Логопедия фанининг мақсад ва вазифалари - Педагогиka - Рефераты

Логопедия фанининг мақсад ва вазифалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

53 KB

www.arxiv.uz РЕЖА: 1. Логопедия фани хақида тушунча. 2. Логопедия фанининг мақсад ва вазифалари. 3. Логопедиянинг аҳамияти. 4. Логопедиянинг бошқа фанлар билан алоқаси.

www.arxiv.uz Таянч сўзлар : ( нейропсихо л ингвистик , л огопедик жараён ва таъсир ) Логопедия бу нутқ бузилишлари хақидаги махсус таълим ва тарбия воситасида нутқ бузилишларини ўрганиш, тузатиш ва олдини олиш хақидаги педагогик фандир. Логопедия нутқ фаолияти бузилишининг сабаблари, механизмлари, аломатлари, оқимлари таркибини ўрганади. Шунинг учун уни махсус педагогика сарасига қўшадилар. Логопедия термини грекча логес, пейдео сўзларидан ташкил топган бўлиб, таржимада тўғри нутқни тарбиялаш маъносини англатади. Фан сифатида логопедия нутқ нуқсонини тузатиш, нутқий фаолияти заифлашган шахсларни ўқитиш ва тарбиялаш жараёни хисобланади. Логопедияни ўрганиш объекти нутқ нуқсонига эга бўлган шахс. Адабий тилда қабул қилинган нутқ нормаси билан бир оз бўлса ҳам четга чиқиш-бу нутқ нуқсони деб хисобланади. Замонавий логопедия структураси мактабгача ёшли мактаб болалар логопедияси, ўсмирлар ва катта ёшдагилар логопедиясига бўлинади. Логопедиянинг асосий мақсади нутқида нуқсони бор шахсларни ўқитиш, тарбиялаш ва қайта тарбиялашнинг илмий асосаланган системасини ишлаб чиқиш, шунингдек нутқ нуқсонининг олдини олишдан иборатдир. Логопедия фани нутқида нуқсони бор болаларнинг шахс сифатида ҳар томонлама ривожлан И.П.Павлов таълимотига мувофик нутқ бош миянинг мураккаб психо-физиологик функциясини, унинг иккиламчи сигнал системасини ўзида намоён этади. Биринчи ва иккинчи сигналлар системаси бир-бири билан узвий бо ғ лангандир. Иккинчи сигнал системаси биринчи система асосида шаклланади. Аммо кейинчалик иккинчи сигнал системасининг биринчи сигнал системасига тартибга солувчи таъсири намоён бўлади. С ў з алохида хусусиятнинг сигнали, умумлаштириш қуролидир. Биринчи ва иккинчи сигнал системалари орасидаги ў заро

www.arxiv.uz мураккаб алоқаларни хисобга олиш нутқ бузилишини тузатиш, б ў зилган нутқ ва нутқсиз функцияларнинг ў рнини босиш устида самарали логопедик иш олиб бориш учун имокният яратади. Логопедия фанининг қуйидаги вазифаларини ажратиб кўрсатиш мумкин: 1.Нутқ бузилишининг турли шаклларида нутқ фаолиятининг онтогенезини ўрганиш. 2. Н утқ бузилишларининг кенг тарқалганлиги, аломатлари ва даражаларини аниқлаш. 3. Н утқий фаолияти бузилган болаларнинг ў з - ў зидан ва бирор мақсадга қаратилган ривожланиш динамикасини, шунингдек нутқий заифликни уларнинг шахс сифатида етишувига, рухий ривожланишига, турли к ўринишдаги фаолиятларни намоён қилишга, ў зларини тутишларига таъсирини аниқлаш. 4.Ривожланишида турли хил фарқлар бўлган болаларда нутқнинг шаклланиши ва нутқ бузилишлари хусусиятини ўрганиш. 5. Н утқ бузилишининг келиб чиқиш сабаблари, механизмлари, тузилиши ва аломатларини аниқлаш.

