoqlar hanuzgacha odamlarni o'zining tabiiyligi, chiroyi, ranglari jilosi, takrorsizligi, o'zidan nur sochib turishi, uzoqqa chidamliligi bilan mafmn etib kelmoqda. «Texnologiya»ning fan sifatida vujudga kelishiga - XVII asrda, sanoat ishlab chiqarishini paydo bo'lishi metallurgiya, mashinasozlik, jumladan sanoat jihozlari, paroxod, parovoz, o'q otuvchi qurollami ishlab chiqarish jadal rivojlana boshlanishi, sabab bo'ldi. Bunday murakkab va mehnattalab mashina va jihozlarni ishlab chiqarishni, faqat texnologik jarayoni aniq ishlab chiqilgan texnologik hujjatlar asosida tashkil etish mumkin edi. Ushbu hujjatlarda - xom ashyo, materiallar, yarim fabrikat va mahsulotlami olish, ishlov berish, qayta ishlash yo'llari va usullarining murakkab jarayonlarmi o'zaro bog'liq, ketma-ket va aniq bajariladigan harakat, operatsiyalarga bo'lib, rejalashtirilgan natijaga erishish tasvir etiladi. Bu kengaytirilgan va ommaviy ishlab chiqarishga asos bo'ladi. Bizning davrda,

texnologiya deb, ma'lum ishni bajarish san'ati tushuniladi. Uni egallash uchun u aks ettirilgan texnologik hujjatlarni chuqur o'rganish taqozo etiladi. «Texnologiya»ning fan sifatida shakllanishi, texnologiyani ko'paytirish va shu asosda mutaxassislarni ommaviy tayyorlash, hamda ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etish imkoniyatini keltirib chiqardi. «Texnologiya» va «Pedagogika»ning fan sifatida bir tarixiy davrda shakllanganligi, bu qonuniy hodisadir. Chunki kengaytirilgan va ommaviy ishlab chiqarishni tashkil etish, ommaviy o'qitishni taqozo etdi. Yuqorida zikr etilganlar ta'lim asoschisi Y.A. Komenskiyning ilmiy merosini tashkil etadi. XX asrnrng ikkinchi yarmidagi ilmiy-texnik taraqqiyot jadallashuvining beqiyos va yuqori talablariga javob beradigan pedagogik texnologiyaning paydo bo'lishi ham shu qonuniyatga bo'ysunadi. Pedagogik texnologiya atamasi, hali standartlashtirilmagan, shuning uchun uning anchagina ta'riflari mavjud. Misol tariqasida pedagogik texnologiya (PT) ning bir necha ta'riflarini keltiramiz. PT - bu, o'quv vaziyatlarini loyihalash asosidagi o'qituvchi va o'quvchilarning algoritmlashtirilgan faoliyatidir. (Palchevskiy, Fridman) PT — bu, oldindan loyihalashtirilgan o'quv-tarbiya jarayonini, amaliyotga tizimli va ketma-ket tadbiq etilishidir. (V.P.Bespalko) PT - bu, masmnalar vositasida o'qitish san'ati yoki pedagogik faoliyatni muhandishk san'atiga o'xshatishdir. (G.Ilin) PT - bu bilimlar o'zlashtirilishining barcha jihozlari muammolarini tabJ.il etish va rejalashtirish, ta'minlash, baholash va muammolar yechimini boshqarishga qaratilgan faoliyatni tashkil etish usullari va vositalari, odamlar, g'oyalami o'z ichiga oluvchi majmualashgan jarayondir (AQShning pedagogik kommunikatsiyalar va texnologiyalar assotsiatsiyasi). Pedagogik texnologiyaning ko'p ta'riflari mavjudligi, bu atamaning standartlashtirilmaganligini inobatga olib, unga nufuzli tasbJdlot YUNESKO tomonidan berilgan ta'rifiga murojaat qilish maqsadga muvofiqdir.

