Интерфаол методлар ва уларнинг қўлланилиши - Педагогиka - Рефераты

Интерфаол методлар ва уларнинг қўлланилиши

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

150.814453125 KB

Интерфаол методлар ва уларнинг қўлланилиши Режа: 1. «Ақлий ҳужум» стратегияси 2. «Балиқ скeлети» график органайзери (ГО) 3. «Баҳс-мунозара» стратегияси 4. «Биламан. билишни хоҳлайман. Билиб олдим» (БББ) график органайзери 5. «Бумеранг» стратегияси 6. «Венн диаграммаси» график органайзери

«АҚЛИЙ ҲУЖУМ» стратегияси Стратегия ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларнинг мавзу хусусида кенг ва ҳар томонлама фикр юритиш, ўз тасаввурлари, ғояларидан ижобий фойдаланишга доир кўникма, малакаларни ҳосил қилишини рағбатлантиради. Унинг ёрдамида ташкил этилган машғулотларда ихтиёрий муаммолар юзасидан бир неча оригинал (ўзига хос) ечимларни топиш имконияти туғилади. Стратегия мавзу доирасида маълум қарашларни аниқлаш, уларга муқобил ғояларни танлаш учун шароит яратади. Уни самарали қўллашда қуйидаги қоидаларга амал қилиш лозим: Машғулотда стратегияни қўллашда қуйидагиларга эътибор қаратиш лозим: Ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг ўзларини эркин ҳис этишларига шароит яратиб бериш, ғ ояларни ёзиб бориш уч ун ёзув тахтаси ёки қ о ғ озларни тайёрлаб қ ўйиш Муаммо (ёки мавзу)ни ани қ лаш Маш ғ улот жараёнида амал қ илинадиган шартларни белгилаш Билдирилаётган ғояларни уларнинг муаллифлари томонидан асосланишига эришиш ва уларни ёзиб олиш, қоғозлар ғоя (ёки фикр)лар билан тўлдирилгандан сўнг ёзув тахтасига осиб қўйиш Бошқалар томонидан билдирилган фикр (ғоя)лар устидан кулиш, кинояли шарҳларнинг билдирилишига йўл қ ўймаслик Илгари сурилган ғояларни янада бойитиш мақсадида ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларни қувватлаш Ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар томонидан мустақил фикр юритилиши, шахсий фикрларнинг илгари сурилиши учун қ улай му ҳ ит яратиш Ўқувчи (тингловчи ва курсант)нинг бошқалар билдирган фикрларни ёдда сақлаши, уларга таяниб янги фикрларни билдириши ва улар асосида муайян хулосаларга келишига эришиш билдирилаётган ҳар қандай ғоя баҳоланмайди) (Билдирилган фикр, янги ғ ояларнинг турлича ва кўп ми қ дорда бўлишига эътибор қ аратиш Янги ғояларни билдириш давом этаётган экан, муаммонинг ягона тўғри ечимини эълон қ и лишга шошилмаслик

Ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларни муаммо доирасида кенг фикр юритишга ундаш, улар томонидан мантиқий фикрлар билдирилишига эришиш Ҳар бир ўқувчи (тингловчи ва тингловчи) Ҳар бир ўқувчи (тингловчи ва курсант) томонидан билдирилаётган фикрлар ўзининг шахсий фикрига асосланиши ва рағбатлантирилиб борилади, билдирилган уларни ўзгартириши мумкин; аввал фикрлар орасидан билдирилган фикрларни умумлаштириш, энг мақбуллари танлаб олинади; туркумлаштириш ёки уларни ўзгартириш фикрларнинг рағбатлантирилиши илмий асосланган фикрларнинг навбатдаги янги фикрларнинг туғилишига шаклланишига замин ҳозирлайди, олиб келади туғилишига олиб келади Машғулотда ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар фаолиятини стандарт талаблар асосида назорат қилиш, улар томонидан билдириладиган фикрларни баҳолашга йўл қўйилмайди (зеро, фикрлар баҳоланиб борилса, ўқувчи (талаба)лар диққатларини шахсий фикрларини ҳимоя қилишга қаратади, оқибатда янги фикрлар илгари сурилмайди; методни қўллашдан кўзланган асосий мақсад ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларни муаммо бўйича кенг фикр юритишга ундаш эканлигини ёдда тутиб, уларни баҳолаб боришдан воз кечишдир) «БАЛИҚ СКEЛЕТИ» график органайзери (ГО) График органайзер ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларда мавзу юзасидан муайян масала моҳиятини тасвирлаш ва ечиш қобилиятини шакллантиради. Уни қўллашда ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларда мантиқий фикрлаш, мавзу моҳиятини ёритувчи таянч тушунча, маълумотларни муайян тизимга келтириш, уларни таҳлил қилиш кўникмалари ривожланади. Ундан фойдаланиш қуйидагича амалга оширилади: ўқитувчи ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларни ГОни қўллаш шарти билан таништиради; ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар кичик гуруҳларга бириктирилади; гуруҳлар топшириқларни бажаради; гуруҳлар ўз ечимларини жамоага тақдим этади; жамоа гуруҳларнинг ечимлари юзасидан муҳокама уюштиради

Ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар топшириқларни қуйидаги тасвир асосида бажаради: «БАҲС-МУНОЗАРА» стратегияси «Баҳс-мунозара» стратегияси икки ёки ундан ортиқ шахслар томонидан муайян вақт оралиғида ва қатъий қоидаларга мувофиқ ташкил этиладиган оғзаки баҳс бўлиб, ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларда ўрганилаётган мавзу бўйича эркин, асосли фикрларни билдириш қобилиятларини шакллантиришга хизмат қилади. Ўқув машғулотларида баҳс-мунозарадан фойдаланишда мавзуга доир маълум масалалар ҳал қилинади. Уни қўллашда қуйидаги тартибда иш кўрилади: Таҳлил қилинадиган муаммо 1- ечим ( омил) 3- ечим ( омил) 2- ечим ( омил) 4- ечим ( омил) 5- ечим ( омил)

Баҳс-мунозара учун танланган мавзу ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларга олдиндан маълум қилинади Изоҳ: 1) бир ўқувчи (тингловчи ва курсант) га икки марта сўзга чиқишга рухсат этилмайди; 2) ўқитувчи (бошловчи) ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг мавзудан четга чиқмасликларини қатъий назорат қилиб боради, борди-ю, шундай ҳолатлар содир этилса, сўзловчилар бу ҳақида огоҳлантирилади. «Биламан. билишни хоҳлайман. Билиб олдим» (БББ) график органайзери «БББ» график органайзери ўқувчи (тингловчи ва курсан)ларга муайян мавзу бўйича билимлари даражасини баҳолай олиш имконини беради. Уни қўллашда ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар гуруҳ ёки жамоада ишлашлари мумкин. Гуруҳда ишлашда машғулот якунида гуруҳлар томонидан бажарилган ишлар таҳлил қилинади. Гуруҳлар фаолияти қуйидаги кўринишда ташкил этилиши мумкин: Жараён ў қ итувчи (ёки бошловчи) томонида н бош қ арилиб борилади Ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар индивидуал, гуруҳ (жуфтлик) номидан баҳс юритилаётган масала бўйича шахсий мулоҳазаларини баён қилади Б а ҳ сда масаланинг мо ҳ ияти, ечими бўйича бир - бирига зид фикрлар илгари сурилади Ечим бўйича асосий фикрни баён этадиган ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларга 10 дақиқа, қўшимча қилиш истагида бўлганларга эса 5 дақиқадан вақт берилади Ўқитувчи (бошловчи) томонидан баҳс-мунозара юзасидан якуний хулоса билдирилади

Ўқув фаолияти бевосита ёзув тахтаси ёки иш қоғозида ўз аксини топган қуйидаги схема асосида ташкил этилади: Биламан Билишни хоҳлайман Билиб олдим График органайзердан фойдаланиш уч босқич асосида амалга оширилади: Босқичлар бўйича амалга оширилган ҳаракатларнинг тафсилоти қуйидагича: 1) ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар кичик гуруҳларга бириктирилади; 2)ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг янги мавзу бўйича тушунчаларга эгалик даражаси ўрганилади; 3)ўқувчилар томонидан қайд этилган тушунчалар лойиҳанинг 1-бандига ёзиб борилади; 4) ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг янги мавзу бўйича мавжуд билимларини бойитишга бўлган эҳтиёжлари ўрганилади; Ҳар бир гуруҳ умумий схема асосида ўқитувчи томонидан берилган топшириқларни бажаради; машғулот якунида лойиҳа бандлари бўйича гуруҳларнинг муносабатлари умумлаштирилади Гуруҳлар умумий схеманинг алоҳида бандлари бўйича ўқитувчи томонидан берилган топшириқларни бажариб, ғояларни умумлаштиради Ўқувчиларнинг ўрганилиши режалаштирилаётган мавзу бўйича тушунчаларга эгалик даражалари аниқланади Ўқувчиларнинг мавзу бўйича мавжуд билимларини бойитишга бўлган эҳтиёжлари ўрганилади Ўқувчилар мавзуга оид маълумотлар билан батафсил таништирилади

5) ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг эҳтиёжлари сифатида баён этилган тушунчалар лойиҳанинг 2-бандига ёзиб қўйилади; 6) ўқитувчи янги мавзуга оид умумий маълумотлардан ўқувчиларни хабардор қилади; 7) ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар томонидан ўзлаштирилган янги тушунчалар аниқланади; 8) баён этилган янги тушунчалар лойиҳанинг 3-бандига ёзиб қўйилади; 9) машғулот якунида ягона лойиҳа яратилади «БЛИЦ-СЎРОВ» методи «Блиц-сўров» (инглизча «блиц» – тезкор, бир зумда) методи берилган саволларга қисқа, аниқ ва лўнда жавоб қайтарилишини тақозо этадиган метод саналади. Таълим муассасаларида ушбу методга мувофиқ саволлар, асосан, ўқитувчи томонидан берилади. Берилган саволларга жавоблар жамоавий, гуруҳли, жуфтлик ёки индивидуал тарзда қайтарилиши мумкин. Жавоб қайтариш шакли машғулот тури, ўрганилаётган мавзунинг мураккаблиги, ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг қамраб олинишига кўра белгиланади. Машғулотларда ушбу методни қўллаш қуйидагича кечади: Ўқитувчи ўрганилган мавзу, муайян таркибий қисмлар моҳиятини очиб беришни талаб этадиган саволларни ишлаб чиқиб, ўқувчилар эътиборига ҳавола қи лади Ўқувчи (тингловчи ва курсант)лар берилган саволга қисқа муддатда лўнда, аниқ жавоб беради Гуруҳ (жуфтлик)да ишлашда бир нафар ўқувчи берилган саволга жавоб қайтаради, унинг гуруҳдошлари жавобни тўлдиради (бироқ, фикрлар такрорланмаслиги лозим)

«Блиц-сўров» методини қўллашда мавзуга доир таянч тушунчалар, асосий ғояларнинг моҳияти ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар томонидан оғзаки, ёзма ёки тасвир (жадвал, диаграмма) тарзида ёритилиши мумкин. «БУМЕРАНГ» стратегияси «Бумеранг» технологияси ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларни дарс жараёнида, дарсдан ташқари вақтларда турли адабиётлар, матнлар билан ишлаш, ёдда сақлаш, сўзлаб бериш, фикрларини эркин баён этиш, қисқа вақт ичида кўп билимга эга бўлиш, ўқитувчи томонидан барча ўқувчилар фаолиятининг бирдек баҳоланиши учун шароит яратишга хизмат қилади. У ўқитувчига тарқатма материалларнинг ўқувчилар томонидан гуруҳли, индивидуал шаклда самарали ўзлаштирилишини, аудиторияда ташкил этиладиган суҳбатнинг мунозарага айланишини таъминлаш орқали уларнинг фаолиятини назорат қилиш имконини беради. Бу технологиядан суҳбат-мунозара шаклидаги дарсларда индивидуал, жуфтлик, гуруҳли ва жамоавий шаклларда фойдаланиш мумкин. Бошқа интерфаол методлар каби таълим жараёнида мазкур технологияни қўллаш ҳам муайян тартибда амалга оширилади. Яъни: Кичик гуруҳлар ташкил этилиб, технологиядан фойдаланиш қоидаси билан таништирилади Ҳар бир гуруҳга мустақил ўрганиш учун рақамли матн тарқатилади Гуруҳлар ўзларига берилган топшириқ асосида ўқув материалини ўзлаштиради Кичик гуруҳлар қайта ташкил этилади Ўқувчилар кичик гуруҳларда навбат билан ўзлари мустақил ўрганган матнлар ҳақида бир-бирларига маълумот бериб, тенгдошлари томонидан ўрганилган матнларни ҳам ўзлаштиради; ўқувчилар томонидан ўқув материалининг самарали ўзлаштирганлигини аниқлаш учун савол-жавоб асосида ички назорат ўтказилади Гуруҳ аъзолари ўзларининг «дастлабки гуруҳлари»га қайтади

