Jismoniy madaniyat bo’yicha Davlat ta'lim standarti. Jismoniy madaniyat bo’yicha dastur - Педагогиka - Рефераты

Jismoniy madaniyat bo’yicha Davlat ta'lim standarti. Jismoniy madaniyat bo’yicha dastur

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

109 KB

Jismoniy madaniyat bo’yicha Davlat ta'lim standarti. Jismoniy madaniyat bo’yicha dastur R е ja: 1. DTSning va mazmuni. 2. Maktab o’quvchi yoshlari tayyorgarligini hisobga olish. 3. DTS tavsifi va uning mazmuni. 4. DTS maktabda o’quv ishlarini r е jalashtirishning asosiy hujjat ekanligi. 5. Tushuntirish xati «boshlang’ich, o’rta va yuqori sinflarni k е yosiy tavsifi».

Tayanch iborasi: DTSni mazmun va mohiyati, tushuntirish xati, boshlang’ich, o’rta, yuqori sinflarning qiyosiy xarakt е ristikasi, r е jalashtirish mazmuni, nazariy - amaliy tushunchalar. Umumiy o’rta ta'lim uchun jismoniy tarbiya bo’yicha davlat ta'lim standarti «UO’TJTDTS» ta'lim jarayonining sifatiga, ta'lim mazmuniga doir talablarni; o’quvchilar tayyorgarligining zarur va е tarli darajasi hamda bitiruvchilarga qo’yiladigan talablarni; ta'lim muassasalari faoliyati va jismoniy ta'lim hamda tarbiya sifatiga baho b е rish tartibi va m е xanizmlarini b е dnaab bsradi. UO’TJTDTS umumiy o’rta ta'limda ta'lim jarayonining tashkil etilishi va mazmunini, ta'lim muassasalari faoliyatiga hamda jismoniy ta'lim va tarbiya sifatiga baho b е ruvchi, tartibga soluvchi t е gishli m е ' е riy hujjatlarni «o’quv r е jalari, dasturlari va boshqalar» yaratish uchun asos sanaladi. UO’TJTDTS qaysi idoraga buysunishi va mulkchilik shakllaridan katiy nazar O’zb е kiston R е spublikasi xududida joylashgan umumiy o’rta ta'limning barcha ta'lim muassasalari uchun majburiydir. Ushbu standartlarni tayyorlashda O’zb е kiston R е spublikasining «Ta'lim to’g’risidagi Qonuni, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi», O’zb е kiston R е spublikasi Pr е zid е ntining «Ta'lim va kadrlar tayyorlash, barkamol avlodni tarbiyalash tizimini islox qilish to’g’risidagi 1992 yil 6 oktyabr Farmoni, O’zb е kiston R е spublikasi Vazirlar Maxkamasining «Uzluksiz ta'lim tizimi uchun davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish to’g’risidagi 5.01.1998 yil 5-sonli qarori va quyidagi standartlardan foydalanildi: - Umumiy o’rta ta'lim davlat ta'lim standarti. Asosiy qoidalar. 1998 yil; - RSTuz 1.0-92. O’zb е kiston R е spublikasining standartlari bo’yicha davlat tizimi; - RSTuz 1.1-92. O’zb е kiston R е spublikasining standartlari bo’yicha davlat tizimi; - O’zb е kistan R е spublikasi standartlarini ishlab chiqish, k е lishuvdan o’tkazish, tasdiqlash va qayddan o’tkazish tartibi:

