Ўқитувчи меҳнатини илмий асосда ташкил этиш - Педагогиka - Рефераты

Ўқитувчи меҳнатини илмий асосда ташкил этиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

77 KB

Ўқитувчи меҳнатини илмий асосда ташкил этиш Режа: 1. Ўқитувчи меҳнатини илмий ташкил этиш ҳақида тушунча. 2. Педагогик маҳоратни шакллантиришнинг асосий тамойиллари. 3. Ўқитувчининг шахсий ижодий фаолияти ва назарий- услубий моҳияти.

Ижод, ижодийлик, бунёдкорлик, яратувчанлик мураккаб, руҳий жараён бўлиб, у аввало ўқитувчиларнинг фикрлаши, дунёқараши, мустақил фаолият кўрсатиши, хотираси, диққати, иродаси билан чамбарчас боғланган. Шарқнинг буюк мутафаккирлари ижодий тафаккурга шундай таъриф беради: «. . . шундай улуғ фазилатки, инсон уни эгаллаш, учун бошқа ҳамма фазилатларини ишга солиши керак» - дейди Қомусий олим ал-Фаробий. Ўзбекистон тарақкиётининг ҳозирги босқичида янги ижтимоий муносабатларга фаол кириша оладиган, декмократик, ҳуқуқий тамойилларга асосланган эркин фуқаролик жамият қуришда ўзининг инсонпарварлик бурчи ва касб маъсулияти билан яшай оладиган етук шахсларни тарбиялаш долзарб муаммо ҳисобланади. Ҳар қандай меҳнатнинг муваффақияти ва самараси уни ташкил этишга, бу меҳнатни уюштиришга таъсир этадиган шарт-шароитларга, фаолиятни амалга ошириш йўлларига боғлиқ. Ўқитувчи меҳнатини илмий ташкил этиш деганда педагогик жараённи бошқариш учун педагогика психология фанининг энг сўнгги ютуқларидан фойдаланган ҳолда ўз ишини ижодий ташкил этиб янгиликларни яратиш тушунилади. Ўқитувчи меҳнати унинг вақти билан боғлиқ бу ишнинг муваффақияти вақтдан умумли фойдаланиш, ўзининг имкониятларини тўла ҳисобга олиш, ўқув тарбия жараёнида ўзини намоён этиш ва ўзининг кимлигини, қандай эканини, нималарга қодир эканлигини тасдиқлаш билан боғлиқ. Ўқитувчи меҳнатини илмий ташкил этиш биринчи навбатда ўзининг ижодий имкониятларига ишониш демекдир. Ўқитувчи таълим жараёнини тўла тасаввур этиши керак, унинг, қонуниятларини, болани билиш имкониятлрин яхши англаши керак. Педагогик меҳнат натижаси ўқувчиларни мустақил ишлай олиши, исботлай олиши, тахлил қила олишидар. Меҳнатни лимий асосда ташкил этишда намоён бўладиган 3та асосий белгилар:

