Korxonada inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvni tashkil etish asoslari - Педагогиka - Рефераты

Korxonada inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvni tashkil etish asoslari

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

69 KB

Korxonada inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvni tashkil etish asoslari Reja: 1. Inqirozga qarshi boshqarish tushunchasi va uning vazifalari 2. Inqirozga qarshi boshqarish usullari va bosqichlari

Inqirozga qarshi boshqarish tushunchasi va uning vazifalari Inqiroz mazmunan korxonada iqtisodiy ahvolning korxona faoliyati davom etishiga xavf soladigan darajada keskinlashuvini ifodalaydi. Uning zaminida makroiqtisodiy darajada yuzaga chiqayotgan salbiy jarayonlar ham, korxonada menejmentnig qoniqarli olib borilishi ham yotishi mumkin. Aslida bozor raqobati va bozor konyunkturasi o`zgarishlarga duchor bo`ladigan sharoitlarda hech bir korxonaning inqirozga duch kelmasligi kafolatlangan emas. Shuning uchun har bir moliyaviy menejer inqirozga qarshi boshqaruvchi ham bo`lishi lozim. Inqirozga qarshi choralar makrodarajadagi chora-tadbirlarni o`z ichiga oladi va mikrodarajadagi tadbirlar ta’sirchanligi va real natijalari makroiqtisodiy vaziyattga ham o`ta muhim ravishda bog`liq bo`ladi. Makroiqtisodiy choralar yo`nalishlarini quyidagicha ta’riflash mumkin. Birinchidan - korxonalarni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlashni yanada jadallashtirish, zamonaviy, moslashuvchan texnologiyalarni keng joriy etish. Bu vazifa, avvalo, iqtisodiyotning asosiy tarmoqlari, eksportga yo`naltirilgan va mahalliylashtiriladigan ishlab chiqarish quvvatlariga tegishlidir. Ikkinchidan - jahon bozori joriy konyunkturasiga sezilarli ravishda bog`langan va eksportga mahsulot chiqaradigan korxonalarning tashqi bozorlarda raqobatdosh bo`lishini qo`llab-quvvatlash bo`yicha konkret chora-tadbirlarni amalga oshirish va eksportni rag`batlantirish uchun qo`shimcha omillar yaratish. Uchinchidan - qat’iy tejamkorlik tizimini joriy etish, ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxini kamaytirishni rag`batlantirish hisobidan korxonalarning raqobatdoshligini oshirish. Chunonchi tannarxni optimallashtirishning quyidagi usullari qo`llanishi mumkin : - import resurslarga va ularning narxlariga qaramlikni pasaytirish; - materiallar sarfi me’yorlarini qayta ko`rib chiqish; - mahalliylashtirish darajasini kuchaytirish orqali tannarxni kamaytirish; - mahsulotlar ishlab chiqarish texnologiyasini o`zgartirish; ishlab chiqarish quvvatlaridan foydalanishni optimallashtirish; - ishchilar va xodimlar sonini optimallashtirish .

chizma 14 Tannarxni pasaytirishning asosiy yo`nalishlari Таннархни пасайтиришнинг асосий йўналишлари Импорт қилинадиган ресурсларга ва уларнинг нархларига қарамликни пасайтириш Материаллар сарфи меъёрларини пасайтириш Маҳаллий хом ашё ва материаллардан фойдаланиш даражасини ошириш Маҳсулотлар ишлаб чиқариш технологиясини такомиллаштириш Ишлаб чиқариш қувватларидан фойдаланишни оптималлаштириш Меҳнат ресурслари сифатини ошириш ва ходимлар сонини оптималлаштириш To`rtinchidan - elektroenergetika tizimini modernizatsiya qilish, energiya iste’molini kamaytirish va energiya tejashning samarali tizimini joriy etish choralarini amalga oshirish. Beshinchidan - jahon bozorida raqobat kuchayib borayotgan bir sharoitda, ichki bozorda talabni rag`batlantirish orqali mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qo`llab-quvvatlash iqtisodiy o`sishning yuqori sur’atlarini saqlab qolishda g`oyat muhim ahamiyatga ega. Mahalliy ishlab chiqaruvchilarni qo`llab-quvvatlashda tayyor mahsulot, butlovchi qismlar va materiallar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish loyihalari ahamiyatli o`rin tutadi . Inqirozga qarshi boshqarish - korxonani moliyaviy-xo`jalik faoliyatini sog`lomlashtirishga va uni inqirozdan chiqarishga yo`naltirilgan chora-tadbirlar majmuasini ishlab va amalga oshirishdir. Rossiyalik olim Nosova N.S. Inqirozga qarshi boshqaruviga quyidagicha ta’rifbergan: «Inqirozga qarshi boshqaruv - bu murakkab jarayon bo`lib, o`z ichiga inqiroz holatini oldindan ko`rish, inqirozni aniqlash va uning paydo bo`lish ko`rinishlarini aniqlash, korxonani kelajakda rivojlanishi uchun tizimga inqirozning ta’sirini maksimal darajada pasaytirish va yumshatish yo`llarini izlab topishdir»6. Demak, inqirozga qarshi boshqarish bu inqiroz tufayli sodir bo`layotgan