Гуруҳлар томонидан тўпланган балларни ҳисоблаб борувчи «Гуруҳ ҳисобчиси» тайинланади Ўқитувчи мавзу бўйича саволлар бериш, оғзаки сўраш асосида ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар томонидан унинг самарали ўзлаштирганлигини аниқлайди Саволларга берилган жавоблар асосида гуруҳлар томонидан тўпланган баллар умумлаштирилади ва гуруҳ аъзолари ўртасида тенг тақсимланади «ВЕНН ДИАГРАММАСИ» график органайзери График органайзер ўқувчи (тингловчи ва курсант)ларда мавзуга нисбатан таҳлилий ёндашув, айрим қисмлар негизида мавзунинг умумий моҳиятини ўзлаштириш (синтезлаш) кўникмаларини ҳосил қилишга йўналтирилади. У кичик гуруҳларни шакллантириш асосида аниқ схема бўйича амалга оширилади. Ёзув тахтаси ўзаро тенг тўрт бўлакка ажратилади ва ҳар бир бўлакка қуйидаги схема чизилади: График органайзер ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар томонидан ўзлаштирилган ўзаро яқин назарий билим, маълумот ёки далилларни қиёсий таҳлил этишга ёрдам беради. Ундан муайян бўлим ёки боблар бўйича якуний дарсларни ташкил этишда фойдаланиш яхши самара беради. Уни қўллаш босқичлари қуйидагилардан иборат: 1 2 3

График органайзерни қўллаш жараёнида ҳар бир гуруҳ муайян мавзуга оид топшириқларни бажаради. Ўқувчи (тингловчи ва курсант) ларнинг эътиборларига қуйидаги жадвал тақдим этилади: Гуруҳлар Диаграмманинг тартиб рақами Топшириқлар мазмуни 1- гуруҳ 1-диаграмма 2-диаграмма 3-диаграмма 2-гуруҳ 1-диаграмма 2-диаграмма 3-диаграмма 3-гуруҳ 1-диаграмма 2-диаграмма 3-диаграмма 4-гуруҳ 1-диаграмма 2-диаграмма 3-диаграмма Ўқувчи (тингловчи ва курсант) лар тўрт гуруҳга бўлинади Ёзув тахтасига топшириқни бажариш моҳиятини акс эттирувчи схема чизилади Ҳар бир гуруҳга ўзлаштирилаётган мавзу (бўлим, боб) юзасидан алоҳида топшириқлар берилади Топшириқлар бажарилгач, гуруҳ аъзолари орасидан лидерлар танланади Лидерлар гуруҳ аъзолари томонидан билдирилган фикрларни умумлаштириб, ёзув тахтасида акс этган диаграммани тўлдиради

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Букатов В.М. Педагогические таинства дидиктических игр. – М., 2003. – 152 с. 2. Панина Т. С., Вавилова Л.Н. Современные способы активизации обучения: Учебное пособие. – М., 2008. – 176 с. 3. Панфилова А.П. Инновационные педагогические технологии. Активное обучение: Учебное пособие. – М., 2009. – 192 с. 4. Психолого-педагогическое сопровождение реализации инновационных образовательных программ / Под ред. Ю.П.Зинченко, И.А.Володарской. – М., 2007. – 120 с. 5. Ситуационный анализ или анатомия Кейс-метода / Под ред. Ю.П.Сурмина. – Киев, 2002. – 286 с. 6. Современные образовательные технологии: Учебное пособие / Под ред. Н.В.Бордовской. – М., 2011. – 432 с.

Похожие

Интерфаол методлар

Таълим жараёнида интерфаол методлар

Дидактика. Дидактик тамойиллар ва уларнинг амалиётда қўлланилиши

Xорижий тилларни ўқитишда қўлланилган методлар ва уларнинг ўзига хос хусусиятлари

Интерфаол таълим ва унинг дидактик имкониятлари