www.arxiv.uz 6. Н утқ бузилишларининг педагогик диагностикаси методларини ишлаб чиқиш. 7. Н утқ бузилишларини тартибга солиш. 8. Н утқ бузилишини бартараф этиш принциплари, д ифференциаллашган методлари ва воситаларини ишлаб чиқиш. 9. Н утқ бузилишининг олдини олиш методларини такомиллаштириш. 10.Логопедик ёрдамни ташкил этиш масалаларини ишлаб чиқиш. Логопедиянинг юқорида к ўрсатилган вазифаларида унинг ҳам назарий, ҳам амалий й ў налишлари белгилаб берилгандир. Унинг назарий томони нутқ бузилишларини ўрганиш ҳамда уларнинг олдини олиш, аниқлаш, тузатишнинг илмий асосланган методларини ишлаб чиқишдан иборатдир. Амалий томони нутқ бузилишини олдини олиш, аниқлаш ва бартараф этишни ў з ичига олади. Логопедиянинг назарий ва амалий вазифалари бир-бирига чамбарчас бо ғ лангандир. Логопедик жараённи ташкил этиш нутқ бузилишини т ў ғрилаш билан бир қаторда психофизик нуқсонларни ҳам тугатиш ёки енгиллатиш учун шароит яратади. У пед а гогик таъсир қилишнинг мухим мақсади бўлган шахсни ҳар томонлама камол топ т ириш им к онини беради. Логопедия фан сифатида мухим назарий ва амалий аҳамиятга эгадир. У тилнинг, нутқнинг социал мохияти, боланинг нутқи, тафаккури ва бутун рухий фаолиятининг чамбарчас боғлиқлиги билан белгиланади. Ну т қ ривожланиши жараёнида билиш фаолиятининг олий шакллари, тушунарли тафаккур қобилиятлари шаклланади. С ў знинг аҳамияти ў з- ў зидан умумлаштирувчи хисобланади ва шу муносабат билан ў зида нафақат нутқ бирлигини, балки тафаккур бирлигини ҳам намоён қилади. Улар айнан

www.arxiv.uz ў хшаш эмас ва маълум даражада бир-бирига бо ғ лиқ б ў лмаган холда пайдо бўлади. Лекин боланинг рухий ривожланиши жараёнида мураккаб, сифат жихатдан янги бирлик, нутқий тафаккур, нутқий фикрлаш фаолияти пайдо бўлади. нутқ бузилиши, нутқий муомаланинг чекланганлиги бола шахсининг шаклланишига салбий таъсир к ўрсатиши, аслида б ў лмаган рухий бузилишларни, хиссий-иродавий соханинг ўзига хос хусусиятларини келтириб чиқариш, унинг ҳарактеридаги салбий фазилатларнинг ривожланиши учун й ў л очиб бериши мумкин. Демак, логопедиянинг аҳамияти боланинг нутқий бузилишини бартараф этиш, шу билан бирга унинг мукаммал, ҳар томонлама ривожланишини таъминлашдан иборатдир. Логопедия бошқа фанлар билан чамбарчас боғлангандир. Шахсга ҳар томонлама таъсир к ўрсатиш учун нутқ бузилишини бартараф этиш ва олдини олиш билан омилкорона шу ғулланиш учун нутқдаги нуқсонларнинг аломатларини, уларнинг этиологиясини, механизмлари, нутқ фаолияти бузилиш таркибидаги нутқий ва нутқсиз аломатлар муносабатларини билиш керак. Бу логопедиянинг бошқа фанлар билан алоқасини белгилайди. Системалар ичидаги ва системалараро алоқалар бор. Системалар ичидаги алоқаларга педагогика ҳамда махсус педагогиканинг турли сохалари: сурдопедагогика, тифлопедагогик, олигофренопедагогика, умумий ва махсус психология билан бўладиган алоқалари киради. Системалараро алоқаларга эса тиббий-биологик ва тилшунослик фанлари ў ртасидаги алоқалар киради. Логопедия умумий анатомия ва физиология, нутқ механизмлари, нутқ жараёнининг бош мияда ташкил этилиши хақидаги, нутқ фаолиятида анализаторларнинг к ўрилиши ва ҳаракатга келиши хақидаги билимлардан фойдаланади. Логопедия ото ло р е нгология, невропотология, психопотология, олигофрения билан узвий боғлангандир. Жумладан, нутқ ва эшитиш аъзоларининг патологияси нафақат бузилишлар эти а логиясини а ниқлашга, балки тиббий таъсир к ўрсатиш билан бўладиган логопедик ишларни т ў ғри қўшиб олиб бориш учун ҳам им к он беради. Н утқ бузилишининг кўпгина