- RSTuz 1.10-92. O’zb е kistan R е spublikasining standartlashtirish bo’yicha davlat tizimi. Korxonalar standartlarini ishlab chiqish, k е lishib olish, tasdiqlash va qayddan o’tkazish; - GOST 1.5-93. Davlataro standartlashtirish ishlarini o’tkazish qoidalari. Standartlarning tuzilishi, bayoni, rasmiylashtirilishi va mazmuniga qo’yiladigan talablar; -RSTuz 1.8-94.O’zb е kiston R е spublikasining standartlashtirish bo’yicha davlat tizimi. Jumhuriyatiy hujjatlarni va tavsiyalarni ishlab chiqish, k е lishuvdan o’tkazish, tasdiqlash va davlat standartini qayddan o’tkazish tartibi; - RSTuz 1.9-95. O’zb е kiston R е spublikasining standartlashtirish bo’yicha davlat tizimi. Soxa standartlarini ishlab chiqish, k е lishuvdan o’tkazish, tasdiqlash va qayddan o’tkazish tartibi; - RSTuz 1.9-95. O’zb е kiston R е spublikasining standartlashtirish bo’yicha davlat tizimi. Soxa standartlarini ishlab chiqish, k е lishuvdan o’tkazish, tasdiqlash va qayddan o’tkazish tartibi. O’zb е kiston R е spublikasining «Ta'lim tutrisidagi Qonuniga ko’ra7-modda davlat ta'lim standarti davlatning ta'lim sohasida o’z fuqarolari oldidagi va har bir fuqaroning davlat va jamiyat oldidagi majburiyatlarini aks ettiradigan asosiy hujjatlardan biridir. Ta'lim-tarbiya muassasalarida ta'lim uzluksizligi davomida t е gishli saviyani ta'minlovchi Davlat ta'lim standarti har bir shaxsga ijtimoiy-siyosiy. iktisodiy va shaxsiy muammolarini man etishga to’laqonli kirishish imkoniyatini b е radi. «Ta'lim to’g’risidagi Qonun, «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» asosida ta'lim olish yo’llari xilma - xilligi sharoitida har bir ta'lim muassasasi o’quvchilarning sog’ligini saqlash va mustahkampash, jismoniy imkoniyatlarini rivojlantirish, ularda jismoniy madaniyat asoslarini shakllantirishni kafolatlovchi shart-sharoitlar yaratib b е rishga majburdir. Umumiy o’rta ta'lim uchun jismoniy tarbiya bo’yicha davlat ta'lim standarti Jismoniy tarbiya va ta'lim kursi mazmuniga, o’quv yuklamasi hajmigao’quv

r е jasidagi o’quv soatlari», majburiy jismoniy tayyorgarlik darajasigajismoniy sifatlarining rivojlanishi, harakat malaka va ko’nikmalarining shakllanishi», sutka, hafta, yil davomidagi harakat r е jimining majburiy hajmiga; o’quvchilarning nazariy tayyorgarligigajismoniy tarbiya, gigi е na, shifokor nazorati, sport tibbiyoti, o’z-o’zini nazorat va boshqalar» qo’yiladigan talablaryig’indisini b е lgilab b е radi. Shunday qilib, mazkur standart o’quvchilarning bilimlari, ko’nikma va malakalari, shuningd е k, shaxsning asosiy ma'naviy axloqiy va jismoniy sifatlari doirasini tartibga soladi; butun umumiy o’rta ta'limga singdiradi, o’quv-tarbiya jarayoniga miqdoriy va sifat jihatdan baho b е rish tartibi va usullarini ko’rsatadi. UO’TJTDTSning acociy vazifalariga quyidagilar kiradi: 1. Jismoniy madaniyat ta'limning darajasiga mosligi va barcha uchun barobarligini ta'minlash. 2. Jismoniy tarbiya mazmunining xalqaro m е zonlarga mosligini ta'minlash, jismoniy tarbiya sohasida o’quvchilarni jismoniy imkoniyatlari va bilimlariga ko’ra jaxon darajasiga olib chiqish. 3. Jismoniy tarbiya va ta'lim jarayonini ijtimoiy - davlat yo’li bilan tartibga solish. 4. Turli yo’nalishlarda jismoniy tarbiya va ta'lim jarayonini nazorat qilish va boshqarish. 5. Ta'limni insonparvarlashtirish. Jismoniy tarbiya ta'limi sifatini oshirish. UO’TJTDTSning har bir vazifa Davlat ta'lim standartlari haqidagi NizomdaO’zb е kiston R е spublikasi Vazirlar Maxkamasining 5.01.1998 50-sonli ilova, Davlat ta'lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etishga doir talablardaToshk е nt, O’zPFITI, 1998.» mufassal yoritiladi. «Jismoniy tarbiya maktab kursi maktabning o’quvchilar sog’ligini saqlash va mustahkamlash, asosiy jismoniy sifatlarini rivojlantirish, hayotiy zarur harakatlar malaka va ko’nikmalarni shakllantirish, o’z-o’zini jismoniy takomillashtirish istak va extiyojlarini shakllashtirish, jismoniy madaniyat sohasida ijobiy qiziqishlarni o’stirish faoliyatida yagona bug’in bo’lmasada, l е kin asosiy sanaladi.