1. Вақтдан имкон қадар самарали фойдаланиш; 2. Меҳнат ва дам олиш учун яратилган қулай шарт-шароитлардан самарали фойдаланиш, уни ташкил этиш; 3. Барча имкониятларни ишга солган ҳолда меҳнат қилиши учун сотиш ва ҳар томонлама ғамхўрлик қилиш. Педагогик меҳнатни илмий ташкил этишда ўқитувчинингг кун тартиби ва иш жойи мухим роль ўйнайди. Ўқитувчи ўзи учун энг оптимал юқори умумберадиган кун тартибини топа олиши керак. Педагогик меҳнатнинг самараси, мақсади ва фаолият вазифасига кўра билишда ва аниқлай олишдир. Шундагина шуни илмий ташкил этиш мумкин бўлади. Бу ўқит увчи мехнатини илмий ташкил этишнинг биринчи тамойилидир. 2-чи тамойили фаолият услубини белгилаш. 3-чи тамойили педагогик меҳнатни илмий ташкил этишда техникадан восита сифатида самарали фойдаланиш тушунилади. Бу тамойил кўникма ва малакаларни шакллантиришга хизмат қиладиган педагогик техника ва техник воситалар йиЂиндиси кўзда тутилади. 4-чи тамойили таълим-тарбия ишининг режалаштириш ҳисобланади. Режа таълим-тарбия фаолиятини тартибга солиш. Унинг моделини яратиш. Таянч схемаларини топиш масалаларидан ташкил топади. Шулар аниқланса, ўқишда ривожланиш, тарбиялаш жараёни енгиллашади. Педагогик меҳнатни назорат қилиш ва хисобга олиш принципи ўқтувчи ишини мунтазам ва планни кузатиб бориш шундан ютуқ ва камчиликларни аниқлаш кўзда тутилади. Педагогик назорат объективлик, омилкорлик, самарадорлик, мунтазамлик ва ошкорликни талаб қилади. Ўқитувчи мехнатини назорат қилиш ва ҳисобга олишнинг мунтазамлиги, изчиллиги қуйидагилардан ташкил топади; А)ўқув матриаллари ва тарбиявий тадбирларга тайёрлашини ўзи томонидан назорат қилинади;

Б)Дарсдан ташқари вақтларда таълим тарбия назорат қилиши ва ўзини назорат қилиши; В)ўқитувчининг дарсдан ташқари вақтини назорат қилиши; Г)Ота-оналар ва жамоатчилик билан бажариладиган ишларни назорат қилиш; Ф)ўзи устида ишлашни назорат қилиш. 3 р. Ўқитувчи ўз устида ишлар экан, касб-кор малакасини ошириш бўйича аниқ мақсадга мувофиқ тавсия ва кўрсатмаларга эҳтиёж сезади, улар эса изчил бир тизимга солишмаган. Маълумки, ўқитувчи таълим-тарбия жараёнининг субъекти сифатида таёргарлик даражаси, педагогик маҳорат ва шахс сифатлари билан ўқувчиларнинг аҳлоқи, одоби ва маънан ривожланишлари комил инсон бўлиб тарбияланишларга бевосита таъсир этади. Ўқитувчининг ўз малакасини узликсиз такомиллаштириб бориш асосан қуйдаги 4 йўналишда бўлади, яъни; _ касбкор таёргарлиги (ўзи ўқитадиган фани бўйича назарий, услубий салоҳияти); _ педагогик маҳорат (педагогик ва псиҳалогик билимларни эгаллаганлик даражаси). _ педагогик маҳорат (педагог қобилият, техника, такт ва муомила маданияти); _ шаҳс сифатлари. Ўқитувчи мустақил малака ошириш жараёнида фақат ўзининг нуқсон ёки камчиликларини тузатиш эмас, балки педагогик жараённинг самарадорлигини ошириш учун фан ва амалиёт янгиликларини фаолиятга тадбиқ этади, синаб кўради. Шу билан умумпедагогик савиясининг янги сифат ўзгаришига эришади.

