Korxonada pul oqimlarini boshqarish - Педагогиka - Рефераты

Korxonada pul oqimlarini boshqarish

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

211 KB

Korxonada pul oqimlarini boshqarish Reja: 3. Pul oqimlarni boshqarishning mohiyati 4. Pul oqimlarini prognozlash 5. Pul mablag`larining optimal darajasini aniqlash

Pul oqimlarni boshqarishning mohiyati Pul oqimlarini boshqarish zaruriyati birinchi navbatda quyidagi holatlar bilan bog`liq: 1) korxona joriy faoliyatini olib borish nuqtai nazaridan pul mablag`lari eng muhim rol o`ynaydi, chunki xo`jalik jarayonlaridagi har qanday resurslar yetishmovchiligini pulni ishga solish orqali hal etish mumkin, ya’ni pul universal resurs bo`lib maydonga chiqadi: 2) foyda va pul mablag`lari bitta narsa emas, foyda olib ishlayotgan korxona ham pul mablag`lariga ega bo`lmasa yoki pul yetishmovchiligi mavjud bo`lsa jiddiy qiyinchiliklarga duch keladi. Xo`jalik hayotida ehtiyojlarni foyda emas, balki pul mablag`lari qondiradi; 3) korxona faoliyati samaradorligini rejalashtirish, nazorat qilish va baholash uchun pul kirimlari va chiqimlarining asosiy hajmlarini faoliyatning qaysi yo`nalashlari hosil qilayotganligini bilish lozim. Korxonada foyda bilan pul oqimlari harakatining o`zaro muvofiq kelmasligi moliyaviy hisobotlarni tayyorlashda qo`llaniladigan usullarning xususiyatlardan ham kelib chiqadi. Foydani aniqlashda hali to`lab berilmagan, lekin xaridorlarga yetkazib berilgan mahsulot qiymati daromad deb tan olinadi. Natijada foyda hosil bo`ladi, lekin unga muvofiq keladigan pul tushumi ham mavjud bo`lmaydi. Albatta korxonada pul mablag`lari yetishmovchiligi ularning noo`rin sarflanishi yoki majburiyatlar muddatlari va hajmlarini pul tushumlari muddatlari va hajmlariga muvofiq kelmasligi tufayli ham sodir bo`lishi mumkin barcha hollarda korxonalardagi pul oqimlari to`g`risida tasavvurga ega ega bo`lish, bu oqimlarni bashoratlash va rejalashtirish muhim ahamiyat kasb etadi. Bu vazifalar bajarilishining axborot bazasini ta’minlash maqsadida korxonalar moliyaviy hisobotlari tarkibida pul oqimlari to`g`risidagi hisobot bo`lishi lozimligi qonunchilikda belgilab qo`yilgan O`zbekiston Respublikasida uning mazmuni va tarkibiy tuzilishi 9-sonli Buxgalteriya hisobi milliy standartida ko`rsatib berilgan.

Pul oqimlari harakati to`g`risidagi hisobot korxonaning operatsion, investitsiya va moliyaviy faoliyati natijasida olingan va sarflangan o`z pul mablag`larini ko`rsatish orqali hisobot davri ichida pul mablag`larining o`zgarishini tushuntiradi. Pul oqimlari to`g`risidagi ma’lumotlarni hisobotda aks ettirish quyidagilarni aniqlashga yordam beradi: korxonaning pul mablag`larini va ularning ekvivalentlarini ishlab topish qobiliyati va tegishli yo`nalishlarda pul oqimlarini ishlatishga ehtiyoji; - korxonaning sof aktivlaridagi o`zgarishlar, uning moliyaviy imkoniyatlari (uning likvidligini va to`lov qobiliyati bilan birga) va uning o`zgarib turgan sharoit va imkoniyatlarga moslashish uchun o`z vaqtida pul miqdoriga va pul oqimlariga ta’sir egish qobiliyati; - har xil korxonalarning operatsion faoliyatlarini taqqoslash. Pul oqimlari to`g`risidagi hisobotda quyidagi faoldiyat turlari yoritiladi: Operatsion faoliyat- yuridik shaxsning daromad olish yuzasidan asosiy faoliyagi va investitsiya va moliyaviy faoliyagga mansub bo`lmagan boshqa faoliyatidir. Operatsion faoliyatidan pul oqimlarining hajmi tashkilotning ssudalarni to`lash uchun yetarli pul mablag`larini jamlash, ishlab chiqarish darajasini saqlash, dividendlarni to`lash va tashqi moliyalashgirish manbalarini jalb qilmay yangi kapital qo`yilmalarni amalga oshirish ishlarini qila olishining asosiy ko`rsatkichi hisoblanadi. Investitsiya fyaoliyati - bu pul ekvivalentlariga kirmaydigan uzoq muddatli aktivlarni va boshqa investitsiya larini sotib olish va sotish, to`lanadigan kreditlarning berilishi va olinishi. Moliyaviy faoliyat - bu faoliyat natijasida korxonaning o`z kapitalining va qarzlarining hajmida va tuzilishida o`zgarishlar sodir bo`ladi. Investitsiya va moliyaviy faoliyat bilan bog`liq pulsiz muomalalar. Faqat asosiy vositalarga, uzoq muddatli kreditlarga yoki aksiyadorlik kapitaliga tegishli bo`lgan investitsiya va moliyaviy xarakterdagi pulsiz muomalalarga uzoq muddatli kreditlar hisobiga asosiy vositalarni sotib olish, oddiy aksiyalarni obligatsiyalarga konvertatsiyalash va boshqalar kiradi. Ular pul harakati to`g`risidagi hisobotda aks ettirilmasligi ham mumkin edi, chunki kompapiyaning pul mablag`ari harakatiga