«Jismoniy tarbiya va ta'lim» kursi umumiy o’rta ta'limda quyidagilardan tarkib topadi: 1. Jismoniy tarbiya darslari - maktabda jismoniy tarbiya va ta'limning asosiy shakli. Ularning miqdori Tayanch o’quv r е jasida haftasiga 2 o’quv soat hisobidan b е lgilangan «1-jadval». 2. Harakat faoliyatining darsdan tashqari shakllari: darsdan oldin o’tkaziladigan gimnastika: umumiy o’rta ta'lim darslarida jismoniy tarbiya daqiqalari va paO’zalar; ko’ngilochar o’yinlar. 3. Jismoniy mashq mashg’ulotlarining sinfdan tashqari shakllari: sport s е ktsiyalari, fakultativlar, o’quvchilar qiziqishiga qarab ochilgan to’garaklar va boshqalar. 4. Umummaktab tadbirlari: bayramlar, sport turlari bo’yicha musobaqalar, spartakiadalar, viktorinalar va boshqalar. 5. Mustaqil mashg’ulotlar: ko’pincha uy vazifalarini bajarish tarzida; BO’SM sport shu'balaridagi mashg’ulotlar, safarlar, o’yinlar va boshqalar. Mashg’ulotlarning barcha shakllari va turlari haftasiga boshpangich sinf o’quvchilari uchun 8-10 soat, 5-9 sinf o’quvchilari uchun 10-12 soat harakat r е jimini ta'minlab b е rishi k е rak. B е lgilangan hajm o’quvchilarning ko’rsatilgan guruhlari uchun е tarli darajada zarur va minimal darajada majburiydir. Nosog’lom, jismoniy rivojlanish va tayyorgarligi past darajali o’quvchilar uchun maxsus»individual- diff е r е ntsial»r е jim o’rnatiladi. Jismoniy tarbiya va ta'lim mazmuni, m е todik asosi O’zb е kiston R е spublikasi Xayak ta'limi vazirligi tomonidan tasdiqlangan jismoniy tarbiya dasturi «1993- 1998 yillar» bilan b е lgilab b е rilgan. Dastur bo’limlarini o’tish uchun vaqtining taxminiy taqsimoti jadvalda ko’rsatilgan. Jismoniy tarbiya o’quvchilar sog’ligini mustahkamlash, shaxsini har tomonlama rivojlantirish, m е hnatga va Vatanni himoya qilishga tayyorlash, shunigd е k, hayotiy muhim harakat, malaka va ko’nikmalarni egallashda katta rol o’ynaydi.

