Pedagogik-psixologiyaning predmeti va vazifalari - Педагогиka - Рефераты

Pedagogik-psixologiyaning predmeti va vazifalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

51.5 KB

Pedagogik-psixologiyaning predmeti va vazifalari Reja: 1. Pedagogik-psixologiya fanining predmeti, vazifalari. 2. Fan sifatida pedagogik-psixologiyaning vujudga kelishi, uning rivojlanish tarixi va hozirgi holati. 3. Pedagogik-psixologiya fanining ilmiy tadqiqot metodlari.

Tayanch iboralar: shaxsning tarkib topishi qonuniyatlari, ta’lim, tarbiya, biogenetik, sosiogenetik konsepsiyalar, kuzatish, suhbat, tematik – statistik, biografik, eksperiment, mehnat ta’limi, o’quvchining bilim faoliyati, ta’limning shakllarini nomoyon bo’lishi. Pedagogik-psixologiya psixologiya ilmining tarmog’i sifatida, ta’lim va tarbiyaning shaxsga samarali ta’sir etuvchi omillari, qonuniyatlari va mexanizmlarini o’rganuvchi fandir. Bolalarning maktabdagi hamda ta’lim-tarbiya muassasalaridagi faoliyat va xatti-harakatlarining psixologik qonuniyatlarini o’rganuvchi pedagogik- psixologiya ikki fanni, ya’ni psixologiya va pedagogika fanlarining tutashgan joyidan o’rin egallagandir. Pedagogik-psixologiyaning predmeti maktabda bilim, ko’nikma, malakalarini egallash qonuniyatlarini, bu jarayonlarda sodir bo’ladigan individual tafovutlarni, o’quvchilarda faol, mustaqil va ijodiy tafakkurni tarkib toptirish qonuniyatlarini tadqiq etishdir. Shuningdek, pedagogik-psixologiya ta’lim tarbiyaning ta’siri oqibatida o’quvchilar ruhiyatida sodir bo’ladigan o’zgarishlarni, o’quv materiallarining o’quvchilarning yosh davrlarga mos kelishni, turli ta’lim metodlarining psixologik jihatdan samaradorligini, darsliklar, o’quv qurollari, asbob-uskunalar, maktab ishlarining tartibiga nisbatan bo’lgan psixologik talablar kabi muammolarni ham o’rganadi. Pedagogik psixologiya o’quvchilarga beriladigan ta’lim va tarbiyaning psixologik asoslarini o’rganadi. O’quvchilarda bilim, iqtidor va malakalarni o’zlashtirish tufayli ular shaxsining tarkib topish qonuniyatlari mavzuni o’z ichiga oladi. Pedagogik psixologiya ta’lim va tarbiya jarayonida bola shaxsining tarkib topish muommolarini o’rganar ekan, u bolalar psixologiyasi bilan mustahkam aloqada ish ko’radi. Darsliklar, o’quv qo’llanmalari, qurollari, ta’lim va tarbiyaning samarali metodlari, o’quvchilarni mehnat va ijtimoiy faoliyaiga tayyorlash masalalarini har bir o’quvchining o’ziga xos sifatlarni bilmay turib, amalga oshirib bo’lmaydi.

O’quvchi tafakkurining shakllanishi, aql darajasining o’sa borishi, o’quvchilar jamoasidagi o’zoro munosabatlarning mohiyati, har bir o’quvchida bilimlarni o’zlashtirish malaka va ko’nikmalarini bilmay turib, ta’lim va tarbiya ishida muvaffaqiyatga erishib bo’lmaydi. Bu masalalarni amalga oshirish uchung xizmat qiladigan tamoillar va metodlar quyidagilardan iborat: 1. Obyektivlik tamoili. O’quvchm shaxsiga xos bo’lgan psixologik xodisalarni obektiv holatda o’rgangandagina to’g’ri xulosalar aniqlanadi. O’quvchining o’zi haqida gapirganiga qarab, unga baho beriladi. 4. Rivojlanish tamoili. Bu tamoil bola shaxsiga xos bo’lgan psixologik xodisalarni o’sishi, o’zgarishda, hamma vaqt rivojlanishda qarashni taqozo etadi. 5. O’zoro bog’liqlik tamoili. Bu tamoil o’quvchi hayoti va faoliyatining tashqi sabablarini tashqi ta’sirlarning har bir o’quvchiga ta’sir etish sabablarini bilishni talab qiladi. Pedagogik psixologiyaning ilmiy – tadqiqot metodlari yuqoridagi tamoillarga asoslanadi. Pedagogik psixologiyaning metodlari umumiy psixologiyaning metodlaridan iborat bo’lib, ularga mateiatik – strtistik metod qo’shiladi. Bu metodning mohiyati shurdaki, bunda aniqlangan xulosalarni tekshirish uchun turli statistik usullardan foydalaniladi. Hozirgi vaqtda pedagogik psixologiya sohasidagi ilmiy tekshirish ishlarining muvaffaqiyati uchun ta’limning quyidagi sohalariga e’tibor berish kerak. 6. Ona tili o’qitish psixologiyasi. Bu soha o’quvchilarda ona tili fanidan bilim, iqtidor va malakalar hosil qilish usullarini topish masalalarini o’rganadi. Bu yozishga, o’qishga, orfografiya va grammatikani o’rgatish masalalarini o’z ichiga oladi. 7. Chet tilini o’qitish psixologiyasi. Bu bo’lim chet tilidan to’g’ri gapirish, o’qish, yozish va tarjima qilish masalalarini o’z ichiga oladi. 8. Matematika o’qitish psixologiyasi. Bu bo’lim matematik fanlarni to’g’ri o’zlashtirish masalalarini o’rganadi.