Pedagogik texnologiya bu - texnikaviy va insoniy manbalarni va ulaming o'zaro bog'liqligini inobatga olib, o'z oldiga ta'lim shakllarini maqbullashtirish vazifasini qo'yadigan, butun o'qitish va bilim olish jarayonini, yaratish, qo'llash va aniqlash bo'yicha tizimli qarashdir. Keltirilgan bu ta'rifdan, pedagogik texnologiyaning - tizimlilik va samaradorlik kabi majburiy belgilarmi alohida ta'kidlash mumkin. Bunga pedagogik texnologiyaning majburiy tashkil etuvchi belgilarining yana birisi qayta takrorlanishni qo'shish lozim bo'ladi. Yuqoridagilarni e'tiborga olib, pedagogik texnologiyani - maqbullashtirilgan, unifikatsiyalashtirilgan va qayta takrorlanadigan o'quv jarayonini yaratish va qo'llash deb, xarakterlash mumkin. Pedagogika fanida nazariy bilimlar va amaliy tajribaning yirik massivi to'plangan. Ammo XX asrning ikkinchi yarmigacha birorta ham mashhur pedagog o'zlari erishgan yuqori natijalarga, boshqalarni ham erishishga imkoniyat beradigan, qayta takrorlanadigan pedagogik siklni yarata olmadi. Buning sababi shundan iboratki, buyuk pedagoglarning usullari ma'lum darajada pedagog shaxsini o'z ichiga oladi. Pedagogika muammolariga bag'ishlangan kitoblar, pedagogika fani talab qilganidek «ijobiy misollar», «qattiq» o'rnatilgan haqiqatlar, tamoyillar, qoidalar va qonunlarni o'rgatar edi. Bu kitoblarni o'qigan barcha, talabalar bilan «qanday» ishlashni, mashg'ulotlarai «qanday» o'tkazish, o'quv-tarbiyaviy jarayonni «qanday» olib borish kerakligini o'zlashtiradi, ammo ularning ko'pchiligi «shunday» ishlash kerakligini uddalay olmas edi. Bu haqda rus pedagog-olimi A.S. Makarenko, quyidagi fikrni bildirgan edi: "Bizning pedagogik faoliyat hech qachon texnologik mantiqqa asoslanmagan, faqat axloqiy pandu-nasihatlar mantiqiga tayanadi. Aynan shuning uchun bizda ishlab chiqarishning barcha muhim bo'limlari: texnologik jarayon, operatsiyalar hisobi, konstruktorhk ishi, uskunalar, me'yorlash, nazorat, cheklanishlar, yaroqsizga chiqarish ishlari mavjud emas". Bayon etilganlaming barchasi qayta takrorlanadigan pedagogik siklni yaratish uchun zarardir. Ammo uni yaratish juda murakkab masaladir. Ushbu masala birinchi bo'lib, AQShda yechildi, bunga mashhur olimlar B.Blum, D.Rratvoli, N.Gronlund,

J.Kerrol, J.Blok, L.Anderson va boshqalarning tadqiqotlari orqali erishildi. Ular, rejalashtirilgan natijalarga erishishni kafolatlovchi qayta takrorlanadigan pedagog siklli pedagogik texnologiya ishlab chiqdilar. XX asrning ikkinchi yarmida, ilmiy texnik taraqqiyotning talablari asosida paydo bo'lgan pedagogik texnologiya, uning jadallashuvi uchun xizmat qilmoqda. Pedagogik texnologiyaning maasadi - ommaviy ta'lim sharoitida ta'lim jarayonining zaruriy samaradorligini ta'minlash va talabalar tomonidan o'qiskning ko'zlangan natijalariga erishish kafolatidan iboratdir. Pedagogik texnologiyaning bosh vazifasi - ommaviy ta'lim sharoitida «oddiy» pedagoglarga o'qitishning yetarli samarasiga erishishni ta'minlovchi, o'quv jarayonmi yaratish hisoblanadi Pedagogik texnologiyaning predmeti- o'quv jarayoining o'zi hisoblanadi Pedagogik texnologiyaning obyekti -o'quv jarayonining tarkibiy qismtari hisoblanadi. Oliy ta'lim muassasining o'quv jarayoni o'quv materialini to'la o'zlashtirish tamoyillariga tayanishi lozim. Ya'ni fanning, o'quv dasturiga muvofiq, o'quv materiali barcha talabalar tomonidan o'zlashtirilishi shartdir. O'quv materialining to'la o'zlashtirilish tamoyili - har qaysi mavzu bo'yicha bilim olish faoliyatining o'rnatilgan darajasiga erishishni anglatadi. Ko'p sonli xorijiy tadqiqotlar ma'lumotlariga ko'ra, «talabalarning to'la o'zlashtirishi» rushunchasi, guruhdagi har bir talaba tomonidan o'quv materialining kamida 80% ga o'zlashtirishini anglatadi, To'la ishonch bilan, isbotsiz aytish mumkin-ki, bunga faqat o'ta mahoratli professor va dotsentlar erishishi mumkin. Oddiy professor-o'qituvchilar tarkibida, o'quv materialining bu darajadagi o'zlashtirilishiga, faqat iqtidorli talabalargina erishishi mumkin. Ommaviy ta'lim sharoitida talabalarning to'la uzlashtirishiga qanday qilib erishish mumkin? Bunda uchta yo'lni ko'rsatish mumkin: Birinchi yo’l - bu o'zlashtirish mezonini pasaytirish, ko'pchilik hollarda shu yo'l tanlanadi. Shu sababdan hozirgi paytda o'quv materialini, o'quv fanini 55% ga o'zlashtirgan talaba ijobiy baholanadi. Tabiyki, bu yo'lning istiqboli yo'qdir.