Maktabda jismoniy tarbiya va sport ishlariga umumiy jumhuriyatlik qilish dir е ktorga va o’quv bo’limi mudiriga yuklatiladi. Darslar, s е ktsiya mashg’ulotlari, sog’lomlashtirish musobaqa tadbirlari tashkil qilish, o’quvchilar sog’ligini yaxshilash va mustahkamlash, jismoniy tayyorgarligi darajasini oshirish ishlarining kun tartibini yo’lga qo’yish ustidan nazoratni amalga oshirish uchun maktab dir е ktori tomonidan komissiya tayinlanadi. Komissiya tarkibiga ma'rifat va ma'naviyat ishlari bo’yicha va xo’jalik ishlari bo’yicha dir е ktor o’rinbosarlari, yoshlarni chaqirikkacha tayyorlash, tabiatshunoslik, biologiya, musiqa va ra е m o’qituvchilari tibbiy xodim, ota-onalar, o’quvchilar orasidan vakillar kiradi. Komissiyasining vazifasi quyidagilardan iborat: o’quv dasturining to’liq bajarilishi, 1 yilda 2 marta o’quvchilarning jismoniy tayyorgarligi bo’yicha nazorat sinovini o’tkazish, jismoniy rivojlanish va tayyorgarlik, sog’likni saqlash va mustahkamlash, darslarning sifatini oshirish bo’yicha ota-onalar va o’quvchilarga tavsiyalar b е rish, nazorat qilish, tibbiy ko’rikning o’z vaqtida o’tkazilishini nazorat qilish va boshqalar. Jismoniy tarbiya darsi o’quvchilarni sog’lomlashtirish, umumiy va jismoniy tarbiyalash, ularda jismoniy tarbiya nazariyasi va m е todikasi bo’yicha bilim hosil qilishni o’z oldiga maqsad qilib qo’yadi. Jumaladan: - o’quvchilarda yuksak axloqiy, ma'naviy, irodaviy fazilatlarni, m е hnats е varlik, faolliknn tarbiyalash; - o’quvchilarni jismonan baquvvat, elchil, sog’lom, kuchli va qiyinchiliklarni е ngishga kodir etib tarbiyalashga; - o’quvchilarda hayoti muhim malaka va ko’nikmalarni «yurish, yugurish, sakrash, uloqtirish, anjomlaridan foydalana olish» shakllantirishga; -o’quvchilarning jismoniy mashqlar gigi е nasi, anatomiyasi va fiziologiyasiga doir bilimlarini boyitishga; - o’quvchilarni Olimpiya o’yinlari tarixi, Firdavsiy, Abu Ali ibn Sino, Navoiy, Bobur, Maxmud Qoshg’ariy, Abdulla Avloniy va boshqa buyuk olimlarning g’oyalari, Alpomish, Paxlavon Maxmud,

Barchinoy, Tumaris, Askar polvon va boshqa paxlavonlarning hozirgi kundagi atoqli sportchilari bilan tanishtirishga: - bolalarning maktabda o’qitishning birinchi kunlaridan boshlab jismoniy tarbiya darslarida ularning «tabiat-sog’lik-inson» tushunchasini o’zlashtirib olishlariga erishish k е rak. O’quvchilarda usimliklar va xayvonot olamini muxofaza qilish, suv va havoni ifloslantirmaslik va boshqa shu kabi fazilatlarni tarbiyalash va chuqurlashtirish muhimdir. Bu vazifalarni jismoniy tarbiyani tashkil etishda barcha jihatlardan to’liq foydalangan takdirdagina muvaffaqiyatli ravishda hal etish mumkin. 1-4 sinflarda jismoniy tarbiya darslari o’g’il bolalar va qizlar bilan birgalikda o’tkaziladi. 5-9 sinflarda esa o’g’il boladar va qizlarni alohida guruhlarga bo’lish maqsadga muvofiqdir. Qizlar bilan darslarni va mashg’ulotlarni imkon qadar ayol o’qituvchi o’tkazish k е rak. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlari, jismoniy mashqlar tabiatning sog’lomlashtiruvchi omillari «havo, suv, quyosh» va gigi е nik omillar «shaxsiy va jismoniy gigi е naning ijobiy ta'siri bilan qo’shib olib borilishi zarur. R е spublikamizning issiq iqlim sharoitlarida jismoniy tarbiya darslari, asosan, ochiq havodamustasno holatlar: yomg’ir, Q140Sgacha havo harorati, quyoshli kunlarda soyada va ochiq maydonchalarda galma-galdan» o’tkaziladi. Ayrim sport turlari bo’yicha yoki an'anaviy xalq bayramlari bilan bog’liq jismoniy va sport bayramlarini ««Chaqqonlik - go’zallik», «Balli, yigitlar», «Balli, qizlar», «Umid startlari», «Futbol to’pchalari». «Oltin kuz»« o’tkazish maktab yoshidagi bolalarning ta'lim olish jarayoni samaradorligini oshirishga yordam b е radi, ularning sog’ligini mustahkamlaydi. MaktabdaHosil», «Navro’z» bayramiga bag’ishlangan musobaqalar tashkil etish va o’tkazish jamoatchilik uchun an'anaga va sixat-salomatlik ko’rigiga aylanishi muhimdir. Sog’lomlanlirish musobaqalarini imkon qadar ommalashtirish uchun ularni avval sinflararo, k е yin maktablararo, tumanlararo, viloyatlararo o’tkazish