joriy davrda o`z ta’sirini ko`rsatmaydi. Ammo, pul oqimlari to`g`risidagi hisobotning maqsadlaridan biri - investitsiya va moliyaviy faoliyatni aks ettirish bo`lganligi uchun va shu kabi muomalalar kompaniyaning pul mablag`larining holatiga kelgusida ta’sir ko`rsatgani uchun, bu muomalalar pul mablag`larining harakati to`g`risidagi hisobotda aks ettirilishi kerak. Buniig uchun hisobotdaa «Investitsiya va moliyaviy tavsifdagi pulsiz muomalalarning ro`yxati» deb nomlangan maxsus bo`limi mavjud. Operatsion faoliyat jarayonida sodir bo`lgan pul mablag`larining harakatlari o`z tarkibiga qo`yidagilarni oladi :

Pul oqimlari to`g`risidagi hisobot pul mablag`lari harakatlanishiga dahldor bo`lgan operatsiyalarni ajratib ko`rsatishi lozim. Buni amalga oshirish uchun pul mablag`lari kirimi va chiqimini hisoblab chiqarishning to`g`ri va egri usuli qo`llanishi mumkin. To`g`ri usul asosiy kirim va to`lovlarni yoritilishida pul mablag`lari harakatining har bir moddasi aks ettirilishini ko`zda tutadi. Shuning uchun u kelgusidagi pul oqimlarini aniqlashda kerak bo`lishi mumkin bo`lgan axborot sifatida ham qaralishi mumkin. To`g`ri usul qo`llanishida malumotlar quyidagilardan olinishi mumkin: 1. Hisob registrlaridan. 2. Moliyaviy natijalar to`g`risidagi hisobotning sotishdan olingan daromadni, sotishning tannarxi va boshqa moddalaridan tegishli tuzatishlar orqali . 3. Hisobot davri davomida TMZdagi, debitorlik va kreditorlik qarzlardagi o`zgarishlar . 4. Pulsiz moddalar. 5. Natijalari pul mablag`larining harakatiga ta’siri ko`proq investitsiya va moliyaviy faoliyatga tegishli bo`lgan boshqa moddalar (berilgan yoki olingan kreditlar bo`yicha foizlar va boshqalar ).

