Ўкитувчи фаолиятида педагогик кобилият - Педагогиka - Рефераты

Ўкитувчи фаолиятида педагогик кобилият

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

44.5 KB

Ўкитувчи фаолиятида педагогик кобилият Режа: 1. Қобилиятнинг психологик-педагогик характеристикаси. 2. Педагогик қобилиятнинг асосий турлари. 3. Эмнатия ва перцептив қобилиятлар. 4. Дидактик ташкилотчилик, конструктив, коммуникатив, билиш, англаш қобилиятлари.

Педагогик қобилиятлар биринчи бўлиб XI Х аср ўрталарида пайдо бўлди. Педагогика назариясида ўқитувчилар тайёрлаш ва педагогик перцептив қобилиятга А.Дистерверг диққат-эътибор берди. Шундай қилиб Дистерверг педагогик қобилиятнинг кучига, педагогик тактга ва қатъий эркинликка аҳамият берди. Ўқувчининг билим орттиришлик қобилият тушунчасини берди. У ўқитувчининг билим орттиришлик қобилият тушунчасини илгари сурди. Сўнгра XI Х асрнинг иккинчи ярмида И.Г.Редкин «аҳлоқий қобилият» тушунчасини илгари сурди. Дистерберг Редкин фикрларини К.Д.Ушинский давом эттирди. У «Одамни тарбиялашнинг энг асосий йўли ишонтиришдир», одамни эътиқодига эса фақат ишонтириш билан таъсир қилиш мумкин» дейди. Толстой «тарбия муваффақиятли бўлиши учун тарбияланувчи кишилар сира тўхтамай ўзларини тарбиялай билишлари керак» деган эди. А.С.Макаренко айтишича, тосадифий равишда ўқитувчи бўлиб қолган, лекин у бу ишга қизиқиб кетиб бадиий адабиётни кўп ўқиган Горькийни ўзининг устози деб унинг асарларини ўқишга киришган. Макаренко ўз тажрибасига асосланиб ҳар бир киши кўп меҳнат қилса, у ўзига нисбатан талабчан бўлса у яхши педагог бўлиши мумкин дейди. Қобилият ҳамма инсонларда мавжуд бўлиб бир текисда бўлмай, бири юқори, бири ўртача бири қуйи даражадан иборатдир. Фақат ақли заиф инсонларда қобилиятни учрата олмаймиз. Мактаб ўқитувчисининг фаолияти инсон шаклини тиклантиришга қаратилган. Муваффақиятли ишлаш учун ҳар бир ўқитувчи педагогик маҳоратга эга бўлиши зарур. Педагогик маҳорат эгаси оз меҳнат қилиб, катта натижага эришади. Қобилият фаолият жараёнида пайдо бўлади ва ривожланади. Қобилиятни ривожлантириш учун эса, лаёқат, зеҳн, истеъдод яъни инсон нерв тизимида анотомо-физиологик хусусият бўлиши ҳам зарур. Ўқитувчининг баъзи психик процесслари унда шахсга хос сифатларнинг шундай комплексини ташкил қиладики буни педагогик қобилият дейиш мумкин. Бу қобилиятларни айрим психик

хусусиятлардан иборат қилиб қўйиш мумкин эмас. Таълим-тарбия ишини муваффақиятли амалга ошириш педагог шахсига хос бўлган бир қанча сифатлар, шу жумладан унинг иродаси, ҳиссиётлари, характерга хос бўлган бир қанча хусусиятларни ҳам таъминлаб берди. К.Д.Ушинский «Фақат шахсгина, шахснинг ривожланишига ва таркиб топишига таъсир қилиши мумкин, фақат характер таъсири билан характерни вужудга келтиришсин» деб ёзади. Қобилият шахснинг муайян фаолият юзасидан лаёқати ва унинг ишини муваффақиятли бажаришдаги субъектив шарт-шароитини ифодаловчи индивидуал психологик хусусиятдир. Фалсафа тарихида қобилият узоқ давргача «ўзгармас ирсият» наслдан- наслга ўтувчи алоҳида куч сифатида талқин этилган. Бундай қарашлар дастлаб инглиз философи Жон Локс ва француз материалистлари томонидан танқид қилинган. Қобилиятни ривожтириш мумкин бўлган анатомик- физиологик хусусиятлар туғма бўлади. Эмнатия-бошқа одамларнинг психик ҳолатларини тушуниш ва уларга ҳамдардлик қилиш қобилиятидир (биргаликда дардлашмоқ). Перцептив идрок жараёнининг асосий тузилиши бирнчи бўлиб, бу идрок объектларини билиб олиш ва уни хотира образлари билан солиштиришдан иборат. Идрок этиш яъни боғчадаги боланинг олдига кубикларни қўйилган расмларни билан қўйиб чиқади. Одамларни солиштириш образи. Дидактик қобилият ўқувчилар билан мулоқот қилишда, педагогиканинг таълим қонуниятларини ҳамда методларини ўрганган ҳолда келишнинг таълим дарс олиш қобилиятларидир ва ибратли дарс бериш конструктив ўқитувчининг ўз ишини режалаштирира олишдир. Коммуникатив қобилият бошқа одамлар билан бўладиган мулоқотни яхшилайдиган ва биргаликдаги фаолиятга психологик қовушувчанликни таъминлайдиган қобилиятдлир. Ўқувчи билан ўзаро мулоқотда бўлиш, мисол: Фалон домла биз билан самимий муносабатда бўлади. Билиш қобилияти билимни эгаллаш ва уни ўзлаштиришни таъминлайди. Англаш (тушуниш) қобилияти айрим харакатларни одам қилади, англамаган харакат, одам онги харакат қилади. Кўп сонли ўқитувчи, тарбиячи, мактаб

директори, илмий мудир ва интернат ходимларидан қобилият ҳақида: «шахснинг қайси сифатларини сиз педагогик қобилият деб ҳисоблайсиз»-деб берилган саволга 82 та ёзма жавоб олинган сифатларни қуйидагича келтирамиз.

Похожие

Педагогик кобилият

Ўкитувчи иш фаолиятида фикрни ифодалаш усуллари

Ўқитувчи фаолиятида педагогик қобилият

Укитувчи фаолиятида педагогик кобилиятлар

Укитувчи фаолиятида педагогик кобилиятлар