www.arxiv.uz турлари марказий асаб системасининг органик шикастланиши билан боғлиқ бўлиб, у логопед ва невропотолог-врач ёки психоневрологнинг ҳамкорликда ишлаши билан а ниқланиши мумкин. Логопед нутқ бузилишининг неврологик асосларини билиши, болалар психо-патологияси масалаларини тушуниши керак. Унда олигофрения ва рухий ривожланишнинг тормозланиши ва хис-хаяжонли бузилишларда намоён бўладиган, болалардаги рухий (ривожланишнинг тормозланиши) бузилишларининг энг кўп учрайдиган шакллари хақида ҳам тасаввур б ў лиши лозим. Логопедия тилшунослик ва психолингвистика билан узвий боғланган. нутқ тиллар бирлигининг турли даражаси ва уларнинг амал қилиш қоидаларидан фойдаланишни ҳам назарда тутади. Улар ҳар-хил бузилишларда турлича бузилиши мумкин. Боланинг тил нормаларини ў злаштириб олиш қонунлари ва изчиллигини билиш логопедик хулосаларни аниқлаштиришга ёрдам беради, логопедик таъсир этиш системаларини ишлаб чиқиш учун зарур бўлади. Н утқни идрок этиш ва унинг самарали турли операцияларни қамраб оладиган мураккаб қ урилишга эга бўлган кўп даражали жараёнлардан иборатдир. Н утқ хосил бўлиш жараёнининг ҳар бир даражаси, ҳар бир операцияси ўзининг лу ғ атига, бирликларни бирлаштириш синтаксисига эга. Логопедия умумий, махсус психология ва психодиагностика билан чамбарчас боғлангандир. Логопедия учун боланинг рухий ривожланиш қонуниятларини билиш, турли ёшдаги болаларни психологик-педагогик текшириш методларини билиши мухимдир. Логопед ана шу методлардан фойдаланиб, нутқ бузилиши турли к ўринишларини табақалаштириши ва уларни интелектуал етишмовчилик, хис-хаяжонли ва ҳаракат жараёнидаги заифлашувлар билан боғлиқ бўлган нутқ бузилишларидан ажрата олади. Психологик билимлари логопедга нафақат нутқ нуқсонларининг ўзини, балки ундан ҳам олдин болани кўришга, унинг нутқий бузилишининг рухий ривожланишдаги мухим жихатлар билан бўладиган

www.arxiv.uz ўзаро алоқасини умуман тўғри тушунишга ёрдам беради. Бу билан унга турли ёшдаги болалар билан алоқа боғлашга, уларнинг нутқ, нутқидаги халақит берувчи омиллар, хотираси, диккат-эътибори, интеллекти, ўзини эркин ёки хис-хаяжонли тутишларини текширишда маъқул методларни танлаб олишга, шунингдек маълум ёшдаги бола фаолияти устидан логопедик иш олиб боришга кўмаклашади.

www.arxiv.uz ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР: 1.Хватцев.М.Е. Логопедия Москва 1969 йил. 2.Правдина. О.В. Логопедия.Москва 1969 йил. 3.Филичева. Т.Б, М ў минова. Л. Логопедия. Тошкент 1993 йил. 4.Алмазова.Е.С. Логопедическая работа по восстановлению голоса у детей.1973 й

Похожие

Педагогика фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Педагогика тарихи фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Мактабгача тарбия педагогикаси фанининг мақсад ва вазифалари

Касбий таълим услубиёти фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

Болаларни мактабга тайёрлаш методикаси фанининг мақсад ва вазифалари