Pul oqimlarini prognozlash Pul oqimlarini prognozlash mohiyatiga ko`ra korxona uchun kelgusi davrda kutiladigan pul mablag`lari tushumlari manbalarini va turli yo`nalishlar bo`yicha pul mablag`lari chiqimlarini miqdoran aniqlashdan iborat. Pul mablag`lari harakatini prognozlashda aynan qanday ko`rsatkichlarning tanlab olinishi korxona faoliyati xususiyatlariga bog`liq. Unga yiriklashgan (agregat) ko`rsatkichlar bir qatorda batafsilroqlari ham qo`llanishi mumkin. Ko`pchilik holarda ko`rsatkichlarni katta aniqlik bilan prognozlash qiyin. Shuning uchun odatda pul mablag`lari oqimini prognozlashda rejalashtirilayotgan davr uchun bu oqimning asosiy elementlari hisoblab chiqiladi, ya’ni sotish hajmi, naqd hisob-kitobga sotish, debitor qarzlar, kreditor qarzlar va boshqalar nazarda tutiladi. Prognoz biron-bir davrga, uni kichik davrlarga bo`lgan holda amalga oshiriladi. Yillik prognoz choraklar yoki oylarga ajratilgan holda, choraklik prognoz oylarga ajratilgan holda tuziladi. Bunda quyidagilar bajariladi : 1.Kichik davrlar bo`yicha pul tushumlarni prognozlash. 2. Kichik davrlar bo`yicha pul mablag`larining chiqib ketishini prognozlash. 3. Kichik davrlar uchun pul mablag`larining sof oqimini aniqlash. 4. Kichik davrlar bo`yicha qisqa muddatli moliyalashga jami ehtiyojni aniqlash. Birinchi bosqichda olinishi kutiladigan pul tushumlarining hajmi hisoblab chiqiladi. BHMS (Buhgalteriya hisobining milliy standartlari) qoidalarga binoan hisob registrlarida mahsulot sotishdan daromad tovarlar haridorlarga jo`natilgan paytda hisobga olinadi. O`z navbatida tovarlar naqd hisob-kitoblarga va kreditga sotilishi mumkin. Korxonalarning ko`pchiligida sotilgan tovarlar qiymati to`lab berilishi uchun muayyan vaqt o`tadi. Shuning uchun sotilgan mahsulot uchun pul tushumining qanchasi rejalashtirilayotgan davrda va qanchasi undan keyin kelib tushishini aniqlash lozim. Rejalashtirilayotgan davrda kutilayotgan pul tushumlari oqimini aniqroq prognozlash uchun debitor qarzlarni ularning so`ndirilishi muddatlari bo`yicha guruhlash talab etiladi. O`zbekiston Respublikasi qonunchiligida yetkazib berilayotgan tovarlar uchun debitor qarzlar to`lanishi muddati 90 kungacha deb belgilangan. Shunga muvofiq holda xo`jalik amaliyotida debitor qarzlari so`ndirilishi muddati 30 kungacha, 60 kungacha, 90 kungacha

va h.k. guruhlarga ajratgan holda tahlil etiladi. Tahlilni oyma-oy amalga oshirish va har bir oyga kelib tushadigan debitor qarzlarni aniqlab olish maqbul deb qaraladi. Pul mablag`lari kelib tushishining mahsulot sotishdan boshqa manbalari mavjud bo`lsa ular ham har bir davrda e’tiborga olinishi lozim. Ikkinchi bosqichda pul mablag`larining chiqib ketishi hajmlari hisoblab chiqiladi. Korxona joriy ho`jalik faoliyatida pul mablag`lari chiqib ketishining uch asosiy yo`nalishlari mavjud: davlat budjetiga to`lovlar, ish haqi bo`yicha xodimlarga to`lovlar va yetkazib beruvchilarga to`lovlar. Davlat budjetiga soliqlar bo`yicha to`lovlarning katta qismini joriy davr tugamasdanoq to`lashga to`g`ri keladi. Ish haqi bo`yicha to`lovlar esa davr tugashi bilanoq amalga oshirilishi lozim. Soliqlar va ish haqi bo`yicha to`lovlarning kechikib bajarilishi bajarilishi korxonaga nisbatan davlat organlari tomonidan ma’muriy va moliyaviy xarakterdagi jiddiy choralar ko`rilishiga olib kelishi mumkin. Yetkazib beruvchilarga kreditor qarzlar esa korxona tomonidan bir muncha "cho`zibroq" bajarilishi mumkin. Bu holda kreditor qarzlar korxonani qisqa muddatli moliyalashning manbaiga aylanadi. Ta’kidlash lizimki, rivojlangan bozor iqtisodiyoti mamlakatlarida tovarlar asosan kreditga sotilsada, debitor qarzlar tezroq to`lanishini rag`batlantiruvchi chegirmalar keng qo`llaniladi. Bu holda kreditor qarzlarni kechiktirib to`lash iqtisodiy jihatdan foydali bo`lmay qoladi. Pul mablag`larining chiqib ketishi foizlar va dividendlar to`lanishi, uzoq muddatli va qisqa muddatli ijara uchun to`lovlar, kapital qo`yilmalarni amalga oshirish va boshqalar bilan ham bog`liq bo`ladi. Uchinchi bosqichda avvalgi ikki bosqichning natijalari bir-biriga taqqoslagan holda umumlashtiriladi va sof pul oqimi hisoblab chiqiladi. To`rtinchi bosqichda qisqa muddatli moliyalashga bo`lgan jami ehtiyoj aniqlanadi. Unda har bir kichik davr uchun pul mablag`larining joriy yetishmovchiligini qoplash uchun zarur qo`shimcha mablag`larni qaysi manbalardan qo`lga kiritilishi rejalashtirib olinadi (masalan, qisqa muddatli bank kreditlari). Shu bilan zarur pul mablag`lari miqdorini belgilab olishda korxonaning bankdagi hisob raqamida pul mablag`larining muayyan minimum miqdori mavjud bo`lishi lozimligini e’tiborga olish lozim. Bu minimum oldindan rejalashtirilmagan, lekin korxona uchun juda zarur ehtiyojlarni