salbiy jarayonlarni to`xtatish va oldini olish, jarayonlarga ijobiy tus berish va ijobiy yo`nalganlikni kelajakda saqlab turishga qaratilgan chora-tadbirlarni olib borishdir. Shunday qilib, inqirozga qarshi boshqarishni asosiy vazifalari quyidagilardir: - -korxonadagi salbiy holatlarning oldini olish; - inqiroz hodisalari sablarini aniqlash va baholash; - oqibatlarni bartaraf choralarini ishlab chiqish; - bu choralarni amalga oshirib inqiroz jarayonlariga chek qo`yish. Inqirozga qarshi menejment aslida faqat inqiroz davrida emas, balki undan oldin ham olib borilishi kerak, ya’ni inqirozga qarshi boshqaruv moliyaviy menejmentning ajralmas qismiga aylantirilishi lozim. Ko`pincha bu xatarlarni boshqarish va pasaytirish choralari ko`rinishida amalga oshiriladi. Inqirozni oldini olish o`z tarkibiga quyidagilarni oladi : - korxonada moliyaviy-iqtisodiy monitoring olib borilishi o`tkazish; salbiy jarayonlar va tendensiyalarni o`z vaqtida aniqlash; korxona mas’uliyat markazlari faoliyatini obyektiv (xolis) baholab borish; - moliyaviy boshqaruv qarorlari qabul qilinish va amalga oshirilishida inqirozga qarshi mazmun ham bo`lishiga e’tibor qaratish. Inqiroz paytida esa korxonada moliyaviy boshqarish bevosita o`z oldiga quyidagi maqsadlarni qo`yadi : - korxonada moliyaviy tanglikni bartaraf etish va moliyaviy holatni yaxshilash; - ishlab chiqarilgan mahsulotni sotish hajmini oshirish; - korxona xarajatlarni optimallashtirish; - daromadlarni ko`paytirish; - ichki nomutanosiblarni bartaraf etish . Inqirozga qarshi boshqarish usullari va bosqichlari Moliyaviy menejmentda inqirizga qarshi boshqarishda qator usullar keng qo`llanadi . 1.Xarajatlarni qisqartirish usuli. Har bir korxona inqiroz sharoitida moliyaviy qiyinchiliklarga duch keladi. Shuning uchun bu holatda korxonada

xarajatlar qisqariladi. Ularni qisqartirish asosan korxonaning asosiy faoliyatiga tegishli bo`lmagan xarajatlar bo`yicha olib boriladi. Korxonada xodimlarga bo`lgan munosabatlar ham ko`rib chiqiladi, masalan ularning sonini qisqartirish, ularga ish haklarini kamaytirish va h.k. 2.Optimal hisobotni tashkil etish. Korxonada inqiroz vaqtida optimal hisobotni joriy etish maqsadga muvofiq bo`ladi, ya’ni hisobotni korxonadagi ahvolni aniq va obyektiv yoritib berishi kerak bo`ladi. Buning uchun ba’zida hisob yuritish tizimini qayta ko`rib chiqish zarur bo`ladi. Ayniqsa, pul mablag`lari oqimlari haqida m’lumotlar va rentabellik ko`rsatkichlari obyektiv tahlil uchun xizmat qilishi lozim. 3. Korxona tuzilmasini reorganizatsiya qilish. Bu usul kompaniyanidagi firmalarni ajratib yoki bo`linishi orqali korxonaning moliyaviy xolatini yaxshilashini, kapitalni diversifikatsiyalashni hamda bozor qiymatini yo`qotishlarini oldini olish mumkin bo`ladi. 4. Pul mablag`larini oshirish usuli . Unda pul mablag`larini oshirish inqirozga qarshi tadbirlarni yetarli darajada moliyalashga imkoniyat yaratadi. Bunda korxonadagi asosiy kanallar bo`yicha pul oqimlarini kuchaytirish yo`llari ko`rib chiqiladi. 5. Korxona rivojlanishining asosiy yunalishlarini ishlab chiqish . Unda korxona faoliyatini chuqur tahlil qilish orqali inqirozni bartaraf etish bo`yicha strategiyani ishlab chiqiladi. Strategiyani ishlab chiqish jarayonida tashqi va ichki muhit tahlili va ularga ta’sir etayotgan omillarni ko`rib chiqish lozim bo`ladi. Umuman olganda, korxonani inqirozdan chiqarish boshqaruvida bir necha bosqichlar mavjud: korxonaning moliyaviy-iqtisodiy ahvolini har tomonlama tahlil qilish va diagnostikalash; aniqlangan vaziyatda korxonaning aniq maqsadlarini va vazifalarini oydinlashtirish; 3- korxonani inqirozdan chiqarish bo`yicha korxona imkoniyatlariga monand keladigan muayyan strategiyani tanlash. Korxonani inqirozdan chiqarish jarayoni bosqichlari quyidagicha : 1-bosqich Inqirozni kelib chiqish sababi bo`lgan markazni aniqlash. Korxonada inqirozga har xil muammolar olib kelishi mumkin. Masalan, ishlab chiqarish