Ikkinchi vo 'l - professor-o'qituvchilar tarkibini faqatgina oliy darajali, ajoyib professor va dotsentlardan tuzish. Ularning har bin o'ziga xos o'qitish usullari va yo'llari tufayli, tayyorgarlik darajasi butunlay har xil bo'lgan talabalarning to'la o'zlashtirishini ta'minlaydilar. Haqiqatda, bir guruhda kirish sinovlari fanlari bo'yicha o'zlashtirish darajasi 30% dan 90% va undan ortiq bo'lgan talabalar o'qishi mumkin. Bu yo'l haqiqatdan uzoq va ideallashtirilgan yo'ldir. Barcha talabalar iqtidorli bo'lmaganidek, o'n minglab professor-o'qituvchilar tarkibi ham xuddi shunday, iqtidorli, oliy darajali bo'la olmaydi. Uchinchi vo'l - o'quv jarayoniga pedagogik texnologiyani joriy etish bo'lib, ular o'qish va o'rgatishning asosiy elementlarini o'rnatib, o'zida, oliy darajadagi pedagog olimlarning o'qitishdagi uslub va yo'llarini mujassamlashtiradi. Ishlab chiqarishda, malakasi uncha yuqori bo'lmagan oddiy ishchi tayyor texnologiya bo'yicha oliy sifatli mahsulot ishlab chiqarganidek, oddiy o'qituvchi pedagogik texnologiyani qo'llab ajoyib natijalarga erishadu Pedagogik texnologiya, o'quv materialining to'la o'zlashtirish kafolatini beradi, ya'ni har bir talaba o'quv fani dasrurini kamida 80% ni o'zlashtiradi.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro'yxati: 1. Ochilov M. Yangi pedagogik texnologiyalar. - Qarshi.: Nasaf, 2000. 1. Tolipov O'., Usmonboyeva M. Pedagogik texnologiyalaming tadbiqiy asoslari. - Т .: 2005. 2. Avliyakulov N. X., Musayeva N. N. Pedagogik texnologiya. Oliy o'quv yurtlari uchun darslik. 3. Azizxodjayeva N.N. Pedagogicheskiye texnologii i pedagogicheskoye masterstvo. -Tashkent: Moliya, 2002. 2. Azizxodjayeva N.N. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat - Т .: Fan, 2006. 4. Yo'ldoshev J.G'., Usmonov S. Ilg'or pedagogik texnologiyalar. — Т .: O'qituvchi, 2004.

Похожие

Pedagogik texnologiya tamoyillari ( prinsiplari )

Ilg'or pedagogik texnologiya va uning tamoyillari

Zamonaviy pedagogik texnologiya nazariyasining umumiy asoslari

Pedagogik texnologiya turlari va dars modullari

Pedagogik texnologiyaning mohiyati