qondirishga yoki o`ta foydali qo`yilmalar imkoniyati to`satdan paydo bo`lganda undan foydalana olishni ta’minlashga qaratilgan . Pul mablag`larining optimal darajasini aniqlash Bankdagi va kassadagi jami pul mablag`lari optimal qoldig`i miqdorini aniqlash moliyaviy boshqarishning muhim vazifalaridan biridir. Albatta, korxonaning vaqtincha bo`sh pul mablag`lari qisqa muddatli moliyaviy aktivlarga yo`naltirilishi mumkin. Lekin mutlaq likvidligi darajasi bo`yicha pul mablag`lari boshqa barcha aylanma aktivlardan ustun turadi. Har qanday aylanma aktivni pulga aylantirish esa muayyan vaqtni va pulga aylantirish bo`yicha xarajatlarni talab etadi. Yetkazib beruvchilarning hisoblarini o`z vaqtida to`lab berish uchun korxona mutlaq likvidlikning muayyan darajasiga ega bo`lishi lozim. Mutlaq likvidlikni ta’minlash muayyan xarajatlarni taqozo etadi. Bu xarajatlarni aniq hisoblab chiqish qiyin. Shuning uchun mutlaq likvidlikni ta’minlash xarajati sifatida pul mablag`lari o`rtacha qolidg`i summasini davlat qimmatli qog`ozlariga (davlat obligatsiyalarga) investitsiyalashdan olinishi mumkin bo`lgan daromad miqdori qabul qilinadi (muqobil xarajatlar nazariyasiga asosan). Buning sababi davlat qimmatli qog`ozlari eng kam xatarga ega ekanligidir. Moliyaviy mazmuniga ko`ra, hisobdagi pul mablag`lari o`rtacha qoldig`i korxona ishlatmay saqlayotgan mablag`larni ifodalaydi va korxona bu mablag`lardan daromad olmayapti. Korxonaning bankdagi va kassadagi pul mablag`lari zaxirasi ortishi bilan likvidlikni ta’minlash xarajatlari ham ortadi. Agar pul mablag`larining korxona aktivlaridagi ulushi kam bo`lsa, qo`shimcha pul mablag`lari saqlanishi foydali, lekin pul mablag`lari qoldig`i ko`p bo`lsa ham uni oshirilsa, bu korxonani olinishi mumkin bo`lgan daromadlardan mahrum etadi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona pul mablag`lari bo`yicha oqilona siyosat olib borilishi lozim. Bir tomondan, ho`jalik moliya faoliyati ehtiyojlari o`z vaqtida qondirib borilishi uchun bo`sh pul mablag`larining muayyan darajasi ta’minlab turilishi talab etiladi. Ikkinchi tomondan, bu mablag`lar likvid qimmatli qog`ozlarga joylashtirilgan summa bilan to`ldiriladi. Zarurat tug`ilganda qimmatli qog`ozlar zudlik bilan pulga aylantiriladi. Pul mablag`lari qoldg`ining belgilab olingan darajadan ortiqchasi vujudga kelsa, u likvid qimmatli qog`ozlarga yo`naltiriladi.