xarajatlarining oshishi, debitor qarzdorligining oshishi, ishlab chiqarilgan mahsulotni sotish hajmlarni pasayishi va hokazo. Korxonani inqirozga olib kelgan muammolar markazini izlab topish lozim . 2-bosqich - bu xodimlar bilan ishlashdir. Har bir kompaniya inqiroz vaktida o`z xodimlari bilan munosabatlarini ko`rib chiqishi lozimdir. Ko`pincha xodimlar shtat birliklarini qisqartirishga va maoshlarni passaytirishga yoki rag`batlantirish fondlarini qisqartirishga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqish talab etiladi . 3-bosqich - bu ishlab chiqarish xarajatlarini qisqaritirishdir. Ishlab chiqarish xarajatlari korxonada ishlab chiqarilayotgan mahsulot sifatiga ta’sir etmasligi lozim, chunki bu holat uning sotilish hajmini kamayishiga olib kelishi mumkin. Xarajatlarni qisqartirish asosan, ishlab chiqarishdan tashqari xarajatlar, assortimentni tanlash, ish xaqini kamaytirish, ilmiy izlanishlarni kamaytirish, arzon xom ashyo qidirish, xo`jalik xarajatlarini kamaytirish orqali amalga oshiriladi. 4-bosqich. Sotishni rag`batlantirish, masalan korxona faoliyatiga karab sotish hajmlarini oshirish turli yo`llari mavjud. Masalan, har xil chegirmalar va aksiyalar orqali sotish hajmlarini oshirish mumkin. 5-bosqich - pul oqimlarini optimallashtirish. Bu korxona tomonidan turli tadbirlarni o`tkazish bo`yicha amalga oshiriladi. Masalan, har kunlik pul mablag`lari balansini solishtirish, to`lov reyestrlarini tuzish, ishlatilmagan asbob-uskunalarni va xom ashyolarni sotish, oldindan to`layotgan xaridorlarga chegirmalar berish, mahsulotni nasiyaga sotishda muddatni kamaytirish. 6-bosqich. Kreditorlik qarzdorligini restrukturizatsiya qilish. Bu esa qarzdorlikni qimmatli qog`ozlarga almashtirish, qarzdorlikni o`chirish, muddatini uzaytirish va debitor qarzdorlikni korxona kreditorlariga o`tkazish yo`li bilan amalga oshirilishi mumkin .

Adabiyotlar : 1. Ванхорн, Джеймс, С, Вахович, мл., Джон, М. Основы финансового менеджмента, 12-е издание: Пер. с англ. — М: ООО "И.Д. Вильяме", 2008. — 1232 с: ил. — Парал. тит. англ. ISBN 978- 5-8459-1074-5 (рус.) 2. Ковалева В. «Финансовый анализ», Москва, «Финансы и статистика», 1996г. 3. Леонтьев В.Е. Финансовый менеджмент: Учебник. - М: Элит, 2005. - 560 стр. 4. Павлова Л.Н. Финансовый менежмент. Учебник. - М: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.- 269с. 5. Тошмуродова Б.Э., Элмирзаев С.Э.,Турсунова Н.Р. Молиявий менежмент. Дарслик Ўз РО ва УМТВ ТМИ.- Т.: «Иқтисод- молия», 2017.- 338 бет

Похожие

Korxonalarda moliyaviy menejmentni tashkil etish mexanizmi

Ta'limni tashkil etish shakllari

Korxonada pul oqimlarini boshqarish

Ta'lim (dars) jarayonini tashkil etish

Fizikadan labaratoriya ishlarini tashkil etish