9. Geografiyani o’qitish psixologiyasi. Bu bo’lim geogrifik bilimni tez va mustahkam o’rganish masalalari bilan shug’ullanadi. 10. Mehnat talimi psixologiyasi. Bu bo’lim mehnat madaniyati va o’quvchilarda ijtimoiy mehnatga ongli munosabat hissini tarbiyalash muammolarini o’z ichiga oladi. O’qitish o’quvchining bilim faoliyatini o’stirish bo’lib, ikki tomonlama jarayondir. Bu jarayon o’qituvchi va o’quvchi tomonidan amalga oshiriladi. Bu jarayonda o’qituvchi tomonidan o’quvchilarga ularning yoshi va individual hususiyatlari hisobga olingan holda fanlar asoslari singdiriladi. O’qituvchining faol faoliyati tufayli o’quvchilarning bilimlarni o’zlashtirish maqsadi amalga oshiriladi. Bilimlarni o’zlashtirish o’quvchining bilish faoliyatidir. Bu faoliyat tufayli o’quvchilarga bilim, iqtidor, malakalar singdiriladi, ular shaxsi shakllantiriladi. O’qish faoliyati tufayli o’quvchilar tabiat va jamiyatga doir bilim asoslari bilan qurollanadilar. Hozirga vaqtda ta’limning bir qancha shakllari bor. Bular o’quvchining obyektiv olamga faol munosabatida nomoyon bo’ladi va uning o’yin, mehnat va o’qish faoliyatida aks etadi. Shuni ta’kidlash lozimki, o’quvchining faoliyati davomida bilim o’zgarib. Aniqlashib boradi. O’quvchining bilim zonasi uning og’zaki va yozma nutqi orqali yuzaga chiqadi. Bu jihatdan o’quvchilarning bilimi quyidagi sifatlarga ega bo’ladi. A qat’iyan ilmiy; B sistemali; c) tushunarli; D har tomonlama chuqur; e) hayot tajribasi bilan bog’langan; f) harakatchan – operativ (hamma sohlarda foydalanishga imkon beradi). O’qish faoliyati bilish jarayoni bo’lib, o’quvchi psixologik holatlarining barcha tomonlarini o’z ichiga oladi. O’quvchilarning ilmiy bilimlarni egallashlariga yordam beradigan omillar quyidagilardan iborat:

11. Hissiy bilish. Hissiy bilish sezish, anglash, tushunishdan boshlanadi. 12. Ilmiy bilimlarni idrok qilish. Idrok qilish narsa va hodisalarning ichki hususiyatlarini, muhim xossalarini bilishga imkon beradi. 13. Ko’rsatmalilik. Ko’rsatmalilik materiolini muvaffaqiyatlari o’zlashtirishning zarur shartidir. Pedagogik psixologiyada ko’rsatmalilikning bir qancha turlari bor. A predmetli ko’rsatmalilik. bunga tabiy obyektlar tevvarak atrofdagi predmet va hodisalar kiradi. tabiatdan olingan narsalardan foydalaniladi. m: tabiatshunoslik, botanika darslarida o’simliklar, zoologiyada hayvonlar, geografiya darslarida minerallar ko’rsatiladi, ma’lum obyektlarga sayohatlar uyushtiriladi. B tasviriy ko’rsatmalilik. tasviriy ko’rsatmalilik simvollik, ko’rsatmalilik bo’lib, rasm, jadval, maket,chertyot kabilar orqali amalga oshiriladi. c ) texnik ko’rsatmalilik. bunda ia’limning texnik vositalari – kinofilm, diopazitiv,teleeshittirish, grammafon, magnitafon yozuvlari, radio eshittirish kabilardan foydalaniladi. D so’z ko’rsatmaliligi. Maktab amaliyotida yetakchi o’rin tutuvchi ko’rsatmalilik o’z ko’rsatmaliligi bo’lib, u o’qituvchining jonli nutqidir. Bu nutq o’quvchilar tushunchasiga kuchli ta’sir orqali ularda turli emosional kechinmalarni vujudga keltiradi. Ta’lim materialini mustahkam va chuqur o’zlashtirishning bir qancha muhim faktorlari bor. O’quvchining ta’lim materialini o’zlashtirishini quyidagi shartlarga asoslanadi: 14. Diqqatlilik. O’quvchining bilim olish faoliyati diqqatsiz amalga oshmaydi. Diqqat tufayligina o’quvchilar ta’lim materialini to’la anglab va mustahkamlab, o’zlashtirib oladilar. Shuning uchun o’qituvchi xilma – xil usullar yordamida o’quvchilarning ixtiyoriy diqqatini butun bir dars davomida darsda bayon qilinishi zarur bo’lgan materialga jalb qilinishi shart.