Shunday qilib umumiy mazmunga ko`ra pul mablag`lariga nisbatan ham ishlab chiqarish zaxiralarini boshqarish nazariyasi qoidalarini qo`llash mumkin. Pul mablag`larini boshqarishda quyidagi masalalarning yechimini topish lozim bo`ladi : a) pul mablag`lari va pul ekvivalentlarining umumiy hajmi; b) pul mablag`lari va pul ekvivalentlarining qanchasini bankdagi hisoblarda, qanchasini tez sotiladigan qimmatli qog`ozlar ko`rinishida saqlash kerak; v) pul mablag`lari va tez sotiladigan aktivlarning qancha miqdorini va qaysi paytlarda bir-biriga aylantirish zarur. Rossiyalik iqtisodchi V.V.Kovalyovning "Vvedeniye v finansoviy menejment" asarida (Moskva, "Finansovi statistika", 2000, 544-550-betlar) /arb ho`jalik amaliyotida pul mablag`lari maqbul qoldig`ini aniqlash uchun qo`llaniladigan modellar tavsiflab berilgan. V.Baumol modeli (1952 y). Korxona pul mablag`larining maksimal darajasiga ega bo`lgan holda ish boshlaydi va ularni davr mobaynida muntazam ravishda sarflab boriladi deb olinadi. Tovarlar va xizmatlarni sotishdan tushgan barcha pul mablag`lari qisqa muddatli qimmatli qog`ozlarga yo`naltiriladi. Pul mablag`lari kamayib, korxona uchun xavfsiz deb hisoblanadigan minimal darajaga tushganda, qimmatli qog`ozlarni sotib, pul mablag`lari hajmini dastlabki miqdorga yetkaziladi. Pul mablag`lari hajmini to`ldirish summasi (Q) quyidagi formula yordamida hisoblab chiqiladi: bu yerda V-davrda (yil, chorak, oy) pul mablag`lariga ehtiyojning prognozlanayotgan hajmi, c- pul mablag`larini qimmatli qog`ozlarga aylantirishning bir martalik xarajatlari, r-qisqa muddatli moliyaviy qo`yilmalar (masalan, davlat qimmatli qog`ozlari) bo`yicha olinishi mumkin bo`lgan foiz daromadi darajasi . Mazkur formulada pul mablag`lari zaxirasi o`rtacha summasi Q g`2 ga teng bo`ladi. qimmatli qog`ozlarini pulga aylantirish bo`yicha bitishuvlari soni K esa pul mablag`lariga jami ehtiyojning pul mablag`lari o`rtacha zaxirasiga nisbati kabi aniqlanadi:

Bunday siyosatni amalga oshirish xarajatlari quyidagicha aniqlanadi : 2 Formuladagi birinchi qo`shiluvchi (C.K) to`g`ri xarajatlarni, ikkinchi qo`shiluvchi (G*YA) esa pul mablag`larini qimmatli qog`ozlarga investitsiyalamasdan harakatsiz saqlash tufayli boy berilgan nafni ifodalaydi. Moliyaviy boshqaruvchi mazkur model bo`yicha ish olib boradigan bo`lsa, pul mablag`larining maqsadli qoldig`ini boshqarish bo`yicha tavsiyalar quyidagi ko`rinishda bo`ladi : а) agar pul mablag`lari va likvidli qimmatli qog`ozlarni bir-biriga aylantirishning bir martalik xarajatlari yuqori bo`lsa, maqsadli qoldiq nisbatan yuqori bo`lishi tavsiya etiladi; b) agar pul mablag`larini saqlab turish xarajatlari (xatarsiz moliyaviy aktivlar bo`yicha olinmay qolayotgan foiz daromadi) yuqori bo`lsa, maqsadli qoldiqning nisbatan past darajasini saqlash ma’qulroq . M.Miller va D.Orr modeli (1966 y). Modelni tuzishda Bernulli jarayonidan foydalanilgan, ya’ni davrdan davrga pul mablag`lari kelib tushishi va chiqib ketishi bir-biriga bog`liq bo`lmagan tasodifiy voqealar deb qaralgan. Modelga ko`ra korxonaning pul mablag`lari yuqori darajaga yetgunga qadar tartibsiz o`zgarib boradi. Pul mablag`lari zaxirasi miqdori bu darajaga yetishi bilan korxona uni belgilab olingan normal darajaga (qaytish nuqtasi) qaytarish uchun likvid qimmatli qog`ozlarni sotib ola boshlaydi. Pul mablag`lari zaxiralari ularning qisqarishi yo`nalishida o`zgaradigan bo`lsa, zaxiralarningn belgilab olingan minimal darajasiga qadar bunga yo`l qo`yiladi. Zahiralar minimal darajasiga yetib borganda jamg`arilgan qimmtli qog`ozlar pul mablag`larining normal zaxirasiga erishish maqsadida sotib yuboriladi. Mazkur yondashuvda moliyaviy boshqaruvchi pul mablag`lari zaxiralarining eng yuqori, normal va minimal darajalarini korxona faoliyati xususiyatlaridan va