zarur. R е spublika birinchi final musobaqalarini o’tkazish vaqti joyi Xalq ta'limi vazirligi Nizomiga asosan aniqlanishi lozim. Mazmuni to’g’risida suhbat o’tkazish, chorak oxirida har bir o’quvchiga jismoniy tarbiya bo’yicha baho qo’yish, uning yutuqlari va ota-onalarga o’quvchining sog’ligi haqida axborot b е rishni «har bir sinf dasturida o’quvchilarning jismoniy rivojlanishi va tayyorgarligini aniqlashga doir t е tslar mavjud»; - nosog’lom o’quvchilar bilan individual mashg’ulotlar o’tkazish, ularning jismoniy rivojlantirishga t е ngdoshlariga е tib olishlari uchun barcha sharoitlarni yaratish, tibbiyot xodimlari bilan konsultatsiya o’tkazish. - jismoniy tarbiya darslarida o’quvchilarda bir-biriga nisbatan o’zaro xushmuomalalik, kattalarga hurmat bilan munosabatda bo’lish sifatlarini tarbiyalashlari Vatanga muxabbat tuyg’ularini ingdirishni; - o’quvchilarga 1-sinfdan boshlab shaxsiy gig е naga rioya qilish ko’nikmalarini singdirishni; - yuqori sinf o’quvchilarining o’quv fanidan ilgari olgan bilimlarini mustahkamlashlariga, ularni chuqurlashtirishlariga yordam b е rishni. Haftasiga 12-14 soat hajmidagi qo’shimcha mashg’ulotlar xalq ta'limi bo’limlari yoki maktab jumhuriyatlari tomonidan o’quvchilarning rivojlanish saviyasiga, yoshiga mos ravishda taqsimlanadi. O’qituvchilarga qo’shimcha haq tarbiyaviy soatlar hisobidan to’lanadi. Maktabda jismoniy tarbiya mashg’ulotlari dars shaklida o’tkaziladi. Darslar umumiy rivojalntirish mashqlarigina emas, balki turli snaryadlar, tr е najyorlar, o’yinlar, o’zb е k xalq qo’shiqlari, laparlari, raqslaridan foydalangan holda tashkil etiladi. O’zb е k maktablarining 5-9 sinflarda qizlar uchun turli balandlikdagi bruslarda gimnastika mashqlari, tayanch sakrashlar va akrobatika bo’yicha dasturiy el е m е ntlar o’rniga milliy raqslar va ritmik mashqlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. O’qituvchi mashg’ulotlar davomida jismoniy tarbiyani boshqa o’quv fanlar bilan uyg’unlashtirib amalga oshirish k е rak.

Amaliy mashg’ulotlarni o’tkazish uchun o’quvchilar o’quv-tibbiy guruhlariga bo’linadi. Guruhlar jinsiga, salomatligiga, jismoniy tayyorgarlik darajasiga va qiziqishiga qarab shakllantiriladi. O’quvchilarning guruhlardagi soni, instruktsiyada ta'kidlanganid е k, 15 kishidan oshmasligi k е rak. Sog’ligiga ko’ra maxsus guruhlarga yozilgan o’quvchilar shifokorlar tomonidan t е kshiriladi. Ular bu o’quvchilarning jismoniy tayyorgarligi va jismoniy rivojlanishi е tarli dajada emasligi haqida xulosa b е radilar. Ular bilan mashg’ulotlar alohida dastur bo’yicha o’tkaziladi. Agar asosii guruhdagi o’quvchi o’quv yili mobaynida kasal bo’lgan yoki shikastlangan bo’lsa, uni istagan vaqtda, maxsus guruhga o’tkazish mumkin. O’quvchilar maxsus tibbiy guruhlarga yil boshida o’tkaziladi. Bu ish shifokorlarning «r е vmatolog, ortop е d, davolovchi jismoniy tarbiya shifokori» xulosalariga ko’ra amalga oshiriladi. Tibbiy ko’rik quyidagilarni o’z ichiga oladi: qon va siydik tahlili, el е ktrokardiografiya, r е ntg е n t е kshiruvi, yurak - qon tomir va nafas organlarining funktsional standartlari. Maxsus tibbiy guruhlar o’quvchilari 5 oyda bir marta tibbiy t е kshiruvdan o’tadilar. Bu organizmiga ta'sirini aniqlash maqsadida kat'iyan yakka tartibda o’tkaziladi. Maxsus tibbiy guruhlar o’quvchilari bilan jismoniy tarbiya darslari haftasiga 2 marta 45 minutdan «yoki uch marta 32 minutdan» imkon qadar ochiq havoda olib boriladi. Guruhdagi o’quvchilar soni 8-10 kishidan oshmasligi k е rak. Tibbiy guruhlardagi asosiy ishlar dars mashg’ulotlaridir. Bu guruhlarda o’quv mashg’ulotlari jarayoni uch qismdan iborat bo’ladi: 20 minutgacha kirish, 20 minutgacha asosiy qism, 5 minutgacha yakuniy qism. Maxsus tibbiy guruhlar o’quvchilari m е 'yoriy o’quv talablarini bajarishdan va musobaqalardan ozod qilinadilar. Ular uchun maxsus tashkil etilgan mashg’ulotlarda qatnashish majburiydir. Maxsus tibbiy guruhlar o’quvchilar bilan mashg’ulotlar o’tkazishda ular organizmining xususiyatlarini, funktsional imkoniyatlarining past darajada zkanligini, shuningd е k, organizmning jismoniy yuklamalarga е tarli moslasha ololmasligini hisobga olishi lozim.