15. Faol o’qish faoliyati. O’quvchining dars davomidagi faol faoliyati bilimni ongli, tushunib o’zlashtirishga yordam beradi. Faol faoliyat tufayli o’rganilgan bilimdan o’quvchilar amaliy faoliyatda to’g’ri foydalanadilar. 16. Qiziqtirish. Ta’lim materialga qiziqish o’quvchilarning o’qish jarayoniga faol munosabatida ifodalanadi. O’rganilayotgan bilimning amaliy ahamiyatini to’la tushunish o’quvchinin qiziqtirishning muhim shartidir. Buni o’qituvchi turli usullar, qiziqarli amaliy mashg’ulotlar yordamida amalga oshiradi. 17. Xotira. Bilimlarni o’zlashtirishning muhim shartlaridan biri o’quvchining xotira faoliyatidar. Bu faoliyat esga olish, esda saqlash, qaytadan esga tushurish kabi fazalarni o’z ichiga oladi. Xotira faoli yati o’quvchi bilimining to’laligi, aniqligi va mustaqilligini ta’minlaydi. O’quvchi bilimni logik tarzda esga olishi shart. Olingan ta’lim materialini esda saqlab turish va undan amaliy faoliyatda sunumlm foydalanishning yagona sharti takrorlashdir. Takrorlash faol, unumli va maqsadli bo’lishi kerak. Ko’nikma va malakalar. O’quvchining bilimlarni o’zlashtirishda ko’nikma va malakalarning ahamiyati kattadir. Maqsadga muvofiq ravishda bilim olshga qaratilgan xarakat usullari ko’nikmalardir. Ko’nikma o’quvchining amaliy xarakatlarida nomolyon bo’ladi. Bilimlarni egallash jarayonida o’quvchilarda amaliy faoliyat ko’nikmasi tarbiyalanadi. O’quvchining bilimi ko’nikmasiz bo’lishi mumkin, lekin ko’nikma bilmsiz bo’lmaydi. M: daraxtni o’tqazish tufayli ko’kartirib o’stirishni o’quvchi biladi, ignaga ip o’tkazish oddiy ko’nikma, o’sha orqali buyumtikish murakkab, qog’oz va qalam bo’lsa, istagan rasmini chizish mumkin, lekin chiza olmaydi. Ko’nikmalar o’quvchining malakasiga aylanadi va uning ongli irodaviy harakatlarini ifodalaydi. Malakalilik o’quvchining og’zaki, yozma nutqida, hisoblash, chizish faoliyatida aks etadi. O’quvchidagi bilimning biror sohasiga nisbatan bo’lgan malaka uning faoliyatinig boshqa sohalariga ham ijobiy ta’sir ko’rsatadi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. I.A.Karimov. Barkamol avlod – O’zbekiston taraqqiyotining poydevori. T, 1997 y. 7-12 betlar. 2. V.A.Kruteskiy. Pedagogik psixologiya asoslari. T, 1976 y. 296-300 betlar. 3. M.G.Davletshin. Zamonaviy maktab o’qituvchisining psixologiyasi. T, 1999 y. 11-18 betlar. 4. E.G’oziyev. Oliy maktab psixologiyasi. T, 1997 y. 94-98 betlar. 5. www . pedagog . uz 6. www.ziyonet.uz

Похожие

Pedagogik texnologiyalar fanining predmeti, maqsadi va vazifalari

Zamonaviy pedagogik texnologiyalar fanining predmeti va vazifalari

Pedagogikaning predmeti, maqsad va vazifalari

O’qituvchi odobining predmeti va vazifalari

Pedagogikaning predmeti, maqsad va vazifalari