korxona faoliyati ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda aniqlashi lozim bo`ladi. Eng yuqori va quyi chegaralar o`rtasidagi tafovutni (variatsiya kengligi) belgilab olishda quyidagi qoidaga rioya qilinishi lozim: pul oqimlarining kunlik o`zgarishlari yoki qimmatli qog`ozlarni sotib olish va sotish bilan bog`liq doimiy xarajatlar yuqori bo`lsa, variatsiya kengligini oshirish kerak va aksincha. qimmatli qog`ozlar bo`yicha foiz stavkasi oshganda variatsiya kengligini qisqartirish tavsiya qilinadi. Model asosida boshqaruv yechimlarini ishlab chiqish quyidagi bosqichlarni o`z ichiga oladi : 1. Korxonaning bankdagi hisobida doimiy ravishda saqlab turilishi maqsadga muvofiq bo`lgan pul mablag`larining minimal miqdori (S2) belgilanadi (korxonaning hisoblarini to`lab berish, bankning va kreditorlarning talablarini qondirish va boshqa ehtiyojlardan kelib chiqib, ekspert yo`li bilan aniqlanadi). 2. Statistik ma’lumotlar bo`yicha korxona hisobiga har kuni kelib tushayotgan mablag`lar variatsiyasi aniqlanadi (Var). 3. Mablag`larni bankdagi hisoblarda saqlash xarajatlari (Zs) (qisqa muddatli qimmatli qog`ozlardan daromadning kunlik stavkasi summasiga teng deb olinadi) va pul mablag`lari bilan qimmatli qog`ozlarni bir-biriga aylantirish xarajatlari (Zr) (bu miqdorni doimiy deb olinadi) aniqlanadi. 4. Quyidagi formula asosida bankdagi hisobda pul mablag`lari qoldig`i variatsiya kengligi (R) hisoblab chiqiladi: 5. Bankdagi hisobdagi pul mablag`larining yuqori chegarasi aniqlanadi (S). Bu chegaradan pul mablag`lari ortib ketganda, ularning bir qismini qisqa muddatli qimmatli qog`ozlarga aylantirish zarur :

6. Qaytish nuqtasi (Sg) aniqlanadi. Bu hisobdagi pul mablag`lari qoldig`i (S/, S) interval chegaralaridan tashqariga chiqqanda qaytish lozim bo`lgan hisobdagi pul mablag`lari miqdori :

Adabiyotlar: 1. Ванхорн, Джеймс, С, Вахович, мл., Джон, М. Основы финансового менеджмента, 12-е издание: Пер. с англ. — М: ООО "И.Д. Вильяме", 2008. — 1232 с: ил. — Парал. тит. англ. ISBN 978- 5-8459-1074-5 (рус.) 2. Ковалева В. «Финансовый анализ», Москва, «Финансы и статистика», 1996г. 3. Леонтьев В.Е. Финансовый менеджмент: Учебник. - М: Элит, 2005. - 560 стр. 4. Павлова Л.Н. Финансовый менежмент. Учебник. - М: ЮНИТИ-ДАНА, 2003.- 269с. 5. Тошмуродова Б.Э., Элмирзаев С.Э.,Турсунова Н.Р. Молиявий менежмент. Дарслик Ўз РО ва УМТВ ТМИ.- Т.: «Иқтисод- молия», 2017.- 338 бет

Похожие

Korxonada narx shakllanish jarayonini boshqarish

Korxonada inqirozga qarshi moliyaviy boshqaruvni tashkil etish asoslari

Korxonalarda moliyaviy rejalashtirish va budjetlashtirish

Konfliktlarni boshqarish tartiblari

Ta’lim jarayonini boshqarish