Демак ўз устида мустақил ишлаш педагогик учун шахсий ижодий фаолият ҳисобланади. Ўқитувчининг педагогик фаолияти ва ўз малакасини узликсиз ошириб бориш муаммолар билан боғлиқ бўлган илмий тақдиқотлар, ўз касбининг устаси ижодкор педагогларнинг амалий фаолиятларни ўрганиш, таҳлил этиш ҳулосаларига асослансак, шаҳсий ижодий фаолият ёки ўз умумпедагогик малакасини узликсиз такомиллаштириш босқичларини таҳминан қуйдагича белгиланиши мумкин: 1. Ўз назарий-услубий, педагогик-психалогик тайёргарлик даражаси, педагогик маҳорат, имкониятлар ва шахс сифатларини таҳлил қилиш (ўз-ўзини диагностикалаш). 2. Ўз-ўзини диагностикалаш натижалари асосида қийинчилик ва муаммоларни умумлаштириш ўз касб-кор маҳоратини такомиллаштириш йўналишларини ва очиқ мақсад вазифаларини белгилаш. 3. Мақсад ва вазифалар даражасида ўз педагогик маҳоратини такомиллаштириш восита усулларини танлаш шаҳсий ижодий фаолият дастури ёки ўз устида мустақил ишлар режасини тузиш. 4. Шаҳсий ижодий фаолият режа ва дастур асосида ўз умум педагогик маҳоратини такомиллаштириш. 5. Ўз касб-кор маҳорати ва ижодий ўсиш жараёнини вақти-вақти билан ўрганиш (ўз-ўзини қайта диагностикалаш), таҳлил этиш, мустақил ижодий фаолиятга ўзгартириш,тузатишлар (керак бўлганда) киритиш. 6. Мустақил ижодий фаолият натижаларни умумлаштириш, уларни ижодий фаолиятнинг мақсад ва вазифалар билан таҳлил этиш истиқболли йўналишларини белгилаш. Албатта, шахсий фаолиятни ташкил этишда ўқитувчи мустақил ҳаракат қилади. Шунга қарамасдан юқорида баён этилган тарғибот

(структура) шахсий ижодий фаолият жараёнининг изчиллигини таъминлайди. Ўқитувчининг ўз устида мустақил ишлаши, ўз касб-кор маҳоратини такомиллаштиришига бўлган эҳтиёжи жамиятнинг мактаб, ўқитувчи, унинг шаҳсига нисбатан талаб ва эътиборининг ўсиши ёки таълим-тарбияга бўлган янгича ижтимоий эҳтиёжлар билан боғлиқ бўлади. Таълим-тарбия тизимидаги янгиликлар, шахсий тадбирлар, истиқболли йўналишлар ўқитувчи олдига ҳал этиши зарур бўлган янги вазифаларни кўндаланг қўяди ва ундан доимий изланишу, ижодкорликни талаб қилади. Демак ўқитувчи ўз шаҳсий фаолияти ёки касб-кор маҳоратини мустақил такомиллаштириши ишини ташкил этишда, энг аввало, жамиятнинг мактабга қўйган янги ижтимоий буюртмаси нуқтаи назаридан ёндошади. Мустақил ижодий фаолиятнинг аниқ йўналишлари ва мазмунини белгилашда ўқитувчи уларни ўз-ўзини диагностикалаш педагогик фаолиятни яхлитлигича таҳлил этиш, ўқитувчига ўз муаммо ва қийинчиликларни аниқ белгилаш имконини беради. Шунинг учун ҳам ўқитувчилар учун ўз-ўзини баҳолашда объектив бўлиш, диагностикалаш восита ва усулларини билиш, энг асосийси «ўзини билмаган ўзгани била олмайди» қабилида иш тутишлари мақсадга мувофиқ. 4-режа. Ўқитувчилар асосан малака ошириш курслари ва курсдан курсгача бўлган даврда мустақил билим олиш билан умумпедагогик маҳоратларини такомиллаштирадилар. Малака ошириш курсларида ўқиш ва мустақил билим олиш бир- бирини тўлдириб ўқитувчининг назарий, услубий тайёргарлигини, педагогик маҳоратини узлуксиз амалга ошириш ҳақида шахсий ижодий фаолият изчиллигини таъминлайди. Малака ошириш курси тугалланишида тингловчи курсдан кейинга топшириқни олади. Ўқитувчининг кейинги босқичини курсдан-курсгача