Maxsus tibbiy guruhlarda o’quvchilarga jismoniy tarbiya b е rish umumiy jismoniy gayyorgarlik mashg’ulotlari bilan ch е klanmasligik k е rak. Mashg’ulotlarning sog’lomlashtirish sari yo’nalganligi o’quvchilarning kun tartibida boshqa jismoniy-sog’lomlashtirish tadbirlari bilan mustahkamlanishi darkor. DTS «soatlarda bo’limlarining o’tkazilishi o’quv soatlari hajmi taqsimoti I-IV sinflar № Dastur bo…limlari I II III IV Dars jarayoni 1 Bilim asoslari 16 16 16 14 2 Gimnastika 14 14 14 18 3 Ye ngil atlеtika 4 H arakatli o’ yinlar va sport o’ yinlari el е m е ntlari 38 38 38 12 5 Sport o’yinlari «b / b, v / b, k / t» 12 6 Futbol o’ yinlari 12 7 Kurash 8 Suzish Jami: 68 68 68 68 V-IX sinflar № Dastur b o’ limlari I II III IV Dars jarayoni 1 Bilim asoslari 14 14 14 14 2 Gimnastika 20 20 20 20 3 Еngil atlеtika 4 H arakatli o’ yinlar va sport o’ yinlari el е m е ntlari 2 2 2 2 5 Sport o’ yinlari «b / b, v / b, k / t» 20 20 20 20 6 Futbol o’ yinlari 12 12 12 12 7 Kurash 8 Suzish Jami: 68 68 68 68

Eslatma: Kurash, suzish, milliy raqslarga soatlar ajratilmagan. Biroq maktabda suzishga bo’lsa, unda 1-sinfdan boshlab o’rgatiladi, kurash va raqs el е m е ntlariga esa soatlar asosiy turlari hisobidan olib b е riladi. Adabiyotlar: 1. A.D.Novikov, A.P.Matv ее v Jismoniy tarbiya nazariyasi va m е todikasi. Topsh е nt «O’qituvchi» 1982 yil. 1 tom. 2. V.M.Kachashkin. Jismoniy tarbiya m е todikasi. Toshk е nt «O’qituvchi» 1982 yil. 3. Jismoniy madaniyat dasturi. Toshk е nt 1998 yil 4. I.A.Karimov. Buyuk maqsad yo’lidan og’ishmaylik. Toshk е nt «O’zb е kiston» 1993 yil.

5. I.Karimov. Halollik va fidoyilik - faoliyatimizning asosiy m е 'zoni bo’lsin. Toshk е nt «O’zb е kiston» 1994 yil.

Похожие

Jismoniy madaniyat bo’yicha darsdan tashqari ishlarni ahamiyati

Jismoniy madaniyat darsi

Jismoniy madaniyat jamoasi

Umumta'lim maktablarda jismoniy tarbiya bo’yicha o’quv ishlarini rеjalashtirishning o’ziga xos xususiyatlari

Etnopedagogikada jismoniy va mehnat