бўлган даврдаги ижодий мавзуси бўлиб унинг шахсий ижодий-фаолияти мазкур муаммони ҳал этишга йўналтирилади. Шахсий-ижодий фаолият мавзусини танлаш ва белгилашда қуйидагиларни хисобга олиш ма қсадга мувофиқ; мавзунинг ўқитувчи имконияти, қизиқиши ва тайёргарлик даражасига мос бўлиши ; мактаб амалиётчи «ўқитувчи ишлайдиган мактаб) эҳтиёж ва муаммолари билан мутаносиблиги; ўқитувчи фаолиятининг истиқболлиги билан боғлиқлиги; оддий мохиятга эга бўлиши. Шахсий ижодий фаолият ҳар бир ўқитувчининг ўзига хос бўлиб, унинг индивидуал-педагогик малака ва кўникмаларини шакллантиради. Ўкитувчининг шахсий ижодий фаолиятини шундай ташкил қилиш керакки, униниг натижалари таълим-тарбия жараёнининг самарадорлигига ижобий таъсирэтсин. Ўқитувчи ижодий фаолият режасини тузишида нималарга асосланиши керак? Режалаштириш ўқитувчининг ўз касб-кор тайёргарлиги, педагогик маҳорати ва шахс сифатларини диагностикалашдан бошланади. Шахсий ижодий мавзу (муаммо) ни белгилашда ўқитувчи албатта ўзи ишлаётган мактаб муаммосидан келиб чиқиши керак. Шахсий ижодий фаолият муаммоси аниқлангандан сўнг, шахсий режа тузалади. Режада қуйидаги бўлимлардан бўлигши тавсия этилади. - Ижтимоий-иқтисодий ва мафкуравий саволни ошириш. - Педагогик ва психологик билимлар. - Мутахассислик бўйича назария ва услубий тайёргарлик. - Умуммаданий тайёргарлик. Ҳар бир бир бўлим бўйича режа шакли қуйидагича бўлиши мумкин:

№ Ўрганиладиган мавзу ёки амалга ошириладиган Ўрганиш манбаси Ўрганиш ёки бажариш шакли Ишни якун лаш мудда ти Ишни умумлашти риш шакли Қаерда қандай фойдалани лади Шахсий ижодий режа асосида бажарилган ишлар махсус кундаликларга қайд этилиб, улар мазмун-моҳиятини қисқача ёзиб берилади. Шахсий ижодий режа берилишларида қуйидаги манбалардан фойдаланилади: - педагогик,психологик,услубий манбаа ва адабиётлар: - илғор педагогик тажрибалар: - мавзуга тегишли илмий-тадқиқот ишлари: - Илмий-услубий тадбирлар (семинар гурухий маслахат, конференция, педагогик ўқиш) ва х| c . Шахсий ижодий режада белгиланган ишларни амалга ошириш - ўқитувчининг ўз-ўзини назорат қилиш малакаси режасини тўлиқ бажарилиши ва ижобий фаолият самарадорлигини таъминлайди. Бундан ташқари ўқитувчининг мустақил фаолияти услубий хизмат тизими ходимлари (мактаб директори) ўқув-услубий ишлар (бўйича директор муовини, методбирлашма рахбари, методистлар) томонидан ҳам назорат қилиниши ва мақсадга йўналтирилиши даркор. Бундай назоратда, аввало, ўқитувчига услубий ва амалий ёрдам бериш назарда тутилади. Таянч тушунчалар: Меҳнатни илмий ташкил этиш, тамойиллар, ўқитувчи шахсий ижодий фаолиятини режалаштириш.

Адабиётлар: 1. Узлуксиз таълим 2002,6-сон. 2. Р.Расулов. Научная организация учителского руда. М.: Просвешение, 1884, 36-б. 3. С.Ражабов. Мутахассисликка кириш. Т.,Œқитувчи,1991. 4. Ижодкор ўқитувчилар изидан. Т. 1989. 5. www.ziyonet.uz

Похожие

Укитувчи мехнатини илмий ташкил этиш

Мактаб ишини илмий асосда режалаштириш – тўғри бошқаришнинг негизи

Ўқитувчи

Таълимни ташкил этиш шакллари

Ўқитувчи самарадорлиги ўқитувчи профессионаллигини мезони